Status

- Oud-Geleen is formeel een wijk, in de praktijk een 'dorp in de stad'* in de provincie Limburg, in de regio Westelijke Mijnstreek, gemeente Sittard-Geleen. T/m 2000 gemeente Geleen.

* Geleen is lange tijd een dorp geweest, en is pas in de loop van de 20e eeuw door de mijnbouw in korte tijd door aaneengroeien van de dorpen Geleen, Krawinkel en Lutterade uitgegroeid tot de stad Geleen. De oude dorpskern van Geleen is vandaag de dag formeel de wijk Oud-Geleen binnen de stad Geleen. Maar gezien de dorpse kenmerken die die kern binnen de stad nog altijd heeft, en dat landelijk soortgelijk nog een 50-tal keren voorkomt, hebben wij daarvoor de bijzondere kwalificatie 'dorp in de stad' in het leven geroepen.

Naam

In het Limburgs
Awt-Gelaen.

Ligging

Oud-Geleen ligt rond de Pieterstraat, Peschstraat, Dorpstraat (nu Marcellienstraat), Jodenstraat en Eindstraat.

Statistische gegevens

In 1840 had het toenmalige dorp 131 huizen met 627 inwoners. Tegenwoordig heeft Oud-Geleen ca. 2.400 huizen met ca. 5.300 inwoners.

Geschiedenis

Tot begin 20e eeuw werd het dorp Geleen letterlijk doorstroomd door de Keutelbeek, die liep via de Pieterstraat en Peschstraat en vervolgens aan het eind van het dorp uitmondde in de Geleenbeek. Tegenwoordig is deze beek over haar gehele tracé binnen Geleen overkluisd en maakt ze deel uit van het riolenstelsel.

Vóór de komst van de mijn Maurits in het begin van de 20e eeuw was het dorp gericht op landbouw, leerlooierij en bierbrouwerij. Door de snelle ontwikkeling tot industriestad smolt het dorp samen met de andere dorpen binnen de gemeente, Lutterade en Krawinkel, tot de stad Geleen. In de loop van de 20e eeuw is de stad fors gegroeid, en ingedeeld in een aantal wijken, waarbij de oude dorpskern is benoemd tot de wijk Oud-Geleen.

Recente ontwikkelingen

- "Een deel van de oude dorpskern is een beschermd dorpsgezicht. Om een goede basis te leggen voor toekomstige plannen in de openbare ruimte gaan we aan de slag met het Masterplan Openbare Ruimte Oud-Geleen. In dit plan wordt ingegaan op hoe de openbare ruimte binnen het beschermd dorpsgezicht ontwikkeld kan worden. Met het plan wordt de basis gelegd voor thema’s als groen, water, verkeersafwikkeling, parkeren, verblijven, verlichting, wonen en economie. Samen met inwoners en ondernemers van de oude dorpskern is gesproken over hoe de historische kern en de inrichting van de openbare ruimte ervaren wordt. Ook is samen gekeken naar wat beter kan of anders moet. Deze aandachtspunten zijn meegenomen bij het opstellen van het Masterplan Openbare Ruimte. Op 8 oktober 2019 is het Masterplan gepresenteerd in het Hubertushuis. Na de presentatie was gelegenheid om samen te praten over het plan. De bewoners en ondernemers konden tot 15 november 2019 op de plannen reageren. - Bekijk hier de presentatie van het Masterpan d.d. 8 oktober 2019. - Bekijk hier de posters die tijdens de informatieavond op 8 oktober 2019 zijn gebruikt." (bron: gemeente Sittard-Geleen)

Bezienswaardigheden

- In 2010 is Oud-Geleen benoemd tot gemeentelijk beschermd stads- en dorpsgezicht. Het gebied van het beschermd gezicht bestaat uit de straten Brouwerstraat (gedeeltelijk), Jodenstraat (gedeeltelijk), Leursstraat, Marcellienstraat, Peschstraat, Pieterstraat (gedeeltelijk) en 't Straatje. Redenen zijn o.a. dat het middeleeuwse stratenpatroon hier in tact is gebleven en bijdraagt aan de beleving van deze oude kern. Bochtige wegen, diverse zichtlijnen, doorkijkjes en straatwanden, die aangepast zijn aan de krommingen van deze wegen, vormen een schakel naar het verleden. Overblijfselen met historische waarde liggen vooral in dit ouste deel van Geleen. Zo staat hier de oude dorpskerk en zijn er nog enkele oude dorpshoeven en patriciërshuizen van vroegere bierbrouwers en leerlooiers.

