Ilpendam

Plaats
Dorp
Waterland
Waterland
Noord-Holland

NH gemeente Ilpendam in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Ilpendam in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ilpendam in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ilpendam

Terug naar boven

Status

- Ilpendam is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek en gemeente Waterland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1990.

- Bij de opheffing van de gemeente per 1-1-1991, is zij verdeeld over de gemeenten Waterland (= het dorp Ilpendam) en Landsmeer (= de dorpen Den Ilp en Purmerland).

- Wapen van de voormalige gemeente Ilpendam.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Illiperdam.

Oudere vermeldingen
1408 Ypeldamme, 1467-1468 en 1506-1507 Lippedam, 1639 Ilpendam.

Naamsverklaring
Betekent dam 'waterkering dwars door een waterloop' in het water de Ilp, waarvoor zie Den Ilp.(1)

Terug naar boven

Ligging

Ilpendam ligt Z van de stad Purmerend, ZO van het dorp Purmerland, NO van de dorpen Den Ilp en Landsmeer, N van het dorp Watergang, NW van het dorp Broek in Waterland, W van de stad Monnickendam en ZW van de dorpen Purmerbuurt en Volendam en de stad Edam.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Ilpendam 199 huizen met 1.191 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 97/518 (= huizen/inwoners), het dorp Purmerland 43/271, de buurtschap Ilp (Den Ilp) 39/237 en het ZW deel van polder De Purmer 20/165. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Evenals de andere dorpen in Waterland is Ilpendam ontstaan als ontginningsnederzetting. Door middel van windmolens kwam de afwatering tot stand en konden stukken land gecultiveerd worden. Het dorp is ontstaan op de plek waar in de 12e eeuw een dam in het riviertje De Ilp is aangelegd, bij de monding in het Purmermeer. Vandaar deze plaatsnaam. De vele wateren in Waterland vormden rond 1850 de belangrijkste transportwegen voor (inter)lokaal vervoer van personen, vee en goederen. Daarnaast vervulden de wateren een rol in de afwatering. De bebouwing van het dorp was geconcentreerd tussen het water en de weg. Aanvankelijk bestond de beroepsbevolking uit boeren en vissers. Door de droogmaking van de Purmer kwam er een eind aan de visserij. Ilpendam is, in tegenstelling tot Broek in Waterland en Zuiderwoude, agrarisch gebleven. Het dorp profiteerde wel mee van de (economische) groei van Amsterdam, omdat daar voor de landbouwproducten een grotere afzetmarkt was.

Ilpenstein
Op de plaats van een door de Spanjaarden opgeworpen schans in de zuidwesthoek van de Purmer is rond 1622 het slot Ilpenstein gebouwd. Het zag er uit als een echt kasteel met torens en een slotgracht, maar was in feite een herenhuis. De kasteleins waren heer van Purmerland en Ilpendam. Een beroemde kasteelheer was Frans Banning Cocq, die als kapitein van de Amsterdamse schutterij door Rembrandt op de Nachtwacht is vereeuwigd. Het kasteel verloor in de loop der jaren zijn functie, werd bouwvallig en is uiteindelijk in 1872 afgebroken.

- De Oudheidkundige Vereniging Ilpendam is vermoedelijk opgeheven. Wij kunnen daar althans geen recente informatie over vinden.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Bestemmingsplannen Ilpendam.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ilpendam heeft 3 rijksmonumenten.

- Ilpendam heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- Windmotor Ilpendam (Achter Kanaalweg 27) is een Amerikaanse windmotor van de firma Bakker uit IJlst. In 2002 is de molen buiten gebruik gesteld. De waaierpomp en het grootste deel van de spil zijn verwijderd. In het fundament werkt sindsdien een elektrisch aangedreven schroefpomp, vervaardigd doro de eigenaren N.J. en P.J. Dekker. In 2014 is de molen zwaar beschadigd geraakt; bijna alle windbladen zijn weggewaaid. Waarschijnlijk was hij niet goed vastgezet en op de wind gegaan; er is niets meer om aan te drijven, dus sloeg de molen op hol met deze schade als gevolg.

- Sinds de 17e eeuw zijn hier stolpboerderijen ontwikkeld uit houten hooihuizen.

