Status

Bosschenhoofd is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Halderberge. T/m 1996 viel het grotendeels onder de gemeente Hoeven, deels (een handvol woningen aan de noordkant) onder de gemeente Oudenbosch.

Naam

In het dialect
Bossenoot.

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Bosschenhoofdenaar.

Oudere vermeldingen
Bosschenhoofd werd en wordt in de volksmond ook Seppe genoemd. De naam wordt ook nog steeds gebruikt door een 15-tal instellingen. In de 19e eeuw en de eerste helft van de 20e eeuw werd met deze naam alleen het gebied tussen de spoorweg en de huidige rijksweg bedoeld. De naamsverwarring is als volgt ontstaan. Ten tijde van de aanleg van de spoorlijn Roosendaal-Breda in de jaren 1854/1855 woonde graanbouwer Jacobus Sep op de noordoostelijke hoek van het toenmalige kruispunt Maple Farm, die er ook een herberg genaamd Huis ten Halve dreef. Toen de Belgische ingenieur, die belast was met de aanleg van de spoorbaan, naar de naam van de omgeving vroeg om er het te bouwen stationnetje naar te vernoemen, kreeg hij in onvervalst West-Brabants dialect als antwoord: ‘ier ist bij Seppe'. Door dit misverstand kwam ‘Seppe' aan zijn naam. De mensen die aan de spoorweg Breda-Roosendaal werkten, gingen in de herberg van Jacobus Sep eten en bleven er overnachten.

In de loop der tijd breidde Seppe zich langzaam uit ten noorden van de spoorbaan. Op een gegeven moment wist zelfs het gemeentebestuur van Hoeven, de gemeente waaronder het dorp t/m 1996 viel, niet meer waar Bosschenhoofd ophield en Seppe begon. De ene keer werd alles met de officiële naam aangeduid, dan werd weer de tweede naam gebruikt en een volgende keer was het zelfs ‘Bosschenhoofd bij Seppe'.

De verwarring werd alleen nog maar groter toen de gemeente op de borden aan de rand van de bebouwde kom van het dorp de plaatsnaam Seppe liet plaatsen. In 1975 zijn die verwarrende borden vervangen door andere, met de juiste benaming Bosschenhoofd. Dit zal allicht zijn voortgekomen uit het feit dat gemeenten in die tijd formeel moesten vaststellen wat hun woonplaatsen waren (en de benaming en spelling daarvan) t.b.v. het in 1978 in te voeren postcodeboek (zodat de PTT die plaatsen een postcode en postale plaatsnaam kon toekennen). Op oude ansichtkaarten komt soms ook de naam Seppen voor, maar dat mogen we redelijkerwijs als drukfout beschouwen, want die 'n' heeft er nooit achter gehoord. In 2006 is het enige bewaard gebleven plaatsnaambord Seppe als monument in het dorp geplaatst (zie afbeelding).

Naamsverklaring
"Ten zuiden van Oudenbosch was in 1301 een gebied van ongeveer 300 hectare moer uitgegeven, bekend als het Bossche Laag. Aan de rand van het Bossche Laag werd een nieuw turfhoofd aangelegd, dat het Bossche Hoofd werd genoemd, dus het hoofd (turfopslagplaats) van Oudenbosch. Het huidige dorp ligt niet bij het vroegere turfhoofd, doch zuidelijk daarvan, maar ontleent er wel de naam aan. Overigens maakte men in de 19e eeuw, bij de invoering van het kadaster (1832, red.), nog onderscheid tussen Bosschenhoofd met daarnaast nog een Kleine en een Groote Bosschenhoofd. Dit zou erop kunnen wijzen dat er verschillende turfopslagplaatsen hebben gelegen" (104, 1986).

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Smoorfrêterslaand en zijn de inwoners Smoorfrêters. Voor de verklaring daarvan zie de 2e alinea van het hoofdstuk Geschiedenis.

Ligging

Bosschenhoofd ligt NO van Roosendaal, Z van Oudenbosch, ZW van Hoeven en NW van Sint Willebrord. De dorpskern grenst in het Z aan de spoorlijn Breda-Roosendaal, het dorpsgebied grenst in het Z aan de A58. Vóór de gemeentelijke herindelingen van 1997 viel ook nog een strook Z daarvan (buurtschap Achterhoek, met o.a. de Heimolen) onder het dorp. Dat gebied is toen middels een grenscorrectie naar de gemeente en kern Rucphen 'verhuisd'.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Bosschenhoofd 40 huizen met 269 inwoners onder de gemeente Hoeven en samen met Galgstraat 75 huizen met 389 inwoners onder de gemeente Oudenbosch. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.500 inwoners.