- De RK Sint Marcellinus en Sint Petrus-kerk in Oud-Geleen (Leursstraat) dateert uit 1863 en is een zogeheten waterstaatskerk. Het is een driebeukige kruisbasiliek in neogotische stijl, ontworpen door de bekende architect Carl Weber. De toren dateert uit 1504 en is grotendeels opgetrokken uit mergel. Van de drie geledingen heeft de tweede aan alle vier de zijden nissen. De derde heeft in elke wand een dubbel galmgat en kleine spitsbogen, die vermoedelijk de restanten van een fries zijn. Naast de toren is in een nis een oude beeldengroep te zien. Hier is een laatmiddeleeuwse stenen Calvariegroep te zien: een scène van de kruisiging van Christus, genoemd naar de plek des (on)heils. In de kerk bevindt zich een hardstenen doopvont uit 1622, met het wapen van de adellijke familie Huyn, geschonken door Arnold IV Huyn van Geleen.

De kerktoren wordt 's avonds fraai verlicht. Buurtvereniging Schuttersplein heeft daar de eerste aanzet toe gegeven. Bij een aannemer uit de buurt werden drie grote (bouw)schijnwerpers gehuurd voor een termijn van een maand. De familie Cremers en Eussen links en rechts van de kerk waren zo vriendelijk om de benodigde elektriciteit gratis ter beschikking te stellen. Het effect van de verlichting was prachtig en men was het er snel over eens dat de verlichting permanent moest worden. Leden van het kerkbestuur hebben zorggedragen voor de aanvragen bij de gemeente en de toenmalige elektriciteitsmaatschappij PLEM zorgde voor de aanleg van de lichtmasten en de benodigde elektriciteitsvoorzieningen. De buurtvereniging sponsorde de verlichting.

- Bij de kerk staat een neogotische kapel uit 1874 met daarin een calvariegroep.

- Huis Maes (Leursstraat 4, Oud-Geleen) is een 16e-eeuws tweelaags huis met mergelstenen speklagen. Door vele Awt-Gelaeners ook wel 'Het Bokkenrijdershuis' genoemd. Jan en Willem Maes geraakten in diepe schulden en het huis kreeg een nieuwe eigenaar, drossaard Jan van den Stock. Later werd het linkergedeelte van het huis bewoond door zijn kleindochter, die gehuwd was met de kapitein van de bokkenrijders, Willem de Gavarelle. De grote slaapkamer werd vroeger gebruikt als vergaderzaal van de bokkenrijders. Aan de plafonds waren in steen uitgehouwen bokkenrijderskoppen, waarop de balken lagen.

In 1851 koopt de familie J.W. Ramakers uit Schinnen het huis. Drie generaties Ramakers hebben er gewoond. In dat huis sticht Jan Willem Ramakers (1820-1887) het later zelfs wereldwijd bekende atelier voor kerkelijke beeldhouwkunst J.W. Ramakers en Zonen. In 1892 bouwen de Gebroeders Ramakers een gebouw eraan vast. Daar zetten ze de werkzaamheden voort in verband met de toenemende vraag naar de werken van het atelier. In 1941 houdt het atelier van kerkelijke kunst op te bestaan door gebrek aan aanvoer van materiaal vanuit het buitenland.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Vastelaovesvereniging VV De Uule heeft als doelstelling het organiseren en bevorderen van een passende “vastelaoves-viering” in Geleen en in het bijzonder in Oud-Geleen. Zij heeft haar zetel in het “Awt-Gelaense”. "De Uule zeen in 1957 heropgerich nao dat in 1939 vastelavesvereniging 't Uuleriek helaas haet motte wieke veur externe machte. De vastelaovend is nuuj laeve ingeblaoze door ein sjtel vastelaovesgekke oet de gemeinsjap." - Awt Prinse VV De Uule. - "Veer zeen de Awt Jeugprinse van Vastelaovesvereiniging De Uule in Awt-Gelaen. Sinds enkele jaore zeen veer zeer actief in ut Gelaense. Mit es klapper "De uul geit los", wat een groat succes waor. Veer laote euveral waal os gezicht zeen en zeen ummer in veur een feestje. Es dr dus get te doon is zeen veer aanwezig!"

