Koedood is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in deels gemeente Albrandswaard (t/m 1984 gemeente Rhoon), deels gemeente Barendrecht. De buurtschap Koedood valt deels onder het dorp Rhoon, deels onder het dorp Barendrecht.
Buurtschap Koedood, buurtschapsgezicht
- Koedood is een buurtschap in de provincie Zuid-Holland, in deels gemeente Albrandswaard (t/m 1984 gemeente Rhoon), deels gemeente Barendrecht.
- De buurtschap Koedood valt voor de postadressen deels onder het dorp Rhoon, deels onder het dorp Barendrecht.
- De buurtschap Koedood heeft helaas geen plaatsnaamborden en is daarom ter plekke slechts te herkennen aan de gelijknamige straatnaambordjes.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1573 De Coedoit, 1840 Koedood.
Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar het riviertje de Koedood, waarvan de naam nog niet goed verklaard is. Het eerste deel misschien koud, het tweede dood 'stilstaand water'?(1) In het straatnamenbestand van het gemeentearchief staat vermeld: "Na een doorbraak in 1534 werd geklaagd dat er in de nabijgelegen polde Robbenoord geen gras meer groeide, maar alleen een zeker kruid, grijs geheten, dat de koeien niet lustten. Het is echter niet bekend of het vee daaraan stierf." Op een kaart uit 1500 staat de rivier overigens vermeld als Die Gaetkens. Deze naam is tegenwoordig nog terug te vinden in de Z van Barendrecht gelegen Gaatkensplas.
- De buurtschap Koedood ligt rond de gelijknamige weg, ZO van Rhoon, Z van de nieuwe Barendrechtse wijk Smitshoek, ZO van de nieuwe Rhoonse wijk Portland. De grens tussen de gemeenten Barendrecht en Albrandwaard loopt deels langs deze weg. Het W deel van de buurtschap valt onder Rhoon gem. Albrandswaard, het O deel valt onder dorp en gem. Barendrecht.
Terug naar bovenIn 1840 werd de buurtschap Koedood alleen gespecificeerd onder de gemeente Rhoon, met 6 huizen en 42 inwoners. Onder de gemeente Barendrecht werd zij niet apart vermeld. Tegenwoordig omvat de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.
Terug naar bovenRivier
Het riviertje de Koedood was vroeger een brede, open zijrivier van de Maas en vormde vanouds de verbinding tussen de Oude Maas in het Z (ter hoogte van het haventje bij de Carnisse Grienden) en de Nieuwe Maas in het N, ter hoogte van het huidige dorp Heijplaat, en verdeelde het eiland IJsselmonde daarmee in tweeën. In dit gebied lagen de buurtschappen Pendrecht en Carnisse. In Pendrecht is omstreeks 1127 een kerk gesticht en in Carnisse was zelfs al in de 11e eeuw een kerk bekend (de naam betekent kerk-nesse = een bij de kerk gelegen of tot de kerk behorende landtong). Rond 1225 wordt het landschap te nat en verlaten de bewoners het gebied. In 1373 gaat de polder door overstromingen ten onder. Waarschijnlijk is de rivier toen ontstaan.
Tot 1540 heeft de scheepvaart van de rivier gebruik gemaakt. De rivier werd echter in de loop der eeuwen aanmerkelijk smaller en de oevers werden bedijkt. Daarom is de rivier in de 16e eeuw aan beide uiteinden afgedamd: in het Z door de Essendijk bij Barendrecht en aan de noordzijde door de Heijsedijk. Bij deze dijk is ca. 75 jaar later een sluis gemaakt met daarvoor een spui, de latere Koedoodsehaven. Via dit sluisje voeren nog tot in de 20e eeuw schuiten, beladen met onder meer landbouwproducten en vee. Het sluisje vormde een verbinding tussen de (oude) Koedood en de Buiten-Koedood.
