Op deze kaart uit de jaren zestig is goed te zien dat buurtschap Halfweg in het uiterste NW van de gem. Haren lag (zie de streepjeslijn = gemeentegrens). I.v.m. de uitbreidingsbehoefte van Groningen is het gebied in 1969 naar de gem. Groningen overgegaan.
Dertig jaar later, in de jaren negentig, is buurtschap Halfweg omsloten door het Martini Ziekenhuis en de wijk Corpus den Hoorn in het N, de wijk Hoornse Park in het W en de wijk Hoornse Meer in het O. (© van beide kaarten: www.kadaster.nl)
- Halfweg is een (voormalige)* buurtschap in de provincie Groningen, gemeente Groningen. T/m 1968 gemeente Haren.**
* Wij schrijven bewust '(voormalige)', tussen haakjes, omdat voor beide iets te zeggen valt; de buurtschap Halfweg is vandaag de dag ingesloten, min of meer 'opgeslokt', door Groningse nieuwbouwwijken, ligt daarmee binnen de bebouwde kom van de stad, en daarom is de plaatsnaam, op zich legitiem, verdwenen. Tegelijkertijd ligt de bebouwing nog altijd wel los van de omringende nieuwbouw. Daarom zou je het buurtje ook als 'buurtschap in de stad' (zie onderaan de pagina onder de link) kunnen beschouwen. Voor een visualisatie hiervan zie de kaarten elders op deze pagina.
** Aan de zuidzijde, bij de Groningerweg, lag de grens met de gemeente Eelde, en aan de noordzijde, bij de Paterswoldseweg, de grens met de gemeente Groningen. Het aldaar gelegen gebied, destijds Den Hoorn genoemd, is reeds in 1915 door grenscorrectie naar de gemeente en stad Groningen overgegaan (evenals bijvoorbeeld het destijds eveneens Harense dorp Helpman), maar buurtschap Halfweg/Eelderwolde 1 heeft nog t/m 1968 tot de gemeente Haren behoord.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
De buurtschap werd ook 'Eelderwolde 1' genoemd. Het werd beschouwd als het Groningse deel van het dorp Eelderwolde.
Naamsverklaring
Buurtschap Halfweg is genoemd naar de ligging halverwege de stad Groningen en het dorp Eelderwolde.
De Veenweg loopt door een voormalig veengebied in het oorspronkelijke dal van de Drentse Aa, het Neerwolde.
Halfweg ligt direct NO van Eelderwolde, in het uiterste ZW van de stad Groningen, Z van het Martini Ziekenhuis, rond de Veenweg, en wordt omsloten door de nieuwbouwwijken Hoornse Park W van de Veenweg en Hoornse Meer O van de Veenweg. Op sommige kaarten wordt dit gehele gebied Corpus den Hoorn-Zuid genoemd (N van dit gebied ligt de wijk Corpus den Hoorn). De huisnrs. 46-52 aan de Veenweg vallen als enige panden aan deze weg nog wel onder de kern Haren, omdat de grens tussen de woonplaatsen Groningen en Haren ter plekke tegenwoordig door het Winterpad loopt, en deze panden liggen Z daarvan, de rest van de buurtschap ligt N daarvan. Op Veenweg 46 staat het kantoor van Meerschap Paterswolde, dat gevestigd is in de Meerschapsboerderij, waar voorheen Hendrik Bakker boerde.
Terug naar bovenIn 1855 had de nezerzetting nog slechts ca. 6 woningen/boerderijtjes. Tegenwoordig heeft Halfweg ca. 90 huizen met ca. 200 inwoners.
Terug naar bovenIn de 18e eeuw stonden er al een aantal kleine boerderijen in dit gebied. In 1862 werd voor het eerst een wegverbinding tussen Paterswolde en Groningen aangelegd. Dat betrof de Groningerweg - Veenweg - Paterswoldseweg. De rechte Veenweg sneed schuin door de bestaande kavels, waardoor er een zaagtandstructuur ontstond. In 1866 werd het een tolweg. Door deze weg werd de verbinding tussen Eelde-Paterswolde en de stad aanmerkelijk korter dan voordien, toen men een omweg moest maken via bijvoorbeeld de Hooiweg - Madijk of de Hoornsedijk. In een tijd van nog nauwelijks vervoer kon men vanaf toen te voet, per velocipede, bokkenwagen of met paardentractie de afstand aanmerkelijk sneller overbruggen. Vanaf ca. 1880 speelden particulieren daar op in door tegen betaling met paard en wagen vervoer aan te bieden. Weer later deed de paardentram Groningen-Eelde zijn intrede, terwijl op dit traject ook nog tijdelijk een T-Ford dienst deed heeft gedaan om de tram voort te bewegen. In 1929 is de lijn opgebroken en hebben bussen het personenvervoer over dit traject overgenomen. In 1938 onderging de weg een gedaantewisseling door de aanleg van een betonweg.
