Gemeente Zoeterwoude in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Zoeterwoude is een dorp en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de streek Groene Hart.
- Wapen van de gemeente Zoeterwoude.
- De gemeente omvat de dorpen Zoeterwoude-Dorp, -Rijndijk en Zuidbuurt, en de buurtschappen Gelderswoude, Weipoort en Westeinde (grotendeels). Bij elkaar liggen er in de gemeente dus 3 dorpen en 3 buurtschappen.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente.
- Onder het dorp Zoeterwoude-Dorp vallen ook de buurtschappen Weipoort en Westeinde (grotendeels).
Terug naar bovenNaamgeving dorpen
De hoofdplaats van deze gemeente, die vanouds geen achtervoegsel had, heet tegenwoordig ook wel Zoeterwoude-Dorp, om het te onderscheiden van het later ontstane noordoostelijker gelegen dorp -Rijndijk. En dan is er nog het Z van de hoofdplaats gelegen dorpje Zuidbuurt. Voor de postadressen in het postcodeboek zijn deze 3 dorpen in 1978 helaas administratief gemakshalve op één hoop geveegd onder de 'woonplaatsnaam' Zoeterwoude (in tegenstelling tot een soortgelijke situatie bij de nabijgelegen dorpen Hazerswoude-Dorp en Hazerswoude-Rijndijk, die wél allebei een eigen postcode en postadres-plaatsnaam hebben gekregen).
Oudere vermeldingen
1205 Sotrewold, 1280-1287 jn zuterwoude, 1296 en 1351-1356 Zoeterwoude, 1334 Soeterwoude.
Naamsverklaring
Bevat de waternaam Zoete, die ook voorkomt in de plaatsnaam Zoetermeer en van de thans verdwenen buitenplaats Zwieten. Betekent wold 'moerasbos, zompig bos', behorend bij (de bewoners van) de Zoete.(1)
De gemeente Zoeterwoude ligt aan de rivier de Oude Rijn en ligt verder Z van de A4, de stad Leiden en het dorp Leiderdorp, ZW van het dorp Hoogmade, W van de dorpen Koudekerk aan den Rijn, Hazerswoude-Rijndijk en Hazerswoude-Dorp en de kern Alphen aan den Rijn, NW van het dorp Benthuizen, N van de stad Zoetermeer, NO van de dorpen Stompwijk en Leidschendam en O van de dorpen Voorschoten en Wassenaar.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente 306 huizen met 2.411 inwoners, verdeeld in het gelijknamge dorp 50/350 (= huizen/inwoners) en een hele serie buurtschappen: Hoogstraat 4/19, Westeind (Westeinde) 13/88, Zuidbuurt 16/114, Noorda 8/88, Noordbuurt 13/89, Miening 7/58, Vrouwenvaart 2/13, Kronenstein 3/18, De Vliet 10/77, Voorschoterweg 6/51, Hoogen Rijndijk buiten de Wittepoort bij Leijden (Hoge Rijndijk) 11/85, Studentenpad 49/428, Hoogen Rijndijk buiten de Hooge-Woerdspoort bij Leijden 68/522, Weipoort 34/300 en Gelderswoude 12/111. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 3.400 huizen met ca. 8.400 inwoners; het dorp Zoeterwoude-Dorp heeft ca. 2.000 huizen met ca. 5.000 inwoners (dit is exclusief de aantallen voor de dorpen -Rijndijk en Zuidbuurt).
Terug naar bovenHet gebied van de huidige gemeente wordt in de 8e eeuw al bewoond en prediker Lebuïnus sticht er een kerkje (dit betreft het dorpje Suetan, op grondgebied van het huidige Weipoort). Graaf Floris V van Holland geeft in 1276 het ambacht Sotrewold aan Dirk van Santhorst. Dat is het begin van Zoeterwoude als zelfstandig ambacht. Rond 1330 en 1414 wordt de dijk langs de Oude Rijn verhoogd; sindsdien heet hij Hoge Rijndijk. In 1446 verschijnt ook de naam Weipoort. In 1452 wordt tussen het dorp en Leiden een brug over de Oude Rijn gebouwd.