Molen en gemalen
De Koedood diende als boezem voor een aantal polders, waaronder de polder Kiesheid. Deze polder werd door de Kiesheidsemolen bemaald. De molen stond op het laatst aan het volgespoten gedeelte van de rivier (tegenwoordig kruispunt Waalhavenweg/Eemlandweg) en is in 1942 buiten bedrijf gesteld. De bemaling is overgenomen door gemaal Jan Barendrecht. Vijf jaar later is de molen gesloopt.
Rond 1872 komt er een stoomgemaal bij de 'Heijdsche Sluis' om de afwatering van de omliggende polders via de Koedood op de Nieuwe Maas te verbeteren. Na de aanleg van de Waalhaven slaat een nieuw gemaal het water van het riviertje vanaf 1934 via een persleiding uit op de Waalhaven.
In 1957 wordt de uitwatering verplaatst van de Waalhaven naar het in dat jaar gebouwde gemaal Breeman aan de Koedood te Barendrecht, dat loost op de Oude Maas. Gemaal Breeman is een van de grootste gemalen van waterschap Hollandse Delta. Het gemaal houdt de waterstand het hele jaar op peil in een gebied, dat zo groot is als bijna 7.000 voetbalvelden. Bij hevige regenval pompt het gemaal het overtollige water naar de Oude Maas. In droge jaargetijden wordt water uit de Oude Maas via het gemaal in het gebied ingelaten.
Van 'verheffend natuurgenot' naar Waalhaven en Eemhaven
Architect J. Verheul Dzn. schrijft in zijn boekje 'Het voormalige Charlois en Katendrecht alsmede het verdwijnend landelijk schoon in en om de Charloisschen polder te Rotterdam' over de Koedood: "Heerlijkeren leerzamer wandeling was er in den omtrek van Rotterdam niet te vinden. Loopende langs de Sluisjesdijk te Charlois, links omslaande langs het boezemwater, den Robbenoordschevliet en voorbij den mooien Robbenoordsche molen en de schilderachtige plaatselijke verwijdinig van den vliet, het 'Gat zonder geld' genaamd, dat ontstaan is door een inbraak, begon men al te genieten van de flora, van de heerlijkheden der natuur, totdat men den Oude Koedood bereikte, die omgeven door een prachtig moerasgebied het eldorado was van de Rotterdamse botanici, alsook van de jeugdige natuurliefhebber. Mooier, interessanter streek, die verheffender natuurgenot en betere gelegenheid voor natuurstudie bood, was haast niet denkbaar." Tegenwoordig is van dit eldorado op Rotterdams grondgebied niets meer over. Begin vorige eeuw zijn hier de Waalhaven en de Eemhaven gegraven en zijn de polders verdwenen. Tegenwoordig worden botanici in deze omgeving alleen nog verrast door uitheemse planten die als zaad zijn meegereisd met de schepen en langs de kaden weten te groeien...
In Rotterdam is weinig meer van de rivier te vinden. Z van de A15 zijn nog wel restanten te vinden, hoewel de loop ervan is gewijzigd door uitbreidingen van de Barendrechtse wijken Carnisse en Portland. (bron van het geschiedenis-hoofdstuk o.a. en voor nadere informatie zie een uitvoerig artikel over de Koedood door Marian Groeneweg in Ons Rotterdam, jaargang 2017, nummer 4)
Terug naar boven- Het riviertje de Koedood loopt tegenwoordig Z langs de nieuwbouwwijk Portland.
- "Nederland staat voor de opgave om de delta van Rijn, Maas en Schelde voor te bereiden op een nog niet eerder vertoonde snelle klimaatverandering. De problematiek in delta’s wereldwijd is vaak dezelfde: toenemende zeespiegelstijging, meer hoog water op de rivier en heftiger regenbuien, maar ook meer dagen met zeer lage afvoer, langere periodes zonder neerslag en daardoor steeds meer verzilting. De regio Rotterdam en het eiland IJsselmonde (20.000 ha), direct zuidwaarts van de stad, bieden een scala aan mogelijkheden om te laten zien hoe een “natuurlijke klimaatbuffer” werkt en wat dat oplevert: voor het waterbeheer, voor de natuur, voor recreatie en voor een goed woon- en werkklimaat.