"Veer houwe op die trom en veer blaoze op de trööt, mit de vastelaovend, in de waereldsjtad. Veer sjpeele en veer zinge en veer valle in de gööt, en de luuj die vraoge: Jao, meh wae zint dat? En dan zinge veer heel sjnel: veer zint de Ealènjerskapel, en veer sjpeele soms valsj en soms hèl. Jao, de Ealènjers zint d’r ummer bie, veer zint ein echte Gelaense zaate hermenie. Neet zeivere, mer blaoze!" "Zaate Hermenie De Ealènjers is op zeuk nao nuuj leje! Wat doon De Ealènjers?: onger het genot van ein glaas beer, meziek maake mit väöl plezeer! Kent/wilt geer trommele, trööte of sjuuve, en höb geer zin en tied um mit oos te repetere en mit ozze aktiviteite mit te doon? Kom dan 's kieke op ozze repetitie op maondigaovend um 20.30 oer bie De Boew, Jan Willensjtraot 1 in Gelaen. Waal effe van te veure kontak opnumme via: info@ealenjers.nl." Aldus Zaate Hermenie De Ealènjers uit Oud-Geleen op hun site.

- Het bestuur van Buurtvereniging Schuttersplein besluit in januari 1982 dat er een jaarlijks Nieuwjaarstreffen in Oud-Geleen moet komen waar het gezellig samenzijn met een natje en droogje voorop staat. Math America komt met het voorstel er een zoermoos aovond van te maken. Zuurkool en aardappelpuree staan dus op het menu en als vlees wordt er gekozen voor de door Jac en Math overheerlijk bereidde Iesbein. Thei Hoedemaker komt op het idee dat er best een Iesbein Prins kan komen als toetje op het succes van de avond. En zo wordt besloten. Nadere details vind je op de pagina 'De geboorte van de Iesbein Prins'. Na de regeerperiode van de Prins krijgt hij een miniatuuruitgave van zichzelf in de vorm van een Iesbein pupke en vanzelfsprekend wordt deze elk carnavalsseizoen achter het raam geplaatst als teken van Oud Iesbein Prins. Deze avond is in de loop der jaren uitgegroeid van smikkelavond tot een geweldige carnavalszitting die ieder jaar weer met medewerking van de vele eigenbuurtse artiesten tot stand komt.

- Kommitee Revu Awt-Gelaen (KRA-G) brengt iedere 2 jaar, in de even jaren, in april een nieuw stuk op de planken in het Hubertushuis in Oud-Geleen. In 2005 was de eerste uitvoering. Wat eraan vooraf ging, wat er nadien allemaal is gebeurd én wat er allemaal komt kijken bij het voorbereiden van een nieuw stuk, kun je lezen op de pagina Geschiedenis van het KRA-G. Om een indruk te geven wat hiervoor allemaal moet gebeuren - naast de spelers die er nauurlijk maandenlang wekelijks voor oefenen - een citaat hieruit:

"Alles moet uiteindelijk naadloos in elkaar passen. De kleding - die zelf wordt gemaakt - moet overeenstemmen met de tijd waarin de scène zich afspeelt. De attributen op de bühne moeten kloppen met het geheel, makkelijk te verplaatsen zijn en tegelijkertijd niet te veel plaats innemen achter de coulissen. Er worden ideeën uitgewerkt voor de grime en de kapsels, met alle bijkomende benodigdheden. Omdat de muziek tijdens de revue live ten gehore gebracht wordt, starten ook de repetities voor het revueorkest en de zangers. Het licht- en geluidsplan wordt voorbereid. Sponsoren worden benaderd, want zonder hun bijdragen zou dit alles niet mogelijk zijn. Natuurlijk moet er een titel van de revue worden bedacht, posters gemaakt, programmaboekjes, entreetickets. De indeling van de zaal wordt bekeken, de pers wordt benaderd, de sponsoravond voorbereid. Op alle fronten wordt gewerkt om alles tot een goed einde te brengen.

