Gemeente Steenderen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Steenderen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Bronckhorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.
- Wapen van de voormalige gemeente Steenderen.
- Onder het dorp Steenderen valt ook de buurtschap Covik.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1046 kopie 12e eeuw Stenere, 1046 kopie 13e eeuw Stenhere, 1234 Stenre, 1294-1295 Steinre, Stenhare, 1230 kopie 1354 Steenre, Stenre, 1556 Steender, 1665 sic: Seender.
Naamsverklaring
Samenstelling van het Oudnederlandse 'steen' en heri 'plaats met een zandige rug'. De d is als overgangsklank tussen n en r ingevoegd, een normaal verschijnsel in het Nederlands.(1)
Het dorp Steenderen ligt ZO van de stad Bronkhorst, de rivier de IJssel, de dorpen Brummen en Hall en het wijkdorp Rhienderen, Z van de stad Zutphen en het dorp De Hoven, ZW van de dorpen Baak, Wichmond, Vorden en Warnsveld, WNW van het dorp Hengelo, NW van de dorpen Toldijk, Keijenborg, Velswijk en Hummelo, NNW van de dorpen Hoog-Keppel en Laag Keppel, N van de dorpen Achter-Drempt en Voor-Drempt, NO van de dorpen Olburgen, Ellecom en Angerlo en de stad Doesburg, ONO van de dorpen Spankeren en Dieren en OZO van de dorpen Leuvenheim, Laag-Soeren en Eerbeek.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente Steenderen 468 huizen met 3.169 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 67/486 (= huizen/inwoners), het dorp Bronkhorst 56/344 (blijkbaar wordt Bronkhorst in 1840 geen stad genoemd...) en de buurtschappen Covik 35/216, Bakerweerd 9/48, Emmer 7/63, Rhoo 26/167, Olburgen 18/134, Laar 11/92, Toldijk 113/750 en Baak 126/869. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 950 huizen met ruim 2.300 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de in 1992 opgerichte Historische Vereniging Steenderen (HVS). "De HVS is een bloeiende vereniging met ca. 400 leden, die op enigerlei wijze geïnteresseerd zijn in de (cultuur)geschiedenis van dit dorp met omliggende dorpen, of die ons om andere redenen steunen met het lidmaatschap. De leden zijn hoofdzakelijk inwoners van deze voormalige gemeente, maar er is ook een grote groep oud-inwoners lid. Kernactiviteiten zijn het verzamelen en (digitaal) archiveren van historisch materiaal uit ons werkgebied, schrijven daarover in ons kwartaalblad 'De Zwerfsteen' en het verzorgen van lezingen en excursies. We beogen hiermee zoveel mogelijk van de lokale historie vast te leggen. Omdat we geen museum zijn of anderszins opslagruimte hebben, verzamelen we in principe alleen papieren en ander 'plat' historisch materiaal. Beeld- en geluidsmateriaal is ook welkom. We hebben een grote hoeveelheid historische informatie in ons archief. Die is nu nog voor een belangrijk deel 'op papier', maar met het digitaliseren ervan zijn we inmiddels een heel eind gevorderd. Bij het verder uitbouwen van de website gaan we die informatie zoveel mogelijk digitaal toegankelijk maken."
Terug naar boven- Het dorp heeft er sinds 2019, naast de 2 kerktorens, nog een 'landmark' bij, namelijk het 35 meter hoge vrieshuis van frietfabrikant Aviko. Medio 2020 komt het project gereed en wordt het vrieshuis in gebruik genomen. De diepvriesproducten worden hier centraal opgeslagen. Voorheen lagen de voorraden op verschillende locaties. Aviko verwoordt deze keuze als volgt: "Sinds de oprichting in 1962 is Aviko uitgegroeid tot Europees marktleider op het gebied van verse, diepgevroren en gedroogde aardappelproducten. In de afgelopen 10 jaar heeft de wereldmarkt voor aardappelproducten een gestage groei laten zien. Steenderen is voor Aviko een van de locaties die is aangemerkt als "Centre of Excellence" waar productie, opslag en transport uitstekend gecombineerd kunnen worden. Om de mogelijkheden van deze locatie optimaal te kunnen benutten en de kwaliteit en continuïteit van Aviko voor de toekomst zeker te kunnen stellen is - na uitgebreid onderzoek en vele afwegingen - besloten tot de bouw van een vrieshuis. Eind 2015 heft de gemeente Bronckhorst met deze plannen ingestemd.
