Harmelerwaard, de vijf in Tuinbouwcombinatie Harmelerwaard (TCH) samenwerkende tuinders hebben een eigen elektriciteitsnet gerealiseerd. Goed voor de portemonnee én goed voor het milieu. Je leest er alles over in het hoofdstuk Recente ontwikkelingen.
Ter hoogte van de Acacialaan in Harmelen de brug over en je staat gelijk in buurtschap Harmelerwaard
Buurtschap Harmelerwaard ligt op de rechteroever van de Leidse Rijn
Buurtschap Harmelerwaard is best mooi, als je er bent vallen de vele kassen nauwelijks op: die staan op flinke afstand van de oorspronkelijke bebouwing.
Het is daar heerlijk wandelen, op de oever van de Leidse Rijn in buurtschap Harmelerwaard
Mooie luchten boven buurtschap Harmelerwaard. Dan is het dubbel genieten.
Vanaf de overzijde van de Leidse Rijn, op de Utrechtsestraatweg, kijken we nog even naar buurtschap Harmelerwaard
Harmelerwaard, de duiventoren van Huize Harmelen, in een NW uithoek van de Harmelerwaard, en formeel er zelfs net buiten, is in 1950 gelukkig door de gemeente Harmelen gered en gerestaureerd. Deze verkeerde inmiddels namelijk in danig vervallen staat.
Harmelerwaard, Huize Harmelen is in de loop der eeuwen diverse keren afgebroken en weer herbouwd. Hier de staat van het kasteel anno ca. 1760. Het huidige Huize Harmelen ziet er heel anders uit en dateert van 1950.
De eerste boerderij die je ziet als je vanuit Harmelen naar Harmelerwaard gaat, is boerderij De Koepel uit de 17e-18e eeuw. We zien het fraaie gebouw op deze foto vanaf de Dorpsstraat in Harmelen, over de Leidse Rijn.
- Harmelerwaard is een buurtschap in de provincie Utrecht, gemeente Woerden. T/m 2000 gemeente Harmelen.
- De buurtschap Harmelerwaard valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Harmelen.
- De buurtschap Harmelerwaard heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1280-1287 Hermaelrewart, 1296-1307 Hermalrewerde.
Naamsverklaring
Betekent waard '(bedijkt) land aan of tussen waterlopen' van de bewoners van Harmelen.(1)
De buurtschap Harmelerwaard ligt rond de gelijknamige weg. De buurtschap ligt direct O van het dorp Harmelen, direct W van de dorpen Vleuten en De Meern, aan de N oever van de rivier de Leidse Rijn, ZZW van het dorp Haarzuilens en N van de A12/E30.
Terug naar bovenIn 1840 omvat buurtschap Harmelerwaard 8 huizen met 40 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 80 huizen met ca. 200 inwoners.
In stukken uit 1999, ten tijde van het besluit om over te gaan tot de ontwikkeling van het glastuinbouwgebied, staat dat dat gebied 125 ha groot zou beogen te worden. In een rapport uit 2008 t.b.v. mogelijke toepassing van geothermie voor de Tuinbouwcombinatie Harmelerwaard (zie bij Recente ontwikkelingen) staat echter: "Het totale gebied heeft een oppervlak van circa 40 hectare. Hiervan bestaat 25 hectare uit kassen, bedrijfsruimten en bedrijfswoningen. De overige 15 hectare bestaat uit groenstroken, water en wegen. De komende jaren zal de oppervlakte aan kassen vermoedelijk uitgroeien tot 33 hectare." Dus kennelijk is het glastuinbouwgebied uiteindelijk kleiner worden dan aanvankelijk beoogd.
Terug naar bovenHet gerecht Harmelerwaard valt in de middeleeuwen samen met Vleuten onder de proosdij van Oudmunster te Utrecht. In 1633 staat de proosdij de Harmelerwaard af aan Harmelen. Sindsdien zijn deze met elkaar verbonden. Blijkens deze link had de waard in ieder geval tot 1826 nog een eigen schout en heemraden.
Molens
Als je vanuit de dorpskern van Harmelen via de Molenbrug de Oude Rijn oversteekt, kom je in de Harmelerwaard. Op dit punt heeft zich recentelijk Aannemersbedrijf Kwakkenbos gevestigd. De naam van de brug verwijst naar het feit dat op de plek van het huidige aannemersbedrijf eeuwenlang een korenmolen heeft gestaan, met door de eeuwen heen diverse namen en functies. De molen is ook diverse keren vervangen geweest. De oudste vermelding van een molen op deze plek is op een kadastrale kaart uit 1615. De oudste vermelding van een concrete molenaar dateert uit 1640. In 1890 komt er een stoommaalderij naast de molen. In 1929 krijgt de molen elektriciteit, gaat malen op een 7 pk motor en het malen op de wind stopt. Daarna raakt de molen geleidelijk in verwaarloosde toestand. Onderhandelingen met de gemeente en met Vereniging De Hollandsche Molen leiden niet tot het gewenste resultaat. In 1939 wordt de molen tot maalzolderhoogte gesloopt. Na 1951, als Jan van Eck het bedrijf overneemt, ontstaat op deze locatie een mengvoederfabriek met de oude molenromp als silo. In 1983 brandt de molenromp af, vermoedelijk door kortsluiting in de schakelkasten van de naastgelegen maalderij. Het molenaarshuis is in 2011 gesloopt. Voor nadere details zie het artikel De korenmolen aan de Harmelerwaard.
- Het Bestemmingsplan Harmelerwaard is in 2013 definitief vastgesteld.
