Terug naar boven

Status

- Vreeland is een dorp in de provincie Utrecht, in de regio Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1964. Per 1-4-1964 over naar gemeente Loenen, in 2011 over naar gemeente Stichtse Vecht.

- Wapen van de voormalige gemeente Vreeland.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Vredeland, 1280-1287 Vredelant, 1573 Vreelant, 1883 Vreêland.

Naamsverklaring
Genoemd naar de door bisschop Hendrik van Vianden tussen 1257 en 1259 in het noorden van het bisdom Utrecht gebouwde burcht die de met het graafschap Holland gesloten vrede moest verzekeren. De naam van het kasteel ging over op de hier gelegen oudere buurtschap Dorsken (1282 Dursken).(1)

Terug naar boven

Ligging

Vreeland ligt N van Loenen aan de Vecht en grenst in het W aan het Amsterdam-Rijnkanaal, in het O aan de Vecht en in het Z aan de provincialeweg Hilversum-Vinkeveen (N201).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Vreeland 98 huizen met 669 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 92/636 (= huizen/inwoners) en buurtschap Dordschewaard 6/33. Het dorpsgebied omvat verder het eiland De Nes en een aantal polders. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Op de plek van het huidige Vreeland lag waarschijnlijk al rond de 7e/8e eeuw de nederzetting Dorssen, ook wel Dorsken of Dursken. Archeologische bewijzen zijn hiervan nog niet gevonden, maar in de literatuur wordt hier wel van uit gegaan, hierbij onder meer verwijzend naar oude naamgevingen als de Dorssewaardse polder, die tegen het dorp aanligt.

Rond 1253 werd het slot Vredelant gebouwd in opdracht van de Utrechtse bisschop Hendrik van Vianden. Op de grens van de provincie Utrecht en Noord-Holland liet de bisschop dit slot bouwen op een ietwat verhoogde plek in het landschap langs de Vecht, aan de huidige Kleizuwe. Met de bouw van het kasteel wilde de bisschop aan de ene kant de leenmannen van Holland (de Heren van Aemstel) in bedwang houden, aan de andere kant wilde hij voorkomen dat er een tol zou worden geheven op de Vecht. Dit was van groot belang, want veel handel werd gedreven via de Vecht die voor Utrecht de verbinding vormde met de Zuiderzee (het huidige IJsselmeer) en de Oostzee.

De bouw van het kasteel bracht veel bedrijvigheid met zich mee en al gauw groeide er een kleine nederzetting met ambachtslieden, een smid, een herbergier etc. De bisschop was hiermee erg tevreden en gaf deze nederzetting al in 1265 stadsrechten (nog eerder dan Amsterdam). Tegelijk met de bouw van de Dom van Utrecht, liet de bisschop ook te Vreeland een kerk bouwen. Deze oude stad Vredelant groeide om diverse redenen nooit uit tot een echte stad en eind 16e eeuw werden de stadsrechten weer ontnomen. Sindsdien is het huidige Vreeland weer een dorp.

Het slot Vredelant kent een roerig verleden en heeft een grote rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. Het is meermalen belegerd, onder meer door Graaf Floris V, om de gebroeders van Aemstel uit het slot te krijgen. Het kasteel kent waarschijnlijk ook het oudste gebruik van buskruit in Nederland. Het kasteel wordt ook wel het 'pandslot' genoemd, omdat het vaak werd verpand om aan geldelijke middelen te komen. Veel onenigheid ontstond ook - vroeg of laat - na het weer in onderpand geven van het kasteel.

De oude muren van het oude slot zijn in 1528/1529 geslecht. Met de stenen werd de dwangburcht Vredenburg te Utrecht gebouwd. In de 17e eeuw waren er plannen om Vreeland tot ridderhofstad te maken. Hiertoe zou het oude slot weer worden opgebouwd. Hoewel een opgravingsplattegrond van de fundamenten uit 1653 bekend is, kwam het er echter niet van. Er werd een aanzet gegeven in de vorm van een klein huisje op de opgegraven fundamenten, maar dit had een politiek motief: slechts diegene met een ridderhofstad kwam in aanmerking om zitting te nemen in de Raad van Staten. Tegenwoordig ligt het archeologische monument onder een grastapijt, in de jaren zeventig nog in gebruik als voetbalveld. Op dit moment kent het terrein een functie als speelveld, en is van het oorspronkelijke slot en zijn geschiedenis niets meer herkenbaar.