De komst van het nieuwe vrieshuis is voor Aviko en deze vestiging van groot belang om onze ambities te kunnen blijven verwezenlijken. Het past in de voorgenomen groeistrategie en stelt ons in staat om adequaat in te spelen op kansen in een sterk competitieve markt. Om de productielocatie in de toekomst concurrentiewaardig te maken is een vrieshuis op het eigen terrein noodzakelijk. Steenderen is een locatie die ook op de lange termijn van strategisch belang voor ons is. De opslagcapaciteit voor diepvriesproducten was hier echter beperkt. Daarom worden diepvriesproducten die hier worden geproduceerd nu afgevoerd naar meerdere vrieshuizen op verschillende locaties in Nederland. Vanuit deze vrieshuizen vindt de uitlevering plaats van producten naar afnemers in binnen- en buitenland. Met deze werkwijze zijn echter veel extra transportbewegingen gemoeid. Om deze te beperken en de efficiëntie in opslag te vergroten, gaat Aviko een nieuw vrieshuis bouwen. Hierdoor ontstaat een besparing op de externe opslagkosten en op de transportkosten." Een groep omwonenden heeft zich als vereniging Uit-Zicht verzet tegen de komst van de 'megadiepvries'. Ze vonden het gebouw niet passen in het open Achterhoekse landschap. De rechter heeft deze bezwaren echter niet gehonoreerd.
"Frietfabrikant Aviko (wat staat voor "Aardappelverwerkende Industrie Keppel en Omstreken") en het dorp Steenderen hebben al meer dan 50 jaar een innige relatie met elkaar. De aardappelgigant groeit in de beginjaren als kool en het dorp profiteert mee. Bijna niemand stelt vragen over uitbreidingsplannen. Burgemeesters en Avikodirecteuren trekken samen op om het dorp op de kaart te zetten. Aviko wordt een multinational, maar blijft het dorp trouw. Maar als bekend wordt dat het bedrijf een 35 meter hoog vrieshuis in het open landschap wil bouwen, bijna net zo hoog als de twee kerktorens van het dorp, en de gemeente daar heel snel mee akkoord gaat, beginnen burgers tegen het heilige huisje Aviko te schoppen. En daar zijn andere burgers niet blij mee." Aldus de introductie bij de reportage van Joost Wilgenhof: 'De Derde kerk van Steenderen' (januari 2019).
Het vrieshuis van Aviko in Steenderen is ontworpen en gebouwd volgens de hoogste normen van duurzaamheid en automatisering. De specificaties zijn als volgt: "De realisatie van het nieuwe Aviko vrieshuis kent een aantal duurzame ontwerpmaatregelen, zoals: spil in Smart Grid netwerk; reductie van de benodigde energie voor opslag door hoogbouw, automatisering en zuinige apparatuur; energieopwekking op de locatie door middel van pv-cellen; waterbesparende maatregelen bij onder andere alle toiletten, kranen en douches; inzet van restwarmte en restkoude voor kantoorklimatisering; bemetering van afzonderlijke energie- en waterstromen; maatregelen ten behoeve van het duurzame medegebruik voor vleermuizen, vogels en insecten; installatie van pv-panelen op het dak van het vrieshuis. Het vrieshuis wordt gebouwd met de hoogst mogelijke BREEAM-waardering “Outstanding”. De totaalscore van de 9 rubrieken van BREEAM moet daarvoor minimaal 85% zijn. Het ontwerpcertificaat is afgegeven met een score van 88,33%.
Een paar kengetallen voor het vrieshuis van 6.500 m2, hoog 34 meter: ca. 1.200 heipalen; 11 kilometer vloerverwarmingsbuis onder het vrieshuis (om opvriezen van de grond onder de betonvloer tegen te gaan); 2.500.000 kg staal van de stellingen bevestigd met 655.000 bouten; 40.700 plaatsen voor pallets a ca. 800 kg per pallet is 32.000.000 kg; 33 karretjes die vol-geautomatiseerd door de stellingen lopen; 6 verschillende liften; 3.500 m3 beton voor de betonvloer waar de stellingen op staan, dik 55 cm; tot slot niet te vergeten 5 liter bloed, 10 liter zweet en 15 liter tranen van de uitvoerder." Bron en voor nadere informatie zie VDR Bouwgroep, die de engineering van het nieuwe vrieshuis van Aviko in Steenderen heeft gedaan. Er is nog een reeks bedrijven bij betrokken geweest, ieder voor hun specialisme op het gebied van bijvoorbeeld klimaatregeling, energie, elektrotechnische installaties en landschappelijke inpassing. - In dit artikel lichten zij toe welke keuzes zij hebben gemaakt en waarom.
