Status

- Zwaagdijk-West is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Medemblik. T/m 1978 deels gemeente Wognum, deels gemeente Zwaag, deels gemeente Nibbixwoud. In 1979 in zijn geheel over naar gemeente Wognum, in 2007 over naar gemeente Medemblik.

- Sinds 2008 heeft Zwaagdijk-West een eigen dorpswapen.

- Voor de tot voor kort complexe postale situatie rond Zwaagdijk-West en -Oost verwijzen wij naar Zwaagdijk-Oost, kopje Status.

Naam

Oudere vermeldingen
1336 Swachdijc, 1446 Zwaechdijck, sinds medio 19e eeuw worden de huidige dorpen -Oost en -West benoemd als respectievelijk Zwaagdijk-Noordzijde en Zwaagdijk-Zuidzijde.

Naamgeving
Genoemd naar de ligging aan de dijk boven het dorp Zwaag. T/m 30-11-2011 heette Zwaagdijk-West (evenals -Oost) in de postadressen en BAG 'gewoon' Zwaagdijk, wat natuurlijk verwarrend en bezijden de geografische werkelijkheid was.

Ligging

Zwaagdijk-West ligt direct N van Hoorn en Zwaag, rond de Zwaagdijk. De huisnrs. 305 (oneven) en 316 (even) en hoger vallen onder -West, de lagere huisnummers vallen onder -Oost.

Statistische gegevens

Zwaagdijk-West heeft ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners.

Geschiedenis

Van buurtschap naar dorp
In 1928 wordt het initiatief genomen om in de kleine gemeenschap Zwaagdijk-West een eigen kerk te stichten. Met een geweldige inbreng en inzet van het gehele dorp wordt in mei 1929 gestart met de bouw van de kerk. De bouw verloopt zeer voorspoedig, zodat al op 20 november 1929 de kerk door bisschop Aengenent wordt ingewijd en toegewijd aan patroonheilige St. Jacobus de Meerdere. Aanvankelijk is de kerk een hulpkerk onder de vlag van parochie St. Martinus te Zwaag. In februari 1948 wordt de status als zelfstandige parochie verleend en krijgt de parochie een eigen pastoor.

Pastorie en school
Ook wordt dan het besluit genomen een pastorie te bouwen en tegenover de kerk een school met onderwijzerswoning. Begin 1949 kan de pastoor de pastorie betrekken. In november van dat jaar wordt de school ingezegend en krijgt zij de naam St. Lidwinaschool. Zowel kerk, pastorie, school als woning vallen onder het kerkbestuur. Later, als de pastorie niet meer wordt gebruikt omdat de pastorale zorg wordt gedeeld met Zwaag, wordt de pastorie verhuurd aan particulieren. In 1975 wordt de school verzelfstandigd en krijgt het een eigen bestuur. Het schoolgebouw gaat in eigendom over naar de gemeente. Medio jaren negentig heeft het kerkbestuur de onderwijzerswoning verkocht.

Voor nadere informatie over de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en site:

- Het werkgebied van de in 1997 opgerichte Historische Stichting de Cromme Leeck wordt gevormd door de dorpen Nibbixwoud, Wognum en Zwaagdijk-West. De stichting is genoemd naar de voormalige veenrivier de Kromme Leek. Dit water is een van de oudste nog aanwezige landschapselementen in deze streek. De Kromme Leek loopt van de Baarsdorpermeer langs de drie genoemde dorpen naar het oosten. De schrijfwijze van de naam van de stichting is ontleend aan een kaart in het Kaartboek van het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen in Kennemerland en West-Friesland (1745).

De belangrijkste doelstelling van De Cromme Leeck is: "de kennis van de historie van de dorpen Nibbixwoud, Wognum en Zwaagdijk-West te vergroten, deze historie te onderzoeken, bekend te maken en waar mogelijk te behouden, een en ander in de ruimste zin van het woord." De stichting bereikt dit doel door: het verzamelen en publiceren van gegevens en kennis over de dorpen; het verwerven, beheren, in stand houden en zo mogelijk exposeren van historische documenten en voorwerpen; het organiseren van lezingen, excursies en exposities; het beheren van door schenking of erfstelling verkregen goederen.

