Status

- Hoog Buurlo is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Apeldoorn.

- De buurtschap Hoog Buurlo valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Radio Kootwijk. Oorspronkelijk vielen beide voor de postadressen onder buurdorp Hoog Soeren.

Naam

Oudere vemeldingen
Hoog Buurloo, 814-815 kopie 1170-1175 in Burlohe, 855 kopie eind 9e of begin 10e eeuw Burlo, 1528 Hogenboerel, 1650 Hoog-Buurlo.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een bosnaam. Samenstelling van het Oudnederlandse bur 'woning, klein huis' en lo 'bos'. De vorm op lohe is Duits.(1)

Ligging

De buurtschap Hoog Buurlo ligt rond de gelijknamige weg, ZW van Apeldoorn, en grenst in het N aan de A1.

Statistische gegevens

Hoog Buurlo omvat slechts een handvol boerderijen en inwoners.

Geschiedenis

Hoog Buurlo is een oude landbouwenclave te midden van bossen en de Hoog Buurlose Heide. Een deel van de latere weilanden is weer omgezet in akker, waar onder meer boekweit wordt verbouwd. Eeuwenlang werd hier dezelfde vorm van landbouw bedreven, die gezien wordt als een voorbeeld van de potstalcultuur. Akkerbouw, het houden van schapen en het hakken van eikenhout (looizuur uit eikenschors werd gebruikt in de leerlooierij) zorgden voor de nodige inkomsten. De akkers en schapendriften komen nog steeds voor. Het gebied heeft nog steeds dezelfde vorm als eeuwen geleden: ruwweg een cirkelvorm, omzoomd door beukenlanen.

Het plaatsje bestaat uit twee schaapskooien, twee woonhuizen, enkele bijgebouwen, statige beukenlanen, bossen en landbouwgronden omgeven door wildwallen. Al sinds de 9e eeuw lopen er schapen rond die de aangrenzende Hoog Buurlose Heide begrazen en iedere avond in de schaapskooien terugkeren om er te overnachten. Op en rondom Hoog Buurlo lijkt de tijd stil te hebben gestaan. Sinds 1949 beheert Staatsbosbeheer deze parel van de Veluwe.

Hoog Buurlo had twee bijzondere schaapherders. In de jaren zestig en zeventig was dat Koos Vos, de eerste en lange tijd de enige vrouwelijke herder van Nederland. Na haar kwam de bekende - oorspronkelijk uit buurdorp Hoog Soeren afkomstige - schrijver en oud HP-journalist Eelke de Jong.

Recente ontwikkelingen

- Stichting Het Gelders Huisorgel beheert de erfenis van de Amsterdamse architect Gert Boon (1912-2007), die bijna 30 jaar in Hoog Buurlo heeft gewoond. Boon organiseerde in zijn woonboerderij nabij de huidige schaapskooi met regelmaat concerten op een orgel dat hij in een muur van de voormalige deel van zijn woning had ingebouwd. Het laatste orgelconcert had plaats in 1995. Bij zijn overlijden in 2007 liet Boon een kapitaal na om het orgel te kunnen restaureren. Het orgel (van fabrikant Leeflang) is in 2014 gerestaureerd en overgebracht naar het Nationaal Orgelmuseum in Elburg. De intentie om er in Hoog Buurlo weer orgelconcerten mee te organiseren is kennelijk niet gelukt. De boerderij is verkocht aan Staatsbosbeheer.