In dat kader heeft ARK Natuurontwikkeling de afgelopen jaren samen met een groot aantal samenwerkingspartners in Barendrecht en Albrandswaard gewerkt aan de ontwikkeling van Klimaatbuffer IJsselmonde. Langs het riviertje de Koedood ligt nu een begraasd natuurgebied en de Zuidpolder is aangepast voor een flexibel waterpeil. In totaal meet het gebied 1.000 ha, met als ruggengraat een 10 kilometer lange waterverbinding tussen het Zuiderpark in Rotterdam, via het Zuidelijk Randpark en de Koedoodzone naar de Zuidpolder (de Blauwe Verbinding). Door de combinatie van zeespiegelstijging en lage rivierafvoeren krijgt zout water steeds vaker en langer de kans landinwaarts binnen te dringen en krijgt het gebied te maken met verzilting. Nu wordt er in natte periodes zo snel mogelijk veel - relatief schoon - regenwater uit het gebied de Oude Maas in gepompt. En als er water nodig is, wordt er (minder schoon) water uit de Oude Maas gehaald. Op termijn zal de Oude Maas zelfs verzilten.
De Klimaatbuffer IJsselmonde is een robuust watersysteem waarbij extreme regenbuien opgevangen kunnen worden en regenwater uit natte periodes wordt bewaard voor droge periodes. De klimaatbuffer werkt als een 'natuurlijke spons'. Deze spons vangt het water op als het regent en levert het weer af in droger tijden. Zo vangt de klimaatbuffer de eerste klappen van klimaatverandering op en ontstaat er minder afhankelijkheid van de verziltende rivieren rond IJsselmonde. Het watersysteem en de bijbehorende ecologie worden daardoor dynamischer en robuuster. Tegelijkertijd ontstaan er meer mogelijkheden voor natuur, recreatie (wandelen, aaneengesloten fietsverbindingen, kanoverhuur) en ruimtelijke kwaliteit. Alle onderdelen samen vormen een duurzame en klimaatbestendige oplossing voor het waterbeheer op de korte en lange termijn.
Twee mooie voorbeeldprojecten binnen de klimaatbuffer zijn de Zuidpolder van Barendrecht en een oeverstrook langs het riviertje de Koedood op gemeentegrond van Albrandswaard. Voor realisatie van de Zuidpolder is afkoppeling nodig van een woonwijk ten noorden van de Zuidpolder. Zo wordt de Zuidpolder een recreatie- en natuurgebied dat door flexibel waterpeil met een fluctuatie van 20 cm op natuurlijke wijze meer regenwater kan opvangen. Dat maakt IJsselmonde niet alleen minder afhankelijk van het steeds meer verziltende en niet altijd even schone water uit de Oude Maas. Het is ook een geweldige impuls voor de waterkwaliteit in het gebied. De relatief vuile waterstromen uit de woonwijken en de rivier mengen niet meer met het schone water in de Zuidpolder. Bovendien zal door de peilfluctuatie gecombineerd met de natuurlijke oevers die in de Zuidpolder zijn aangelegd een rijke watervegetatie ontstaan. Deze (water)planten zorgen ook voor zuivering van het water.
De Gaatkensplas en Koedoodseplas die ten westen van de Zuidpolder liggen worden momenteel continu doorgespoeld vanwege waterkwaliteitsproblemen. Dat doorspoelen vraagt nu grote hoeveelheden water uit de Oude Maas. Het is de bedoeling enerzijds de meren zo aan te passen dat de waterkwaliteit ook zonder grote doorspoeling op peil kan blijven en de bergingscapaciteit te gaan benutten door deze plassen aan de Zuidpolder te koppelen en het peil ook daar 20 cm te laten fluctueren. Daarmee wordt het watersysteem ongeveer drie keer zo groot en robuuster.