Geschiedenis

In den beginne
In West-Brabant was veel turf en moer aanwezig. In 1301 gaf de Sint Bernardsabdij het Bossche Laag, een gebied van circa 300 hectare ZO van Oudenbosch, uit aan een aantal personen om er turf te winnen. Aan de westrand ervan werd een opslagplaats, een hoofd, aangelegd voor de gestoken turf; het Bossche Hoofd. Vandaar ging de turf via een gegraven vaart naar de Oudenbossche haven. Het verdere ontstaan van Bosschenhoofd verliep langzaam maar moet omstreeks de 14e eeuw zijn geweest. Toen er nog geen voldoende voorzieningen waren tegen de overstromingen en daardoor de lagere vlaktes de regenperiodes regelmatig onder water stonden, zocht men het hoogste punt in de omgeving. Een gedeelte Oudenbosch lag op de grens van het huidige Bosschenhoofd bij de Zwarthoofdseweg. Men bouwde hier huisjes en woonde veilig op 'het hoofd van Oudenbosch'. Na het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) tijdens de Tachtigjarige Oorlog verloor Oudenbosch zijn functie voor turfoverslag, omdat de autoriteiten die niet rendabel genoeg vonden.

Van turf naar landbouw
Van onder het veen was een schrale zandlaag tevoorschijn gekomen, waarop kleine boerderijtjes werden gesticht. De 'keutelboerkes' hadden als bijverdienste het binden van bezems en buntgras steken om borstels mee te maken. Om de opbrengst van de landerijen te verhogen, werd de mest van schapen, die overdag op de heide zwierven maar 's nachts op stal stonden, vermengd met heideplaggen en strooisel om het land te verbeteren. De zuidelijker hooggelegen zand- en heidegronden rondom Pagnevaart bleven eeuwenlang ongebruikt. In tijden van langdurige droogte veranderden grote delen bijna in zandwoestijnen, waar de wind vrij spel had. Daarom worden de Bosschenhoofdenaren tijdens carnaval ‘smoorfrêters' genoemd.

Van 1910 tot 1975 konden vele arbeiders hun boterham verdienen op de steenfabrieken en in de landbouw en trokken velen naar de polders in Holland. Door de betere ontwikkelingen en het vruchtbaarder maken van de schrale gronden kwamen er betere en grotere boerderijen. De land- en tuinbouw floreerden goed. Zo rond 1975 zijn deze kostwinningen zo goed als verdwenen. Inwoners van Bosschenhoofd gingen rond 1960 werken in de woningbouw en velen hebben zelf hun eigen huis gebouwd. Nadien verkochten verschillenden van hen na enkele jaren hun woning aan mensen van boven de Moerdijk, die hogere prijzen wilden betalen.

Rijksweg en Maple Farm
Koning Willem I liet een met keien bestrate Rijksweg aanleggen tussen Breda en Roosendaal. Hier werd mee begonnen in 1820 en in 1838 was de aanleg afgerond. Enkele jaren later legde Oudenbosch, zonder subsidie, een klinkerweg naar Bosschenhoofd en verbond deze met de Rijksweg. Voor Oudenbosch was dit toen belangrijk i.v.m. het ontginningsbedrijf annex boomkwekerij Maple Farm, van Henricus van der Bom uit Oudenbosch. In 1931 werd de Rijksweg Breda-Roosendaal een tweebaansweg van beton en in 1977 werd de vierbaansweg (tegenwoordig A58) met het viaduct 'Postbaan' bij het dorp geopend. Het kruispunt bij Maple Farm kreeg een nieuw aanzicht en ook de naam Maple Farm verdween. Het dorp Bosschenhoofd is pas in de 19e eeuw opgericht, door pioniers uit Hoeven die zochten naar nieuwe ontginningsmogelijkheden in de omgeving. In 1882 krijgt de plaats een school, in 1886 een kerk.

De Wildert / Zonneheuvel
Achter de kerk ligt een 12 hectare groot bosgebied genaamd De Wildert. In 1884 heeft een rijke heer Jean Escheiier uit Oudenbosch tussen de bossen er een ruim landhuis gebouwd. De Vereniging van Gezondheidskoloniën te Gouda kocht in 1905 het bosgebied met landhuis aan en er kwam toen een herstellingsoord voor kinderen. Het landhuis kreeg de naam Zonneheuvel. In ]932 is het landhuis als kindertehuis afgekeurd. Het werd een rusthuis voor ouderen van de protestantse godsdienst. In 1959 is het camping De Wildert geworden.

Drinkwaterproductiebedrijf
"De grondstof voor Brabants drinkwater is grondwater. Het wordt opgepompt van een diepte die varieert van 40 tot 200 meter. Door de lange verblijfstijd in de bodem zit er geen zuurstof meer in het water. Het zuiveringsproces begint daarom met het beluchten van het water. Grondwater bevat veel ijzer, in opgeloste vorm. Door het toevoegen van zuurstof wordt het ijzer omgezet in roestdeeltjes die later uit het water kunnen worden gefilterd. De geur en de smaak verbeteren doordat verschillende gassen door de zuurstof uit het water worden verdreven. Daarna wordt het gefilterd. In een grote bak met een speciaal soort zand zakt het water langzaam naar beneden. De roestdeeltjes en andere stoffen die niet in het drinkwater thuishoren, blijven in dit zand achter. Het water is dan schoon, glashelder en lekker van smaak. In sommige waterwingebieden wordt water opgepompt dat veel kalk bevat. Daar is het zuiveringsproces uitgebreid om de hardheid te verlagen. Dit is het geval in Bosschenhoofd bij drinkwaterproductiebedrijf Seppe" (332).