Het dorp lijdt veel onder de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Kasteel Swieten, in bezit van de heren van Swieten, ambachtsheren van Zoeterwoude, wordt bijna geheel verwoest. Ook het dorp zelf krijgt het te verduren, en het bevolkingsaantal krimpt aanzienlijk tijdens de laatste decennia van de 15e eeuw. Niet minder triest is het lot van het dorp tijdens de Opstand. Om zich beter te verdedigen tegen de oprukkende Spanjaarden, branden de Leidenaren in 1574 het dorp plat en zetten zij de omliggende polders onder water. Ondanks deze tegenslag is het dorp rond 1650 weer herbouwd. Ook de oude dorpskerk wordt hersteld. Wel wordt in de loop van de tijd het grondgebied van de gemeente verkleind. Al in 1386 gaat een deel van haar grondgebied over naar Leiden, in verband met de uitbreiding van die stad. Tot in de 20e eeuw zijn er grenswijzigingen geweest tussen de gemeente en buurgemeente Leiden.
In de 18e eeuw krimpt het inwonersaantal door natuurrampen, epidemieën en emigratie. In 1769 sterft 70 procent van de Zoeterwoudse veestapel door een miltvuurepidemie. Door het opheffen van heerlijke rechten in 1796 raakt Leiden haar zeggenschap over de gemeente kwijt. In de 19e en 20e eeuw houden de inwoners zich, behalve met landbouw, bezig met verschillende vormen van nijverheid (houtzagerij, scheepsbouw). Een van de grotere bedrijven in de gemeente is de bierbrouwerij van Heineken (sinds 1975). (bron: Geschiedenis van Zuid-Holland)
- Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen in) deze gemeente, kun je terecht bij de in 1970 opgerichte Stichting Oud Zoeterwoude. "Wij beheren Oudheidkamer Suetanborgh (Suetanpad 5) (zie hier voor de openingstijden), waar o.a. al ons historisch materiaal wordt bewaard. Dit betreft o.a. boeken, foto’s, bidprentjes en gebruiksvoorwerpen uit vroeger tijden bewaard. Zo is er een verzameling boerengereedschap en hulpmiddelen. Daarnaast wordt oud lesmateriaal van scholen bewaard en behoren ook zaken als reclamemateriaal uit winkels en huishoudelijke gebruiksvoorwerpen tot de historische verzameling.
Donateur. Voor wie de stichting in haar werk wil steunen, is er de mogelijkheid donateur te worden. Hiervoor geldt een minimumbijdrage van € 15,– per jaar en € 50,– per jaar voor bedrijven. Als donateur ontvang je 4x per jaar het blad Suetan. Binnen de gemeente wordt het blad door onze medewerkers thuis bezorgd. Buiten de gemeente bedraagt de minimumbijdrage € 20,– en wordt het kwartaalblad per post toegezonden. Voor verzending naar het buitenland hanteren wij de actuele posttarieven." In de loop der jaren zijn vele boeken over de geschiedenis van Zoeterwoude verschenen. In de webwinkel van de stichting zijn veel ervan nog te koop.
- "Sinds 1997 heeft de gemeente een gemeenschappelijke regeling met de gemeente Leiden inzake het beheer van haar archief. In het archief van Zoeterwoude vind je over allerlei onderwerpen uit de periode 1579-1989 archiefmateriaal dat is opgemaakt of binnengekomen bij deze gemeente. Je kunt hierbij onder andere denken aan registers Burgerlijke Stand, bouw- en hinderwetvergunningen, gemeenteraads- en B&W stukken, gemeentefinanciën, correspondentie, belastingkohieren en militieregisters. Ook de archieven van schout en schepenen, het ambachtsbestuur, de weeskamer, de notarissen en het burgerlijk armbestuur maken deel uit van de Zoeterwoudse overheidsarchieven. Hierin is veel te vinden over personen, woningen en grondbezit. Een bijzonder onderdeel van het archief van het Ambachts- en Dorpsbestuur zijn de zogeheten Eeuwigdurende Leggers, met de eigendomsgeschiedenis van grondgebied over ongeveer twee eeuwen (1658-1851). Via de website zijn veel van deze en andere particuliere archieven ontsloten.
Naast overheidsarchieven beheert Erfgoed Leiden en Omstreken particuliere archieven. Dit zijn archieven van niet-overheidsinstellingen als kerken, verenigingen, stichtingen, bedrijven, personen en families etc. Particuliere archieven zijn belangrijk, omdat hierin de relatie tussen burgers onderling tot uitdrukking komt. Voorbeelden van particuliere archieven binnen het archief van Zoeterwoude zijn het archief van het lokale Dekenaat (1817-1994) en de archieven van de Rooms-Katholieke parochies St. Jans Onthoofding (1658-1996), H. Kruisverheffing (1931-1967) en O.L.V. Onbevlekt Ontvangen of Meerburgparochie (1855-1987). Andere voorbeelden hiervan zijn de archieven van de Nederlandse Hervormde Kerkenraad, Kerkvoogdij en Diaconie (1665-1967) alsmede de bedrijfsarchieven van de Firma Paardekooper (1880-1950) en Schildersbedrijf Hos (1867-1872). De archieven en inventarissen zijn te raadplegen in de studiezaal en op de website van Erfgoed Leiden en Omstreken."
