Korn, collage van buurtschapsgezichten. Het naambordje dat je hier ziet, is een straatnaambordje. Het zou mooi zijn als dit ook een pláátsnaambordje zou worden, zodat je ook in de auto kunt zien dat je door deze buurtschap komt. (© Jan Dijkstra, Houten)
De in 1998 na brand herbouwde Noordeveldse Molen uit 1795 in de buurtschap Korn is de grootste molen van het Land van Heusden en Altena (© Jan Dijkstra, Houten)
Al sinds 1871 was er in Korn Klompenmakerij Van Gennip. In 2002 is deze overgenomen door Peter en Patricia den Dekker. Vandaar sindsdien: Ambachtelijke klompenmakerij Den Dekker. In een prachtig nieuw, maar wel in oude stijl gebouwd pand.
Buitenterrein van Ambachtelijke klompenmakerij Den Dekker in de Dussense buurtschap Korn. De boomstammen liggen al klaar om tot klompen te worden verwerkt.
Buurtschap Korn aan de gelijknamige weg. Het is klein in naam en als buurtschap maar... mooi!
Staat hij daar niet mooi, aan de Korn Boezemweg, die Noordeveldse Molen bij de buurtschap Korn?
Korn, even lezen en je weet alles over de Noordeveldse Molen
Hoe het zit met de Kornsedijk en de Kornse Boezem in en rond buurtschap Korn, kun je lezen op dit informatiepaneel en in het hoofdstuk Geschiedenis op deze pagina (die elkaar inhoudelijk aanvullen).
Het riviertje de Gantel in en rond buurtschap Korn is onderdeel van de Kornse Boezem.
Buurtschap Korn omvat o.a. vele monumentale boerderijen die het toch niet tot rijksmonument hebben geschopt (naast een 6-tal rijksmonumentale panden), waaronder deze boerderij op huisnr. 61.
- Korn is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena. T/m 1996 gemeente Dussen. In 1997 over naar gemeente Werkendam, in 2019 over naar gemeente Altena.
- De buurtschap Korn valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Dussen.
- In 1997 hebben wij ter plekke nog een foto gemaakt van een door de inwoners zelf vervaardigd plaatsnaambord Korn. Maar zelfs dát staat er tegenwoordig niet meer, zodat de buurtschap het nu helemaal zonder plaatsnaambordjes moet doen. Gelukkig kun je nog aan de straatnaambordjes zien dat je door de buurtschap komt. Maar als automobilist rij je daar doorgaans te snel aan voorbij om te kunnen zien wat erop staat. Dus plaatsnaambordjes voor deze buurtschap lijken ons figuurlijk en letterlijk wel op zijn plaats. Zie daarvoor ook het hoofdstuk Bezienswaardigheden.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1461 (datering kopie onzeker) die Korn, 1465 (datering kopie onzeker) die Koorn, 1542 van den Korne.
Naamsverklaring
De buurtschap is vernoemd naar het water de Korn, dat een naamgenoot heeft in de Gelderse Korne (een zijriviertje van de Linge, anno 1299 vermeld als Die Kuerne en verklaard als kwirnu* 'handmolen', Middelnederlands kwerne 'molen', vergelijk Cornwerd). In 1542 is sprake van "diverssche parcelen van landen ende visscherien, als onder andere van den Korne, gelegen aen de voorste Kornsersluys" en, in dezelfde tekst: "tgebruyck van de voirn. Korne ... mitsgaders van den aenwassen ende vogelrije daeromtrent gelegen". Het betreft een buitengaats water, mogelijk de vroegere uitloop van een water dat in het Land van Altena een aanvang nam. De oude vormen hebben betrekking op het water, de huidige nederzetting ontstaat pas eind 19e eeuw en dankt zijn naam aan de ligging aan de Kornse Dijk ter hoogte van de Kornse Sluis.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
De buurtschap ligt rond de gelijknamige weg (die vroeger Kornsedijk heette), en de W zijwegen Kornsche Buitenkade en Schenkeldijk. En dan is er nog het weggetje Korn Boezemweg, waar de Noordeveldse Molen staat. Dit weggetje is niet rechtstreeks vanaf de weg Korn te bereiken maar alleen via een omweg. Bij de buurtschap bevinden zich de waterlopen Kornse Boezem en de Kornse Gantel. De buurtschap ligt Z van Almkerk, NNW van Dussen.