Terug naar boven- Steenderen heeft 16 rijksmonumenten.
- Steenderen heeft 73 gemeentelijke monumenten.
- De oudst bekende vermelding van de tegenwoordig Hervormde (PKN) Remigiuskerk (Dorpsstraat 20) stamt uit 1217. In de loop der tijd is de kerk diverse malen verbouwd. In de 15e eeuw begon de aanpassing van het priesterkoor, waarna het schip van de kerk volgde. De kerk is opgebouwd als een gotische pseudobasiliek met een zadeldak. De toren bestaat uit vier geledingen met bovenop een ingesnoerde torenspits. In de zijgevels zijn tussen de steunberen spitsboogvensters geplaatst. In 1782 is de kerk door een blikseminslag verwoest, waarna een inzameling startte voor de herbouw. In 1784 was de herbouw klaar, waarbij de kerk enkele aanpassingen heeft ondergaan ten opzichte van de oorspronkelijke kerk, zoals een vier meter lagere toren. In de decennia erop is Steenderen getroffen door overstromingen van de IJssel, waardoor er koeien en paarden in de kerk werden gestald. In de jaren 1960-1969 is de kerk gerestaureerd, waarbij intern de nodige wijzigingen zijn doorgevoerd. Voorbeelden zijn het veranderen van de gewelven en het vervangen van het orgel door een orgel afkomstig van de Buiten Amstel kerk in Amsterdam, gemaakt door Johannes Mitterreither.
- Het kerken naar omliggende parochies moe, besloten enkele katholieken in Steenderen in 1864 tot het inzamelen van gelden om een eigen kerk te bouwen. De RK Willibrorduskerk (Bronkhorsterstraat 2) is ontworpen door architect H.J. Wennekers. Het is een interessante, eenbeukige, neoromaanse kerk met hoge, smalle toren. Bij (op zich smaakvolle) moderniseringen van het interieur zijn belangrijke onderdelen gaaf bewaard gebleven, met name twee altaarpartijen aan weerszijden van het koor, en de glas-in-loodramen in het koor. T.g.v. het 150-jarig bestaan van de kerk in 2014 is een een prachtig in kleur uitgevoerd jubileumboek samengesteld over de geschiedenis van de kerk en de parochie.
- De Bronkhorstermolen valt voor het postadres weliswaar nét onder Steenderen, maar gezien de naam en ligging zal deze in de praktijk toch wel tot Bronkhorst worden gerekend, vandaar dat wij de molen ook op die pagina hebben beschreven.
Terug naar boven- De jeugd van de Steenderense kerken doet jaarlijks mee aan het landelijke evenement Sirkelslag (op een vrijdagavond half november voor jeugd van 8-12 jaar en op een vrijdagavond begin februari voor jeugd van 12-16 jaar, in de grote zaal van gebouw Het Anker in Steenderen). Sirkelslag is naar eigen zeggen het grootste, spannendste en meest interactieve spel tussen kindergroepen en jeugdgroepen uit heel Nederland. Sirkelslag wordt door meer dan 600 jongerengroepen in ruim 200 plaatsen in het hele land tegelijkertijd gespeeld. Via Facebook en Twitter staan alle groepen live met elkaar in verbinding en kunnen ze de tussenstanden van de wedstrijden met elkaar vergelijken. Ook maken de deelnemers in het spel kennis met het project 'Jong in Actie', waarbij jongeren helpen om mensen in Nederland een nieuwe kans te geven. Het landelijke programma wordt online live gepresenteerd door Klaas van Kruistum (bekend van de tv-programma's Checkpoint, Zapplive en Klaas kan alles) en Elbert Smelt (zanger van de band Trinity en presentator van het tv-programma Topdoks). Voor aanmelden en nadere informatie: Willem van der Spoel, e-mail willem.v.d.spoel@xs4all.nl.