- Gevelstenen in Ilpendam.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Ilpendam, zomer 1989. De Ilpendamse kroegbaas Hans Dekker treedt met zijn band 'Hansie & the Young Ones' op, op het Dorpsplein. Het publiek geniet. De band geniet. Hans geniet. Dit moet groter! Meer bands, meer publiek, een mooiere locatie; zo ontstaat Parckpop. Hans trommelt een aantal muzikanten en vrijwilligers op en samen organiseren zij de eerste van een lange reeks jaarlijks terugkerende openlucht popfestivals. Met kunst en vliegwerk is alles geregeld: geluid, licht, drank, eten, een backline en - bijna vergeten - de toestemming van de gemeente Waterland. De zon schijnt, acht bands vullen zeven uur met live muziek en 1250 mensen bezoeken het Burgemeester van Oorschotplantsoen. Iedereen vindt het een succes en er wordt een comité opgericht om dit evenement jaarlijks mogelijk te maken.

Inmiddels is Parckpop in Ilpendam (op een zondag eind augustus) uitgegroeid tot een van de grootste popfestivals in de regio. Het aantal bezoekers en het aantal bands dat zich aanmeldt groeit nog elk jaar. Er zijn twee podia voor in totaal twintig bands: tien uur lang brengen zij non-stop live muziek. De organisatie draait als een geoliede machine; het wordt steeds professioneler. Elk jaar een ander logo, t-shirts, een eigen website, de hele dag live te luisteren op de radio etc. etc., maar één ding blijft hetzelfde: de sfeer. Het publiek geniet. De bands genieten. Hans geniet. Iedereen geniet."

- IJsbaanclub Ilpendam stelt zich ten doel om bij voldoende natuurijs schaatstoertochten en wedstrijden te houden. De vereniging is mede-organisator van de Waterland Noordtocht en de Waterland Oosttocht. Bij voldoende ijs worden beide tochten samengevoegd tot de Grote Waterland Oosttocht. Bij voldoende ijs worden op het Oude Kanaal ook wedstrijden verreden door kinderen van de lagere school. Ook wordt er dan op het Burgemeester van Oorschotplantsoen een kleine ijsbaan aangelegd.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Voor de veerdienst in Ilpendam is in 2010 een nieuwe veerpont gebouwd. De veerpont wordt net als de vorige aangedreven door een rondlopende kabel waarbij de electromotor op de vaste wal staat. De koppeling van de pont met de kabel gebeurt echter anders en dat is een hele verbetering voor de pontbaas, die dat bij de oude veerpont met handkracht moest doen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ilpendam, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ilpendam (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Ilpendam. Deze site is ruim 10 jaar lang bijgehouden door Arjan Groeneveld. Eind 2017 is hij daarmee gestopt. Maar de site bevat nog altijd veel lezenswaardige informatie. Daarom hebben wij toch naar deze site gelinkt.

- Nieuws: - "In december 2017 heb ik mijn droom waargemaakt met het maken van mijn eigen magazine: ILPENDAM. Het blad valt bij alle inwoners van het dorp gratis op de mat en bevat o.a. interviews, columns, fotoseries en recepten. Na het verschijnen van de 1e editie kreeg ik zo ontzettend veel leuke reacties dat ik een tweede editie heb gemaakt." Aldus de geboren en getogen Ilpendamse Marije de Graaf bij het verschijnen van de 2e editie van haar prachtige glossy magazine in december 2018. In december 2019 is er nog een 3e editie verschenen. Toen is ze ermee gestopt, omdat ze door deze projecten te weinig tijd overhield voor haar andere activiteiten. Marije is in gesprek met een mogelijke opvolger die het stokje kan overnemen. Dat hopen wij met de inwoners mee, want op de 1e drie edities zijn veel enthousiaste reacties verschenen op de Facebookpagina onder de link.

- Belangenorganisatie: - Stichting Dorpsraad Ilpendam is opgericht in 1991 en heeft ten doel de behartiging van de belangen van het dorp en zijn inwoners. Het bestuur hecht in dat verband groot belang aan een goede coöperatieve verstandhouding met de gemeente om zo voor het dorp belangrijke zaken te kunnen regelen. Enkele van de behaalde resultaten: in meer of mindere mate heeft de Dorpsraad bijgedragen aan onder meer het behoud van het pontje, het mogelijk maken van de uit- en aanbouw van de muziektent in het park en de realisatie van de Brede School. Het is mooi dat, ondanks tegenslagen die zich soms voordoen, al jaren een groep enthousiaste vrijwilligers bereid is een Dorpsraad te vormen die volhoudend onderwerpen op de agenda weet te houden en uiteindelijk ook regelmatig successen boekt.

