Gemeente Zesgehuchten. Een postkantoor had doorgaans stempels met de plaatsnaam waar het gevestigd was. Bij Zesgehuchten gebruikte men de gemeentenaam; het hulppostkantoor van de gemeente Zesgehuchten bevond zich in Hoog-Geldrop.
Gemeente Geldrop, plattegrond anno 1921, situatie van na de herindeling, waardoor de gemeente Zesgehuchten aan de gemeente Geldrop was toegevoegd. (© Bewonersvereniging Gijzenrooi)
De naam van de voormalige gemeente Zesgehuchten leeft nog voort in de gelijknamige wijk in Geldrop, die ter plekke met groene naambordjes wordt aangegeven.
Zesgehuchten, fraai tegeltableau aan het voormalige gemeentehuis. Er zitten helaas wel een paar foutjes in. Wat dan wél de zes gehuchten in kwestie waren, staat er gelukkig naast op een toelichtend paneel. Zie hieronder.
Wat waren dan wél de zes gehuchten waar de gemeente Zesgehuchten naar genoemd was? Nou, deze dus...
Ansichtkaart 'Groeten uit Zesgehuchten'
Gemeente Zesgehuchten in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Zesgehuchten is een voormalige gemeente in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen. De gemeente is per 1-5-1921 opgegaan in de gemeente Geldrop. Voor 1810 maakte het gebied deel uit van de heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten.
- Wapen van de voormalige gemeente Zesgehuchten.
- Per 1 april 1972 verloor de gemeente Geldrop 4.650 inwoners aan de gemeente Eindhoven. Hierdoor is alsnog een deel van de voormalige gemeente Zesgehuchten naar de gemeente Eindhoven gegaan. Tivoli, Riel en Putten behoren sinds die datum tot de gemeente Eindhoven. De - nog steeds bestaande - buurtschap Gijzenrooi bleef bij Geldrop, daarnaast is er tevens een wijk Gijzenrooi ontstaan in Eindhoven(-Stratum). Ook de DAF-fabrieken kwamen binnen de nieuwe gemeentegrens van Eindhoven te liggen.
- In 2004 is de gemeente Geldrop en dus ook het Geldropse deel van Zesgehuchten, opgegaan in de nieuwe gemeente Geldrop-Mierlo.
- Zesgehuchten was dus geen plaatsnaam, alleen een gemeentenaam. Kennelijk is men toch nog gehecht aan deze naam, want de - deels voormalige want inmiddels binnen de bebouwde kom van Geldrop gelegen - Zesgehuchtense buurtschappen, voor zover thans gelegen op grondgebied van Geldrop, worden tegenwoordig gezamelijk nog als wijk Zesgehuchten beschouwd. In Geldrop staan ook groene 'plaatsnaambordjes' die deze wijk(naam) aangeven, en er is ook een Belangenvereniging Zesgehuchten (zie onderaan bij Links).
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Eind 19e eeuw Zes-Gehuchten.
Naamsverklaring
De gemeente is genoemd naar de zes gehuchten die zij omvatte, zijnde Gijzenrooi, Genoenhuis, Riel, Hoog Geldrop, ('t) Hout en Hulst. Hoewel de Commissaris van de Koningin bij zijn bezoek aan de gemeente Zesgehuchten in 1902 stelt: "B en W waren het er samen niet over eens, welke de 6 gehuchten van de gemeente waren; volgens den burgemeester zijn het: Hout, Genoenhuis, Riel, Hulst, Papevoort en Hoog Geldrop. Bij elkaar behooren dan: Hout en Zand, Genoenhuis en Gijzenrooi, Riel en de Putten."
De gemeente Zesgehuchten lag tussen Eindhoven en Geldrop. De huidige gelijknamige wijk ligt in het ZW van Geldrop. Het betreft globaal het deel van Geldrop W van de spoorlijn, met ook nog een klein deel O ervan (zijnde de buurten Hulst en Hout). Zie plattegrond van de wijk Zesgehuchten, met foto's en omschrijving van belangrijke objecten in de wijk.
Terug naar boven- In 1840 heeft de gemeente Zesgehuchten 159 huizen met 919 inwoners, verdeeld in de buurtschappen Riel 24/144 (= huizen/inwoners), Gijzenrooi 12/65, Genoenhuis 16/97, Hoog-Geldrop 23/147, Hout 37/201, Hulst 34/191 en Papevoort 13/74. Dat zijn er 7 en geen 6, maar Papenvoort werd als buurtschap van Hulst gezien en was derhalve niet 1 van de 6 gehuchten die met de gemeentenaam werden bedoeld.