- Geschiedenis van Zwaagdijk-West op de site van de Dorpsraad.

Recente ontwikkelingen

- "De democratische controle hangt af van de gemeenteraad en deels ook van Provinciale Staten. Mensen wonen in een dorp en in de gemeente Medemblik, die bestaat uit 17 kernen. Zwaagdijk-West is een van de kleinste dorpen in de gemeente Medemblik. Inwoners identificeren zich met het dorp, sturen hun kinderen naar de lokale school, gingen naar de kerk in het eigen dorp (dat is sinds juli 2018 niet meer mogelijk) en hebben hun dorpshuis de Wildebras. Het dorp is daarmee een veel kleinere eenheid dan de grote gemeente waartoe het dorp behoort.

Daarmee zijn twee problemen benoemd. Het besturen vanuit de gemeenteraad wordt gevoeld als een bestuur op te grote afstand en op een schaal die niet herkenbaar is voor de dorpsbewoners. Voorbeelden daarvan zijn voor het dorp allereerst de Westfrisiaweg die vlak naast het dorp loopt en zonder voldoende inspraak van de inwoners is aangelegd. Een tweede voorbeeld is het bedrijventerrein Zevenhuis, dat door de oude gemeente Wognum is overgedaan aan Hoorn. Op Zevenhuis zou oorspronkelijk geen hoogbouw worden toegelaten, maar de gemeente Hoorn vormt haar eigen beleid zonder rekening te houden met het dorpse en landelijke karakter van Zwaagdijk-West. Hoorn wil grotere hoogtes en afmetingen toestaan. Er werd wel vaak overleg gevoerd met de dorpsbewoners, maar er wordt weinig met de adviezen gedaan. De gemeente Medemblik maakt hiertegen onvoldoende een harde vuist. Zij zitten op te grote afstand van hetgeen in het dorp speelt.

Het besef dat Zwaagdijk-West de laatste vijf jaar veel te lijden heeft gehad door ontwikkelingen aan de zuidrand van het dorp, gecombineerd met de ervaringen dat de inspraak van de dorpsbewoners vrijwel geen invloed hadden op hoe deze plannen werden uitgevoerd, maakte dat wij in 2017 een dorpsvisie wilden ontwikkelen om op een andere manier het geluid van de dorpsbewoners te laten horen. Bovendien had de Dorpsraad behoefte aan een meerjarenplan, waarbij er doelen konden worden opgesteld met een planning en helderheid hoe de gemeente Medemblik hierop zou reageren.

In de loop van de 2017 kreeg Dorpsraad Zwaagdijk-West het verzoek mee te werken aan een kernvisie. De toch al geplande langetermijnvisie kon zo opgaan in een dorpsvisie. Democratie dichtbij huis is een voorwaarde voor de acceptatie van grote bestuurlijke eenheden. Dat wordt ook wel participatieve democratie genoemd. De best denkbare gesprekspartner voor een gemeente is een kernraad, in onze situatie de Dorpsraad. Het probleem is de legitimatie van deze raden, die veelal niet democratisch zijn gekozen. Kern- en/of dorpsraden moeten laten zien dat zij er alles aan doen om de stem van de inwoners te laten horen. Daarvoor zijn afspraken gemaakt met de gemeente Medemblik.

Van Dorpsraad Zwaagdijk-West mag worden verwacht dat het de leefbaarheid van het dorp vooropstelt. Dat betekent dat het de belangen behartigt van het dorp en de verschillende meningen en stromingen binnen de kern rondom specifieke vraagstukken en onderwerpen zichtbaar maakt. Daarbij is het van belang dat zij voldoende representativiteit heeft in relatie tot haar achterban. Feitelijk hebben de dorpsraden afgesproken dat zij regelmatig dorpsbewoners uitnodigen op openbare vergaderingen en dat de Dorpsraad een visie op het dorp ontwikkelt en onderhoudt. De Dorpsraad ontwikkelt daarmee een beleidskader van het dorp voor de gemeente. De gemeente betrekt op haar beurt de Dorpsraad, daar waar passend en relevant, bij voorbereiding en uitvoering van beleid en van uitvoering- en beheerplannen die van invloed zijn op de leefomgeving. De gemeente streeft ernaar de inbreng van de kernraden ten minste te behandelen als een advies en koppelt terug hoe met het advies wordt omgegaan.

