Voorheen Langen, tegenwoordig Zwiep, voorzijde van de voormalige zuivelfabriek
- Zwiep is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Lochem. T/m 31-7-1971 gemeente Laren.
- Buurtschap Zwiep is groot en/of dichtbebouwd genoeg voor een 'bebouwde kom' en heeft daarom blauwe plaatsnaamborden (komborden). Voor de postadressen valt de buurtschap grotendeels onder de stad Lochem, hoewel het in de praktijk meer op het dorp Barchem is gericht.
Terug naar bovenIn het Achterhoeks
Zwéép.
Oudere vermeldingen
Swype, Swiepe, 1059 falsum ca. 1180-1190 Swipe, 1357 GN van Swiep, 1378 Swyp, 1402 Zwijp, 1545 Zwijpe.
Naamsverklaring
Herkomst en betekenis onbekend. De naam komt naar de vorm overeen met het Nieuwnederlandse zwiepen en zweep, maar de veronderstelling dat dit een oude herbergnaam zou zijn, is hoogst onzeker.(1)
De buurtschap Zwiep ligt ZO van Lochem, N van Barchem, aan de voet van de Lochemse Berg, en grenst in het N aan de Berkel.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Zwiep 50 huizen met 343 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.
Terug naar bovenIn den beginne
In Zwiep zijn restanten gevonden uit zowel de Bronstijd als de IJzertijd. Het was een zeer geschikte plaats voor zowel jagers en verzamelaars en later als locatie voor boerderijen, vlak bij het riviertje de Berkel en de mogelijkheid het hogerop te zoeken bij overstromingen.
In de middeleeuwen
In de 11e eeuw (en wellicht al eerder) was de Bagasaltaldaburg in Zwiep bekend. Verder was hier vroeger een kasteel Overlaer (afgebroken in de 19e eeuw). Vroeger liep hier de grens van de bisdommen Munster en Utrecht. De grens is in deze buurtschap van boerderij tot boerderij beschreven en werd later ter plekke de officiële grens van De Graafschap.
Witte Wieven
In de regio is Zwiep vooral bekend vanwege de legende van de Witte Wieven. - Nog een variant van de legende van de Witte Wieven. - En in een aflevering van het radioprogramma 'Een wagen vol verhalen' van Omroep Gelderland is de legende van de Witte Wieven als verhaal voorgedragen (zie de link, en aldaar de link onder de tekst). - Uitspanning De Witte Wieven heeft sinds eind 2013 een nieuwe eigenaar.
Margreet Keijzer heeft in 2015 onder haar pseudoniem M.K. Peta de roman 'Agnes McDowell' geschreven, over de legende van de Witte Wieven in Zwiep. Wijlen bakker Gait Postel bedacht de verhaallijn. Agnes McDowell is een Schotse vrouw die heks wil worden. Haar nichtje Georgie (14 jaar) kent haar wens. Als Agnes wordt toegelaten tot de heksenkring en haar toelatingsopdrachten moet uitvoeren, mag Georgie mee op reis. De opdrachten brengen hen langs het monster van Loch Ness, tot in Lochem waar hun reis eindigt bij de Witte Wieven van Zwiep. Uiteindelijk slaat de heks te pletter tegen de molen in de buurtschap. Agnes McDowell (vanaf 8 jaar, 167 pagina's, € 17,00) is gepubliceerd via het self-publishingplatform Brave New Books.
Vandaag de dag
"Als je niet over de Lochemse Berg kon, moest je er wel omheen. Door Zwiep dus: een kleine maar slimme buurtschap onderaan de berg. Ooit was tol - 5 cent voor een kar met turf - de belangrijkste inkomstenbron. Alleen als je bier kwam brengen of wijn kopen, hoefde je niet te betalen. Inmiddels is de tol afgeschaft, maar wordt het nog altijd gewaardeerd als je als bezoeker van onze buurtschap gezellig aanschuift. Bijvoorbeeld bij ‘De Witte Wieven’ of bij de oude korenmolen. Tot voor kort bakte de molenaar zijn eigen brood nog in een takkenbosoven, tegenwoordig is de molenaar een vrouw en is er van alles in en om de molen te doen." (bron: site Zwieps Lokaal)
- Zwiep heeft 3 rijksmonumenten. Naast de Zwiepse Molen zijn dat het voormalige Tolhuis uit vermoedelijk 1852 op Zwiepseweg 148 en de stenen schuur met pannen wolfsdak op Zwiepseweg 166.