De voorbereidingen nemen heel wat tijd in beslag voor alle - 80 tot 100! - vrijwilligers die iedere keer weer samen hun beste beentje voor zetten om de bezoekers van de revue een mooie, ontspannen avond te bezorgen. En ook al lopen de spanningen soms hoog op, slaat de plankenkoorts toe, of is er sprake van een black-out, samen slaan ze zich erdoorheen. Het gevoel van trots en saamhorigheid na een geslaagde voorstelling is als een warme deken. Dat geldt niet alleen voor de spelers en de muzikanten, maar voor iedereen die een steentje heeft bijgedragen aan de uitvoering, voor en achter de coulissen. Elke revue wordt daarom ook afgesloten met een feestavond voor alle medewerkers waarbij met veel plezier wordt teruggekeken op de geleverde prestatie."

- Grote Kermis en Braderie Oud-Geleen (op een zondag begin september, in 2020 voor de 52e keer).

- De Torenfeesten Oud-Geleen (2e zondag van september) hebben een tweeledig doel, namelijk het organiseren van activiteiten, waardoor de band binnen de lokale gemeenschap wordt versterkt en het bijeenbrengen van gelden voor het verfraaien en in stand houden van het oudste monument van Geleen; de Parochiekerk van de H.H. Marcellinus en Petrus, met alle bijbehorende monumenten.

- Jaarlijks op de 2e zondag na de 11e van de 11e organiseert Stichting Vrouwluujzitting Awt-Gelaen de Uulevelkes een gezellige ochtend/middag voor de dames in Oud-Geleen en omstreken.

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Oud-Geleen op Facebook.

- Belangenvereniging: - Wijkplatform Oud-Geleen (die verder ook de buurten Haesselderveld, Janskamperpark en Daniken als werkgebied heeft) vestigt de aandacht van inwoners, gemeentebestuur en professionele organisaties op onderwerpen die van belang zijn voor hen die voor het merendeel een adres hebben met postcode 6166. Tevens beoogt het platform wijkbewoners te betrekken bij allerlei onderwerpen. Door het verzamelen van informatie is het platform in staat adviserend op te treden. Door overleg houden bestuur en leden van het wijkplatform een vinger aan de pols waar het gaat om het bewaken van de belangen van de wijkbewoners. Ook draagt het platform bij aan de uitvoering en de begeleiding van allerlei activiteiten.

Wijkplatform Oud-Geleen bestaat uit bestuur en leden die minstens 5 keer per jaar bij elkaar komen. Aan tafel zitten dan bestuur met de leden (allen wijkbewoners), de wijkwethouder, stadsdeelmanager, stadsdeelcoördinator, wijkagent en op afroep andere partijen zoals Beter Wonen, Zo Wonen, Partners In Welzijn etc. De combinatie van deze partijen maakt het mogelijk problemen bij elkaar onder de aandacht te brengen en snel oplossingen te realiseren.

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Schuttersplein in Oud-Geleen is opgericht in 1974 en heeft meer dan 200 leden (gezinnen). Het werkgebied van de vereniging omvat de straten Brouwersstraat, Eindstraat, Haesselderstraat, Jodenstraat, Knapenstraat Leursstraat, Marcellienstraat, Meysstraat, Nijssenstraat, Pastoor Vonckenstraat, Penrisstraat, Rijksweg Noord (gedeelte tussen Eindstraat en Pastoor Vonckenstraat), Het Straatje en het Schuttersplein. De vereniging heeft als doel de saamhorigheid en gemeenschapszin van de leden te stimuleren. Er worden jaarlijks ca. 20 activiteiten georganiseerd voor jong en ouder. Hoe het allemaal zo gekomen is en wat de vereniging sinds haar oprichting zoal heeft georganiseerd, kun je lezen op de pagina Geschiedenis van Buurtvereniging Schuttersplein.