Vliegveld
Voor Vliegveld Seppe werd de grondslag gelegd in 1949, toen A. van Campenhout toestemming kreeg een zweefvliegveld in gebruik te nemen. In de loop van 1953 mocht hij ook met zijn eigen vliegtuig landen en opstijgen vanaf dit vliegveld. In 1961 werd Vliegveld Seppe opengesteld voor nationaal en in 1965 voor internationaal luchtverkeer. In dat jaar werd ook een naamloze vennootschap opgericht, die vanaf 1966 de eigendom en de exploitatie van het vliegveld overnam. Het vliegveld was eigendom van en werd bestuurd door 13 West-Brabantse gemeenten en de Kamer van Koophandel. In 2008 is het vliegveld geprivatiseerd. Het heette de afgelopen jaren Seppe Airport, tegenwoordig heet het Breda International Airport.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en literatuur:

- "Heemkundekring Seppe is de erfgoedvereniging van Bosschenhoofd. De vereniging wil historisch interessante feiten van het dorp vastleggen en bewaren voor generaties in de toekomst. Niet enkel dingen die lang geleden zijn gebeurd, maar ook de zaken van 'nu' die vanzelf ooit eens tot 'vroeguh' zullen gaan horen." Nieuwe leden zijn van harte welkom en vooral actieve leden, want wegens een gebrek aan actieve leden leidt de verenging anno 2022 een sluimerend bestaan.

- "Bosschenhoofd in vroeger tijden" (deel I 1997, deel II 1998, auteur Nol Krijnen) en "Bosschenhoofd, Gedenkboek 100 jaar parochie en kerkdorp 1886-1986" (uitg. Heemkundekring De Honderd Hoeven te Hoeven). In dit boek, het tweede Jaarboek van Heemkundekring De Honderd Hoeven, worden ontstaan en ontwikkeling van het dorp uitvoerig behandeld.

Recente ontwikkelingen

Herinrichting centrum
"De afgelopen jaren heeft het centrum van Bosschenhoofd een ware metamorfose ondergaan. Het nieuwe schoolgebouw met sportzaal kreeg de functie van multifunctionele accommodatie. Naast door de school wordt het gebouw sindsdien ook gebruikt door tal van verenigingen. Alle reeds gerealiseerde appartementen en commerciële ruimten zijn verhuurd. Woonkwartier heeft in het centrum van het dorp de afgelopen jaren al veel sociale huurwoningen gebouwd. Er ligt nog een plan om in de laatste fase aan de St. Gerardushof / Wilhelminastraat / Clemensstraat een supermarkt en nog 7 sociale huurwoningen te realiseren. Woonkwartier heeft samen met de gemeente Halderberge, bouwbedrijf Maas-Jacobs en supermarktketen Coop een intentieovereenkomst voor de realisatie van de supermarkt ondertekend. Een supermarkt is een mooie aanwinst voor het dorp. Naar verwachting kan de bouw in 2022 starten. - Bekijk hier het filmpje van het ondertekenen van de intentieovereenkomst." (bron: woningcorporatie Woonkwartier) De supermarkt gaat gerund worden door franchisenemer Van Eekelen, die elders in de regio (Rijsbergen en Alphen) al 2 supermarkten runt onder de PLUS-formule.

Rijstteelt
Teler Jan Veerhuis is in 2016 gestart met het telen van rijst op zijn 'sawa' in Bosschenhoofd.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Bosschenhoofd heeft 2 rijksmonumenten, zijnde het stationsgebouw van de voormalige halte Seppe, en de bijbehorende voormalige dienstwoning.

Gemeentelijke monumenten
- Bosschenhoofd heeft 5 gemeentelijke monumenten, zijnde de RK Heilig Hart van Jezuskerk, de naastgelegen pastorie, het voormalige retraitehuis Seppe, het woonhuis op Pastoor van Breugelstraat 78 en de boerderij op Bosschenhoofdsestraat 18.

Kerk
Bosschenhoofd heeft pas sinds 1886 een eigen kerk, de RK Heilig Hart van Jezuskerk (Pastoor van Breugelstraat 51). De Sprundelse kapelaan Johannes van Breugel deed daartoe in maart 1886 de Hoevense pastoor een voorstel. Met als argument dat de katholieke opvoeding en het godsdienstonderricht van de plaatselijke jeugd dan beter tot hun recht zouden komen. De hoofdstraat van het dorp, de Pastoor van Breugelstraat, is naar deze eerste pastoor vernoemd. In het najaar van 1886 kwam het kerkje, een ontwerp van J. van Langelaar en een van de leerlingen van P. Cuypers, gereed. De parochie begon met 450 mensen uit de parochie Hoeven, 65 uit Oudenbosch en 85 uit de Hoevense Achterhoek, die voorheen in Rucphen kerkten. In totaal 600 parochianen. In de eerste decennia ging bijna iedereen naar de zondagsmis. In 1971 waren er 2150 parochianen, maar was het kerkbezoek teruggelopen tot 35%, in 1982 nog 20% en tegenwoordig minder dan 10%.

