Surhuizum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Achtkarspelen. De inwoners heten je met dit fraaie spandoek welkom in hun dorp.
Surhuizum, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Daar staan we dan in Surhuizum
Middenin Surhuizum
De Antoniuskerk uit de 13e eeuw, met een bakstenen spits, in Surhuizum
- Surhuizum is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Achtkarspelen.
- Onder het dorp Surhuizum vallen ook de buurtschappen Koartwâld (grotendeels), Ophûs en Surhuzumer Mieden.
- Surhuizum heeft een dorpswapen en een daarvan afgeleide dorpsvlag. Het dorpswapen en de dorpsvlag zijn in 1991 in opdracht van Plaatselijk Belang ontworpen. De vlag is een vereenvoudigde afleiding van het dorpswapen. De blauwe baan stelt de Lauwers voor, terwijl de gele banen duiden op de zandgrond. De rode punt symboliseert de spits van de kerktoren die gemetseld is en de lelie duidt op het Gerkesklooster van de Cisterciënzer kloosterorde en op de familie Van Haersma. Sinds augustus 2019 is de dorpsvlag weer verkrijgbaar.
Terug naar bovenIn het Fries
Surhuzum.
Oudere vermeldingen
13e eeuw (1224) Sutherhusum, 13e eeuw Sutherum, 1355 Suderhusen, 1441 Zuderhusen, 1579 Sundenhuyssen, 1718 Suyrhuysum, 1786 Zuurhuizum of Zuiderhuizum.
Naamsverklaring
Betekent 'bij de zuidelijk gelegen huizen'.(1)
Surhuizum ligt NNO van het dorp Surhuisterveen, NO van de dorpen Harkema, Boelenslaan en Houtigehage, O van het dorp Drogeham, OZO van het dorp Kootstertille, ZO van de dorpen Augustinsga en Buitenpost, ZW van het tweelingdorp Gerkesklooster-Stroobos en het dorp Lutjegast, W van het dorp Grootegast, WNW van het dorp Doezum, NW van de dorpen Kornhorn en Noordwijk en NNW van het dorp Opende.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Surhuizum 117 huizen met 664 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 500 huizen met ca. 1.300 inwoners.
Terug naar boven- "Ald Surhuzum is de geschiedeniswebsite over de rijke historie van Surhuizum. Gaandeweg zal deze site worden gevuld met verhalen van de belangrijkste en opmerkelijkste gebeurtenissen en personen uit het verleden van het dorp. Tezamen vertellen al deze verhalen hét verhaal van ons dorp. In de rubriek ‘Ald nijs’ worden oude krantenartikelen geplaatst. Met deze artikelen krijg je een indruk van wat de Surhuizumer bevolking de afgelopen decennia zoal heeft geraakt en beroerd. Ook veel van de straatnamen herinneren ons aan de rijke historie van het dorp. Meestal heb je dat zo niet in de gaten, maar achter veel namen schuilt een hele geschiedenis. Dat is ons ‘Surhúster ferline’. Aan de hand van deze namen vertellen we in deze serie het verhaal van ons dorp.
In januari 2018 is het project ‘Canons van de Friese dorpen en steden’ van start gegaan. Op de website Dorpscanon.nl worden de belangrijkste en opmerkelijkste gebeurtenissen van alle 422 dorpen en steden in Fryslân verzameld. Ook Surhuizum doet aan dit project mee. Op de pagina 'Kanon fan Surhuzum' vind je een (beknopt) overzicht van de belangrijkste en opmerkelijkste gebeurtenissen en personen uit het verleden van ons dorp. - Hier vind je nog meer verhalen over het verleden van het dorp."
Terug naar boven- Surhuizum heeft 4 rijksmonumenten.