- Dorpshuis: - Eind 19e eeuw ontstaat met name bij Harmonie St. Cecilia 1866 de behoefte aan een verenigingslokaal voor repetities, concerten en toneeluitvoeringen. De grond voor het te realiseren Hubertushuis wordt door de toemalige “president” (voorzitter) van de harmonie Jan Mathias Peussens en zijn zus Maria Mechtildus Peusens aan het kerkbestuur van Oud-Geleen overgedragen. Jan Matijs (Sjang) Baggen geeft toestemming om op zijn perceel klei af te graven om veldbrandstenen te bakken voor een verenigingsgebouw. Het Hubertushuis is gebouwd door vrijwilligers. Mannen uit het dorp bouwen na hun werk het Hubertushuis en spreken dan van “nao de Boew gaon”. Heden ten dage spreekt men nog altijd van de “Boew” als men het Hubertushuis bedoelt. Het in 1901 gereed gekomen Hubertushuis (Jan Willenstraat 1) dankt zijn naam aan de voornaam van de destijds populaire pastoor Hubert Houbiers. Hij was pastoor van Oud-Geleen van 1874 tot 1903.

- Onderwijs: - "Basisschool De Driesprong (Haesselderstraat 9) is centraal gelegen in Oud-Geleen. Onze school is een lerende school waarin we steeds bezig zijn onze missie: "Samen leven en leren, gericht op heden en toekomst", vorm te geven. We zorgen ervoor dat het schoolklimaat een optimale bijdrage levert om samen te leren vanuit een betekenisvolle, uitnodigende leeromgeving waarin kinderen leren zelf verantwoordelijkheid te dragen. Dankzij een kindvriendelijke leeromgeving worden talenten herkend en ontwikkeld. We zien verschillen tussen kinderen en leerkrachten als meerwaarde. Basisschool De Driesprong heeft ook oog voor hoogbegaafde kinderen en is in 2008 gestart met een Leonardo-afdeling. Door openheid, duidelijkheid en betrokkenheid willen wij, binnen een goede communicatie met alle geledingen, steeds blijven werken aan de toekomstbestendigheid van ons onderwijs."

- Muziek: - De in 1866 opgerichte Harmonie St. Cecilia* te Oud-Geleen is sinds de jaren tachtig van de 20e eeuw doorgestoten naar het topniveau qua concoursen. Nadeel voor het brede publiek zijn de overwegend 'zware' stukken. De muziekcommissie past daarom tijdens concerten het repertoire aan aan de wensen van het publiek. Dit houdt in dat de concerten van het harmonieorkest tegenwoordig bestaan uit uitdagende, swingende muziek met entertainment én natuurlijk een aantal uitdagende stukken voor de muzikanten. Een extra toevoeging, zoals een zanger, een doedelzak of een basgitarist is tegenwoordig ook heel normaal bij dit orkest. En het blijkt te werken; de themaconcerten die de harmonie momenteel neerzet zijn altijd druk bezocht.
* Zie de mooie promotiefilm bovenaan hun Facebookpagina. Goed voorbeeld ook voor andere verenigingen om je vereniging 'op de kaart te zetten'!

In 1955 is de Drumband erbij gekomen, en in 1995 het Jeugdorkest. In het jeugdorkest krijgt de jeugd al ervaring in het spelen met elkaar en het luisteren naar elkaar. Zo hebben ze een betere voorbereiding als ze later in het harmonie-orkest komen. Daarnaast is het jeugdorkest een grote stimulans in het blijven spelen. Het is er gezellig en de jeugd heeft al bekenden bij de vereniging, wat de overstap naar de 'grote harmonie' niet zo groot maakt. Naast de musicerende leden beschikt de harmonie ook over een groep meisjes die de twirling-sport beoefenen. De Majorettegroep is opgesplitst in de Majoretten (vanaf ca. 12 jaar) en de Miniretten (vanaf ca. 4 jaar). Sinds 2010 organiseert de harmonie ook blokfluitlessen op Basisschool De Driesprong in Oud-Geleen. Leerlingen van de basisschool, maar ook leerlingen van andere basisscholen kunnen zich aanmelden om aan de wekelijkse lessen deel te nemen. De lessen zijn in een groep.