- In het Leidsch Dagblad van 28-4-1984 vertellen 4 oudere, geboren en getogen Zoeterwoudenaren over gebeurtenissen in de gemeente in de loop der jaren. Hierin beschrijven zij o.a. welke stukjes van de gemeente in de loop der jaren door de gemeente Leiden zijn geannexeerd. Een van hen woont in zo'n gebied, maar voelt zich nog altijd Zoeterwoudenaar. Waag het niet om hem een Leidenaar te noemen...
Terug naar boven- In 2013 heeft de Provincie Zuid-Holland het Gebiedsprofiel Wijk en Wouden (136 pag.) vastgesteld. Dit gebiedsprofiel verbeeldt en beschrijft de ruimtelijke kwaliteiten en ambities voor het (landelijke) gebied, globaal gelegen in de gemeenten Zoeterwoude en (sinds 2014 voormalige gemeente) Rijnwoude. Hierdoor wordt duidelijk waar rekening mee moet worden gehouden bij nieuwe ruimtelijke ingrepen.
Terug naar boven- Zoeterwoude-Dorp heeft 12 rijksmonumenten.
- De Hervormde (PKN) Laurentiuskerk, ook wel Dorpskerk (Dorpsstraat 17) is een omstreeks 1475 gebouwde laatgotische kruiskerk. De kerk is in 1954 geerstaureerd. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk uit 1722 is later voorzien van een elektrische opwinding. De preekstoel dateert uit midden 17e eeuw en de tekstborden zijn uit 1693. Het tweeklaviers orgel is in 1869 gebouwd door de firma L. van Dam en Zonen. Het orgel is afkomstig uit de Mauritiuskerk in het Friese Jirnsum, waar het in 2012 is gekocht, omdat het door de fusie van de hervormde gemeenten van Jirnsum en van Raerd-Poppenwier overcompleet was geraakt. Een grote groep vrijwilligers heeft het orgel gedemonteerd. Uiteindelijk heeft de Protestantse Gemeente van Zoeterwoude boven op de aankoopprijs van 50.000 euro nog bijna 50.000 euro moeten besteden aan het opknappen en het herplaatsen. Zonder hulp van de vrijwilligers was dat bedrag enkele tienduizenden euro’s hoger geweest.
- De Westbroekmolen/Zuidbuurtse Molen staat in het Z buurdorp Zuidbuurt en wordt daarom aldaar beschreven.
Terug naar boven- Op een zondag in april presenteren ca. 10 kaas- en zuivelboerderijen uit Zoeterwoude hun producten op het Zoeterwouds Boerenkaasfeest. Locatie: Zalen De Meester, Zuidbuurtseweg 58. Er zijn volop activiteiten, ook voor de kinderen.
Terug naar bovenZwembad
"Openluchtbad Haasbroek biedt: - 25-meterbad incl. ondiep gedeelte. - Apart peuterbad. - Diverse speelmaterialen. - Uitgebreide ligweide. - Speelmogelijkheden voor de jeugd, bijv. een basketbalpaal; - Kiosk met frisdrank, ijs, snoep en snacks. Activiteiten. Leszwemmen. Zwemschool Zoeterwoude zwemt! biedt intensieve en leuke zwemlessen in kleine groepjes voor kinderen op alle niveaus vanaf 3,5 jaar. In een persoonlijke sfeer begeleiden de gekwalificeerde docenten uw kind in hoog tempo voor op het afzwemmen voor het zwemdiploma (A,B of C niveau). De succesvolle lesmethode is gebaseerd op spelenderwijs leren, wekelijks monitoren en actief reageren op leerontwikkelingen. Er is veel individuele aandacht voor ieder kind.