- De Hervormde (PKN) Doarpstsjerke van Surhuizum (Doarpsstrjitte 31) is in meerdere opzichten bijzonder. Allereerst omdat de toren niet tegen de kerk aan staat. Over hoe deze ruimte is ontstaan, gaat een mooi, lang geleden uit iemands fantasie ontsproten verhaal rond: Er was eens een reus die als lappenkoopman door Groningen en Friesland reisde. Zijn handel droeg hij in een groot pak op zijn rug. Het pak was ongeveer zo groot als een boerenschuur en behoorlijk zwaar. Nadat de reus een hele dag in Groningen had rondgelopen, ging hij 's avonds weer op huis aan. Bij Surhuizum hield hij rust en leunde wat tegen de Surhuizumer toren aan. Het pak haalde hij van zijn rug. Nadat hij weer enigszins op krachten gekomen was, wilde de reus zijn reis naar huis vervolgen. Hij wilde het pak weer op zijn rug zetten toen hij een enorm kabaal hoorde. Wat was het geval, de reus had samen met het pak ook de toren opgetild. Onmiddellijk zette hij de toren weer op de grond, maar vanwege zijn grote handen ging dat niet al te secuur. De toren kwam een klein stukje los van de kerk, zonder dat de reus er erg in had.
De toren is omstreeks 1300 gebouwd en daarmee veel ouder dan het huidige kerkgebouw, dat in 1734 is herbouwd op de fundering van de oude kerk uit 1617 - die werd gebouwd omdat de voorganger eind 16e eeuw door de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog zwaar was beschadigd - en met de materialen van de oude kerk (behalve het leien dak). Bijzonderheid 2: bij de nieuwbouw van de kerk zijn geen tekeningen gebruikt, maar het plan is volledig beschreven in een gedetailleerd verslag. Bijzonderheid 3: de toren is met vrijwel geen andere toren in het Noorden te vergelijken. De toren is namelijk helemaal gemetseld tot aan de spits. Ook zitten aan elke hoek van de kerk twee trapsgewijze steunberen, een soort steunpilaren. En de lokale amateurhistoricus Keimpe Veenstra vraagt zich nog altijd af waarom de toren zo hoog moest worden. Hij vermoedt dat de toren een functie heeft gehad als baken voor zeelieden. Bijzonderheid 4: toren en kerk zijn door een luchtbrug met elkaar verbonden. Wanneer dit is gebeurd, is vooralsnog niet bekend. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Surhuizum. - De kerkdiensten van deze kerk kun je hier terugluisteren.
In 2020 heeft Pleatslik Belang een geslaagde 1 april-grap uitgehaald, zij het met een serieuze ondertoon. Op 25 maart van dat jaar plaatsen ze een bericht in de regionale kranten dat ze gaan voor de titel 'Groenste dorp van de gemeente Achtkarspelen', en dat ze in samenwerking met PKN Surhuizum in het kader van duurzame energie hebben gekozen voor windenergie, gebaseerd op een geheel nieuw concept; de haan op de toren zal worden vervangen door een windturbine. "De turbine wordt volgende week woensdag met een hoogwerker op de toren geplaatst. In verband met de maatregelen tegen corona wordt publiek slechts beperkt toegelaten. Bezoekers wordt dringend verzocht onderling anderhalve meter afstand te houden", zo stond er verder onder meer in het bericht.
Het kwam heel serieus over, en in eerste instantie dacht de redactie van Plaatsengids.nl ook dat het een serieus bericht was. Maar in tweede instantie dachten we: "Een windturbine op de rijksmonumentale middeleeuwse kerktoren van Surhuizum, dat gaat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nooit goedvinden. Het is vast een 1-aprilgrap." En zo bleek: op 1 april 2020 verscheen een bericht in de media dat dit bevestigde. De eigenaresse van een machineverhuurbedrijf in buurdorp Harkema kon er hartelijk om lachen en sponsorde spontaan een hoogwerker, waarmee men op die dag door het dorp reed met daarop een verklarend tekstbord met de tekst: "Al moat de stroom ek noch sa grien, oan ús toer komt gjinien."
