Status

- Zwartewaal is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Voorne-Putten, gemeente Brielle. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1979.

- Wapen van de voormalige gemeente Zwartewaal.

Naam

Oudere vermeldingen
Midden 13e eeuw kopie 1405 ten Zwarten Wale, 1342 Zwartenwale, 1503 Zwartewael, 1551 Zwarte Wale, 1565 Swartewaele, 1573 Swartewael, 1639 Swarte wael.

Naamsverklaring
"Overdrachtelijk gebruik van een waternaam, een samenstelling van waal 'diepe ronde plas, gat ontstaan bij dijkdoorbraak' en zwart, naar de kleur van het water."(1)

Ligging

Het dorp Zwartewaal ligt aan het Brielse Meer en het Hartelkanaal en ligt verder ZW van het Botlekgebied, het dorp Rozenburg en de stad Maassluis, ZO van het Europoortgebied en de stad Brielle, ONO van het dorp Vierpolders, NO van de dorpen Nieuwenhoorn en Nieuw-Helvoet en de stad Hellevoetsluis, NNO van het dorp Oudenhoorn, NNW van het dorp Abbenbroek en NW van de dorpen Heenvliet en Geervliet.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Zwartewaal, die slechts het gelijknamige dorp en de gelijknamige polder - begrensd door de Hoofddijk / Wouddijk / Molendijk - omvat, 140 huizen met 1.006 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 1.900 inwoners.

Geschiedenis

Slag
Na de dood van de Hollandse graaf Willem IV in 1345 brak er tussen zijn zus Margaretha en haar zoon Willem V een opvolgingsstrijd los, die zou uitmonden in de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Ook Voorne raakte in de strijd betrokken, want op dinsdag 5 juli 1351 kwam het op de Maas ter hoogte van Zwartewaal tot een treffen tussen de vloten van Margaretha en Willem V. "Root beronnen was die Mase van bloede, verstaet dat wel", aldus een van de schaarse bronnen die melding maken van de bloedige, driedaagse zeeslag. De overwinning was voor Willem V. Hij had zijn moeder in de Slag bij Zwartewaal verslagen en betuigde God zijn dank door onder meer een kapel in Bakkum te stichten. In 1354 verzoenden moeder en zoon zich weer met elkaar en Willem V bleef tot 1358 graaf van Holland en Zeeland. In 1356 erfde hij ook het bezit over Henegouwen, maar moest door zijn toenemende geestesziekte vanaf 1358 het regeren over de drie graafschappen aan zijn broer Albrecht overlaten. (bron en voor nadere informatie zie Streekarchief Voorne-Putten)

Recente ontwikkelingen

Leefbaarheidsvisie
"Een aantal recente ontwikkelingen in en rondom het dorp is van invloed op de leefbaarheid. Het betreft onder meer de windmolens die enkele jaren geleden aan de Nieuwesluisweg zijn geplaatst en de potentiële locaties langs de N57 en de Kanaaldijk die hier vanuit de provincie voor in beeld zijn, de beoogde verlegging van de spoorlijn door het Botlekgebied naar de Theemsweg en de herinrichting van de Groene Kruisweg. Het lijkt bij deze ontwikkelingen, dat inwoners het gevoel hebben daarop geen invloed te kunnen uitoefenen. Met een leefbaarheidsvisie krijgen de inwoners de gelegenheid om opgaven te agenderen en samen te werken aan de toekomst. Bijkomend doel van de Visie Leefbaarheid Zwartewaal 2030 (verschenen in 2016, red.) is om samenhang in het beleid voor de leefomgeving te krijgen. Onderdeel daarvan is om duidelijk aan te geven wat de gemeente zelf doet en wat de verantwoordelijkheid is van anderen. Het gaat kortom over de rolopvatting die de gemeente heeft.

De inwoners hebben bepaald welke thema’s zij relevant vinden voor de toekomst van Zwartewaal, hebben de belangrijkste opgaven benoemd en hebben geadviseerd over de uitvoering. Het is uiteindelijk aan de gemeenteraad om de visie en de bijbehorende leefbaarheidsagenda vast te stellen en aan het college om handen en voeten aan de uitvoering te geven. Enerzijds als trekker van bepaalde projecten, anderzijds door andere partijen te stimuleren om zich voor een project in te zetten." Zie ook de 'Startnotitie ten behoeve van de Integrale Visie Leefbaarheid'.

