Zoelen

Plaats
Dorp
Buren
Betuwe
Gelderland

zoelen_collage.jpg

Zoelen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Zoelen, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Zoelen.jpg

We zien Zoelen al in de verte

We zien Zoelen al in de verte

Zoelen. (2).jpg

Molen De Korenbloem in  Zoelen

Molen De Korenbloem in Zoelen

Zoelen. (3).jpg

Dorpsgezicht Zoelen

Dorpsgezicht Zoelen

Zoelen. (4).jpg

Kasteel Soelen, met poortgebouw

Kasteel Soelen, met poortgebouw

Zoelen (2).jpg

Kasteel Soelen, van zeer nabij

Kasteel Soelen, van zeer nabij

zoelen_gemeentekaart_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Zoelen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Zoelen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Zoelen

Terug naar boven

Status

- Zoelen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Buren. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1977. Van 1964 t/m 1977 was het gemeentehuis niet in dit dorp gevestigd maar in het dorp Kerk-Avezaath.

- In 1818 is Wadenoijen (met Drumpt en Passewaaij) van de gemeente Zoelen afgescheiden en een eigen zelfstandige gemeente geworden.

- Wapen van de voormalige gemeente Zoelen.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1139 kopie eind 14e eeuw Soulen, 1179 kopie eind 14e eeuw Suolen, ca. 1200 Swolen, 1e kwart 13e eeuw Sulen, 1368 Zoelen.

Naamsverklaring
Betekent ´nederzetting aan de rivier de Zoel´, die van dit dorp naar Zoelmond liep, in 788-789 (kopie begin 13e eeuw) vermeld als Solina. Vermoedelijke betekenis ´modderige stroom´, vergelijk het Middelnederlandse solen ´bevuilen´, sol ´modderpoel´. De vorming van een plaatsnaam op basis van een waternaam met een plaatsbepalend n suffix vinden we ook in Dongen, Gulpen, Swalmen etc.(1)

Terug naar boven

Ligging

Zoelen ligt O van Buren, NW van Tiel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Zoelen 238 huizen met 1.814 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 125/918 (= huizen/inwoners) en de dorpen Kerk-Avezaath 53/449 en Kapel-Avezaath 60/447. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.600 inwoners (waarvan ca. 1.200 in de dorpskern).

Terug naar boven

Geschiedenis

- Geschiedenis van Zoelen (even naar onderen scrollen tot je bij dit hoofdstuk bent, of op de plaatsnaam zoeken met ctrl-f).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- O van de dorpskern is nieuwbouwwijk Scharenburg in ontwikkeling. In 3 fasen worden er uiteindelijk ca. 100 woningen gebouwd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Zoelen heeft 35 rijksmonumenten, waarvan er 14 betrekking hebben op Kasteel Soelen.

- Zoelen heeft 29 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Stefanuskerk (Kerkstraat 2), genoemd naar de eerste martelaar, is in de 15e eeuw gebouwd. Het schip van de kerk is in Nederrijnse stijl opgetrokken uit baksteen. De muren zijn witgepleisterd. Hier en daar steunen beren de muren van de kerk. Voor de bouw van de toren is ook baksteen gebruikt. Vervolgens zijn de torenmuren met tufsteen bekleed. De 36 meter hoge toren steekt hoog boven het landschap uit. De huidige klok dateert uit 1950 en vervangt de klok uit 1924, die in 1943 door de Duitsers is weggehaald. De preekstoel is in 1641 vervaardigd. De kanselbijbel dateert uit 1657. In de kerk hangt een rouwbord uit 1603. Bij restauratiewerkzaamheden zijn graven gevonden van de families Vijgh en Pieck. Deze families bewoonden Kasteel Soelen in resp. de 17e en 18e eeuw. Het orgel is in 1895 gebouwd door de fa. Van Dam. - Beschrijving van het kerkorgel in tekst en beeld. - De kerkdiensten kun je hier terugluisteren.

- Kasteel Soelen met gelijknamig landgoed. Het 157 hectare grote landgoed komt in 1992 aan de Staat, die het in beheer geeft van Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer heeft geleidelijk herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan lanen, zichtassen en doorkijkjes. In 2004 is de zuidas opnieuw ingeplant met bomen. Bijzonder aan het gebied zijn de clumps: boomgroepen omzoomd door weiland. Het park is als fiets- en wandelgebied opengesteld voor publiek en is deels rolstoeltoegankelijk. Het kasteel en het koetshuis, die zich binnen de slotgracht bevinden, zijn verbouwd tot een appartementencomplex en worden bewoond door diverse gezinnen. Het poortgebouw is verbouwd tot woning met atelier. Het juridische eigendom van de grond is geheel in handen van de Staat, het appartementenrecht grotendeels van particulieren en deels van de Staat. Soelen heeft drie VVE's. Het gebied binnen de slotgracht is niet toegankelijk voor publiek. - Interview met Tielenaar Egbert van de Haar over de graftombe op landgoed Soelen, met daar achteraan van dezelfde hand een fraaie fotoserie over het landgoed. - Artikel over baron Johan Gijsbert Verstolk van Soelen (1776-1845), de man in de graftombe, die vele vooraanstaande functies in ons land heeft bekleed, o.a. Minister van Buitenlandse Zaken.

- Molen De Korenbloem (Molenstraat) is een in 1775 gebouwde korenmolen. Hij verving een eerdere standerdmolen op dezelfde plaats. De molen behoorde vroeger tot de goederen van de Heerlijkheid Zoelen. In 1971 is de molen door de toenmalige gemeente aangekocht. In 1975 is de molen gerestaureerd, waarbij de fundering van de vroegere standerdmolen is aangetroffen. Deze is nu in de bestrating gemarkeerd. De Korenbloem is op zaterdag van 10:00-16:00 uur te bezoeken.