Pleatslik Belang Surhuizum geeft aan het eind van het bericht nog wel een boodschap ter overdenking mee: "De oplossing voor ons milieuprobleem ligt soms dichterbij dan je denkt. Begin bij jezelf, door eens wat meer thuis te werken of de komende tijd niet het vliegtuig te pakken." En daar kan de redactie van Plaatsengids.nl zich helemaal in vinden. Want Plaatsengids.nl promoot immers het vaker op vakantie gaan - of een weekendje weg of dagje uit - in eigen land. Met de tienduizenden bezienswaardigheden en evenementen, natuurgebieden en attracties, fiets- en wandelroutes die we op onze site hebben beschreven, kun je nog jaren vooruit voor je écht uitgekeken bent op je eigen land. En heel veel 'dingen te doen' - bezienswaardigheden, evenementen, recreatiemogelijkheden - zijn ook nog eens zeer schappelijk geprijsd of zelfs gratis. Op Plaatsengids.nl vind je twee virtuele boekenplanken vol met informatie en inspiratie voor nog vele (jaren) leerzame, ontspannende en betaalbare vakanties of dagjes of weekendjes weg.
- "In opdracht van de kerkvoogden van de Hervormde kerk van Surhuizum ontwierp architect J.C. Velding in 1928 een rechthoekig Verenigingsgebouw (lokaal ook bekend als Konsistoarje, red.) aan het zandpad ten zuiden van de kerk (It Langpaed 1). Het is in 1929 gebouwd. In het pand waren een vergaderlokaal en een bestuurskamer ondergebracht, gescheiden door een paneelwand. De entree is gesitueerd in het torenachtig bouwlichaam met een plat afgedekte (luid-)zolder, waarop tot ca. 1954-56 een met lood beklede koepel stond. De bouwtrant van het gebouw is geïnspireerd op de Amsterdamse School, wat met name tot uiting komt in details van het metselwerk en de parabolische boog van de toegang tot het voorportaal.
De zaal is in 1956 aan de achterzijde (zuid) en zijgevel (oost) uitgebreid met een podiumgedeelte, een keuken en toiletgroep naar ontwerp van architect R. Bergmans uit Buitenpost. Nadien is het gebouw andermaal uitgebreid (O-zijgevel). Deze gedeelten vallen buiten bescherming van rijkswege wegens te geringe ouderdom. Het Verenigingsgebouw is van cultuurhistorisch en architectonisch belang: vanwege de betekenis voor de cultureel-geestelijke ontwikkeling in Surhuizum; vanwege de opmerkelijke bouwtrant, met elementen ontleend aan de Amsterdamse School; vanwege de redelijke mate van architectonische gaafheid." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Terug naar boven- Eind mei 2019 organiseerde Buurtvereniging De Pikebuert voor het eerst een garageverkoop in Surhuizum. Deelnemers in diverse straten deden mee. Men kon er gezellig snuffelen en profiteren van de vele koopjes, o.a fietsen, speelgoed, kleding, meubeltjes, huishoudelijke artikelen en nog veel meer. Deelnemers waren herkenbaar doordat zij de vlag uithingen en achter het raam hingen affiches. We hopen dat het een zodanig succes was dat het een jaarlijks evenement wordt.
- "Rond 2003 ontstaat het idee om in Surhuizum een festival met rock- en metalmuziek op te zetten. Al filosoferende (voorzover daar wegens offeringen aan Bacchus al sprake kon zijn) ontstond toen de naam SOA. oftewel Surhuzum Open Air. In de daarop volgende jaren kwam SOA op bijna elk feestje wel eens ter sprake, maar dit leidde steeds niet tot concrete dingen. Na een incubatietijd van 15 jaar werd SOA in 2018, mede dankzij onze sponsoren, dan eindelijk keiharde realiteit." Voor een indruk van dit evenement, geven wij hier weer hoe ze editie 2019 aankondigden: "Surhuzum Open Air (SOA) (weekend in juni) zal net als de 1e editie worden gehouden in het buitengebied van het dorp, in een buurtschap die in de volksmond “de Pûs” (= de Poes) wordt genoemd. De Pûs is een plek waar SOA natuurlijk graag wil zijn... Midden in het natuurrijke onbeschermde boomwallenlandschap van de Fryske Wâlden zal het muzikale geweld losbarsten.