Rond 1920 verrezen er langs de weg verschillende grote huizen. Mede door de opkomst van de recreatie en de aantrekkingskracht van het Paterswoldse Meer bouwden veel stadjers hier hun woningen. De aldus ontstane buurtschap kreeg de naam Halfweg, naar de ligging halverwege de stad Groningen en het dorp Eelderwolde. Deze naam verschijnt rond 1910 voor het eerst op de kaarten. De kinderen gingen doorgaans in de stad Groningen naar school. Naarmate de bereikbaarheid c.q. de toegangsweg beter werd nam de bebouwing en de bedrijvigheid toe aan de Veenweg toe. Zo was er een bakker (Oosterhof), een smid (Bos) en het café van F. Luttmer met de toepasselijke naam Halfweg. In deze herberg woonde in de jaren dertig en veertig het echtpaar Jacob en Elizabeth (Bet) Niewold met hun vier kinderen, waaronder de later in Haren en Glimmen wonende zonen Dirk (Dik) en Jaap. De familie Niewold vervulde een brede maatschappelijke functie in de buurtschap. Ze hadden er enkele koeien, een melkloop, ijsverkoop en een handel in brandstoffen, terwijl ze daarnaast fungeerden als brandmeldingpost en een telefoon- en telegraafpost onder hun hoede hadden, waardoor Café Halfweg een zeer bepalende rol vervulde. Het café is in 1948 helaas afgebroken.
Ook bij kunstenaars raakte de Veenweg in trek, zoals de onder Bezienswaardigheden beschreven Willem Valk, en pottenbakker Anno Smith, die grote bekendheid genoot met het vervaardigen van legio steen- en keramiekreliëfs, die veelal als geveldecoratie te zien zijn. In Haren bijvoorbeeld aan de Torenlaan aan de muur van het NOVO gebouw, betreffende een reliëf met 30 gemeentewapens van alle Groninger gemeenten die er in 1950 bestonden en die gezamenlijk een 1000-woningenplan hadden gerealiseerd. Tot de verbeelding sprekend is ook de plaquette van Smith met de Alkmaarse Kaasdragers bij het voormalige pakhuis van Bremen-De Lauwers aan de Westerhaven. Ook Haren's waarnemend burgemeester Remminga woonde in Halfweg, en Ben van Voorn die o.a. illustrator was bij Maarten Toonder voor de bekende Bommelstrips en -film. Het van oorsprong agrarische lint is daarna geleidelijk met vrijstaande en dubbele woningen bebouwd. Aldus is een karakteristieke lintbebouwing met een divers karakter ontstaan.
Terug naar boven- Het Bestemmingsplan Hoornse Meer, Hoornse Park en Piccardthof - waar ook de buurtschap Halfweg onder valt - is in 2011 vastgesteld.
- "Sinds 21 juni 2002 is de Van Swietenlaan opengesteld als de doorgaande route naar de binnenstad vanaf Eelde. Tegelijkertijd wordt de Veenweg vanaf de zuidzijde afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. In het bestemmingsplan Piccardthof is jaren geleden vastgelegd dat de Veenweg niet langer als doorgaande route voor verkeer vanuit Eelde wordt ingezet. Deze functie wordt overgenomen door de Van Swietenlaan. De Veenweg wordt een rustige woonstraat met bewonersverkeer, fietsers en voetgangers. Vanuit de richting Eelde is het voor gemotoriseerd verkeer dus niet meer mogelijk om via de Veenweg naar de stad te rijden." (aldus een toenmalig persbericht van de gemeente Groningen) Voor fietsers vanuit Eelderwolde is dit een belangrijke route richting het centrum van de stad Groningen. De Veenweg / buurtschap Halfweg is dan ook onderdeel van de utilitaire hoofdfietsroutes in de regio Groningen-Assen.
Terug naar boven- Het dubbele landhuis op Veenweg 18 in buurtschap Halfweg dateert uit 1932 en is ontworpen door architect Johannes Albertus Boer.
- Het landhuis op Veenweg 47 is een gemeentelijk monument. Het is een voormalig woonhuis-met-atelier in Engelse stijl, dat beeldend kunstenaar Willem Valk heeft laten bouwen naar ontwerp van architect Arjen Goodijk. Valk droeg de ook de titel 'Stadsbeeldhouwer' en ontwierp vele bouwwerken, beelden en ornamenten, in Groningen bijvoorbeeld de vier (manshoge) beelden op de Kijk in ‘t Jatbrug en de ornamenten bij De Faun.
Reactie toevoegen