- Tegenwoordig is de Harmelerwaard vooral bekend als glastuinbouwgebied. In 1999 is besloten hier grootschalige glastuinbouwontwikkeling mogelijk te maken, ten behoeve van glastuinbouwbedrijven die moesten worden verplaatst voor het te ontwikkelen Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn (met een uiteindelijke omvang van 30.000 huizen). Het ging om ca. 30 tuinders. De - toen nog - gemeente Harmelen heeft aan het verplaatsingsplan meegewerkt, ondanks bezwaren tegen verstoring van landschap en duisternis. Ter compensatie heeft Harmelen bedongen dat bij de inrichting van het tuinbouwgebied rekening zou gehouden met woonklimaat, milieu, landschap, ecologie en recreatie. Bij de betrokken bedrijven werken inclusief seizoenkrachten zo'n 1000 mensen. Indirect zijn tussen de 5000 en 6000 mensen economisch gebonden aan de glastuinbouw rond Utrecht (deze cijfers zijn ontleend aan publicaties uit de tijd van bekend worden van de verplaatsing, dus rond 2000. Of de actuele cijfers anders liggen, is ons niet bekend). De tuinders hebben aangedrongen op verplaatsing binnen de regio, mede om hun werknemers in dienst te kunnen houden.
- In 2011 is het kassengebied van de Harmelerwaard beter ontsloten, door de aansluiting van het gebied op de in 2015 gereed gekomen Oostelijke Randweg te verbeteren. De overlast van het vrachtverkeer door woonwijken van en naar dit gebied beoogt daarmee te worden opgelost. Ook fietsers op de Dorpeldijk, Harmelerwaard en Heldamweg worden hierdoor aanzienlijk minder met vrachtverkeer geconfronteerd. In 2017 is besloten de ontsluiting verder te verbeteren middels het doortrekken van de Hugo de Vriesweg en een aansluitende brug over de Leidse Rijn naar de Oostelijke Randweg. Realisatie zal wel enkele jaren gaan duren, vanwege alle procedures die moeten worden doorlopen.
Terug naar boven- Het in het uiterste NW van de Harmelerwaard gelegen Huize Harmelen is oorspronkelijk eind 13e eeuw begonnen als woontoren en later uitgebouwd tot kasteel / ridderhofstad. Het kasteel en latere huis zijn in de loop der eeuwen diverse malen verwoest respectievelijk afgebroken. De laatste 'vernieuwbouw' dateert van 1950, toen op het noordelijk deel van het onderhuis het huidige huis is gebouwd, in historiserende stijl, naar ontwerp van de architecten Verheus uit Den Haag en Schulte uit Utrecht. Voor de bouw ervan zijn stenen gebruikt van de fundamenten van het huis Te Nesse in Linschoten. Voor nadere details zie de pagina Geschiedenis Huize Harmelen.
- De Duiventoren aan de Joncheerelaan, weliswaar net buiten de Harmelerwaard, hoorde bij Huize Harmelen. Deze laan was vanouds de toegangsweg tot dit huis. Na het overlijden van ambachtsheer Adriaan de Joncheere wordt Huize Harmelen in 1913 openbaar verkocht. Hierdoor raakt het landgoed versnipperd. De duiventoren raakt in verval en wordt gebruikt als varkensschuurtje. Na de Tweede Wereldoorlog worden door de gemeente Harmelen pogingen gedaan om de toren te restaureren. Bond Heemschut steunt de gemeente, niet zo zeer vanwege het kunsthistorische belang van de toren maar omdat er nog maar ruim 20 duiventorens in Nederland bewaard zijn gebleven. In 1950 wordt de gemeente eigenaar van de duiventoren en volgt restauratie. Inmiddels is het kleine markante gebouwtje op de rijksmonumentenlijst geplaatst.
Terug naar boven- Duurzaamheid: - Bijzonder is dat 6 tuinders* in 2001 hebben besloten samen te werken in Tuinbouwcombinatie Harmelerwaard (TCH), en in die hoedanigheid voor dit collectief een eigen elektriciteits- en gasnet hebben aangelegd. Daardoor kunnen ze gezamenlijk, en daarmee tegen gunstiger voorwaarden, energie inkopen en zijn de transportkosten lager. Ook is het verbruik gelijkmatiger waardoor er minder piekcapaciteit nodig is. Bovendien staat er een flinke WK-installatie (vermoedelijk doelt men hierbij op de toepassing van geothermie, zoals dat in 2008 voor de TCH is onderzocht), die alle bedrijven en woonhuizen in het project voorziet van eigen elektriciteit. De daarbij geproduceerde warmte en CO2 worden voor eigen gebruik aangewend. De elektriciteit die teveel wordt geproduceerd wordt aan de markt verkocht. Daarnaast is al direct een fikse kostenbesparing gerealiseerd bij de aanleg van beide energienetten.
* Vandaag de dag omvat de TCH nog 5 tuinders.
Het milieu is eveneens gebaat bij deze clustering. In een samenwerkingsverband is het namelijk gemakkelijker en sneller rendabel om bijvoorbeeld eigen gas en elektriciteit uit alternatieve bronnen te halen. Collectief energiemanagement zorgt ervoor dat er veel spaarzamer met alle energie wordt omgegaan. Daarnaast zijn er meer zaken en materialen die in een cluster gezamenlijk kunnen worden gebruikt of hergebruikt. Een verstandig glastuinbouwbedrijf houdt zijn energiekosten altijd scherp onder controle. Tuinbouwcombinatie Harmelerwaard (TCH) bewijst dat zulke bedrijven door onderlinge samenwerking nog eens extra op deze kosten kunnen besparen. Graag willen de ondernemers van TCH andere glastuinbouwondernemers inspireren om ook hún krachten en energienetten te bundelen. Daarom vind je op hun website veel informatie over het project en hoe het is ontstaan.
Reactie toevoegen