- Dorpshuis: - "In 1979 is het huidige Dorsphuis van Ilpendam geopend in het gebouw van de toenmalige Openbare Lagere School. Het schoolgebouw werd gekoppeld aan de gymzaal en zo ontstond de huidige ruimte. De beheerders en het stichtingsbestuur stellen zich tot doel met het Dorpshuis een laagdrempelige locatie te bieden voor inwoners, verenigingen en initiatieven uit het dorp en directe omgeving. Heb je plannen voor een evenement of wil je een zaal huren? Loop gewoon even binnen of geef een belletje. We gaan graag met je in gesprek."

- Onderwijs en kinderopvang: - H.M. van Randwijkschool. - Basisschool St. Sebastianus. - Kinderdagverblijf De Grote Grutto.

- Muziek: - Ilpendams Fanfare is opgericht in 1893 en heeft dus in 2018 het 125-jarig bestaan gevierd. Sinds 2005 is Wim Klaver, die voorheen zelf in het orkest speelde, de dirigent, en dat bevalt nog altijd goed. "Wim dirigeert ook in omliggende orkesten (Harmonie Crescendo uit Purmerend en de Beemster Fanfare). Ieder orkest waar Wim voor staat heeft ook een opleidingsorkest, met vooral veel jeugdige leden, die worden ondersteund door leden van het groot orkest. Het blijft moeilijk nieuwe aanwas van jonge leden te vinden en ook voor de vereniging te behouden. Wim brengt dan ook de jeugd van zijn drie orkesten bij elkaar om regelmatig samen op te treden. Tevens gaan de jeugdleden jaarlijks op studieweekend, alwaar ze in bijvoorbeeld een jeugdherberg partijrepetities doen, samen spelen maar vooral ook samen ontspannen. Het is iets waar men jaarlijks naar uit kijkt.

Het traditionele jaarlijkse Parkconcert in het Burgemeester van Oorschotplantsoen in Ilpendam trekt veel publiek. De akoestiek van de muziektent is geweldig, we treffen het vaak met het weer en jaarlijks treden we op met een ander orkest, een band, zangers en/of zangeressen. Klassiek, Pop, Rock, Jazz, Klezmer, Schlagers, Big Band... het is de afgelopen jaren allemaal voorbij gekomen. Het jeugdorkest, meestal bestaande uit de jongeren van de eerdergenoemde verenigingen, opent doorgaans het Parkconcert. In 2015 is het orkest aangevuld met leerlingen van Brede school De Grote Grutto, die op school muziekles kregen van meester Joep. Vrijwel jaarlijks wordt er ook voor het groot orkest een repetitieweekend gehouden. Vanzelfsprekend zijn andere tradities ook in stand gebleven zoals het openen van de Kermis, Dodenherdenking, en de afsluiting van het muziekseizoen met een concert voor onze oudere inwoners (voorheen in Bejaardentehuis Ilpenhof in Ilpendam, tegenwoordig Swaensborch Monnickendam).

Vandaag de dag, meer dan 125 jaar na de eerste muziekklanken in Ilpendam, is Ilpendams Fanfare nog altijd een orkest waarbij het leuk is om te spelen. De sfeer is gemoedelijk, met een grote variëteit aan muziekstukken, zodat zowel beginners als gevorderden een leuke uitdaging hebben. Stukken worden herschreven of zelfs speciaal geschreven voor ons orkest. Onze agenda staat door het jaar heen bol van de activiteiten. Het ledenbestand van de vereniging kent vele ups en downs. Er zijn leden die op jonge leeftijd met muziek beginnen. Dan gaan ze studeren en zijn er altijd een aantal die afhaken. Een enkeling komt na het beëindigen van hun studie of op latere leeftijd weer in het orkest terug. Er zijn er ook die van muziek maken hun beroep (willen) maken of hebben gemaakt. Om een voorbeeld te noemen: Sita Vermeulen begon ooit binnen Ilpendams Fanfare op dwarsfluit. Een aantal leden is doorgestroomd naar het Conservatorium of reeds beroepsmuzikant geworden. En zo kan een eerste kennismaking met een muziekinstrument binnen een fanfareorkest als Ilpendams Fanfare de oorzaak zijn dat muziek maken een chronische verslaving wordt voor het leven... Kom gerust eens langs tijdens een optreden of een repetitie op de maandagavond in Dorpshuis Ilpendam. De repetitietijden vind je in onze Agenda."

- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Ilpendam is opgericht in 1948.

Reactie toevoegen