Rond 1870 heeft P.J. Lutgers de arbeiderswoningen van buurtschap De Glashut vastgelegd in een potloodschets. Dit is een van de weinige afbeeldingen waarop de opvallende glasovens te zien zijn. Ook is te zien dat er toen veel meer bebouwing stond dan nu.
Binnen de Loenense buurtschap Oud-Over bevindt zich de minibuurtschap De Glashut, een groepje voormalige arbeiderswoningen, genoemd naar de glasfabriek die hier vroeger heeft gestaan.
Minibuurtschap De Glashut (gelegen in de Loenense buurtschap Oud-Over), vanaf het water gezien
- De Glashut is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht. T/m 2010 gemeente Loenen.
- Buurtschap De Glashut valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Loenen aan de Vecht. Als mini-buurtschap is het tevens onderdeel van de buurtschap Oud-Over.
- Buurtschap De Glashut heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat. Tot enkele jaren geleden (ca. 2000?) heeft er overigens wel een blauw, officieel ogend maar mogelijk zelf vervaardigd, plaatsnaambord 'buurtschap Glashut' gestaan, alsmede een informatiepaneel met toelichting over de geschiedenis van het buurtje en de glasfabriek (weet iemand wanneer en waarom deze zijn verdwenen? Hint: het zou mooi zijn als beide weer ter plekke zouden terugkeren, toch?, red.).
- Tot voor kort kwam De Glashut als plaatsnaam nergens voor in atlassen of plaatsnamenlijsten. De plaatsnaam is voor het eerst als zodanig opgenomen in de Topografische atlas Utrecht, editie 2014.
Terug naar bovenNaamsverklaring
De naam van buurtschap De Glashut komt van het Duitse ‘glashütte’, wat glasoven of glassmelterij betekent. Aangezien de meeste arbeiders van de onder Geschiedenis beschreven glasfabriek Boheemse glasmakers waren, is het niet vreemd dat deze term is ingeburgerd. In de volksmond werd de fabriek ook wel De Hut genoemd. Overigens wordt de glasfabriek in Leerdam in de volksmond ook De Hut genoemd, en een werknemer van de glasfabriek aldaar is kennelijk een Hutter, want naast de glasfabriek is sprake van een Hutterspad.
Buurtschap De Glashut ligt rond de weg Oud-Over, huisnummers 120 t/m 148. De (mini-)buurtschap ligt binnen de buurtschap Oud-Over (in het N gedeelte ervan), tussen de rivier de Vecht in het W en de Loenderveense Plas (onderdeel van de Loosdrechtse Plassen) in het O, NO van het dorp Loenen aan de Vecht, Z van het dorp Vreeland, NW van het dorp Oud-Loosdrecht en ZO van het dorp Loenersloot.
Terug naar bovenBuurtschap De Glashut omvat ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners.
Terug naar bovenDe glasfabriek in buurtschap De Glashut heeft hier van 1815 tot rond 1900 gestaan. Oorspronkelijk staat de fabriek in Nijkerk. Als deze failliet gaat, verhuist aandeelhouder Pieter van der Mersch het geheel naar Oud Over, en maakt een ‘doorstart’ op het terrein van de toenmalige buitenplaats Oostervecht, die van zijn familie was (deze buitenplaats stond op het latere Slijppol terrein, wat net weer bebouwd is).
De fabriek produceert verschillende kleuren flessen, bestemd voor brouwerijen en distilleerderijen in Amsterdam, Weesp en omgeving. De ligging aan het water is natuurlijk erg geschikt om de flessen per boot naar deze locaties te vervoeren. Ook voor de aanvoer van goederen, met name van kolen om de ovens te stoken, is de ligging zeer gunstig.
Tot 1860 bezit de fabriek één oven. In dat jaar wordt de tweede oven geopend, waardoor de fabriek doorlopend kan produceren. Als de ene oven wordt schoongemaakt, kan de andere in bedrijf blijven. Bij de bouw van die tweede oven worden ook de arbeidershuisjes gebouwd, op de plek waar de flessen op schuiten die in de rivier liggen, geladen worden. Het zijn 18 huisjes, 5 bij 9 groot - met zolder. Voor die tijd een enorm luxe behuizing voor arbeiders!
In 1899 sluit de fabriek. Het idee ontstaat om de huisjes te slopen, de weg te verleggen en op het vrijgekomen terrein 3 bungalows te bouwen. Als dit plan wordt afgewezen, worden de huizen geveild. ‘Buurman’ Richard Erdmann van Terra Nova koopt de huizen voor ruim 16.000 gulden. Hij verhuurt de huisjes voor 1,50 per week. Deze lage huur blijft tot 1969 hetzelfde! Dan verkoopt de weduwe Erdmann de huisjes, die inmiddels behoorlijk in verval zijn geraakt en deels zelfs onbewoonbaar zijn verklaard. Een aantal huisjes wordt samengevoegd, zodat er een groter geheel ontstaat. Deze verbouwing is zeer zorgvuldig geschied, onder leiding van een van de toenmalige bewoners, architect J. Leicher. (bron: Vreelandbode. Buurtschap De Glashut ligt voor de postadressen weliswaar 'in' Loenen aan de Vecht, maar heeft gezien de ligging meer banden met buurdorp Vreeland. Gelukkig vindt men dat bij de Vreelandbode ook en hebben zij daarom een mooi artikel geschreven over de geschiedenis van De Glashut in de editie oktober 2009, wat wij dus hierboven hebben weergegeven. Ook de potloodtekening van de buurtschap die wij op deze pagina hebben afgebeeld, is ui dat artikel afkomstig)
Terug naar boven- Voor de argeloze voorbijganger lijkt het curieus dat er 'zomaar' een rijtje arbeiderswoningen (Oud-Over 120 t/m 148) lijkt te staan tussen alle villa's langs dit gedeelte van de Vecht. Deze huisjes zijn echter in 1862 gebouwd voor de arbeiders van de onder Geschiedenis vermelde glasfabriek, en staan tegenwoordig dus bekend als mini-buurtschap De Glashut, tussen de bebouwing van buurtschap Oud Over. Oorspronkelijk waren het 18 huisjes. In 1970 zijn ze verbouwd tot 9 woningen. Het zijn rijksmonumenten (zie ook hier en hier). De woningen zijn aan de voorzijde uitgebouwd met een houten 'klompenhok'. Bijzonder is dat schilder / tekenaar P.J. Lutgers dit rijtje rond 1870 heeft vastgelegd in een potloodschets, die hier is afgebeeld. Dit is een van de weinige afbeeldingen waarop de opvallende glasovens te zien zijn. Ook is te zien dat er toen veel meer bebouwing stond dan tegenwoordig.
Reactie toevoegen