De derde pastoor, dr. Andreas J.Smits, was hier het langst pastoor nl. van 1910 tot 1938. Hij was een rijk man. Hij vond het kerkje te klein en bouwde in 1928 een grotere kerk, met veel eigen middelen, naar ontwerp van architect Wolter te Riele. In 1919 had hij de eerste auto van Bosschenhoofd, een Willis Knigt. Toen hij vanwege zijn leeftijd het dorp verliet, had hij de kerk van alle lasten vrijgemaakt. In verband met verwoestingen rond de bevrijding in 1944 kreeg de kerk haar huidige uiterlijk. De kerk is in 2007-2008 gerestaureerd. Dat was wel nodig ook, wilde men het gebouw kunnen blijven gebruiken. De verkoop van de pastorie leverde een flink bedrag op en samen met enkele fondsen kon men voldoende geld bijeenbrengen voor de restauratie. Sinds 2013 vallen de kerk en de geloofsgemeenschap onder de in dat jaar opgerichte Bernardusparochie, een fusieparochie van 7 voormalige parochies in deze omgeving.

Kapel
Naast de kerk staat de Clemenskapel, waarin een beeld van de heilige Clemens Maria Hofbauer, de ‘patroon van hopeloze zaken'. Het is de enige plek in Nederland waar deze heilige nog is te consulteren. Op 14 december 1952 werd de Clemenskapel door de deken van Roosendaal, H.J.A. van Mierlo, ingewijd. De Clemenskapel werd in 1978 als dagkapel ingericht. De kapel oogt sober en vertoont duidelijk sporen van de Bossche School. Geconstrueerd van lichte bakstenen en voorzien van een houten dakconstructie is zij donker en intiem, ook omdat de gebrandschilderde ramen weinig licht toelaten.

Voormalig retraitehuis
Retraitehuis Seppe (Pastoor van Breugelstraat 55) is een in 1911 gesticht neogotisch complex. Het werd geleid door de Paters Redemptoristen. Ook de Kleine Zusters van de Heilige Joseph vestigden zich er. Groepen mensen, waaronder scholieren en dergelijke, konden hier een retraite houden. Oorspronkelijk heette het instituut: Sint-Gerardus-Retraitenhuis. Het kreeg een goede naam en werd als Retraitehuis Seppe een begrip. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het als toevluchtshuis gebruikt. In de jaren die volgden ging het steeds meer een functie in het dorp vervullen en kwam minder de nadruk op retraites te liggen. Eind jaren '60 was het een centrum van vormingswerk voor jongeren. Steeds minder kwam het accent op religie te liggen. In 1972 vertrokken de zusters. Omstreeks 1975 vertrokken ook de paters uit Bosschenhoofd, behalve Pater Cox, die de vormingsgroepen leidde. In 1988 verkochten de paters het pand. Nu werden er vakantiewerken voor gehandicapten georganiseerd. Van 1997-2000 werden er asielzoekers gehuisvest. In 2002 zijn er woningen in en nabij het hoofdgebouw gebouwd. De gevels van het hoofdgebouw zijn echter intact gehouden. Het is sindsdien een appartementencomplex met de naam Park Seppe.

Klooster
In 1954 is noviciaat St. Stanislaus gebouwd aan de Pastoor van Breugelstraat, voor kloosterlingen in proeftijd. Het is tegenwoordig een luxe hotelaccommodatie. Achter het hotel is een groot tenniscomplex.

Monument: plaatsnaambord Seppe
Bij het hiervoor beschreven appartementencomplex Park Seppe is in 2006 een bijzonder monument geplaatst, ter herinnering aan het feit dat het dorp Bosschenhoofd gedurende lange tijd (ook) Seppe heeft geheten en dat tientallen instituten - waaronder het bekende vliegveld - zich vandaag de dag nog steeds met die naam tooien. De Bosschenhoofdse heemkundige Nol Krijnen bleek nog in het bezit van het originele plaatsnaambord Seppe, dat tot 1975 bij het dorp heeft gestaan. Bijna was het bord roemloos ten onder gegaan op de sloop van Jan Vervaart. Politieagent Beurskens heeft het echter gered en aan Nol Krijnen ter beschikking gesteld. Het tweede bord is waarschijnlijk wél - definitief - op de schroothoop terechtgekomen. Het plaatsnaambord Seppe is met een toelichting erbij in het monument verwerkt.