Aqua-joggen. Aqua-joggen is een intensieve vorm van watersport, waarbij in een korte tijd veel energie verbrand wordt. Het is dus een prima manier om af te vallen en een snelle manier om de conditie te verbeteren. Belts, beendrijvers en andere hulpmiddelen zijn aanwezig. De lessen vinden plaats op maandag van 18.45-19.30 uur. Trimcursus. Elke maandag kunt u vanaf 13.00 uur onder deskundige leiding gratis een half uur trimzwemmen volgen. Vroegzwemmen. Voor de baantjeszwemmers is het mogelijk om op werkdagen van 7.00 uur tot 8.00 uur te zwemmen. Het toezicht dient door de deelnemers zelf geregeld te worden. Het bezit van een abonnement is verplicht. Speeldag. Ook dit seizoen zal, na de succesvolle speeldag van vorig jaar, op een nader te bepalen woensdagmiddag in de zomer weer een speeldag georganiseerd worden. De kosten bedragen € 5,00 per persoon incl. diner."
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zoeterwoude (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Zoeterwoude. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.
- Media / nieuws: - Unity is de regionale omroep voor de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Zoeterwoude, Voorschoten en Oegstgeest, die gezamenlijk bekend staan als de 'Leidse Regio'.
- Onderwijs en kinderopvang: - "Basisschool Het Avontuur is in schooljaar 2018/2019 gestart vanuit een fusie tussen obs Corbulo, rkbs Klaverweide en rkbs Westwoud, de drie basisscholen in het dorp. Samen met Stichting Kinderopvang Zoeterwoude, de bibliotheek en Centrum Jeugd en Gezin, vindt Het Avontuur onderdak in brede school ‘De Buitenplaats’ aan het voormalige Emmaushof. Maak kennis met ons team en onze visie op goed onderwijs. Je bent van harte welkom op onze prachtige school. Wij zijn een informele samenwerkingsschool waar iedereen welkom is. We zijn ontstaan uit drie scholen en we verwelkomen de verscheidenheid van ouders en leerlingen. We zien onszelf als één gemeenschap waar betrokkenheid, solidariteit, respect, verbondenheid en het nemen van verantwoordelijkheid voor elkaar en onze leefomgeving belangrijke waarden zijn. Daarom krijgen alle leerlingen kennis van de diversiteit aan levensbeschouwingen en religies op aarde en staan we ook open voor de verschillende religieuze feesten die in ons dorp worden gevierd. Alle school- of bouwgebonden activiteiten zijn dankzij samenwerking in de identiteitscommissie van Het Avontuur ontwikkeld of gepland. Hiermee doen we recht aan de wensen van alle ouders uit het dorp die hun zoon of dochter aan onze school hebben toevertrouwd."
- Muziek: - Drumfanfare VIOS. - St. Jan's Fanfare.
- Sport: - "IJsclub Zoeterwoude is opgericht in 1895. Dit ging samen met de eerste hardrijderij van het dorp. De ijsclub was de eerste vereniging van het dorp waaraan een lidmaatschap verbonden was. De belangrijkste doelstelling van de ijsclub was de werkverschaffing, omdat er in de winter vaak honger werd geleden. Zo gingen er meteen de volgende dag mensen aan het werk als baanvegers. Dit was een vaak zware baan met verantwoordelijkheden. Pas na lange tijd werden de lonen verhoogd. Ook werd het materiaal beter, zodat het werk beter kon worden uitgevoerd. Zo werd het ijs goed onderhouden en de veiligheid van de schaatsers verbeterd. Op die manier ontstond ook de dreg. Oorspronkelijk was dit kleine werpanker bedoeld om dingen uit het water op te vissen, maar het werd door schaatsers ook vaak als reddingsmiddel gebruikt als ze door het ijs waren gezakt. Aan het eind van de jaren veertig vervaagde de doelstelling van de ijsclub omdat werkverschaffing niet meer nodig was. De ijsclub sloot haar eerste tijdperk af. Het sportieve karakter vormde sindsdien het hoofddoel.
In de jaren zestig werd besloten dat ook mensen van buiten Zoeterwoude lid konden worden van de ijsclub. In de jaren tachtig ging het zeer goed, beter dan ooit tevoren. Het 85-jarig bestaan werd niet gevierd met een groot feest, maar met de aanschaf van verlichting voor de schaatsbaan op de Noord Aa. Een sportief hoogtepunt was verder het behalen van de nationale, Europese en wereldtitel shorttrack in 1988 door Peter van der Velde. In de jaren negentig kende de ijsclub vele goede resultaten met Jeroen Straathof. In 1992 werd hij in Warschau wereldkampioen bij de junioren. Hij werd in de kernploeg gekozen en nam deel aan de worldcupwedstrijden en de Olympische Winterspelen in Hamar. In 1996 werd hij, opnieuw in Hamar, wereldkampioen 1500 m op het eerste WK afstanden. Op nationaal niveau kwamen ook Patrick den Elsen en Judith Straathof tot goede resultaten. Judith won in de periode 1995-1999 verschillende nationale titels in de diverse leeftijdscategorieën. Ze maakte deel uit van de KNSB Kernploeg Opleiding Langebaan en van de KNSB Kernploeg Sprint. Haar laatste titels behaalde ze bij de senioren in 1997 op het NK Afstanden in Den Haag, waar ze zowel de 500, de 1000 als de 1500 m won. Ze werd 9 x Nederlands Kampioen bij Junioren en Senioren.