Terug naar bovenDe buurtschap Korn omvat ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar bovenKornsedijk
De Kornsedijk, waaraan de buurtschap is gelegen, is aangelegd als gevolg van een oorkonde, die in 1461 is opgesteld door Filips de Goede. In dit Principale Handvest wordt opdracht gegeven tot de definitieve herbedijking van het Oudland van Altena, om deze voorgoed te beschermen tegen het water van de Biesbosch (die twintig jaar eerder was ontstaan als gevolg van de Sint-Elizabethsvloed). E.e.a. leidt tot een dijk van Woudrichem via Werkendam, Korn en Dussen naar Meeuwen, waar hij aansluit op de Noordelijke Maasdijk. De Kornsedijk is hier dus een onderdeel van. De aanleg van de gehele dijk zoals genoemd moet voor die tijd een gigantisch project zijn geweest, zeker ook gezien het korte tijdsbestek (4 jaar) waarbinnen dat gerealiseerd wordt.
Na oplevering van de Kornse Dijk - de naam is afgeleid van De Koorn zoals het gebied tussen Den Doorn en De Dusse genoemd werd - biedt deze Muilkerk en een klein gedeelte van Munsterkerk (ca. 10 procent) voortaan bescherming tegen het buitenwater. De nieuwe dijk betekent echter ook een ideale vestigingplaats en is het startsein voor de vorming nieuwe buurtschappen. Eerst nog binnendijks, maar naarmate het buitenwater verder wordt teruggedrongen, allengs ook buitendijks. Opvallend daarbij is de ontwikkeling van de bebouwing rond de Sluis van Munsterkerk, in eerste instantie voornamelijk door schippers en boeren. Na de bestuurlijke samenvoeging van Munsterkerk en Muilkerk (in 1820) tot Dussen zou deze uitgroeien tot de nieuwe kern van het dorp. Nadere informatie over de ontwikkelingen rond - en die vooraf gingen aan - de aanleg van de Kornsedijk vind je op de pagina 'Eerste bedijkingen na de St. Elisabethsvloed' door Ton Lensvelt.
Boezems, sluizen, molens, kaden en weteringen
Ook de waterbuffer- en waterafvoersystemen worden compleet vernieuwd en gereorganiseerd. Een drietal binnendijkse opvangboezems worden gecreëerd en een groot aantal afwateringssluizen in de dijk aangelegd. Daaronder ook de Kornse of Vierbanse Boezem en De Kornse- en Munsterkerkse Sluis. Door technologische vernieuwingen wordt van een natuurlijke afwatering geleidelijk aan overgestapt naar een geforceerde, met behulp van windmolens. In 1537 zijn er tenminste 16 molens in het gebied, waarvan er maar liefst 7 rond de Kornse Boezem staan. In 1600 is dit aantal opgelopen tot boven de 30. De 7 wipwatermolens bij de Kornse Boezem blijven tot eind 19e eeuw in bedrijf. Kaden worden opgeworpen, o.a. de Molenkade, nieuwe weteringen gegraven zoals de Baanse- en Dussense Wetering, en aanwezige uitwatering-gantels zoveel mogelijk benut, bijvoorbeeld de aftakking van de Dusse naar de Sluis en vandaar als Dussense Gantel uitmondend in de Oude Maas.