In het kader van 750 jaar stadsrechten in 2015 is in dat jaar het boek 'Vreeland. 750 jaar geschiedenis in vogelvlucht' verschenen, met o.a. honderden bijzondere foto's uit privécollecties. Auteurs: Juliette Jonker-Duynstee en Anton Cruysheer. Onder de link vind je een mooie video van Jan Jonker met een aantal oude foto's en ansichtkaarten uit het boek, enkele voorbeeldpagina's uit het boek, en dronebeelden van het dorp.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Innovatief geluidsscherm 'Whiswall'
"In februari 2021 heeft de provincie Utrecht een innovatief geluidsscherm - genaamd Whiswall - geplaatst bij Vreeland, tussen het kruispunt van de N201 met de Singel en de brug over de Vecht. De Whiswall maakt deel uit van het Actieplan Omgevingslawaai van de provincie Utrecht, waarin maatregelen zijn opgenomen voor het terugdringen van geluidsoverlast in stedelijke en landelijke gebieden. De afgelopen jaren is al een aantal maatregelen genomen om de geluidsoverlast bij het dorp terug te dringen, zoals het aanbrengen van stil asfalt, het verlagen van de snelheid en het stiller maken van de brug over de Vecht. De overlast bleef echter groot. Een traditioneel geluidsscherm is op deze locatie niet mogelijk vanwege de ligging van de weg en het gebrek aan ruimte. De nieuwe en innovatieve Whiswall is wel haalbaar, omdat deze lager is en minder ruimte nodig heeft. Met de Whiswall beogen we de geluidshinder voor circa 60 woningen en de basisschool te verminderen en de leefbaarheid te verbeteren.

Whiswall. De Whiswall is een innovatieve constructie van beton en staal die geluid afbuigt. De Whiswall is kleiner, compacter en minder hoog dan een traditioneel scherm en kan daarom wel geplaatst worden op de hoger gelegen weg. De provincie Utrecht wil inzicht krijgen in de effecten en bruikbaarheid van dit nieuwe product. Samen met omwonenden, de gemeente Stichtse Vecht en Dorpsraad Vreeland zal de situatie voor en na de plaatsing door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) worden gemeten en gevolgd. Het gaat daarbij niet alleen om het ‘technisch’ meten van het aantal decibellen met apparatuur bij de weg en bij de huizen. Ook de subjectieve geluidsbeleving wordt via een enquête in beeld gebracht." (bron: Provincie Utrecht)

Nieuwe villawijk Vecht en Veld
Sinds eind jaren vijftig is de bebouwing in het dorp Vreeland in korte tijd verdubbeld door de bouw van een nieuwe wijk W van de Vecht, tegenover het oude dorp. In 2020 volgde een volgende 'schaalsprong'; voorheen gemeente Loenen, tegenwoordig gemeente Stichtse Vecht vond namelijk dat houtverwerkingsbedrijf Driessen aan de Kleizuwe (de familie Driessen is al sinds 1748 in het dorp gevestigd), gelegen direct NO van het oude dorp, niet meer in het dorp paste. Eigenaar Krijn-Jan Driessen heeft daarom zijn opstallen afgebroken, en mocht in ruil daarvoor een nieuwe woonwijk bouwen. Die heeft de naam Vecht en Veld gekregen (en is ook gelegen aan de gelijknamige straat), omdat je zowel op de Vecht als op de weilanden uitkijkt.

"Wonen in de sfeer van een klassieke buitenplaats, aan de rand van het fraaie Vreeland, een van de best bewaarde Vechtdorpen die ons land rijk is. De Vecht is dan ook de levensader van het dorp. Sloepvaarders en watervaarders halen hier hun hart op. En dat is geen wonder als je je bedenkt dat het een heel gevarieerd vaargebied is. Je kunt hier letterlijk en figuurlijk alle kanten op. Op steenworp afstand van Amsterdam en Hilversum en met de rivier de Vecht praktisch in je achtertuin. Je vindt het in ‘Vecht en Veld’, een buitengoed met 38 unieke villa’s op riante kavels, waar aan elk detail is gedacht. Het project Vecht en Veld is opgezet als een authentieke Buitenplaats, met een Hoofdhuis, Koetshuis, Bouwhuis, Oranjerie, Wintertuin en Hofgaard.

Rust, ruimte en de warmte van voorheen. De kwaliteit van het buitenleven gaat hier uitstekend samen met de gezelligheid van het dorpse centrum. Want hoewel de streek vanaf het water al prachtig is, is het ook aan land heerlijk. Je maakt er de mooiste fietstochten en oneindig lange wandelingen. Het kleine centrum biedt je alles wat je in het dagelijkse leven nodig hebt. Boodschappen doe je bij de Dagwinkel. Ook biedt Vreeland een basisschool, een peuterspeelzaal en een buitenschoolse opvang. Voor middelbaar onderwijs kun je terecht in Hilversum of Breukelen. Een halfuur fietsen vanaf je woning." Aldus de projectsite van Veld en Vecht van Brockhoff Makelaars.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het kleine Vreeland heeft maar liefst 70 rijksmonumenten.