- Kapel / Zwieps Lokaal: - "In 1878 laat mr. Jan Isaac Brants, eigenaar en bewoner van landgoed De Wildenborch, voor de Christelijke Jongelingsvereniging van Zwiep een lokaaltje bouwen in de weide naast boerderij Hofman. Brants, die een kleinzoon was van de bekende dichter Staring, had in 1839 gronden vanaf Barchem tot aan de Berkel gekocht. Zo kwam ook het kasteeltje ‘t Overlaer met zijn vijf boerderijen, waaronder Hofman, in zijn bezit. In het nieuwe lokaal kunnen de jongemannen samenkomen, ook worden er catechisatie en zondagschoollessen gegeven. Eenmaal in de maand is er een dienst van de Nederlandse Hervormde Kerk. In 1902 verkoopt Brants alle Zwiepse bezittingen aan de toenmalige bewoners. Tot ca. 1925 wordt het lokaal voor de activiteiten gebruikt. Daarna doet het dienst als depot voor Coöperatieve Landbouwvereniging De Graafschap. Het raakt echter steeds meer in verval. Later gebruiken bewoners van boerderij Hofman het als opslagruimte, tot het rijp is voor de sloop.
Bestuursleden van Stichting Zwiepse Molen maken in 2001 plannen voor de verplaatsing en herbouw van het lokaal. In 2003 is het lokaal, dat tegenwoordig als Zwieps Lokaal (De Heest 4) door het leven gaat, feestelijk geopend, met onder meer een diapresentatie van foto’s die Dinie Hiddink - lid van de commissie van het Zwieps Lokaal- voor deze gelegenheid heeft verzameld. Er zijn in totaal 240 originele foto’s, de meeste uit de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog, van boerderijen, boeren, landarbeiders en hun families in de omgeving van Zwiep; veelal gemaakt door toeristen die - ook toen al! - in deze prachtige omgeving kwamen wandelen.
Met hulp van Historisch Genootschap Lochem was voor de opening van de kapel een fototentoonstelling van deze collectie ingericht. Daartoe zijn er 100 vergroot tot A4-formaat. En alle foto’s zijn op dia’s en op cd-rom gezet. Bij de feestelijke heropening van het Zwieps Lokaal in september 2003 is tevens het boek 'Beelden uit een Naoberschop rond 1950' gepresenteerd, het boek dat Dinie Hiddink van deze unieke verzameling heeft gemaakt. Voor de teksten bij de foto’s is ze afgegaan op de verhalen die de mensen haar vertelden. Vooral Wim Neerlaar, die van heel veel mensen en boerderijen het verhaal kent, is een belangrijke bron voor haar geweest. Hans Menop, een fotograaf uit Zwiep, heeft detailfoto’s voor het boek gemaakt, bijvoorbeeld bij het hoofdstuk 'Van vlas tot linnen', over de geschiedenis van de linnenuitzet van een jonge vrouw in die periode." Aldus Leidy de Boer in het tijdschrift 'Land van Lochem' van Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem, 2003.
- De Zwiepse Molen is oorspronkelijk in 1851 gebouwd door E. Postel nabij 'De Diepe Put' op de Zwiepse Berg bij Barchem. Daarna is de molen wegens ongunstige windvang een paar keer verplaatst. In 1880 is de molen op de huidige locatie opgetrokken. Stichting Behoud Zwiepse Molen zet zich in voor fondsenwerving t.b.v. onderhoud van de molen.
Huidig eigenaar Mariska Driessen heeft in 2011 haar Zwiepse Molen in gebruik genomen als eerste stroomproducerende korenmolen in Nederland. Samen met Henk Stemerdink, expert op het gebied van windenergie en mede-initiatiefnemer van LochemEnergie, en inzet van regionale bedrijven, heeft zij gewerkt aan realisatie van dit plan: eigen stroom produceren, en met de uitgespaarde kosten meer geld inzamelen voor de goede doelen waarvoor mevrouw Driessen zich inzet. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, verantwoordelijk voor het toezicht op Rijksmonumenten, monitort hoe de molen en de installatie functioneren. De Zwiepse Molen zal als voorbeeld voor andere molens in Nederland dienen, want ook elders, bijv. in Santpoort en Hellendoorn bestaan plannen om de molens aldaar duurzame lokale stroom op te laten wekken.