De eerste editie was enkele weken van te voren compleet uitverkocht. Hoewel de verleiding groot was om het festival fors uit te breiden, proberen we SOA beheersbaar te houden, waardoor er in vergelijking tot de eerste editie maar een beperkt aantal kaarten extra beschikbaar zal komen. Als de atmosferische omstandigheden, zoals bijvoorbeeld veel nattigheid in de Pûs, een openluchtconcert onmogelijk maken, zullen er zoveel mogelijk voorzieningen worden getroffen waardoor het festival vrijwel zeker kan doorgaan. Koop dus op tijd je kaarten. In combinatie met je kaart kun je ook unieke merchandise (met korting) en/of consumptiemunten bestellen. Verspreid over 2 dagen zullen er in totaal maar liefst 10 bands in het hardere genre (rock, hardrock en metal) optreden. Naast enkele rockcoverbands en enkele tribute-bands van formaat zijn er dit jaar ook bands met eigen werk aan de line-up toegevoegd." Videoclips van de bands vind je in de afspeellijsten op onsYouTube kanaal. Voor een indruk van dit evenement zie de Aftermovie Surhuzum Open Air 2019 en andere filmpjes van het festival op hun YouTube-kanaal.
- Spulwike Surhuzum (eind augustus) is een feest voor jong en ouder. Een week boordevol activiteiten, leuke optredens, een Simmerfair en gezelligheid.
- Op een vrijdag eind december wordt in Surhuizum de Surhúster kuiertocht "Slach om 'e Toer" georganiseerd. De wandeltocht voert over de prachtige oude paden rond het dorp en de wijde omgeving. Je kunt kiezen uit de afstanden 10, 20 en 30 km.
- "Op zaterdag 28 december 2019 is voor de 1e keer de Meint Beukema Classic verreden. Rond half 10 werd het parcours geopend door Meint Beukema en wethouder Max de Haan. Onder prachtige weersomstandigheden reden de 240 deelnemers het MTB-parcours in de omgeving van Surhuizum. De organisatie blikt terug op een zeer geslaagde eerste editie." (bron: Stichting Wielercomité Surhuisterveen) Dus ook hiervan hopen wij - net als bij de hierboven beschreven Garageverkoop - dat het een jaarlijks evenement gaat worden, zoals ook het hierboven beschreven festival SOA dat sinds 2018 inmiddels is geworden.
- Carbid Ploeg Surhuizum (CPS) organiseert jaarlijks op Oudjaarsdag een carbidspektakel op It Noard, inclusief spetterende vuurwerkshow. Kom langs en geniet!
Terug naar boven- Het Hertenkamp aan It Mienskar is in 2011 in oppervlakte verdubbeld tot 5.500 m2.
- In opdracht van Wetterskip Fryslân is in het voorjaar van 2019 de bodem van de Ald Feart bij Surhuizum gesaneerd. De bodem van de Ald Feart was vanaf de vijver bij de rotonde te Koartwâld tot aan de kruising Suderheawei, Miedwei en Doezumerwei verontreinigd. Sanering was vereist vanwege risico’s voor de mens en het ecosysteem. In totaal is circa 11.000 m3 verontreinigd slib verwijderd. De verontreinigde bagger is grotendeels vanaf de oever ontgraven, in beunbakken overgeslagen en varende vervoerd. Op een aantal plaatsen langs de Ald Feart was een overslaglocatie, waar speciale vrachtwagens het verontreinigde slib ophaalden en naar een erkende verwerker afvoerden.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Surhuizum.
- Nieuws: - Nieuws uit Surhuizum op Facebook. - Het maandelijkse dorpsblad 'Grutte Gelf' is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).
- Belangenorganisatie: - Pleatslik Belang Surhuzum.