Herinrichting Dorpshart
"De Leefbaarheidsvisie Zwartewaal 2030 is vastgesteld met een uitvoeringsprogramma. Een van de activiteiten uit het uitvoeringsprogramma was het ontwikkelen van de gebiedsvisie Christinalaan. In samenwerking met Adviesbureau BVR is deze gebiedsvisie opgesteld, waarbij uit verschillende toekomstvisies voor de omgeving van de Christinalaan door het dorp en diverse betrokken partijen het model ‘Dorpshart’ is gekozen. Het plan houdt onder meer in dat er aan de Christinalaan een nieuw dorpshuis, een sporthal en een nieuwe school worden gebouwd. Ook beoogt men er de supermarkt een plek te kunnen geven.

Alle gebouwen zijn gesitueerd aan een dorpsplein, waar de inwoners van Zwartewaal alle gelegenheid hebben elkaar te ontmoeten. Er is plaats voor markten, braderieën en andere bijeenkomsten en gekeken wordt of er mogelijkheden zijn voor de vestiging van een kapper, fysiotherapie of iets dergelijks in het dorpshuis. De horeca blijft geregeld zoals het nu is. Om de ontwikkeling in het plangebied verder vorm te geven is er een klankbordgroep gevormd met ca. 15 deelnemers." (bron: gemeente Brielle) In november 2019 heeft de gemeente 5 miljoen euro voor het project Dorpshart uitgetrokken. De gemeente houdt belangstellenden op de pagina onder de link op de hoogte van de actuele ontwikkelingen m.b.t. het project, en je vindt er de relevante documentatie m.b.t. het project.

Voormalige kerk De Ankerplaats
De plek van de voormalige kerk De Ankerplaats aan de Wilhelminalaan is in 2015 herbestemd door de bouw van ca. 16 woningen.

Bezienswaardigheden

- Zwartewaal heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Martinuskerk, het voormalige 18e-eeuwse nettenpakhuis op Bernissedijk 24 en de 17e-eeuwse boerderij op Wouddijk 12.

- Het dorp heeft 10 gemeentelijke monumenten.

- Monumenten in Zwartewaal in relatie tot de Tweede Wereldoorlog.

Martinuskerk
De Protestantse (PKN) Martinuskerk (Schoolstraat 5) vindt in de 12e eeuw zijn oorsprong op een terp. In zijn eerste vorm was het een houten kapel. Rond 1330 begon men aan de stenen kerk, die pas in 1400 gereed kwam. Ingebouwde toren uit 1597. Vanaf 1461 hoorde deze katholieke kerk tot het Bisdom Utrecht. Na de reformatie werd het een Hervormde kerk. Het valt op dat de kerk op een vreemde plaats achter de huizen staat. In de late middeleeuwen stonden er boerderijen ten westen van de kerk, aan de Brielse Maas, die toen nog in open verbinding met de zee stond, alleen gescheiden door de Maasdijk. Door de vele dijkdoorbraken concentreerde de bewoning zich later op een veiliger plek, langs de oevers van de ‘Hollemare’, een kreek die in de huidige haven uitmondt. De kerk maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse Gemeente Tweestromenland (die de dorpen Zwartewaal, Abbenbroek, Geervliet en Heenvliet omvat). In de maanden juni t/m augustus is de kerk iedere vrijdagmiddag tussen 13.30 en 15.30 uur te bezichtigen. Vrijwilligers vertellen je dan over de geschiedenis en bezienswaardigheden van deze kerk. - Hier vind je een uitgebreide beschrijving van de Martinuskerk.