- De voormalige zuivelfabriek (Zwiepseweg 147) is tegenwoordig een woonhuis en viel vanouds onder buur-buurtschap Langen, maar wordt tegenwoordig tot Zwiep gerekend.
Terug naar boven- "Op 1e paasdag is er in buurtschap Zwiep het jaarlijkse Paasvuur (onder voorbehoud in verband met de weersomstandigheden). Om 19.30 uur starten we bij het Zwieps Lokaal. Met lampionnen lopen we achter de kinderen aan naar het paasvuur. Lampionnen zijn bij het Zwieps Lokaal te koop. We maken er samen altijd een mooie avond van. Iedereen is van harte welkom om dit samen met ons mee te maken."
Terug naar boven- "Buurtschap Zwiep is onder meer bekend van restaurant en spelerij de Witte Wieven. Naast dat dit een mooie locatie is voor jong en ouder, organiseren ze ook ‘Witte Wieven tochten’. Witte wieven komen bij nacht en ontij tevoorschijn en zwerven rond in mistflarden. Meestal zijn witte wieven je slecht gezind, maar ze kunnen je ook te hulp schieten, blijkt uit het verhaal van de 18e-eeuwse Gelderse dichter A.C.W. Staring. In dit verhaal dat tijdens ‘de witte wieven tocht’ wordt verteld komen de Witte Wieven van de Lochemse Berg de goedaardige boerenzoon te hulp in een romantisch liefdesverhaal. Leuk om te combineren met een verjaardag of feestje in het Zwieps Lokaal!"
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Zwiep, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zwiep (online te bestellen).
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Belangenvereniging Zwiep is van oorsprong een buurtvereniging. De vereniging overlegt met de gemeente over uiteenlopende onderwerpen die de buurtschap aangaan. Daarnaast is zij ook gericht op het behoud en het verstevigen van de onderlinge contacten binnen de Zwiepse gemeenschap. De Belangenvereniging streeft ernaar ook vooral jonge(re) inwoners van de buurtschap bij haar activiteiten te betrekken. Wat doen wij? Het werk van de vereniging is, naast het behartigen van de belangen van de inwoners (het belangrijkste), het organiseren van de jaarlijkse ledenvergadering, het jaarlijkse feest en het Paasvuur. Daarnaast geeft de vereniging het Zwiepse Praotje uit. De leden werken aan verschillende projecten, zoals het Groenteam, dat zich bezighoudt met de verfraaiing van de buutschap. Verder blijft - ondanks alle getroffen verkeersmaatregelen - de verkeersveiligheid aan de Zwiepseweg een aandachtspunt van het bestuur. Contactgegevens: secretaris mevr. Ineke Addink, tel. 0573-441412, e-mail belangenverenigingzwiep@gmail.com."
- Buurthuis: - "Het Zwieps Lokaal* (De Heest 4), gelegen aan de voet van de Lochemse Berg, dateert uit 1878 en is in 2003 herbouwd. Het is een sfeervolle ruimte. De ruimte is in gebruik voor activiteiten van de buurtgemeenschap van Zwiep en is tevens voor een schappelijk tarief te huur voor feestjes, huwelijken, vergaderingen, tentoonstellingen, cursussen en andere kleinschalige bijeenkomsten en activiteiten. De ruimte is volledig zelfvoorzienend. Je kunt dus zelf eten en drinken meenemen en/of laten bezorgen. De ruimte mag gebruikt worden door maximaal 49 personen en wordt op duurzame wijze verwarmd. Dit is mogelijk geworden door een financiële bijdrage van de gemeente Lochem. En... laat je verrassen door de mooie klok. Op het bankje buiten kun je genieten van het uitzicht op de Lochemse Berg." Stichting tot Behoud van het Zwieps Lokaal zorgt via verhuur en activiteiten voor de buurtgemeenschap dat het Lokaal in goede staat van onderhoud blijft.
* Voor de geschiedenis van dit pand zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden.
Reactie toevoegen