- De 4x4 Wakka Tocht is naar eigen zeggen en knotsgekke wandel-4-weekse. Een soort wandelvierdaagse, maar dan verspreid over vier weken in mei en juni. Wandelroutes van ongeveer 5 km, telkens vanuit en rond een ander dorp in de voormalige gemeente Steenderen. Honden niet toegestaan. Niet geschikt voor rolstoelgebruikers/buggies of mensen die slecht te been zijn.
- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub De Molenkolk, die in 1919 is opgericht en dus in 2019 het 100-jarig bestaan heeft gevierd.
Terug naar boven- Het Burgemeester Kruijffbad heeft al 3x de titel 'Beste zwembad van Gelderland' gewonnen. En ze zijn zelfs al eens 2e van Nederland geweest. Het is naar eigen zeggen ook nog eens het warmste buitenzwembad van Gelderland (29 graden). Het overzichtelijke gezinsbad heeft dit bijzondere warme zwemwater doordat ze de restwarmte van buurman Aviko mogen gebruiken. Daardoor is het zwembad jaarlijks een grote trekker voor vele gezinnen niet alleen uit Steenderen maar ook elders uit de gemeente Bronckhorst en zelfs daarbuiten uit de rest van de Achterhoek. Behalve het uitzonderlijk warme zwemwater is er nog veel meer dat het zwembad zo populair maakt. Veel jonge gezinnen komen speciaal voor het peuterbadje: een kleurrijk, ondiep bad met leuke speelmogelijkheden. Ouders hebben vanuit hun luie stoel goed overzicht op hun kroost, indien gewenst onder een grote parasol. Aankleedkussens, box en zwemvleugels staan voor het grijpen. De weg naar het diepe bad heeft een gepaste afstand.
Behalve het peuterbad is er een ondiep bad met glijbaan en waterfontein, dit bad loopt uit in een diep zwembad met startblokken. Bij het diepe bad zit een prachtige stenen ‘tribune’ waar ouders kunnen zitten of liggen en tegelijkertijd een mooi overzicht hebben over het zwembad. De ruime ligweiden en vele speelruimtes en -toestellen, springkussen, tafeltennis, voet- en volleybalveldjes bieden talrijke mogelijkheden om heerlijk te spelen. En ze werken hard om het zwembad, de kleedkamers en de douches schoon te houden. Ze bakken patat en snacks op woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag. Dit doen vrijwilligers die er zo goed als altijd zijn, maar helaas krijgen ze de planning niet altijd rond en op minder drukke dagen kiezen ze er ook weleens voor om niet te bakken. Wil je echt zeker weten of er patat is? Bel om teleurstellingen te voorkomen tel. 06-23505585. Maar broodjes en tosti's zijn er sowieso! Het zwembad is geopend van eind april tot begin september.
- In het in 2010 gereed gekomen natuurterrein Vreekolk van Staatsbosbeheer (bij de J. Oltmansstraat in Steenderen) kun je genieten van zompige graslanden vol wilde planten, in het voorjaar goudgekleurd door dotterbloemen. Deze zompige graslanden worden in Nederland steeds zeldzamer. Er is daarom gebruik gemaakt van de kansen die natuurterrein Vreekolk hiervoor biedt. Net als rivierduinen, doorbraakkolken, ruigtes, en ooibossen horen bloemrijke graslanden bij het typisch Nederlandse rivierenlandschap. Deze grote diversiteit maakt dat honderden plantensoorten, zeldzame insecten, bijzondere (broed)vogels en zoogdieren hier (weer) kunnen leven. Het nieuwe grasland vormt weer een geheel met soortgelijke natuurterreinen aan weerszijden van het gebied.
Sinds eind 2010 is hier weer goed te zien hoe de IJssel ooit door het landschap bij Steenderen liep. Een door weer en wind beschadigde populierenbeplanting heeft plaats gemaakt voor bloemrijke graslanden die de oude rivierloop markeren. In Nederland worden deze graslanden steeds zeldzamer. Ook is de met brandnetels begroeide strooisellaag van de bodem verwijderd en zijn boomstobben weggehaald zodat de natuur een begin kan maken met nieuwe begroeiing.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Steenderen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Sport: - SV Basteom is in 2013 ontstaan uit een fusie van s.v. Steenderen en v.v. Baakse Boys uit Baak en is de voetbalclub voor die dorpen plus de kernen Bronkhorst, Olburgen/Rha en Toldijk.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Steenderen alg. en - idem RK.
Reactie toevoegen