Voormalig stationnetje
Bosschenhoofd had sinds 1855 een station aan de toen gereedgekomen spoorlijn Roosendaal-Breda. In 1938 werd ‘station Seppe' voor het personenvervoer gesloten, in 1969 ook voor het goederenvervoer. Het karakteristieke rijksmonumentale stationnetje uit 1859 (Pastoor van Breugelstraat 138) is behouden gebleven en huisvestte sinds 1992 bloemenboetiek De Goudsbloem. Tegenwoordig is de Hapfabriek er gevestigd. "Station van de voormalige halte Seppe, in 1855 als dienstwoning gebouwd in Ambachtelijk-Traditionele stijl en in 1884 vergroot en tot station opgewaardeerd. Eenlaags voormalig stationsgebouw opgetrokken uit handvorm baksteen in kruisverband met siermetselwerk, hoekblokken en lijsten in rood, geel en grijs. Het flauw hellende zadeldak met overstek is gedekt met gesmoorde kruispannen, deels nog voorzien van keperpatroon in rood. Op de hoeken gemetselde hoekblokken. Waardering. Het voormalige station is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als herinnering aan de sociaal-economische ontwikkeling van het Noord-Brabantse platteland, door de aanleg van spoorlijnen. Het is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van station en nevengebouwen, met name vanwege de uitgroei van dienstwoning tot halteplaats. Het heeft architectuurhistorische waarde vanwege de bouwgeschiedenis en als representant van de sobere bouwstijl die voor kleine plattelandsstations gepast werd geacht. Het is gaaf bewaard gebleven. Het is als combinatie van een plattelandshalte met dienstwoning uniek in Noord-Brabant." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Museum
- Vliegend Museum Seppe is gevestigd op Breda International Airport (voorheen Vliegveld Seppe) en omvat een collectie historische vliegtuigen, die alle nog in staat zijn te vliegen. Tevens opengewerkte vliegtuigmotoren, oude instrumenten en een collectie van circa 300 modellen van toestellen die in de Tweede Wereldoorlog operationeel zijn geweest. - "Vliegend Museum Seppe in Bosschenhoofd heeft als doel het tentoonstellen en in de lucht houden van historische vliegtuigen. Het museum is, zoals de naam al zegt, een vliegend museum; bijna de hele collectie is luchtwaardig en is ook zeer regelmatig in de lucht te aanschouwen. Niet alleen in de regio, maar ook op vliegevenementen in Nederland en daarbuiten. De moderne gemotoriseerde luchtvaart is nog jong, en de geschiedenis ervan kun je in het Vliegend Museum Seppe bekijken, van het prille begin tot nu. Voor meer informatie, zie ook onze brochure.

Het samenstellen en beheren van de tentoonstelling en het onderhoud aan hangar en statische onderdelen van de collectie wordt allemaal gedaan door een enthousiaste groep vrijwilligers, die hiervoor tijd, materiaal en/of diensten beschikbaar stellen. Samen werken we aan het voortdurend uitbreiden en verbeteren van onze collectie. Hierbij hoort ook een gezellig en actief verenigingsleven. Voor de leden van Vereniging Vliegend Museum Seppe en de vrijwilligers is er een paar keer per jaar een feestavond of andere leuke activiteit. En hoe meer zielen hoe meer vreugd: nieuwe leden en vrijwilligers zijn altijd welkom!"

Molen
De Heimolen aan de Molenlaan, Z van het dorp en Z van de A58, is in het kader van een logischer verdeling van de gemeentegrenzen ten opzichte van de A58, bij de gemeentelijke herindelingen van 1997 ‘verhuisd' van de gemeente Hoeven, kern Bosschenhoofd, naar de gemeente en kern Rucphen, en wordt daarom aldaar beschreven.

Evenementen en activiteiten

- Stichting Kinderfeesten Bosschenhoofd organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten voor de kinderen uit het dorp.

Toneel
- Toneelvereniging 't Gordijntje in Bosschenhoofd is opgericht in 1981. Sindsdien is de vereniging elk jaar van september tot eind januari druk bezig met hun winterhobby. Dat wil zeggen repeteren en viermaal het stuk ten uitvoer brengen. Lia Lauwerijssen, voorzitter en zelf ook actief als toneelspeelster bij de vereniging is enthousiast over die verdeling: "Op die manier hebben we een korte periode waarin we ergens naartoe werken. Als het dan lukt zoals we voor ogen hadden, zorgt dat voor veel voldoening bij iedereen." Momenteel bestaat de vereniging uit acht toneelspelers en een aantal achter de schermen. Een kleine groep enthousiaste mensen dus. "Het is de bedoeling dat mensen gewoon lekker lachen als ze naar ons komen kijken. Als het publiek lacht, zijn wij tevreden. Daarom voeren we alleen maar blijspelen of kluchten op." In 2016 heeft de vereniging de Cultuurprijs van de gemeente gewonnen. "Onze overwinning is binnen en buiten de vereniging met ontzettend veel enthousiasme ontvangen. Je merkt dat het ook wat extra publiciteit heeft opgeleverd en dat is natuurlijk altijd leuk. We zien de prijs als een stimulans om door te blijven gaan." Met de overwinning werd een bedrag van 1500 euro in de wacht gesleept, wat bestemd is voor een nieuw toneelgordijn. De vereniging had namelijk, sinds de verhuizing naar de basisschool in 2012, geen gordijn meer voor het podium hangen. En een toneelvereniging zonder gordijn kan natuurlijk niet en zeker niet als de naam van de vereniging ’t Gordijntje is...

Carnaval
"'Niets is vanzelfsprekend' is een overbekend gezegde dat zeker ook opgaat voor een carnavalsorganisatie als Stichting Carnaval de Smoorfrêters. Als men zou weten hoeveel werk er ieder jaar verzet moet worden om een traditie zoals het carnaval draaiende te houden, dan zou men er ook meer begrip voor hebben. Het verdient groot respect dat buiten het bestuur en de raadsleden, die toch al regelmatig in het voetlicht staan, er ook een groep mensen is die nooit in de schijnwerpers staan. Om al het applaus met die mensen te delen en als innige dankbaarheid, krijgen zij op deze pagina op onze website een bescheiden maar toch een eerbiedwaardig plekje toebedeeld. Het bestuur, protocol en de raad bedankt daarom iedereen, vernoemd of niet vernoemd, voor hun enorme inzet en onbaatzuchtigheid. Zij zorgen er mede voor dat het carnaval in Smoorfrêterslaand - zoals Bosschenhoofd tijdens carnaval heet - ieder jaar opnieuw een groot succes is."