Jaarlijkse evenementen

- Op een zondag half maart is er van 11:00 tot 16:00 uur bij Schaapskooi Hoog Buurlo de jaarlijkse Lammetjesdag. Tijdens de Lammetjesdag laten de ongeveer 100 nieuwe bewoners zich in de grote schaapskooi bewonderen. Buiten de schaapskooi staan nog een aantal echte ‘knuffelschapen’. En er zijn nog meer kijk- en doe-activiteiten voor jong en ouder. Toegang gratis. Kom zoveel mogelijk met de fiets wegens beperkte parkeergelegenheid (er is een parkeerplaats aan de Hoog Buurloseweg, 7339 EL Ugchelen. Vanaf de parkeerplaats is het 5 minuten lopen naar de locatie). Wat is er op deze dag allemaal te doen? In een weiland nabij de schaapskooi vertelt de herder hoe en waarom hij samen met zijn hond de schapen hoedt. Voor kinderen die spelenderwijs meer over de schapen en de natuur van Hoog Buurlo willen weten is er een leuke speurtocht. Voor het stillen van de honger en het lessen van de dorst zijn er bij een horecakraam koffie, thee, warme chocolademelk en koeken te koop. Er zijn ook broodjes verkrijgbaar, die bezoekers zelf aan een stok boven een gezellig vuur kunnen bakken. Verder is er een klein winkeltje waar lammetjes- en schapenknuffels te koop zijn.

Landschap, natuur en recreatie

- Bij Kootwijk kunnen herten, zwijnen, reeën en kleinwild al sinds 1999 via het daar gebouwde cerviduct de A1 oversteken. Vijf kilometer oostelijker tussen Assel en Hoog Buurlo kan dat sinds 2011 ook. Voor het eerst sinds 1970 toen de snelweg werd aangelegd. De hekken zijn weggehaald en het wild heeft nu vrij baan van de noord-Veluwe naar de zuid-Veluwe via het nieuwe Ecoduct Hoog-Buurlo. Ecoducten zijn ook van belang voor reptielen. Zo zijn in 2013 op en rond het ecoduct veel hazelwormen waargenomen. T/m 2012 heeft Rijkswaterstaat 9 ecoducten aangelegd in het bosrijke Oost-Nederland. Op de Veluwe zijn ze verder gerealiseerd bij Heerde (A50), over de A12 (Arnhem-Ede), bij Hulshorst (A28), Renkum (A50) en verder de A1 bij Nijverdal en A28 in de Utrechtse Heuvelrug. In 1988 zijn de eerste Veluwse ecoducten geopend over de A50 (Arnhem-Apeldoorn).

- Voor de Schaapskudde Hoog Buurlo is in 2009 een vernieuwde schaapskooi gerealiseerd.

- Beheerder Staatsbosbeheer heeft zich de afgelopen jaren ingespannen om de zeldzame agrarische enclave Hoog Buurlo weer in de staat van ongeveer 1900 te brengen. Met akkers en eikenhakbos dat na tientallen jaren van doorgroei weer eens helemaal is afgehakt. Dit is uitgevoerd op basis van cultuurhistorisch onderzoek van Jan Olaf Tjabring. Het levert een hernieuwd uitzicht op de Hoogbuurlose Heide op en een eldorado voor bijvoorbeeld vlinders.

- Staatsbosbeheer heeft twee nieuwe wandelroutes uitgezet, die Hoog Buurlo in zijn volle glorie tonen. Een korte wandeling voert langs de mooiste plekjes in de directe omgeving van de schaapskooi, terwijl informatiebordjes onderweg het verhaal vertellen van het oude landschap, waar mens en dier in evenwicht met de natuur leefden. Een route van 12 kilometer voert de wandelaars onder meer naar het hoogste punt van de Hoogbuurlose Heide. Ook die plek profiteert van het herstel van het vroegere landschap. Wandelaars zien in de verte de schaapskooi al liggen.

- Op de heide bij Hoog Buurlo heeft de brandweer, in samenwerking met Staatsbosbeheer, in maart 2017 gecontroleerd stukken heide laten branden, met als doel om de variatie in de heide te vergroten. Het is voor het eerst in meer dan 10 jaar dat deze beheersmaatregel is genomen op dit stuk heide. Op de stukken die verband zijn, graasde na enkele weken weer de lokale schaapskudde. Door de schapen komen de heidezaden vrij en kunnen in korte tijd weer nieuwe planten opkomen.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Hoog Buurlo (online te bestellen).

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)