Op 24 november 2002 ging een lang gekoesterde wens in vervulling: landijsbaan “Veld 11” werd geopend. Op 11, 12, 13 en 14 december van datzelfde jaar konden we in Zoeterwoude voor het eerst schaatsen op onze landijsbaan. Dankzij een actie van een paar leden van de ijsclub: lid worden van de club en gratis toegang tot de landijsbaan, steeg ons ledenaantal met 500 personen. In de zomermaanden trainen onze jeugd- en seniorenleden op de landijsbaan. De jaarlijkse “Groene Hardloop” wordt sinds september 2007 georganiseerd en in 2013 is hier een wandeltocht aan toegevoegd. Begin december wordt de Jan van der Geest-cross op de landijsbaan verreden. Andere evenementen die plaatsvinden op de landijsbaan zijn vanaf 2009 het laatste weekend in juni, het grote Dorpsfeest, en drum- en fanfareshowbands gebruiken gebouwen en landijsbaan als oefenterrein. Het prachtige clubhuis is, met dank aan de vele vrijwilligers, gerealiseerd en geopend in september 2012. In 2015 is er steeds meer samenwerking ontstaan met andere ijsclubs. O.a. zomer en- wintertrainingen, trainingsweekenden met ijsclubs uit Stompwijk, Voorschoten, IJsvereniging Leiden en IHCL."
- Duurzaamheid: - "Zoeterwoude Duurzaam 2030 is opgezet door een groep inwoners van deze gemeente met een duurzaam hart. Wij enthousiasmeren dorpsgenoten om bij te dragen aan een duurzame energievoorziening. Dat doen we door onze ervaring met besparen, isoleren, opwekken en subsidies te delen. In een persoonlijk gesprek maken we inzichtelijk wat nodig is om een overstap naar hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind, water en aarde te maken. Daarnaast organiseren we inspiratiebijeenkomsten en richten we coöperaties op om samen in de buurt energie op te wekken. Daar krijgen we energie van! Waarom doen we dat? Het gesprek over de verandering van het klimaat is aan de orde van de dag. De desastreuze gevolgen voor onze leefomgeving worden steeds duidelijker. Maar waar moet je beginnen als je wilt bijdragen aan het oplossen van dit probleem? Ons antwoord is heel eenvoudig: dicht bij huis! Wanneer wij allemaal beginnen met ons huis (en clubhuis, bedrijf et cetera) energieneutraal te maken, dan zetten we een belangrijke stap in de goede richting. En door dat met elkaar in de buurt te doen gebeurt er meer en is het leuker. Hoe doen we dat? Wij hanteren een simpel principe dat bestaat uit 3 stappen: beperk eerst je energieverbruik zoveel mogelijk door besparen en isoleren; wek vervolgens zoveel mogelijk energie zelf of samen (lokaal) op; koop het restant in bij een groene energieleverancier. Spreekt ons verhaal je aan? Dan nodigen we je van harte uit mee te doen!"
- "Het hoofddoel van Zon op Zoeterwoude is om in onze eigen gemeente duurzaam energie op te wekken en te leveren. We willen daarmee bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen van Zoeterwoude Duurzaam 2030. Wij richten ons op 2 tot 4 daken in 2019/2020 voor de eerste projecten. Duurzame energie kan zijn zonne-, wind- en/of waterenergie. Wij richten ons op zonne-energie. Duurzame energie gaat over opwekken door particulieren (voor eigen gebruik), door de coöperatie (voor deelnemers) of in gemengde vormen. Duurzame energie gaat ook over besparen en efficiënt gebruik van energie. Dat zijn tastbare zaken voor vandaag en morgen. Je leest hier meer over op de pagina Onze Projecten. Wij zijn lid van Zon op Nederland en REScoopNL. Voor de collectieve zonnestroomprojecten zoekt de coöperatie actief naar particulieren, bedrijven en instellingen in de gemeente die hun dak beschikbaar willen stellen. Zon op Nederland ondersteunt ons met kennis, kunde en hulpmiddelen."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zoeterwoude kerk en - idem St.Jan.
Reactie toevoegen