Zuid Haffel

Plaats
Buurtschap
Texel
Kop van Noord-Holland Waddengebied
Noord-Holland

Zuid Haffel

Terug naar boven

Status

- Zuid Haffel is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, in de regio's Kop van Noord-Holland en Waddengebied, gemeente Texel.

- De buurtschap Zuid Haffel valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Den Burg.

- De buurtschap Zuid Haffel heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Taalkundig horen plaatsnamen als deze eigenlijk met koppelteken te worden gespeld (zie 6.E onder deze link), als Zuid-Haffel dus, maar aangezien de plaats geen plaatsnaamborden heeft waaruit een formele of voorkeursspelling kan worden afgeleid, en de gelijknamige straatnaam zonder koppelteken wordt gespeld, conformeren wij ons daaraan voor de spelling van de plaatsnaam.

Oudere vermeldingen
1436 der Suythaffalredyck, ende Noirthaffalredyck, 1436 den Suythaffelredyck, ende Noerthaffelredyck, 1562 Zuidhaffelt, 1851 Zuidhaffel.

Naamsverklaring
De plaatsnaam is genoemd naar de gelijknamige polder, een samenstelling van haffel, ontstaan uit haftel*, een afleiding van haft 'insnijding in de kust', met zuid ter onderscheiding van Noord Haffel. Eerder te vergelijken met de veldnaam De Trintel 'derde deel?' en dan 'half deel'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Zuid Haffel ligt rond de gelijknamige weg (die aanvankelijk Burenweg heette en later Zuidhaffelderweg), Z van het dorp Den Burg, W van het dorp Oudeschild en ONO van het dorp Den Hoorn.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Zuid Haffel 12 huizen en 69 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Zuid Haffel is een van de oudste polders van Texel. Eind 13e en begin 14e eeuw is dit gebied reeds bedijkt.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De rijksmonumentale hoeve Zuid Haffel ligt aan de Waterweg en stamt waarschijnlijk al uit de 16e eeuw. De boerderij is in 1969 gerestaureerd.

- De Schapenboet op Zuid Haffel 21 is te huur als trouwlocatie.

Georgische Erebegraafplaats Loladse
Op de Georgische Erebegraafplaats Loladse bij de Hoge Berg tussen Den Burg en Oudeschild (adres: Zuid Haffel 42), liggen sinds 1945 militairen begraven die deel uitmaakten van het 822e Georgische bataljon in de Wehrmacht. Het zijn in totaal 476 personen. De militairen kwamen om nadat ze aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in opstand waren gekomen tegen de Duitsers. Het waren veelal door de Duitsers krijgsgevangen genomen Sovjet-soldaten die in dienst van de Wehrmacht waren getreden. Met hun opstand wilden ze zich rehabiliteren voor dat 'overlopen'. Het bataljon was op 6 februari 1945 op Texel aangekomen, na eerder 17 maanden in Zandvoort gelegerd te zijn.

De opstand onder leiding van Sjalwa Loladze begon op 6 april 1945, toen duidelijk werd dat de oorlogskansen voor de Duitsers slecht waren. De Georgiërs vreesden weer te worden overgeplaatst. De Texelse bevolking steunde de opstandelingen in groten getale. Van de 800 Georgiërs zijn er ongeveer 500 gesneuveld of geëxecuteerd. Aan Duitse zijde zouden ongeveer 600 doden zijn gevallen. Bij de strijd kwamen bijna 100 Texelse burgers om. Toen de Duitsers versterking kregen vanuit Den Helder, moesten de opstandelingen zich terugtrekken naar de vuurtoren aan de noordkant van Texel. Daar moesten de strijders zich overgeven. Het eiland werd bevrijd op 20 mei, toen twee weken na het einde van de oorlog in de rest van Nederland, Canadese militairen op Texel arriveerden. Na de bevrijding keerden 236 van de Georgiërs, die veelal waren ondergedoken bij de Texelaars, naar hun vaderland terug. In 2005 woonden de Georgische president Saakasjvili, zijn vrouw Sandra Roelofs en de Patriarch Ilia II van de Georgisch-orthodoxe Kerk de jaarlijkse herdenkingsplechtigheid op het ereveld bij.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Eendenkooi
De eendenkooi in buurtschap Zuid Haffel dateert waarschijnlijk van halverwege de 17e eeuw en wordt in 1698 Ponsekooi genoemd. Rond 1750 is dit de best vangende eendenkooi van Texel. Pieter van Cuyck beschrijft in zijn Brieven over Texel hoe hij op één dag zes- tot zevenhonderd smienten heeft zien vangen. Na de bedijking in 1769 van de Kattenpolder, de voorloper van de Prins-Hendrikpolder, daalt de vangst met 7/8. In 1899 wordt de eendenkooi aangekocht door Jac. Hin. Sindsdien staat hij bekend als de Eendenkooi van Hin. Oorspronkelijk heeft de kooi vier pijpen. Hin voegt daar een vijfde aan toe. In 1986 wordt de kooi door de familie Hin verkocht aan Natuurmonumenten. De enige vangpijp die in verband met het kooirecht nog intact was, heeft de Texelse vorm.

De eendenkooi is in 2016/2017 fraai gerestaureerd als onderdeel van het restauratieproject 'Kongsi van de eendenkooien', een samenwerkingsverband van kooikers en landschapsbeheerders. Dat project is grotendeels gesubsidieerd door het Waddenfonds. De restauraties waren vooral het werk van een groep enthousiaste vrijwilligers.

Reactie toevoegen