- Naast de hieronder beschreven molen heeft buurtschap Korn nog een 6-tal rijksmonumenten, die je onder de link vermeld vindt (= de objecten met deze straatnaam in de rijksmonumentenlijst van Dussen)..
- De Noordeveldse Molen (Korn Boezemweg 4) uit 1795 heet oorspronkelijk de Nieuwe Molen genoemd. Deze naam dankt hij aan het feit dat hij in de buurt van een andere molen werd gebouwd die de Oude Molen heette. Tot begin 20e eeuw hebben hier in totaal 7 wipmolens het land droog gehouden. De Oude Molen verdwijnt en wordt vervangen door een stoom- en later door een dieselschepradgemaal. De Nieuwe Molen blijft staan. Het gemaal en de molen bemalen de polder Noordeveld tot 1964.
In 1962 doet Waterschap De Alm de molen over aan Molenstichting het Land van Heusden en Altena. In 1969 wordt de molen - die inmiddels een naamsverandering heeft ondergaan en in het vervolg als Noordeveldse Molen door het leven gaat - ingrijpend gerestaureerd. In 1992 brandt de molen - vermoedelijk door brandstichting - grotendeels uit. In 1998 herrijst hij uit zijn as en laat hij weer met zijn draaiend buitenscheprad zien waarom velen hem de grootste en mooiste wipmolen van het Land van Heusden en Altena noemen. Zie ook de diaserie van de Noordeveldse Molen, de 'trots van de buurtschap Korn', door Jan Dijkstra uit Houten.
- Het in de vorige alinea beschreven gemaal Korn bestaat nog en is in de afgelopen jaren gerenoveerd. Verdere inhoudelijke informatie over dit gemaal hebben wij vooralsnog niet kunnen vinden.
- "Door de eeuwen heen is in de onmiddelijke omgeving van de Korn, door de dijken, kaden, boezems en dergelijke, een uniek gebied ontstaan dat in het Land van Heusden en Altena een bijzondere plaats inneemt. Op de door de Provincie in 2000 samengestelde Cultuurhistorische Waardenkaart wordt dit gebied een hoge cultuurhistorische en landschappelijke waarde toegekend. Het is een oud agrarisch gebied met veel afwisselend natuurschoon. Het merendeel van de bebouwing wordt gevormd door karakteristieke boerderijen, gewaardeerd om hun agrarisch historische bouwstijl. In de omgeving staat een 9-tal rijksmonumenten en staan verder nog vele beeldbepalende panden. De bebouwing aan en rond de Kornsedijk verdient het daarom te worden gekoesterd, zodat de mens van nu en later ook kan genieten van wat eens, in 1461, is opgezet als een ingewikkelde waterstaatkundige infrastructuur." Aldus een ANWB-informatiepaneel bij de Kornse Boezem.
Als redactie van Plaatsengids.nl willen wij ons daar helemaal bij aansluiten en daar nog één wens aan toevoegen, namelijk dat een buurtschap in het algemeen, zijnde net zo goed als een stad of dorp óók een woonplaats, en al helemaal een cultuurhistorisch en landschappelijk belangwekkende buurtschap als deze, plaatsnaamborden verdient - die er ook ooit hebben gestaan, zij het in geïmproviseerde vorm, kennelijk door de buurtschap zelf vervaardigd - zodat de voorbijganger expliciet kan zien dat hij niet alleen door de straat maar ook door de buurtschap en dus woonplaats Korn komt. En de inwoners daardoor expliciet kunnen zien dat ze in deze buurtschap wonen. Maar niet alleen voor inwoners, toeristen en recreanten, ook voor bezorgers, leveranciers en hulpdiensten is het wel zo handig om te kunnen zien dat en wanneer men deze buurtschap binnenkomt en weer verlaat.