Toch is er veel nog niet helder. In het kader van de Omgevingswet bepaalt de lokale bevolking, in dit geval Dorpsraad Zwaagdijk-West als vertegenwoordiger daarvan, het beleidskader en volgt de gemeente de Dorpsraad zoveel mogelijk daarin. De gemeente stelt zich nu nog op het standpunt dat zij de beleidskaders vaststelt en dat dorpsraden (ten minste) adviesrecht hebben. Een andere onduidelijkheid is de mate van ondersteuning van het gemeentelijk ambtenarenapparaat en de financiële armslag die de Dorpsraden krijgen. Nu wordt elke Dorpsraad (of kernraad) financieel ondersteund tot een maximum bedrag. De Dorpsraad is van mening dat voor innovatief beleid meer geld nodig is, om bijvoorbeeld meer te investeren in de communicatie naar de inwoners, deskundiger maken van de leden van de Dorpsraad en overleg met brancheorganisaties van Dorpsraden zoals Dorpswerk Noord-Holland.

Waarom een kern- of dorpsvisie? Kernen zijn een speerpunt voor de gemeente Medemblik en daarom heeft het gemeentebestuur opdracht gegeven om hiervoor een visie en ambitie te ontwikkelen en deze ook waar te maken. Vitale, leefbare kernen zijn daarbij het doel en uitgangspunt. Steeds meer ligt de nadruk op de beleving en ervaring van de inwoners. Leefbaarheid begint en eindigt bij de burger. Om meer zicht te krijgen op vitale en leefbare kernen heeft het gemeentebestuur in zijn algemeenheid het voorstel gedaan een proces te starten met plannen per kern. Zoals hierboven al uitgelegd had Dorpsraad Zwaagdijk-West reeds in de lente van 2017 besloten een dorpsvisie te ontwikkelen. De Dorpsraad had de behoefte een planning te maken waar de Dorpsraad naar toe gaat in de komende jaren. In dit proces hebben de Dorpsraad en de ambtenaren van de gemeente elkaar gevonden.

Een kern- of dorpsvisie is gericht op het verbeteren van de leefbaarheid in het dorp. Een dergelijke visie geeft inzicht in vragen zoals: Wat maakt het dorp uniek, waar staat het dorp nu, wat moet worden behouden, wat is te versterken of wat af te bouwen? Bovendien is het belangrijk inzicht te krijgen in waarmee inwoners aan de slag willen en welke rol hierbij is weggelegd voor gemeente, inwoners en andere partijen." Nadere informatie over dit alles vind je in de in december 2018 veschenen 'Kernvisie / Leefbaarheidsplan Zwaagdijk-West', waar het voorgaande een citaat uit is.

- De voorganger van het hierboven beschreven plan is het Leefbaarheidplan Zwaagdijk-West 2012-2016.

- Een stuk poldergebied tussen het dorp en de Westfrisiaweg (N307) is bij de gemeentelijke herindeling van 2007 door een grenscorrectie overgegaan van de in dat jaar opgeheven gemeente Wognum naar de gemeente Hoorn (terwijl de rest van de gemeente Wognum, met o.a. dat dorp en het dorp Zwaagdijk-West, overging naar de gemeente Medemblik), ten behoeve van de ontwikkeling van bedrijventerrein Zevenhuis. Dat bedrijventerrein komt dicht tegen het dorp aan. Om het dorp nog enigszins te ontzien, was de maximale bouwhoogte bepaald op 10 meter. Nu blijkt anno 2020 echter een firma een mogelijkheid te hebben gevonden om op Zevenhuis 15 meter hoog te mogen bouwen. De Dorpsraad vreest dat dit precedentwerking kan hebben voor volgende projecten in dit gebied (oftwel dat andere bedrijven straks stellen: "Als zij het mogen, mogen wij het ook."). De Dorpsraad vreest dat het college van Hoorn van plan is om van industrieterrein Zevenhuis het nieuwe ‘Manhattan van West-Friesland’ te maken...