"Orgel. In 1902 werd Zwartewaal verblijd met een orgel. Het instrument was een geschenk van de dames Hofkes, de kleindochters van de vroegere Zwartewaalse reder Kwak, tevens burgemeester en ambachtsheer van het dorp. De opdracht voor het te bouwen orgel werd verleend aan de Leeuwarder orgelmaker Bakker & Timmenga. Het bestek en de voorwaarden tellen zeven handgeschreven vellen, waarin minutieus is omschreven wat men mocht verwachten. Het hout van de orgelkast zal worden gemaakt, zo staat omschreven, van best droog vurenhout en het ornamentwerk van fijn greenen, zoo glad als mogelijk gesorteerd. Het ornamentwerk zal fijn en diep gesneden zijn, zoo dat het geheel een fraai en smaakvol aanzien krijgt. Gedetailleerd worden het windtoestel beschreven, de windladen, windkanalen, de klavieren en het pedaal, het reageerwerk en het mechaniek en tenslotte het pijpwerk en de intonatie. In 1985/1986 onderging het orgel een laatste restauratie. Een noodzakelijke, blijkt uit de mededeling van de kerkvoogdij in het kerkblad: “U heeft het tijdens de vorstperiode waarschijnlijk wel gemerkt hoe hard dat nodig was; regelmatig zaten er toetsen vast, en op één zondag zaten er zoveel toetsen vast, dat het orgel onbespeelbaar was.”

Orgelmakers Henk van Eeken uit Leusden en Gert van Buuren uit Poortugaal tekenden voor de restauratie van het orgel. Men kwam tot de slotsom dat hier een opmerkelijk instrument dermate verrassend is gerestaureerd, dat het - destijds na ca. 80 jaren - veelzijdiger is gebleken dan de oorspronkelijke bouwers ooit voor mogelijk hadden gehouden. Het orgel heeft haar eerste “levenseeuw” ongeschonden overleefd. Daarom is het instrument opgenomen in het register van rijksmonumenten. Maar de eretitel “rijksmonument”is toch vooral te danken aan de zorg en toewijding waarmee de verschillende generaties zich over het geschenk van de dames Hofkes hebben ontfermd." (bron en voor nadere informatie zie de pagina over het orgel in de Martinuskerk te Zwartewaal op de website 'Orgels en kerken uit de regio Rijnmond')

Molenromp
Z van Zwartewaal, aan de Hollemaarsdijk, staat de romp van een poldermolen uit 1723, gebouwd om de ontwatering van de polder te verbeteren. Oorspronkelijk stroomde het overtollige water bij eb vanzelf naar zee, maar met name in de 16e eeuw stagneerde deze natuurlijke afwatering door stijging van de zeespiegel en inklinking van de veenbodem. De introductie van de windmolen bracht uitkomst. De molens pompten het water uit de polders naar een boezem (een tijdelijke opslag), waarna het via spuien werd geloosd in zee. Ook de Holle Mare heeft als boezem gefungeerd.

Monumentale schuur akkerbouwbedrijf De Onderneming
Het in 2020 in het leven geroepen Boerderijenfonds is een stimuleringsfonds voor herbestemming, verduurzaming en restauratie van agrarisch erfgoed. Belangrijke criteria bij het toekennen van een bijdrage uit het fonds zijn behoud van cultuurhistorische waarden van gebouw, erf en landschap. En de vraag of er door de nieuwe functies van de boerderij meerwaarde ontstaat voor de omgeving. Een mooi voorbeeld is akkerbouwbedrijf De Onderneming in Zwartewaal. Voor akkerbouwer Nico Rodenburg was de grote monumentale schuur uit 1887 jarenlang een blok aan zijn been. 'De enorme oppervlakte werd door elke generatie die hier boerde wel gebruikt, maar in de laatste decennia niet meer optimaal. Daarbij komt dat onderhoud aan het gebouw natuurlijk een flinke kostenpost is.'

Toen Rodenburg in 2015 het bedrijf overnam schreef hij meteen een plan om de schuur een tweede leven te geven. En met de financiële ondersteuning van het Boerderijenfonds gaat dat nu lukken. De schuur wordt onder meer geïsoleerd en geschikt gemaakt voor de ontvangst van groepen. Rodenburg heeft het project de Bezoekboerderij genoemd. Hij beoogt zowel scholieren, dagjesmensen als het bedrijfsleven uit de regio maar bijvoorbeeld ook uit Rotterdam op zijn erf in Zwartewaal te krijgen voor educatieve bijeenkomsten, workshops en vergaderingen. 'Dat betekent veel mensen over de vloer en ik weet dat er collega's zijn die mij voor gek verklaren. Maar wij kiezen hier bewust voor en willen mensen graag kennis laten maken met het boerenleven.'