- MFC: - "MFC De Delfeart is het dorpshuis door en voor inwoners en het verenigingsleven van Surhuizum. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor groepen van buiten het dorp, die op zoek zijn naar een geschikte accommodatie voor hun activiteiten of feest. De in 2017 volledig gerenoveerde foyer is een prachtige ruimte met veel mogelijkheden. Een laptop, beamer en geluidsinstallatie staan in de foyer ter beschikking. Het dorpshuis is voorzien van wifi, waar bij huur van de ruimte gratis gebruik van kan worden gemaakt. Ook is er een bar aanwezig en een podium behoort tot de mogelijkheden. Eventueel is, in overleg met de gemeente, de foyer uit te breiden naar de aangrenzende gymzaal. Deze beide ruimtes worden door twee ruime deuren van elkaar gescheiden, maar kunnen zeer eenvoudig bij elkaar worden getrokken. Ook de foyer kan in twee ruimtes worden verdeeld. Er ontstaat dan een kleinere (vergader)ruimte en een bar- met zitgedeelte. Deze beide ruimtes worden door geluidsisolerende wanden van elkaar gescheiden en kunnen los van elkaar worden gehuurd.
De muziekzaal heeft zijn naam te danken aan zijn verleden als oefenruimte voor Brassband Excelsior. Inmiddels is er in de zaal een bibliotheek gevestigd waar je op vaste tijden terecht kunt. Tevens wordt de muziekzaal gebruikt voor verschillende (wekelijkse) activiteiten. De zaal is in 2018 volledig geschilderd en opnieuw ingericht. De gymzaal wordt volop gebruikt voor de sporturen van de basisschool en diverse sportverenigingen. De gymzaal is in beheer van gemeente Achtkarspelen en kan, in overleg met de gemeente, worden gehuurd voor diverse grotere activiteiten."
- Onderwijs: - "De Johannes Looijenga Skoalle in Surhuizum heeft als doel: het maximaal haalbaar onderwijzen van basisschoolleerlingen in ieders talent. Boven verwachting voldoen aan de vraag naar betrokkenheid, veiligheid en een uitdagende leeromgeving. Wij willen: alle leerlingen uitdaging bieden in hun individuele talenten en dat ze hierbij gebruik maken van hun hoofd, hart en handen; waarde hechten aan de betrokkenheid van ouders; dat de leerlingen zich veilig en vertrouwd voelen; leerlingen ambitieus maken om te leren; leerlingen eigen verantwoordelijkheid geven; leerlingen voorbereiden op wat de maatschappij van morgen vraagt. Wij durven: alle leerlingen op hun eigen niveau te laten werken; ouders te zien als gelijkwaardige partners, van elkaar te leren; signalen van leerlingen serieus te nemen; ambitieuze eisen te stellen; leerlingen aan te spreken op hun eigen functioneren; het vertrouwde los te laten om vernieuwingen een kans te geven. Wij doen: wij bieden passend onderwijs, gericht op groei; belangrijke zaken bespreken we samen met ouders; informeren, laten meedenken en mee beslissen; onderzoek naar het welbevinden van de leerlingen; we zetten coöperatieve werkvormen in en maken gebruik van actief leren; wij evalueren structureel de vorderingen van de leerlingen; wij volgen maatschappelijke ontwikkelingen om dit te vertalen in ons onderwijs en in ons handelen en blijven werken aan onze persoonlijke ontwikkeling."
- Jongeren: - Keet Pûs.
- "Ús Stek is het jeugdhonk van Surhuizum. Regelmatig worden hier leuke activiteiten georganiseerd voor de jeugd uit het dorp en omstreken."
- Muziek: - Popkoor Akkoord is opgericht in 2009 op initiatief van dirigente Sietske Smid en telt momenteel 12 zangers (tenor en bas) en meer dan 40 zangeressen (sopraan en alt), die aanhoudend en gedreven werken aan een zeer gevarieerd repertoire van popsongs in het Engels, Nederlands en Fries. Popsong arrangementen 4-stemmig gezongen met begeleiding van een eigen swingende live band zorgen samen voor een sfeervol en vaak bijzonder door publiek gewaardeerd optreden/concert. Nieuwe leden zijn altijd welkom, vooral mannen als bas en tenor. Kom gerust eens kijken om kennis te maken tijdens een van de repetities op donderdagavond in MFC De Delfeart in Surhuizum.
- Sport: - Voetbalvereniging SV ASC'75 is opgericht in 1975 en vertegenwoordigt de dorpen Augustinusga en Surhuizum.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Surhuizum kerk en - idem algemeen.
Reactie toevoegen