Tevens is voorzien in een 'groene buffer' tussen bedrijventerrein Zevenhuis en het dorp, om het bedrijventerrein vanuit het dorp zoveel mogelijk aan het oog te onttrekken. Maar volgens de Dorpsraad gaat dat met de huidige plannen wel érg lang duren: "De bomen die geplant zijn doen er 27 jaar over om volledig te groeien en het zicht van hoogbouw te belemmeren. Ook is er geen overleg geweest met de bewoners, wat wel was toegezegd." Om het ongenoegen van de inwoners over de beide aspecten duidelijk te maken, heeft de Dorpsraad in juni 2020 een 'Brief van treurnis' gestuurd aan het college van B&W en de gemeenteraad van de gemeente Hoorn. Zie ook deze toelichting van de Dorpsraad op de kwestie Zevenhuis. De Dorpsraad is voorstander van de filosofie “beter een goede buur dan een verre vriend”. Echter nu Hoorn een slechte buur blijkt te zijn die zich niets gelegen laat liggen aan de belangen van de inwoners van Zwaagdijk-West, heeft nieuwssite Medemblik Actueel daar in het hiervoor gelinkte artikel satirisch de krantenkop "beter een verre vriend dan een slechte buur" van gemaakt...

Bezienswaardigheden

- Waarom RK kerk St. Jacobus de Meerdere (Zwaagdijk 404) uit 1929 aan deze heilige is toegewijd, is in de bronnen niet meer te achterhalen. Het kan zijn als uiting van dank aan Jacob (Jacobus) Jong. Hij stelde destijds de grond voor de kerk beschikbaar. Een andere reden kan zijn dat Jacobus de Meerdere de patroonheilige was voor goed weer en de groei van fruit. In de kerkentuin is de Jacobusboom, een appelboom, geplant waarvan de vruchten rond 25 juli, de feestdag van de heilige, rijp zijn. Daarnaast is Jacobus de Meerdere ook beschermheilige van de pelgrims. Veel pelgrims die naar Santiago de Compostella gaan, starten hun tocht in deze kerk en halen hier een stempel. Het is een architectonisch interessante interbellumkerk van architect Jos Bekkers, zonder toren, maar wel met vieringtorentje op kruising.

Sinds september 2015 vormen de H. Jacobus de Meerdere, de St. Cunera uit Nibbixwoud en de H. Hieronymus uit Wognum de RK Parochie Emmaus. De parochie omvat naast deze drie dorpen ook de dorpen Benningbroek, Hauwert, Midwoud en Oostwoud. De kerk in Zwaagdijk-West is een van de drie kerken van het parochiebestuur (kennelijk zijn in de laatstgenoemde vier dorpen geen RK kerken (meer) actief), en heeft van deze kerken de minst monumentale status. Tevens is het een kerk met achterstallig onderhoud en is het aantal vrijwilligers teruggelopen tot onder een acceptabel niveau. Op grond van al deze overwegingen heeft men besloten om deze kerk te sluiten. In juni 2018 heeft de laatste dienst plaatsgevonden. Er is een werkgroep toekomst van de kerk geformeerd om te zien welke mogelijkheden er zijn voor eventuele herbestemming. Ook is Reliplan ingeschakeld, een organisatie die gespecialiseerd is in begeleiding bij de verkoop van kerkgebouwen. Men concludeert vooralsnog dat alleen afbraak en nieuwbouw van seniorenwoningen of iets dergelijks enige kans maakt. Dat er een algemeen maatschappelijke bestemming op ligt, is een obstakel.