"De boerderij en schuur van akkerbouwbedrijf De Onderneming in Zwartewaal zijn gemeentelijk monument vanwege de karakteristieke uitstraling en goede bouwkundige staat. Door de nieuwe functie in de schuur onder te brengen ontstaan nevenactiviteiten naast het agrarisch bedrijf en wordt het geheel publiek toegankelijk. De schuur wordt ingericht als ruimte voor tentoonstellingen, educatie en vergaderruimte. Daarmee ontstaat het concept ‘Bezoekboerderij’ waar bezoekers kennismaken met het boerenleven, met name de voedselproductie, in relatie tot biodiversiteit. Er wordt samengewerkt binnen de Landschapstafel Voorne-Putten voor het vormgeven van de educatie-projecten voor scholen.

Voor de verduurzaming van het pand is een balans gevonden tussen de mogelijkheden van het gebouw, de cultuurhistorische waarden en nieuwe gebruikseisen. De toekomstige exploitatie vraagt een aangenaam klimaat in het pand. Het is echter lastig om grote open ruimtes goed en duurzaam te verwarmen. Een energiescan door een met monumenten bekende partij gaf mede als uitkomst dat compartimentering bijdraagt aan het verkleinen van de warmtevraag. Daarnaast zorgt tochtbeheersing in combinatie met dakisolatie voor een aangenamer klimaat. Door aan het aanbrengen van geïsoleerde dakplaten (isoleren van buitenaf) blijft het zicht op de karakteristieke constructie (gebinten) behouden. Door het aanbrengen van vloerverwarming kan een basistemperatuur gehandhaafd worden. Wanneer ruimtes in gebruik zijn, wordt eventueel plaatselijk bij verwarmd. Dit gebeurt zoveel mogelijk elektrisch gezien de beschikbare energie van de eigen zonnepanelen. Het begrip ‘duurzaamheid’ wordt niet alleen monument-specifiek toegepast, maar ook op de bedrijfsvoering. Daarin is veel aandacht voor biodiversiteit." (bron: Boerderijenfonds)

- Gevelstenen in Zwartewaal.

Jaarlijkse evenementen

Carnaval
In 1973 is carnavalsvereniging CV De Hobbelende Bierviltjes opgericht. Aan de bar, onder het genot van de nodige spirituele drankjes, in Dorpshuis De Gaffelaar, de Residentie van de vereniging, onder de bezielende leiding van Henny v.d. Zanden. Iemand die als voorheen Brabander wist wat Carnaval was en het wel aandurfde om dat ook uit te dragen in het kleine dorp Zwartewaal. Op 4 november 2016 hebben ze het 44-jarig jubileum nog gevierd (in de carnavalswereld rekenen ze voor jubilea in eenheden van 11 jaar). Helaas hadden ze in april 2019 een nare mededeling voor het dorp, die wij hierna samenvatten: "Wij hebben hele lange weken vergaderen achter de rug en zijn tot de conclusie gekomen dat wij niet meer als vereniging verder kunnen gaan. Na afloop van het seizoen hebben er weer 6 leden opgezegd wegens onder meer gezondheidsredenen, en we zijn nu gewoonweg met te weinig mensen om nog verantwoord door te kunnen gaan.

Wij hebben alle opties besproken, doorgenomen en bekeken. We hebben al te weinig mensen om een podium te vullen, een middag en/of avond te kunnen draaien en dan hebben we het nog niet eens over de functieverdeling en eventuele opbouw. Nogmaals betreuren wij het zeer om dit nieuws te moeten mededelen. Maar helaas zit het er voor ons niet meer in. Gaan wij nog wel door met de carnaval? Wij kunnen met trots zeggen dat we met de leden die wij nog hebben een doorstart maken als Carnavalsgroep, onder de naam CG De Blijvertjes. Hoe origineel! Bij de overgebleven leden zit het carnaval gewoon te zeer in het bloed. Wij vinden carnaval te leuk om te moeten laten vallen. Wij hopen dan ook graag nog op avonden van andere verenigingen te mogen feestvieren, en willen dan ook nog graag alle uitnodigingen ontvangen. Zelf zullen wij geen avond in Zwartewaal meer organiseren. Iedereen enorm bedankt voor alle jaren steun, plezier en gezelligheid. En wij hopen jullie allemaal graag te zien op jullie feestavonden. Groeten namens alle leden van CV De Hobbelende Bierviltjes."

