Status

- Watergraafsmeer is een voormalige gemeente in de provincie Noord-Holland.

- Watergraafsmeer was in 1812 toegevoegd aan de gemeente Diemen. Per 1-5-1817 is het daar weer van afgesplitst tot een zelfstandige gemeente. In 1921 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Amsterdam. Tegenwoordig is het een wijk van die stad, vallend onder stadsdeel Oost.

- De gemeente Watergraafsmeer had geen gemeentewapen. Voorheen was er wel sprake van een heerlijkheidswapen.

Naam

Oudere vermeldingen
Watergraafs-Meer, Diemermeer, water: 1308 en 1340 Watergraeumere, 1344 Watergrauemere, 1399 Die Watergraefs-Meer, ca. 1660 'WatergraefsMeer anders genaempt de Diemer Meer'.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een waternaam, een samenstelling van het Middelnederlandse mere 'waterplas' en het Middelnederlandse watergrave 'afwateringskanaal', waarin grave 'gracht', een afleiding van graven. In 1629 drooggemaakt, daarna in 1651 en in 1672 ondergelopen en opnieuw drooggelegd.(1)

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Watergraafsmeer, die slechts het gelijknamig dorp omvat, 110 huizen met 637 inwoners.

Geschiedenis

- "Stichting Vrienden van Watergraafsmeer (VvWGM) houdt zich bezig met de geschiedenis van deze voormalige gemeente en dit huidige Amsterdamse stadsdeel in de meest brede zin van het woord en heeft tevens oog voor actuele zaken die in de buurt spelen. De actualiteit van vandaag is immers de geschiedenis van morgen. De stichting stelt zich ten doel het historisch besef van het stadsdeel te vergroten en doet dit d.m.v. haar website, het organiseren van verhalenwandelingen, het houden van lezingen tijdens seniorenmiddagen en door zich actief in te zetten voor overlevering van oude verhalen, het aanmerken van panden, bruggen, kunstwerken enz. als monumenten en het restaureren/opknappen hiervan. De stichting zet zich ook in voor behoud en restauratie van monumenten in de openbare ruimte alsook op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Op onze site vind je honderden verhalen over het verleden van het stadsdeel, in tekst en beeld, ingedeeld op onderwerp. "Ook jouw verhaal over WGM delen? Of heb je opmerkingen, vragen of complimenten? Laat het ons weten. Ons e-mailadres is vriendenvanwatergraafsmeer@gmail.com.

Jaarverslag 2019: in 2019 is er veel tot stand gebracht. In de eerste plaats blijven de bezoekersaantallen van onze site steeds maar stijgen, mede door onze aanwezigheid op Facebook (meer dan 5.000 volgers!) en een in juli 2019 aangemaakte sub-website Dwars door Amsterdam Oost. Per week hebben wij gemiddeld 3.200 bezoekers. Er worden regelmatig nieuwe verhalen, foto’s en artikelen geplaatst, wat de site levend en attractief houdt. Er werden nieuwe flyers aangeschaft en door diverse buurten verspreid. Ook waren er veel activiteiten zoals verhalenwandelingen, presentaties, aanwezigheid op Pure Markt, Huygensdag, Bredewegfestival, Hofkerk en Amsteldorp. Voor de eerste keer werd de Jaarprijs WGM uitgereikt, werden er VvWGM-vlaggen verkocht (ontworpen door Bart van Asten) en werd bij voetbalclub Fortius een gangwand met foto’s van de WGM gerealiseerd. Er is in samenwerking met gemeente Diemen, Belangenvereniging Rustoord en steenhouwerij Berkenhamer een monumentje voor Pieter Nieuwland, het wonderkind van de WGM, gerealiseerd. Tevens hopen wij een kleine ruimte te kunnen vinden waar plek is voor een Watergraafsmeer Museum, onze grote droom. Tenslotte willen wij aandacht gaan schenken aan 100 Jaar WGM bij Amsterdam. Op 1 januari 2021 is dat precies 100 jaar geleden."

Bezienswaardigheden

- De aanleiding voor de bouw van de RK Christus Koningkerk in de Watergraafsmeer (James Wattstraat 58) vormde de in 1944 gedane belofte van katholiek Amsterdam dat, wanneer de stad voor vernietiging en hongersnood gespaard zou blijven, een kerk ter ere van Christus Koning gebouwd zou worden. De kerk is in 1959 gereedgekomen. De kerk is na een binnenbrand in 1996 aan de eredienst onttrokken. De orthodox-katholieke St. Willibrordusparochie had interesse om de kerk te gebruiken, wat geen doorgang vond. Ook andere plannen tot herbestemming zijn tot heden niet succesvol geweest (woningcorporatie Ymere wilde appartementen in het pand realiseren, in 2019 is een plan om een hotel in het pand te realiseren na bezwaren van omwonenden door de rechter afgekeurd). Bureau Monumenten en Archeologie (BMA) van de gemeente Amsterdam heeft de Christus Koningkerk opgenomen in een Top 100 van waardevolle naoorlogse gebouwen in Amsterdam, opgesteld op verzoek van de toenmalige wethouder Tjeerd Herrema. Zie ook deze beschrijving van de geschiedenis en het exterieur en interieur van de Christus Koningkerk.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)