- Toen in 1906 de oude Gereformeerde kerk (Nigtevechtseweg 1) uit 1892 uitbrandde, ontwierp de Vreelandse architect Lion Cachet op de fundamenten van de oude kerk een nieuwe met een interieur in Art Nouveaustijl. Cachet was internationaal bekend als meubel- en interieurontwerper. Het orgel kwam uit een Hilversumse kerk. In 2008 is de kerk verbouwd en door de Samen op Weg-gemeente in gebruik genomen.

- De huidige korenmolen De Ruiter is op de tegenwoordige locatie als stellingmolen herbouwd nadat zijn voorganger, een grondzeiler, in 1910 afbrandde. Die molen was op hol geslagen, de molenaar kreeg hem nog wel tot stilstand maar de vang was vermoedelijk te heet geworden, waardoor toch brand ontstond.

- De huidige Hoekermolen is de opvolger van een eerdere 17e-eeuwse molen en dateert uit 1874. Tot 1959 bemaalde de molen de Hoekerpolder (214 ha.). In dat jaar werd de polder op het naastgelegen waterschap Garsten aangesloten, die ging vanaf dat jaar op elektrische bemaling over. De molen is in 1963 na een verbouwing aan de heer Reesink uit Amsterdam verkocht, waarbij van provinciezijde werd bedongen dat de molen nog als reservegemaal van de totaal 520 ha. grote waterschap Hoeker-Garsten moest kunnen fungeren.

- Hervormde (PKN) kerk (Kerkplein 1). Kerk met zware toren, wellicht 13e eeuw, doch beklampt, eenbeukig schip met lage dwarskapellen 15e eeuw, rechtgesloten koor mogelijk 14e eeuw. In de kerk een eenklaviersorgel met aangehangen pedaal, in 1854 gemaakt door H. Knipscheer. Omstreeks 1970 gerestaureerd door A. de Graaf uit Leusden. Op de toren van de kerk zit een houten zuidwijzer. Het dorpscachot onder de toren is bij de restauratie handig omgebouwd tot garderobe en keukentje.

- Gevelstenen in Vreeland.

- De Van Leerbrug is weliswaar monumentaal om te zien, maar formeel is het (nog) geen monument. Onder de link vindt u een website van de inwoners over deze brug, in het bijzonder m.b.t. hun acties om door de gemeente beoogde bediening op afstand (en daarmee het verdwijnen van de brugwachter) tegen te houden.

- Buitenplaats Vrederust (Klapstraat 25) omvat het oorspronkelijk 18e-eeuwse (later deels verbouwde) hoofdhuis, een theekoepel en een koetshuis. In de 20e eeuw is Vrederust in opdracht van jhr. G.E. Loudon grondig gerestaureerd en verfraaid.

- Buitenplaats Schoonoord (Duinkerken 11) omvat een 18e-eeuws landhuis met een koetshuis en een tuinhuis.

- Buitenplaats Brugzicht (Bergseweg 6) is in gebruik als bedrijfspand en wordt omgeven door fabrieksgebouwen. Het terrein is ingericht voor de bedrijfsfunctie; van de oorspronkelijke tuin is niets over. Het huis is na 1722 gebouwd en in de 19e eeuw verbouwd in een vroeg romantisch-classicistische chaletstijl met het karakteristieke grote overstek van het dak. Het koetshuis uit 1782 is in gebruik als ketelhuis. Tegen eind 19e eeuw kwam Brugzicht in handen van een zuivelfabrikant, die naast het huis de Vreelandsche Zuivelfabriek bouwde. In 1941 komt het terrein in bezit van de familie Van Leer, eigenaar van de ernaast gelegen N.V. Nederlandsche Vatenfabriek. Deze fabriek, die nu Greif inc. heet, heeft het huis nog steeds in gebruik als kantoor.

- Buitenplaats Vreedenhorst (Bergseweg 18) is een oorspronkelijk 17e-eeuws (later gemoderniseerd) gebouw met een charmante eenvoud. Het begin 20e-eeuwse koetshuis is in gebruik als woning.

- De naam van buitenplaats Slotzicht (Boslaan 9) duidt op het zicht op Slot Loenersloot aan de overkant van de rivier. De buitenplaats is gesticht in 1735 en diende in de Eerste Wereldoorlog als militair tehuis. Op het terrein staan meerdere gebouwen waaronder het landhuis met een tuin, afgesloten door een tuinhuis.