De Koedood is een riviertje dat vroeger een verbinding vormde tussen de Nieuwe en de Oude Maas. Nu staat het niet meer in verbinding met de grote rivieren en doet het dienst als boezem van het polderwater. In de Koedoodzone worden brede, natuurvriendelijke oevers aangelegd, waardoor het systeem groter wordt en dus robuuster. Het gebied wordt nu begraasd door enkele Schotse Hooglanders, die hier jaarrond zorgen voor het beheer van de Koedoodoevers, voor een meer natuurlijke ontwikkeling en een afwisselend buitengebied voor Barendrecht. Het streven is om het te begrazen gebied uit te breiden zodat er ruimte komt voor een efficiënter (graas-)beheer. De uitvoering van de voorbeeldgebieden gebeurt samen met onder andere de betrokken gemeenten, Stadsregio Rotterdam, Gemeente Rotterdam, Provincie Zuid-Holland en Waterschap Hollandse Delta.
Samengevat zorgt de klimaatbuffer voor: 1. minder afhankelijkheid van zoet water uit de verziltende rivieren rond IJsselmonde; 2. rijkere natuur dankzij een andere inrichting en beheer: een flexibel waterpeil, begrazing, natuurvriendelijke oevers; 3. veel grotere toegankelijkheid in het buitengebied van Barendrecht en Albrandswaard voor recreanten en omwonenden, die hier kunnen recreëren (kanoën, zwemmen, fietsen, wandelen, struinen); 4. een duurzamer, toekomstig bestendig beheer dat zeker op termijn goedkoper is; 5. ervaring met een andere manier van omgaan met water: bufferen in plaats van lozen en pompen.
Door de realisatie van de twee voorbeeldprojecten de Koedoodzone langs de Vinexwijk Portland in Albrandswaard en de heringerichte Zuidpolder van Barendrecht, hebben ARK en het WNF de basis voor de klimaatbuffer gelegd. Dit is het begin van op een andere manier kijken naar de zoetwaterplanning op het eiland IJsselmonde, die uiteindelijk niet langer gekoppeld hoeft te zijn aan de Oude Maas. Deze nieuwe kijk is broodnodig, want in de nabije toekomst zal de Oude Maas volledig verzilten, Het is dus uitermate nuttig om op voorhand een zoetwatervoorraad opgebouwd te hebben door in tijden van overvloed op natuurlijke wijze gebruik te maken van de opslag van regenwater.
Dankzij de herinrichting is een bijzonder natuur- en recreatiegebied ontstaan voor de tienduizenden inwoners van Barendrecht en Albrandswaard. Schotse hooglanders grazen hier in de voortuin van honderden Vinex-woningen in waterrijke natuur, en tientallen soorten planten en dieren hebben zich hier spontaan (opnieuw) gevestigd. Met natuureducatie, struin- en kanotochten worden duizenden mensen over de klimaatbuffer op IJsselmonde geïnformeerd en enthousiast gemaakt. In 2013 is het project Klimaatbuffer IJsselmonde langs de Koedood formeel afgerond. Hier is een prachtig ruignatuurgebied waar jaarrond begrazing de hoofdrol speelt.
Aan de herinrichting van de Zuidpolder van Barendrecht is nog verder gewerkt tot medio 2016. Diverse maatregelen waren nodig voor het ontkoppelen van de ten noorden van de Zuidpolder gelegen woonwijken, om hier een flexibel waterpeil te kunnen introduceren. Door de wisselende waterstanden kan vervolgens ook hier meer schoon, zoet water worden vastgehouden, zonder dat er overlast ontstaat voor de huidige gebruikers en buren. Natuurvereniging IJsselmonde heeft in 2015 de natuureducatie in beide voorbeeldterreinen van ARK overgenomen. Door het werven en trainen gaan enthousiaste vrijwilligers in het voetspoor van ARK aan de slag om het gedachtegoed over klimaatbuffer IJsselmonde verdere bekendheid te geven." (bron: ARK Natuurontwikkeling) Voor nadere informatie en een visusalisering zie deze zeer informatieve video over Klimaatbuffer IJsselmonde.
Terug naar boven- Genealogie: - Er zijn ook families met de achternaam Koedood. Vermoedelijk komen de voorouders van deze families uit deze buurtschap en zijn zij dus daarnaar vernoemd (te meer omdat het gros in de regio rond Rotterdam woont).
Reactie toevoegen