Landschap, natuur en recreatie

Wandelroute
"De Boerenzwaluwroute (5,5 km) vanuit Zwartewaal is een wandeling door het groene polderland van Voorne. Steeds weer komt de Holle Mare in beeld: ooit een brede kreek, nu een waardevol natuurgebied met brede rietvelden en bloemrijke graslanden. Twee andere parels van het Zuid-Hollands Landschap zijn de kreekrest Derryvliet en de Blanke Waal, een ronde plas die achterbleef na een dijkdoorbraak. Voor avontuurlijke wandelaars is er een struinpad langs de zuidoever van de Holle Mare. Laarzen meenemen! Enkele hoogtepunten: Oude Kreek; Poldermolen; Ringpolders; Blanke Waal; Knotbomen; Natte natuur; Rietvelden; Boerenzwaluwen. In de routebeschrijving vind je meer informatie over deze punten. Met mooie natuurbeelden en -geluiden hebben we de route echt wat extra's gegeven. Niet voor niets behoort deze route tot de Wandel Top 10 van het Zuid-Hollands Landschap!"

Watersportvereniging
Watersportvereniging WSV Zwartewaal is opgericht in 1967. De vereniging heeft ca. 200 leden en ca. 160 ligplaatsen aan het Brielse Meer. "Ons clubhuis De Buiskap* is een gezellige plaats waar men graag bij elkaar komt. Men kan hier een drankje drinken en een beetje bijkletsen. Raad en daad vragen aan gelijkgestemden over bijvoorbeeld motoren of vissen. Tevens organiseren wij diverse activiteiten in De Buiskap, zoals Vis- en Mosselavonden. Kortom een gezellige vereniging waar je je snel thuis zult voelen. Wij zien je graag komen." * Openingstijden clubhuis: zaterdag 10-18 uur en zondag 14-18 uur. Van juni t/m augustus is het clubhuis gesloten.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Zwartewaal, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Kaart van Zwartewaal anno 1695, uit het toen gemaakte kaartboek van Voorne. "Kaarten uit deze periode hadden een totaal ander doel dan de topografische kaarten van tegenwoordig. Zo vormde deze kaart een hulpmiddel bij het innen van grondbelastingen. Elk jaar moesten landeigenaren het zogeheten ‘schot’ betalen. De hoogte van deze belasting werd jaarlijks vastgesteld door het polderbestuur en het groepje ingelanden dat de meeste grond bezat. Iedere grondbezitter moest vervolgens al naar gelang de hoeveelheid land die hij bezat, een bedrag betalen waarmee onder meer dijken en wegen werden aangelegd en onderhouden." (bron: Geschiedenis van Zuid-Holland)

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zwartewaal (online te bestellen).

Links

- Belangenorganisatie: - "Het doel van Stichting Dorpsraad Zwartewaal is: om de algemene belangen van de bewoners van de kern en de daarbij behorende buitengebieden in een voortdurende wisselwerking met de bewoners te behartigen; het geven van advies na raadpleging van de bewoners aan bestuursorganen, instanties, bedrijven en anderen; om de leefbaarheid in het dorpsgebied te behouden en waar mogelijk te vergroten."

- Dorpshuis: - "Op 10 november 1973 vond de officiële opening plaats van dorpscentrum De Gaffelaar. Hier ging een hele geschiedenis aan vooraf. Deze begint in 1970, als Zwartewaal nauwelijks 1000 inwoners telt. Door de doorstroming van mensen uit de stad die naar een dorp wilden verhuizen ging het dorp groeien en kwam er behoefte aan een dorpscentrum waar het verenigingsleven zich kon huisvesten. Daar was heel veel geld voor nodig. Er werd een commissie opgericht, die zich samen met de toenmalige burgemeester J.G.Bosch inzette voor het realiseren van dit plan. Het gebouw zou zo’n Hfl 800.000,-- gaan kosten, dus werden er subsidies aangevraagd. Daarnaast moest volgens de toenmalige regeling de eigen bevolking 10 % van de kosten opbrengen. Dit kwam op een slordige Hfl 35.000,--. Dit was een enorme klus voor een dorp met iets meer dan 1000 inwoners.