Terug naar boven- Van 1871 tot 2002 zijn 3 generaties Van Gennip in Korn aan het werk als klompenmaker. In 2002 draagt Piet van Gennip het bedrijf over aan Peter den Dekker, vandaar dat het sindsdien Ambachtelijke klompenmakerij Den Dekker heet. Samen met zijn vrouw Patricia bouwt hij op huisnr. 28 een geheel nieuwe klompenmakerij, maar wel in de oude stijl. De klompenmakerij, met museum en winkel (met o.a. houten klompen vanaf schoenmaat 19 t/m één meter groot!), is natuurlijk zeer geschikt voor allerlei groepsarrangementen. Bijv. workshop klompen maken, kinderfeestjes, dagtochten en demonstraties behoren tot de mogelijkheden.
Een bezoek aan de klompenmakerij in Korn is ook goed te combineren met andere activiteiten. Zo kun je vanaf de jachthaven in Hank met een treintje naar de klompenmakerij komen (en weer terug natuurlijk), met demonstratie en geheel verzorgde lunch. Vanuit Hank kun je met een fluisterboot een tocht maken door de Biesbosch. Je kunt een bezoek aan de klompenmakerij bijv. ook combineren met een kaasboerderij of melkveehouderij (geiten of koeien), of het Bakkerijmuseum, waar je je eigen brood of koekjes mag bakken. Of droogbloemen plukken in de pluktuin en hiermee een eigen boeket samenstellen, een roofvogelshow bekijken, het Biesboschmuseum, een struisvogelfarm of een edelhertenboerderij bezoeken. Peter en Patricia lichten je graag voor over al deze opties. De klompenmakerij is ook in te huren om een demonstratie 'klompen maken met de hand' te geven op een braderie, een jaarmarkt, een bedrijfsopening of een ander evenement.
- Aan de Korn Boezemweg is rond 2008 een waterberging aangelegd, en gecombineerd met natuurontwikkeling. Vooralsnog hebben wij hier geen inhoudelijke informatie over kunnen vinden.
- Staatsbosbeheer heeft in september 2020 vochtig hooiland aangelegd op 2,5 hectare voormalige landbouwgrond in de Kornse Boezem. De aankoop en inrichting van dit perceel is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van Groen Ontwikkelfonds Brabant.
Terug naar boven- Zorg: - Woonzorgboerderij Kornhuys (Korn 26) is ontstaan uit een particulier initiatief. De volgende uitgangspunten spelen voor hen een belangrijke rol: persoonlijke aandacht en autonomie voor het individu; kwaliteitszorg en passende ondersteuning; het bevorderen van de kwaliteit van bestaan voor haar bewoners; in harmonie samenleven en integratie in het dorpsleven. Het rijksmonumentale pand dateert uit 1767. Vanaf 1913 t/m 2000 heeft de boerderij drie generaties lang dienst gedaan als klompenmakerij, wijd en zijd bekend als Klompenmakerij Van Gennip. Zie daarvoor verder hierboven onder het kopje Landschap etc.
De boerderij, met aangrenzende prachtige historische tuin en fruitboomgaard, krijgt een herbestemming in de vorm van een aanbouw met 9 woonzorgappartementen, voor woonzorg ten behoeve van jongeren met een complexe lichamelijke en/of verstandelijke beperking. De planning is om de 24-uurs zorgvoorziening in het voorjaar van 2018 open te stellen voor bewoning. Tegen die tijd bestaat er tevens de mogelijkheid om in de boerderij deel te nemen aan passende dagbestedingsactiviteiten, en kun je er ook komen logeren om er een aangenaam verblijf te hebben. De invulling van de activiteiten wordt geheel op maat aangepast aan de bewoners, waarbij rekening wordt gehouden met de individuele wensen en mogelijkheden. Zie ook de videoreportage van Altena TV over het Kornhuys in buurtschap Korn, met daarin een interview met de initiatiefnemer en een indruk van de benefietmiddag d.d. 25-2-2018, die ruim 18.000 euro heeft opgeleverd, die o.a. besteed wordt voor de inrichting van het complex.
Reactie toevoegen