"In Smoorfrêterslaand mag men wel zeggen dat het carnaval wordt gedragen door de 4 bouwclubs. Meestal bestaat zo’n bouwclub uit een stel vrienden, familie of buurtgenoten. Zonder al die bouwers zou carnaval niet zijn wat het nu is omdat er dan logischerwijs ook geen optocht zou zijn. Wisselwerking tussen de stichting en de bouwclubs zorgt ervoor dat al dat bouwen voor een deel gefinancierd kan worden. Zo dragen de bouwclubs o.a. advertenties aan voor het carnavalskraantje terwijl die op zijn beurt geld ontvangen d.m.v. de prijsuitreikingen. Een groot onderschat gegeven is dat bouwclubs een buitengewone bijdrage hebben aan het sociale leven. Vele weekenddagen of avonden is de jeugd creatief bezig al dan niet onder begeleiding van ouders of anderszins. Ze leren er tekenen, ontwerpen, lassen, zagen, kneden, plakken, verven, spuiten en niet minder belangrijk; saamhorigheid." Het betreft: - WV De Zaandkleppers. - BC Foepenhol. - BC De Laogvliegers. - Jeugdbouwclub Het Kraaiennest. - In dit artikel wordt de geschiedenis van het carnaval in Bosschenhoofd uitvoerig beschreven, opgesteld in 2012 door de heemkundekring, t.g.v. het 44-jarig bestaan van het carnaval in het dorp in 2012 (in carnavalsland worden jubilea in eenheden van 11 jaar gerekend). Hopelijk een goed voorbeeld voor andere carnavalsverenigingen, want op sites van carnavalsverenigingen vinden wij maar zelden iets over de geschiedenis van de vereniging en/of het lokale carnaval.

- Midzomerfeesten (laatste volle weekend van augustus). Tijdens deze drukbezochte feesten die vrijdagavond van start gaan, kun je onder meer genieten van braderie, kermis en live muziek. Ook van de mogelijkheid om de toren van de Heilig Hartkerk te beklimmen, wordt door honderden mensen gebruik gemaakt.

Landschap, natuur en recreatie

Wandelen
- Ommetje Bosschenhoofd (4,5 km) is een mooie wandelroute door het dorp en het Pagnevaartbos. De route komt ook langs Breda International Airport en de spottersplaats. Tijdens je wandeling kun je dus ook vliegtuigen spotten. Zelfs oldtimer vliegtuigen stijgen hier regelmatig op. Deze staan normaliter in Vliegend Museum Seppe.

Pagnevaartbos
Het Pagnevaartbos is een natuur- en recreatiegebied tussen Hoeven en Bosschenhoofd. Het gebied meet 35 ha en wordt beheerd door de gemeente Halderberge. De Pagnevaart werd reeds in 1595 vermeld als Paedsievaart, Paesievaart en Pagievaert. De naam zou zijn ontstaan als verbastering van Spagnevaart; er zouden zich in de bodem nog resten van een Spaans oorlogsschip bevinden. In 1895 werd een serieuze poging gedaan om het schip in de hei te vinden, maar het weinige houtwerk dat men vond, had toebehoord aan een sluisje. Ook het verhaal als zou het Turfschip van Breda alhier zijn reis zijn begonnen, moet naar het rijk der fabelen worden verwezen. Wél is de Pagnevaart zeer waarschijnlijk een door mensenhand gegraven turfvaart. Ze loopt in noordwestelijke richting en komt uit in de Oudenbosche haven, die op zijn beurt weer in de Mark uitmondt. Tijdens de jaren dertig van de 20e eeuw is, in het kader van de werkverschaffing, de Pagnevaart verbreed tot een vijver: het Pagnevaartven. Deze vijver werd ook als recreatieplas gebruikt, maar kwam sinds de jaren tachtig van de 20e eeuw droog te staan toen de leemlaag in de bodem werd doorboord. Sinds 1999 wordt de vijver weer door een sloot gevoed. Het bosgebied is een gemengd landgoedbos met grillige paden. Broedvogels zijn sperwer, boomvalk, ransuil, boomvalk, zwarte specht, groene specht, kruisbek en roodborsttapuit.

Beeld

- Fotoreportage van Bosschenhoofd, door Kees Wittenbols uit Breda.