- Buitenplaats Breevecht wordt al in 1728 genoemd, en werd door uitbreiding een grote buitenplaats die van de Vecht tot aan de Angstel liep. Tegenwoordig is er alleen nog de boerderij op Nigtevechtseweg 33 van over, in 1891 gebouwd van de materialen van het gesloopte herenhuis. De gebogen waterlopen ter plekke herinneren nog aan het vroegere landschapspark.

- Buitenplaats Welgelegen was een van de grootste buitenplaatsen. Het had rond 1800 een omvang van liefst 140 hectare. In 1857 wordt het huis afgebroken, de bossen gekapt en het park tot weiland gemaakt. De 5 nieuwe eigenaren bouwen in de dan kale polder 4 stolpboerderijen, waarvan er nog één over is (Nigtevechtseweg 110).

- Buitenplaats Het Plantagehuis (Kleizuwe 101) is gesitueerd ten oosten van een oude Vechtarm, de Stille Vecht, die min of meer rond Vreeland loopt. Het Plantagehuis is in de 18e eeuw voortgekomen uit de heerlijkheid Vreeland. In 1832 wordt het huidige huis gebouwd. G.H. Hooft geeft in 1908 opdracht tot uitbreiding van het landhuis en omvorming in Moorse stijl. Hij laat ook het landschapspark aanleggen.

Nadere informatie over de buitenplaatsen in Vreeland en andere buitenplaatsen in de provincie Utrecht, vind je op de site Utrechtse Buitenplaatsen.

Terug naar boven

Evenementen

- Koningsdag.

- Countryweekend Vreeland (1e weekend van juli).

- Ronde van Vreeland (wielrennen) (op een zaterdag in augustus).

- Op het Historisch Festival Vreeland (weekend in augustus, alleen in de oneven jaren) is een grote diversiteit aan historische voertuigen te bezichtigen, waaronder bromfietsen, stoommachines, motorfietsen, tractoren, (vracht)auto‘s, legervoertuigen, stationaire motoren enz. Verder is er nog een oude ambachtenmarkt, wat een schitterend decor van levensechte oud Hollandse geveltjes heeft. Op deze ambachtenmarkt wordt door middel van figuranten en oude ambachtslieden het straatleven uit een klein Vechtdorp nagespeeld. Daarnaast zijn er doorlopende demonstratiedefilés van verschillende voertuigen. Voor de kinderen is er een mini kermis opgesteld, een kinderboerderij waar je ook kunt paardrijden, en nog veel meer.

Op de zaterdag aan het eind van de middag gaat het complete deelnemersveld de weg op. Zij maken een mooie rit door de Vechtstreek. Indrukwekkend voor zowel de deelnemers als voor de toeschouwers langs de route. Er zijn drie ritten uitgezet: een bromfietsrit, een tractorenrit en een rit voor de oldtimer (vracht) auto’s. Ben je in het bezit van een stationaire motor, oude bromfiets, (vracht)auto, tractor, (landbouw)machine of enig ander historisch materiaal van 35 jaar of ouder, dan ben je van harte welkom als deelnemer op het festival.

- Dorpsfeest Vreeland (op een zaterdag eind augustus) is het jaarlijkse feest aan het einde van de zomervakantie voor en door Vreelanders. Gesponsord door ondernemers in en om het dorp. Er is op die dag van alles te zien en te doen, en natuurlijk is er ook live muziek. Voor nadere info zie de link.

- Kerstmarkt Vreeland (op een vrijdag in december).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, faciliteert IJsclub Voorwaarts het schaatsgebeuren in het dorp, dat een eigen ijsbaan heeft.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Vreeland ligt aan de rivier de Vecht en is omringd door diverse plassen, zoals de Loosdrechtse Plassen en de Kortenhoefse Plassen, die evenals de rivier populair zijn voor waterrecreatie. Ook lopen diverse wandelroutes (o.a. het Floris de Vijfde-pad en het Waterliniepad) en fietsroutes door het dorp, wat het al met al tot een toeristisch aantrekkelijk dorp maakt.

- Klompenpad Vredelantsepad (11 km).

- Wandelroute rondje Vreeland-Loenen (4,5 km).

- Vermoedelijk in 2017 krijgt het dorp een kleinschalige jachthaven voor onder meer de zeer populaire sloepen. Het haventje krijgt ca. 60 ligplaatsen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Vreeland, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Pagina met gemeentelijke informatie over Vreeland op de site van gemeente Stichtse Vecht.