Jaarlijkse evenementen

- Kermis op de laatste maandag in juni en de daaraan voorafgaande zaterdag en zondag.

- In veel dorpen is er een jaarlijkse Dorpsveiling, waar inwoners goederen, maar vooral ook originele en creatieve diensten kunnen inbrengen, zoals een dagje meerijden in of op een bijzonder voertuig van de eigenaar, een ballonvaart, een etentje gemaakt door de inbrenger en dergelijke. Zulke dorpsveilingen zijn altijd een groot succes en brengen jaarlijks veel geld op, waarmee de lokale verenigingen worden ondersteund. Ook in Zwaagdijk-West is jaarlijks zo'n Dorpsveiling, in november, in 2020 alweer voor de 57e keer.

Landschap, natuur en recreatie

- Nadat in 1675 een zware storm een gat had geslagen in de zeedijk bij Schardam, bezweek ook de Zwaagdijk. Bijna heel oostelijk West-Friesland liep toen onder water. Halverwege de Zwaagdijk, tussen Rijweg en Tuinstraat, herinnert Het Weeltje nog aan deze dramatische gebeurtenis.

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Zwaagdijk-West van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "De in 2002 opgerichte Dorpsraad Zwaagdijk-West is een schakel tussen de bewoners en de gemeente. Oftewel een aanspreekpunt voor zowel de burger als de gemeente. Het is een van de manieren om de bewoners te betrekken bij de voorbereiding en uitvoering van het gemeentelijk beleid. De dorpsraad streeft naar een verbetering van de leefbaarheid. Als dorpsraad hebben wij geen beslissende, maar wel een adviserende rol en kunnen we kritisch advies geven. De dorpsraad heeft zich de volgende doelen gesteld: het behartigen van belangen van de dorpsbewoners. Tevens het oplossen van knelpunten die de leefbaarheid van het dorp bedreigen; het onderhouden van contacten met de gemeente; het verstrekken van adviezen, gevraagd of ongevraagd, aan het gemeentebestuur, gemeentelijke instellingen en andere instellingen van belang; het bevorderen van inspraakmogelijkheden. We nodigen de inwoners uit om mee te denken, want we kunnen ieders inbreng goed gebruiken."

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Wildebras (Balkweiterhoek 56) is het bruisende dorpshart, waar vele verenigingen onderdak vinden en waar door het jaar heen vele evenementen worden georganiseerd. Officieel is het het clubgebouw van Sport- en ontspanningsvereniging De Wildebras. Het gebouw heeft een ruime zaal met bar, kleedkamers en een biljartzaal. Tevens beheert de vereniging een speeltuin, een sportveld en een jeu de boules baan. Jaarlijks worden er diverse evenementen georganiseerd: Muziek quiz, Klaverjasavonden, Paaseieren zoeken, Fietspuzzeltocht, Speurtocht, Kermis, Dorpsfeest (om het jaar), Sinterklaasintocht. Verder biedt De Wildebras onderdak aan een reeks verenigingen en instellingen: Toneelvereniging Tobronsa, KVG Zwaagdijk-West, Biljartvereniging 't Gebroken lei, Biljartvereniging `van d`ien naar d`aar`, Biljartvereniging Altijd over de Band, Tafeltennisvereniging BRZZ, De Notaboulen (jeux des boules), Oranjecomité, Dorpsveiling, Jongeren Beweging, Kids club, Zumba Lisa, Dorpsraad, Klaverjasclub en Bibliotheek.

- Onderwijs: - Basisschool Sint Lidwina is de kleine dorpsschool van Zwaagdijk-West, met hart voor de leerlingen, de ouders, het personeel en de buurt. Het is een open katholieke basisschool waar iedereen welkom is. Men wil er de leerlingen niet alleen iets leren voor school, maar iets meegeven voor het hele verdere leven, zoals basisvaardigheden, zelfvertrouwen, positiviteit, flexibliteit en creativiteit. Je bent altijd van harte welkom voor een kennismaking met deze parel van West-Friesland, aldus de school op haar site.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Zwaagdijk-West.