Links

- Belangenorganistie: - "Zie elkaar, groet elkaar, ontmoet elkaar. Bouw mee aan een groeiend Bosschenhoofd waar 't dorpse ‘ons kent ons’ nieuw leven krijgt. Wat willen we graag bereiken? Het doel van Stichting Groet en Ontmoet is om de leefbaarheid in het dorp te verbeteren. We willen inwoners samenbrengen, de saamhorigheid bevorderen en eenzaamheid bestrijden. Ons dorp, waarin het aantrekkelijk is én blijft om in te wonen, te werken, te leren, te sporten, te ontmoeten en te zorgen. Kortom: waar het fijn is om te leven! Een leefbaar dorp waar voldoende voorzieningen zijn, waar mensen geregeld aan iets kunnen meedoen, waar zorg en welzijn goed georganiseerd zijn en waarin iedereen meetelt. Maar dat is wel een hele grote ambitie! Alleen samen kunnen we hierin stappen zetten. Hierin willen we als stichting graag een bijdrage leveren.

De kern ervan komt terug in onze naam: Groet en Ontmoet. Door elkaar te ontmoeten kunnen we samen investeren in het verbeteren van de leefbaarheid in Bosschenhoofd. Want pas als we elkaar ontmoeten kunnen we (beter) onze verhalen aan elkaar vertellen, onze behoeften goed kenbaar maken, kunnen we omzien naar elkaar en elkaar helpen en ondersteunen. Maar wat gaan we als stichting dan concreet doen? We gaan zelf activiteiten en evenementen organiseren. Zo hebben we in 2019 met groot succes (bijna 200 deelnemers) de Bosschenhoofdse Buurt Barbecue georganiseerd. We gaan ook initiatieven van anderen ondersteunen die bijdragen aan elkaar ontmoeten. Deze activiteiten kunnen in principe overal in ons dorp plaatsvinden. We vinden wel dat ons midzomerplein en directe omgeving een heel geschikte centrale locatie hiervoor is. Dit plein biedt veel mogelijkheden om gewoon lekker te spelen en te ontspannen, maar ook om er leuke activiteiten voor onze inwoners te organiseren.

We gaan ons ook inspannen om de kracht van de bestaande verenigingen en organisaties in ons dorp breder te benutten dan alleen voor het doel waarvoor ze zijn opgericht. Door nog meer met elkaar samen te werken kunnen we mooie dingen in Bosschenhoofd realiseren. Als stichting willen we ook graag het aanspreekpunt voor bewoners worden en gesprekspartner zijn voor de gemeente. Doe je ook mee? We willen als stichting verder groeien met enthousiaste inwoners, die ook de handen uit de mouwen willen steken om te zorgen dat ons dorp vitaal en leefbaar blijft. Mensen die zich op een of andere manier willen inzetten voor ons dorp."

- Dorpshuis: - "Sinds de sloop van Dorpshuis De Schakel in 2012 is er in Bosschenhoofd geen volwaardig dorpshuis meer. Sociale activiteiten worden sindsdien verspreid door het dorp georganiseerd. In het Raadsprogramma en Collegewerkprogramma Samen vooruit! (2018-2022) is afgesproken onderzoek te doen naar een dorpshuisfunctie: een plek die toegankelijk is voor iedereen en waar dorpsactiviteiten georganiseerd worden. Behoeftepeiling. 153 inwoners en 18 verenigingen vulden in 2020 een vragenlijst in over de behoefte aan een dorpshuisfunctie. De behoefte bleek groot. Maar liefst 97% van de respondenten geeft aan dat een dorpshuisfunctie belangrijk is voor de leefbaarheid van het dorp. Het droombeeld is een multifunctionele ontmoetingsplek voor jong en oud als bloeiend hart van het dorp. De inwoners organiseren er graag verschillende activiteiten. Van een kookclub, boekenmarkt en filmavond tot aan ouderenactiviteiten, een spellenmiddag en dans. 50% van de respondenten levert graag een bijdrage aan de realisatie en organisatie van een mogelijk dorpshuis.

Verbouwing De Blokhut naar dorpshuis. De gemeente heeft de mogelijkheden verkend bij bestaande accommodaties in Bosschenhoofd. Voor het realiseren van de gewenste dorpshuisfunctie biedt ouderensociëteit De Blokhut de meeste kansen. De huidige huurder van het pand, de lokale Ouderenbond, biedt hierin alle medewerking. De Parochiële Caritasinstelling heeft de grond van De Blokhut en omgeving in eigendom en geeft deze momenteel in erfpacht uit aan de gemeente Halderberge. Het bestuur van Caritas wil meewerken om op deze plek de gewenste dorpshuisfunctie te realiseren. Uit een vragenlijst en een drukbezochte digitale bijeenkomst op 8 maart 2021 blijkt dat inwoners, verenigingen en organisaties De Blokhut als een geschikte locatie zien. Er is belangstelling om gebruik te maken van deze accommodatie na renovatie en uitbreiding van het gebouw. We kunnen hiermee invulling geven aan een behoefte die er is, in aanvulling op verenigingen die prima gehuisvest zijn op andere plekken in het dorp. In de sigitale bijeenkomst is met circa 50 belangstellenden gesproken over de uitkomsten van de vragenlijsten. In de bijeenkomst zijn vragen gesteld en ideeën gedeeld over renovatie en uitbreiding van De Blokhut, een herinrichting van de buitenruimte en het vervolgproces. Klik hier om de presentatie te bekijken. Hierin zijn ook de resultaten van de bijeenkomst opgenomen.