- Nieuws: - Maandblad De Vreelandbode. - Vreelandbode op Facebook. - Nieuws uit Vreeland van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenvereniging: - "Vind jij jouw dorp ook een prettig dorp om in te wonen? Wil jij ook dat je directe leefomgeving comfortabel blijft? Word dan lid van Dorpsraad Vreeland. De Dorpsraad heeft als doel het belang van het dorp te behartigen en dat is ook in jouw belang! Het is gebleken dat de behartiging van de Vreelandse belangen hard nodig is in het grote geheel van de gemeente, de Provincie Utrecht, de beheerder van de Vecht Waternet, Rijkswaterstaat en de Woningbouwvereniging. De Dorpsraad is niet gebonden aan enige politieke partij; ook neemt zij geen politieke kleur aan. Leidraad is uitsluitend het belang van het dorp en de omgeving. De Dorpsraad wil dit graag met en voor jou behartigen en beschermen. De Dorpsraad informeert Vreelanders tevens over actuele dorpse aangelegenheden. Ze willen ook jou graag als lid - als je dat als inwoner nog niet bent - om de argumenten van de Dorpsraad meer gewicht te geven. De Dorpsraad is geen actiegroep."

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Ridderhof. - BSO Ridderhof. In maart 2019 gaf kinderburgemeester Britt Klomp de feestelijke aftrap van het educatieprogramma ‘Afval, het begin van iets nieuws’, waar zij ambassadeur van is, op de beoogde afvalvrije basisschool Ridderhof in Vreeland. Zij sprak alle leerlingen toe: "Ik vind het super goed dat jullie allemaal meedoen, van groep 1 tot en met groep 8, met de hele school. Want we willen toch allemaal in een schone wereld leven? Veel plezier met afval scheiden!" Circusartiesten Ko & Lou gaven een feestelijke aftrap met hun komische milieuspektakel. De leerlingen keken hun ogen uit tijdens de acrobatentrucs en salto’s over de kliko’s. Door te jongleren met vuilniszakken, petflessen, blikken en glas lieten zij zien dat en hoe je afval moet scheiden. Kinderburgemeester Britt Klomp vindt het belangrijk om goed om te gaan met het milieu. En om de directe omgeving rondom scholen schoon te houden. Britt: "Afval scheiden moet een gewoonte gaan worden. Als wij het op school goed leren, blijven wij het de rest van ons leven goed doen." (bron: RTV Stichtse Vecht)

- Muziek: - Muziekvereniging De Vecht bestaat uit een opleidingsorkest en een harmonieorkest met zeer gemotiveerde muzikanten. Door het jaar heen geeft zij uiteenlopende concerten van klassiek nieuwjaarsconcert tot kinderconcert.

- Sport: - Gymnastiek- en Sportvereniging DOS faciliteert de sporten turnen, freerunning, streetdance, judo, badminton, kleutergym, boksen en zelfverdediging. DOS is opgericht in 1952. Eerst als ontspanningsvereniging: DOS stond aanvankelijk ook voor Door Ontspanning Samen. Langzamerhand kreeg gymnastiek de overhand en sinds 1955 staat de naam voor Door Oefening Sterk. De vereniging faciliteert uiteraard activiteiten in de lokale sporthal, maar ook in die van Loenen aan de Vecht en in Abcoude.

- De leden van Polo Club Vreeland beoefenen hun sport op Landgoed Groot Kantwijk. Het is een van de weinige plaatsen in Nederland waar je polo in zijn volle glorie kunt ervaren.

- Wieler Vereniging Vreeland is opgericht in 2011 en bestaat uit een grote groep enthousiaste wielerliefhebbers. Iedere woensdagavond en zondagochtend stappen ze op de fiets, maken kilometers, lijden pijn en genieten en passant ook nog een beetje van de omgeving :-)

- Welzijn: - Sterren van Vreeland is een initiatief om creatieve inwoners op allerlei gebieden een podium te geven en zo dorpelingen met elkaar in contact te brengen. Zo zijn er al allerlei creatieve workshops geweest en was er een Sterren Kookteam, waar nieuwkomers speciale gerechten uit hun geboortelanden kookten voor een buurtgenoot die zij graag beter willen leren kennen. Zo maakte de Hollandse pot van het Dorpshuis even plaats voor gerechten uit bijvoorbeeld Syrië en Eritrea, onder het motto 'Sterren stralen overal'. En Sterren is in 2017 samen met het Dorpshuis en met steun van de Dorpsraad het project 'Dorpshuis metamorfose' gestart, met als doel van het Dorpshuis ‘een plek voor en van alle Vreelanders’ te maken.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Vreeland. - Doop-, trouw- en begraafdocumenten van het dorp van de 17e t/m 19e eeuw.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)