- Gemengd Koor Zanglust is het oudste niet-kerkelijke koor van Geleen. Het toenmalige mannenkoor is in 1908 opgericht. In 1926 is het een gemengd koor geworden. Het koor, dat ca. 60 leden heeft, zingt in veel talen, zoals Engels, Duits, Frans, Italiaans, Russisch, Nederlands, Limburgs, Latijn, en zelfs in het Zweeds. Jaarlijks wordt een groot concert georganiseerd op een podium in de gemeente Sittard-Geleen. Ook wordt het koor zo'n twee maal per jaar uitgenodigd om samen met andere koren een concert te geven. Zingen is gezond, gezellig en schept een band. Als je wilt uitproberen of zingen ook iets voor jou is, ben je van harte welkom om eens een repetie mee te maken (op maandagavond vanaf 20.00 uur in het Hubertushuis in Oud-Geleen).

- Sport: - Zaalvoetbalvereniging ZVV Awt-Gelaen is opgericht in 2010. Een team dat meedoet aan de KNVB-competitie met de binding en trots van Oud-Geleen.

- Budoclub Oud-Geleen biedt zowel Judo, Jiu-jitsu als Aikido aan voor jong/ouder en beginners/gevorderden. Ze staan voor veilig en verantwoord sporten, zowel op als naast de mat. Dit resulteert in tal van sportgerelateerde maar ook nevenactiviteiten voor de leden, vrienden en familie.

- In overleg kan er de gehele week van ‘s morgens tot ‘s avonds gebiljart worden bij biljartvereniging BV Maurits in Oud-Geleen. Thans maken twee groepen van 6 en 7 personen gebruik van de maandag- en dinsdagavond. Voor beginners behoort (bij)scholing tot de mogelijkheden. Het uitgangspunt is om elkaar actief leuke uurtjes te bezorgen. BV Maurits neemt met 1 team deel aan de competitie in de hoofdklasse van de SBBS Sittard-Geleen e.o., die in de middaguren plaatsvindt. Schroom niet om eens te komen kijken op vrijdag tussen 14.00-16.00 uur of op maandag tussen 19.00-22.00 uur. Je bent van harte welkom. De vereniging is gevestigd in het Hubertushuis.

- Jeu de Boules Club JBC Awt Gelaen beschikt over drie prachtige buitenbanen gelegen aan het Bokkeriejerssteegske in Oud-Geleen pal naast de kerk. Hier is tevens hun clubhuis. Doelstelling van de vereniging is om op een gezellige en gezonde manier te bewegen. "Je hebt wellicht vaker de goede raad van instanties gehoord om iedere dag voldoende te bewegen om gezond te blijven en de kwaliteit van je leven te verbeteren. De aanbeveling is iedere dag minstens 5000 stappen te zetten om fit en gezond te blijven, maar zoveel stappen scoren kan saai zijn. Kan het misschien ook iets leuker? Jawel! JBC Awt Gelaen biedt je een prettige mogelijkheid om op een sportieve manier aan je gezondheid te werken. In een middag met ons Petanquen verzet je zo'n 2000 stappen in een sportieve en ontspannen sfeer. Kom eens langs op een van de speeldagen (maandag- en woensdagmiddag van 13.00-15.30 uur) en speel geheel vrijblijvend mee, maar pas op! Je bent gelijk verknocht."

- Schutterij: - De schutterij waaruit de huidige Schutterij H.H. Marcellinus en Petrus te Oud-Geleen is voortgekomen, is in 1639 opgericht. Het is de toenmalige pastoor Leurs die de Aartsbroederschap van Allerheiligste Drievuldigheid opricht "tot meerdere lof en glorie van onsen heer". Op zoek naar een mooie hobby? Wellicht is de schutterij ook iets voor jou. Klaroenblazers, tambours en geweerdragers zijn van harte welkom. In het bijzonder jeugdleden. De muziekles is gratis en een instrument wordt ter beschikking gesteld.