Gewoon vragen aan de inwoners wilde de commissie niet, dus werden er activiteiten georganiseerd. Er kwam een Zomerfeest met kraampjes waar de inwoners zelfgekweekte plantjes verkochten, en er konden spelletjes gedaan worden, zoals ballengooien en schieten. De populairste activiteit was het ‘glasgooien’. Dit gebeurde in de scherventent, waar met een lege fles een andere fles op een spijker kapot gegooid diende te worden. De opbrengst van al deze activiteiten was voor het dorpscentrum. Ook waren er oliebollen- en appelflapacties en boutavonden (dansavonden met een rad van avontuur ). Dit bleek een groot succes. De grootste subsidie moest komen van het Ministerie van Cultuur , Recreatie en Maatschappelijk werk (CRM). Zwartewaal werd op de lijst gezet van subsidie-aanvragers en toen was het afwachten... Na een aanvankelijke afwijzing en daarop volgende protestacties van inwoners en gemeente volgde uiteindelijk toch de toekenning van de onmisbare rijkssubsidie en kon het dorpscentrum gebouwd worden.

De naam ‘De Gaffelaar’ werd ontleend aan vissersschip De Gaffel. Het verenigingsleven onderging een ware opleving. Er werd een omnisportvereniging genaamd SOVH opgericht, waar allerlei sporten beoefend konden worden, Muziekvereniging Harmonia, toneelvereniging De Komedianten, de ouderensoos, zangvereniging Con Amore, Carnavalsvereniging De Hobbelende Bierviltjes, de EHBO en vele anderen wisten de weg naar De Gaffelaar al snel te vinden. Stichting Dorpscentrum Zwartewaal werd in het leven geroepen als eigenaar van De Gaffelaar en dhr. Henny v.d. Zanden, een gezellige ‘Brabander’ die inmiddels helaas is overleden, als beheerder van het complex. Er was nu een heus dorpcentrum voor vrijwel iedere inwoner, alleen was er een groep die nog geen eigen ruimte had; dat was de jeugd vanaf 12 jaar. De Gaffelaar moest dus uitgebreid worden met een Jeugdhonk. De subsidies werden weer aangevraagd, de gemeente legde weer een steentje bij en er kwamen weer geldinzamelingsacties door en voor de jeugd. Dit heeft gelukkig minder lang geduurd; in september 1978 is 't Kraaienest geopend, waar de jeugd hun eigen activiteiten, zoals knutselen en discoavonden, kon houden." (bron: Dorpscentrum De Gaffelaar)

"Dorpscentrum De Gaffelaar staat voor gastvrijheid. Al vele jaren biedt De Gaffelaar of “de huiskamer van Zwartewaal” vertrouwde gastvrijheid aan zijn gasten. Vertrouwd, maar wel steeds in een modern jasje. De Gaffelaar groeit mee met de veranderende behoefte van zijn gasten. Of het nu om sportieve hoogtepunten gaat of een avondje cabaret, complete thema-avonden of een tiptop bruiloftsfeest, een carnavalsfeest voor 700 personen of een coole kinderdisco: je zult het bij ons allemaal tegenkomen. Het aanbod van compleet ingerichte zalen, de audiovisuele ondersteuning, de koude en warme catering en de enorme parkeerruimte zullen je zeker aangenaam verrassen. Het is dan ook niet toevallig dat wij veel van onze gasten tot thuisspelers mogen rekenen. Jarenlange vertrouwde relaties maken dan ook maar al te graag gebruik van onze talloze mogelijkheden. Je feest, vergadering, cursus, wedstrijd, presentatie of noem maar op verdient een partner met een glimlach. Kortom: wij informeren je graag over onze mogelijkheden en onze gastvrijheid. Met gastvrije groet, namens het Gaffelaarteam, Peter Looij, beheerder."

