Status

- Zuidbroek is een buurtschap en polder in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Krimpenerwaard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 18-8-1857 (van 1812 t/m 31-3-1817 gemeente Berkenwoude). Per 19-8-1857 over naar gemeente Bergambacht, in 2015 over naar gemeente Krimpenerwaard.

- Wapen van de voormalige gemeente Zuidbroek.

- De gemeente Zuidbroek is ontstaan in 1798 als afscheiding van de gemeente Lekkerkerk. De gemeente is per 19 augustus 1857 opgeheven omdat zij te klein was om nog bestaansrecht te hebben, en opgegaan in de gemeente Bergambacht. De gemeente Zuidbroek omvatte alleen de gelijknamige polder en buurtschap.

- De buurtschap Zuidbroek valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Bergambacht.

- De buurtschap Zuidbroek heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Naam

Oudere vermeldingen
1514 Zuydbrouck.

Naamsverklaring
De naam Zuidbroek is een samenstelling van zuid ‘zuidelijk gelegen’ en broek ‘broekland, drassig land’. (1)

Ligging

De buurtschap Zuidbroek ligt 4 km WNW van het dorp Bergambacht, rond de gelijknamige weg. De buurtschap ligt verder ZO van het dorp Berkenwoude, ZW van het dorp Stolwijk, NO van het dorp Lekkerkerk en N van de rivier de Lek.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de buurtschap en gemeente Zuidbroek 14 huizen met 43 inwoners. In 1846 heeft Zuidbroek 14 huizen met 95 inwoners. Verder was er in dat jaar sprake van 8 merries, 1 ruin, 1 stier, 180 koeien, 19 schapen en 10 ezels. (1002, code 1601.201). Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Bezienswaardigheden

- In de loop van de 15e eeuw besloot men in de polders Schuwagt, Den Hoek en Zuidbroek windbemaling in te voeren omdat de natuurlijke lozing niet meer voldeed. De polders loosden gezamenlijk op de Loet, die oorspronkelijk op natuurlijke wijze afwaterde op de IJssel. In 1859 werd naast de sluis een molen gebouwd, die als taak kreeg de Lekkerkerkse boezem af te malen wanneer lozen langs natuurlijke weg niet mogelijk was vanwege hoge waterstand op de IJssel. In 1868 werd de molen vervangen door het stoomgemaal Reinier Blok. Tien jaar later werd de opvoerhoogte vergroot zodat het gemaal rechtstreeks op de polders Schuwagt en Den Hoek kon bemalen. De daar aanwezige molens werden afgebroken. De polder Zuidbroek werd nog wel apart bemalen: eerst door de bestaande windmolen en vanaf 1922 door de huidige windmotor. (714)

De Zuidbroekse Molen is een zogenaamde Amerikaanse windmotor van het merk Hercules Metallicus. Tot dan werd de polder Zuidbroek bemalen door een wipmolen, waarvan de fundering nog gedeeltelijk zichtbaar is. De Zuidbroekse molen is de laatst overgebleven windmotor in Zuid-Holland en werd in 1984 aangewezen als beschermd provinciaal monument. Bij deze gelegenheid is de molen geheel gerestaureerd en geautomatiseerd. De polder is sindsdien weer op windkracht bemalen. In windstille periodes is de bemaling automatisch overgenomen door een elektromotor. Tot 2003 is de molen in functie geweest. In 2007 is tijdens een storm het beeldbepalende schoepenwiel van de molen gewaaid. Het wiel is lange tijd als schroot in het gras blijven liggen. In 2013 heeft het hoogheemraadschap de molen in ere hersteld, zonder waterstaatkundige taak maar wel met monumentale waarde voor de regio.

Natuur en recreatie

- Bij de Zuidbroekse Molen is een parkeerplaats, van waaruit je het Loetbos kunt gaan verkennen (waarvoor zie verder bij Loet).