- Landhuis Djoerang uit 1823 (Uiterdijk 62).

- Gevelstenen in Zoelen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Jong Gelre afd. Zoelen organiseert door het jaar heen diverse evenementen voor de jongeren in het dorp.

- De Zoelense Dweildag (op een zondag in mei) wordt georganiseerd met als doel vereniging Dorpshuis De Oude School en Harmoniegezelschap Soelen financieel te ondersteunen. Sinds 2016 vindt de Dweildag plaats rondom het dorpshuis. Het plein is gezellig gevuld met marktkramen, eetgelegenheden en kindervermaak. Daarnaast is er een podium waar de orkesten optreden en ook bij het betreden van het terrein is een optreedplaats, dus je komt al mét muziek binnen. Daarnaast is Disco Holiday aanwezig, die het plein tussendoor voorziet van gezellige muziek. Tijdens de dag is er ook een verloting, waarmee leuke pakketten te winnen zijn. Het evenement is gratis toegankelijk.

- Vriendengroep Stichting De Zeeg organiseert jaarlijks Zeegfeest en Zeegpull Zoelen (het Zeegfeest is op een zaterdag begin september, de Zeegpull is op de zondag erna, in 2018 voor de 13e keer). De trekkertrekwedstrijd en het tentfeest worden gehouden op het land van de familie Van den Anker aan de Westkanaalweg.

- Corsoclub Zoelen doet al sinds het begin (1961) jaarlijks met een wagen mee aan het Fruitcorso Tiel (september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Landschapsbeheer Gelderland heeft bewoners van Gelderse landgoederen geïnterviewd, die vertellen over het leven op het landgoed in kwestie in vroeger tijden. Eén van hen is Chris Vink, voormalig loonwerker op landgoed Soelen.

- Op recreatiestrand Beldert Beach is in 2015 de Killer Surf glijbaan gebouwd. Met 22 meter hoogte is het de hoogste freefall waterglijbaan van Nederland, België en Luxemburg. In de glijbaan kun je snelheden behalen tot zo'n 60 kilometer per uur.

Terug naar boven

Beeld

- Rondleiding door Zoelen anno 2015 (filmpje, 13 min.).

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zoelen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Basisschool Den Aldenhaag is de dorpsschool van Zoelen en heeft ca. 100 leerlingen. "De school is zich ervan bewust ook een maatschappelijke functie te vervullen. We leren de kinderen respectvol en verantwoordelijk om te gaan met de eigen leefomgeving en stimuleren een betrokken houding ten aanzien van de wereld om hen heen. Natuurlijk hoort daar ook kennis van (maatschappelijke) rechten en plichten bij. Met name bij vakken als geschiedenis, aardrijkskunde en natuuronderwijs komt dit nadrukkelijk ter sprake. In het onderwijs streven we, binnen een duidelijke structuur, een brede en ononderbroken ontwikkeling na. De brede ontwikkeling wordt zichtbaar in de aandacht die we hebben voor zowel de cognitieve, de affectieve als de creatieve ontwikkeling en in de balans die we zoeken tussen de overdracht van kennis en de ontwikkeling van vaardigheden." Aldus de school op haar site.

- Muziek: - "Harmoniegezelschap Soelen is opgericht in 1897. Dat was in die tijd heel wat voor een dorpje als Zoelen. Gelukkig wilde de toenmalige kasteelheer, dhr. Völcker, een startkapitaal van zo’n ƒ600,- beschikbaar stellen. De 'S' in Soelen staat er als eerbetoon aan Kasteel Soelen, waar de kasteelheer woonde. In het begin vonden de repetities plaats in Herberg De Zoelensche Brug. Later werden die verplaatst naar dorpshuis De Oude School, waar de vereniging nog altijd haar thuisbasis heeft. In 1952 is de tamboergroep aan de vereniging toegevoegd. Met de tamboergroep zijn in de loop der jaren diverse prijzen behaald op concoursen. Bij grote(re) optredens werd een majorettepeloton uit Austerlitz ingehuurd. In 1975 wordt een eigen majorettegroep opgericht. Voor het opluisteren van evenementen, feesten e.d. is er de blaaskapel. Mensen die als hobby muziek willen maken zijn zowel bij de drumband als bij de harmonie van harte welkom. Ook nieuwe majorettes zijn welkom, al vanaf 6 jaar. Kom gerust eens kijken op woensdagavond van 18.45-20.00 uur. De harmonie en drumband repeteren op maandagavond van 19.30-21.30 uur."

- "Mannenkoor Excelsior Zoelen (MEZ) is opgericht in 1932. De dirigent is Ton Sauer. Het hoogtepunt van het jaar is zeker de jaarlijks uitvoering in maart op een avond die wordt afgesloten met een toneelstuk van een aantal leden. Ook kijkt menigeen uit naar het jaarlijkse kerstconcert in de Stefanuskerk."

- Sport: - Voetbalvereniging SCZ is opgericht in 1929. Het 1e elftal van de club speelt in de 5e klasse C zondag.

- Welzijn: - Samen Zoelen is een bewonersinitiatief dat een spin in het web wil zijn voor alle inwoners van dit dorp. Het initiatief streeft ernaar om de inwoners (volwassenen en jeugd), verenigingen, organisaties en bedrijven en externe partijen aan elkaar te koppelen zodanig dat het leefklimaat in het dorp verbetert, de inwoners zich veilig en prettig voelen, de verenigingen kunnen bloeien, de bedrijven een prettig zakenklimaat hebben en het dorp een sterke solide kern is binnen de gemeente Buren.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zoelen.

Reactie toevoegen