- Onderwijs: - "OBS 't Want in Zwartewaal bestaat uit acht lokalen en een multifunctionele ruimte. De multifunctionele ruimte wordt gebruikt voor de BSO en TSO. Een van de lokalen wordt door de peuterspeelzaal gebruikt. De kleuters hebben twee ruime lokalen en daarnaast de beschikking over een speellokaal. De groepen 3 t/m 8 gebruiken de overige lokalen. De leerlingen van groep 3 t/m 8 gymmen in De Gaffelaar. Het dorpshuis met gymzaal ligt op loopafstand van de school. Rondom de school is voldoende ruimte om te spelen. Op het grasveld bij school staat een aantal zeer gevarieerde speeltoestellen.

Onze school is een openbare basisschool, die middenin de samenleving staat. Wij voelen ons verantwoordelijk voor een goede basis voor de kinderen, zodat ze straks zelfstandig hun weg kunnen vinden in onze samenleving. Zo kunnen zij zich als mens ontplooien en een eigen plaats verwerven in de maatschappij. Met respect voor de overtuiging van anderen en de mogelijkheid om ‘anders’ te zijn. Het openbaar onderwijs vervult deze taak vanuit kernwaarden als vrijheid, gelijkwaardigheid, sociale rechtvaardigheid en gemeenschapszin. De ideeën voor het openbaar onderwijs zijn gebaseerd op de veelvormigheid van de samenleving. Het motto van het openbaar onderwijs is niet voor niets: ‘Niet apart maar samen’! Een openbare school gaat ervan uit dat leerlingen opgroeien in een multiculturele samenleving waarin ze niet alleen samenleven, maar ook samen leren. Bij het leren gaat het dus niet alleen om het overbrengen van de leerstof, maar ook om: het leren omgaan met elkaar en mondig zijn; voor jezelf uitkomen en opkomen; het hanteren van normen en waarden die in onze samenleving geaccepteerd worden; de aansluiting met de ervarings- en belevingswereld van het kind; opvoeden in een geest van verdraagzaamheid en respect."

- Sport: - Voetbalvereniging Zwartewaal is opgericht in 1976.

- Zorg: - "Zorgboerderij Land-Goed in Zwartewaal is een voorziening voor jonge mensen met een (verstandelijke/emotionele) beperking. Een belangrijke motivatie voor dit project is dat wij mensen met een beperking en hun ouders graag willen bijstaan. Tegelijkertijd willen wij er voor zorgen dat de jongeren een geaccepteerde en zingevende plaats in de samenleving in kunnen nemen. Onze affiniteit met verstandelijk gehandicapten en een gezamenlijke liefde voor het agrarische vak vormen een belangrijke basis onder onze dienstverlening. In 2009 hebben wij de voormalige paardenboerderij, die op ons terrein gevestigd was, gekocht. De bedoeling was om deze boerderij om te vormen tot een zorgboerderij, maar al snel bleek dat nieuwbouw een verstandiger keuze was. In de loop van het jaar hebben wij de paardenboerderij gesloopt en op de fundamenten onze huidige zorgboerderij gebouwd.

Door de week bieden wij op Land-Goed gedurende 9 dagdelen een zinvolle dagbesteding aan; ook wel “begeleiding in groepsverband” genoemd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van alle mogelijkheden die er op Land-Goed aanwezig zijn. Op het buitenterrein en in de kas verbouwen we gezamenlijk diverse tuin- en perkplanten, snijbloemen en andere kleine gewassen. Daarnaast verzorgen onze cliënten de dieren, bakken cake en appeltaart, maken kaarsen en vogelhuisjes of helpen mee in de algemene ruimte of de winkel enz. Cliënten die bij ons wonen en cliënten van buiten trekken daarin gezamenlijk op. Afhankelijk van de mogelijkheden en behoeften van de cliënt, zoeken wij eventueel naar een zinvolle daginvulling buiten het terrein van Land-Goed. ’s Avonds is er ruimte voor ontspanning, zoals we dat thuis ook doen. We doen een spelletje, kijken tv enz."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de Algemene Begraafplaats van Zwartewaal. Op de Algemene Begraafplaats o.a. 6 oorlogsgraven van het Gemenebest (betreffende Britse militairen die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen) en 4 Nederlandse oorlogsgraven.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)