In juli 2021 heeft de gemeenteraad het besluit genomen om geld beschikbaar te gaan stellen voor een dorpshuis, middels een verbouwing en uitbreiding van De Blokhut (van ca. 200 naar ca. 500 m2). - Bekijk hier het filmpje dat na het raadsbesluit is gemaakt over het beoogde dorpshuis. Na dit raadsbesluit heeft de gemeente met de toekomstige gebruikers vervolggesprekken gevoerd over de eisen en wensen. Deze eisen en wensen zijn samengevat in een Programma van Eisen. Het dorpshuis biedt straks plek aan Ouderenbond Bosschenhoofd, biljartverenigingen BBV en De Stroopers, het steunpunt van Stichting Groenhuysen, dartvereniging The Triples, de Bosschenhoofdse Vrouwenvereniging, Fotogroep West-Brabant, het wijkteam en de prikpost. Daarnaast zijn er verenigingen die het dorpshuis incidenteel door het jaar willen gebruiken, zoals Stichting Kinderfeesten en de kruisvereniging. Wij zijn blij dat biljartvereniging BBV en De Stroopers zich inmiddels al thuis voelen in De Blokhut na sluiting van Café Concordia in april 2021.

Medio 2022 wordt een ontwerp voor het gebouw en de buitenruimte gemaakt. Wij zijn van plan om een stichting op te richten en bestuursleden te werven uit de Bosschenhoofdse gemeenschap. Deze stichting gaat namens de gemeente het dorpshuis beheren, exploiteren en verhuren aan gebruikers. Het is belangrijk dat deze stichting met een sluitende begroting kan starten. Wij maken daarom met bureau Drijver en Partner een exploitatiebegroting. Hierin maken we een inschatting van de kosten, zoals personeel en onderhoud, en een inschatting van de opbrengsten, zoals huur en barinkomsten. Als alles in beeld is, neemt de gemeenteraad een definitief besluit. Dat is waarschijnlijk in het 1e kwartaal 2023. Als de gemeenteraad een positief besluit neemt, is het de bedoeling dat de verbouwing van De Blokhut grotendeels gereed is op 1 september 2023. Er zijn dus nog veel stappen nodig om tot het gewenste dorpshuis te komen. Wij zijn er trots op dat we met verschillende partijen kunnen samenwerken om de komst van een dorpshuis voor elkaar te krijgen." (bron: gemeente Halderberge, maart 2022)

- Onderwijs: - Basisschool 't Bossche Hart. "De meeste kinderen komen als 2-jarige in de peutergroep binnen. De leidsters en vrijwilligsters vangen gedurende 2 of meer ochtenden de peuters op. Als het kind 4 jaar is geworden, vindt overgang plaats naar groep 1 van de basisschool. De leidsters en de leerkracht(en) van de kleutergroep(en) overleggen regelmatig over wat het kind nodig heeft om zich prettig te voelen en zich verder te ontwikkelen. De school biedt kinderen vanaf groep 1 gelegenheid op school te lunchen. Op maandag, dinsdag en donderdag is er naschoolse opvang van 15.30-18.00 uur. De school streeft samenwerking na met andere gebruikers van de multifunctionele accommodatie in Bosschenhoofd (o.a. het ouderensteunpunt) en met lokale groepen en verenigingen. Zo wordt het leerplein met podium beschikbaar gesteld voor samenkomsten en toneel- en muziekvoorstellingen. Kinderen kunnen enkele keren per jaar inschrijven voor een verlengde schooldag, waarin gedurende 8 bijeenkomsten culturele, creatieve of sportieve activiteiten worden aangeboden.

We bieden kinderen zoveel mogelijk een passend aanbod, afgestemd op hun mogelijkheden. In de hoofdvakken wordt gewerkt met de 3 stromen aanpak, waarbij naast de middengroep een aantal kinderen na een korte instructie snel zelfstandig aan de slag gaat en een andere groep langer instructie krijgt. We volgen de kinderen vanaf hun binnenkomst en doen geregeld aanpassingen in onze aanpak. Leerkrachten krijgen daarbij ondersteuning van de intern begeleider. Extra hulp gebeurt zo veel mogelijk in de groep. De leerkracht speelt een centrale rol en is altijd eerste aanspreekpunt voor ouders. We zien ouders als belangrijke partners in de opvoeding. Op veel manieren worden ze betrokken bij beleidsontwikkeling en uitvoering van activiteiten."

- Sport: - Tennisclub Bosschenhoofd is een leuke en actieve vereniging. We staan te springen om jou te mogen begroeten op ons park. Bij onze vereniging staat gezelligheid voorop. Van jong tot oud, bij onze vereniging is er een plek en uitdaging voor iedereen. Daarom nodigen wij jou graag uit om een kijkje te nemen bij onze vereniging. Elke woensdagavond is er een inloopavond waar iedereen met iedereen tennist, het niveau waarop je tennist is niet van belang. De vereniging is volop in ontwikkeling, je kunt ons volgen op Facebook en via onze website. Let ook op onze jaarlijkse ledenwerfactie in de maand mei. Ben je overtuigd? Word dan hier lid."

- Voetbalvereniging VV Devo is opgericht in 1929.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Bosschenhoofd, met foto's van de grafzerken.