- Bij de opheffing van de gemeente Zesgehuchten per 1-5-1921 heeft zij 1.302 inwoners.
Terug naar bovenIn 1867 wordt Zesgehuchten een zelfstandige parochie (voorheen onder parochie Geldrop). Dit naar verluidt omdat deze gemeente in 1866 een openbare school krijgt, en men een school zonder godsdienstonderwijs in de nabijheid onaanvaardbaar vindt. In 1868 laat pastoor De Beer een noodkerk en een pastorie bouwen. De 'echte', huidige kerk komt er pas in 1884. Omdat de kerk op moerasgrond is gebouwd, heeft men de stenen van een fort bij Grave gebruikt als fundament, zodat het nu lijkt alsof de kerk op een heuvel ligt.
Om de kerk en de school is het centrum van de gehuchten-gemeente ontstaan. In 1909 komt er een nieuwe school, in 1912 een nieuw raadhuis (na de opheffing van de gemeente in 1921 herbestemd tot woonhuis). De pastorie is helaas afgebroken i.v.m. de aanleg van de Pastoor van Hooffstraat.
Te Hoog-Geldrop was een hulppostkantoor gevestigd met de naam Zesgehuchten van 1870-1884 en van enig later (ons nog onbekend) jaar tot 1967.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de volgende instantie en artikelen:
- "Heemkundekring De Heerlijkheid Heeze - Leende - Zesgehuchten is opgericht in 1961. Het werkgebied omvatte aanvankelijk alleen het gebied van de oude heerlijkheid Heeze - Leende - Zesgehuchten. In 1963 is dit uitgebreid met het gebied van de oude heerlijkheid Geldrop en later ook met de oude heerlijkheid Sterksel. Doelstelling van de heemkundekring: bevorderen van de belangstelling voor het cultureel erfgoed in het heemgebied; het onderzoeken en bestuderen van de verschillende aspecten die tot het begrip heemkunde behoren (zoals de plaatselijke geschiedenis, volksleven, landschap en dergelijke); het vastleggen en uitdragen van deze resultaten; het bevorderen van het behoud van het cultureel erfgoed in het heemgebied, zoals heemkundig belangrijke terreinen, roerende en onroerende zaken en/of voorwerpen. Onze heemkamer is gevestigd aan de Pompenmaker te Heeze. De Bibliotheek is ondergebracht in onze Heemkamer en bevat honderden boeken en tijdschriften die betrekking hebben op onze geschiedenis en ver daarbuiten. De collectie wordt permanent geactualiseerd met nieuwe boeken en/of onderzoeksrapporten. Leden kunnen hier gratis gebruik van maken (boeken inzien en lenen)."
- Geschiedenis van Zesgehuchten.
- Verhalen over de geschiedenis van Zesgehuchten op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).
- Verslag van de Commissaris van de Koningin mr. A.E.J. baron Van Voorst tot Voorst, over zijn bezoeken aan de gemeente Zesgehuchten over de jaren 1896-1925.
Terug naar boven- De RK Maria en Brigidakerk (Papenvoort 4) uit 1884 is een eenvoudige, driebeukige neogotische kruiskerk. De westtoren met korte naaldspits is voorzien van overhoekse steunberen. Inwendig is de kerk geheel bepleisterd en overwelfd met in schoon metselwerk uitgevoerde kruisribgewelven. De kerk heeft een rijke inventaris, is geheel beschilderd en vormt samen met die van Stiphout een hoogtepunt in architect Van Tulder's werk. De toren is in 2015 gerestaureerd.
- RK begraafplaats Zesgehuchten, met onder de link een personenlijst en foto's van alle grafzerken.
Terug naar boven- Het boekje Zesgehuchten in oude ansichten is via de link deels ook online te lezen.
- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Zesgehuchten (online te bestellen).
Terug naar boven- Belangenvereniging: - Belangenvereniging Zesgehuchten is opgericht in 1988. De achterban bestaat uit ruim 1600 gezinnen en is nog altijd groeiende.
- Dorpshuizen: - Stichting Gemeenschapshuis Zesgehuchten beheert 2 gemeenschapshuizen, nl. de voormalige schoolgebouwen op Papenvoort 1 en op Tournooiveld 10.
- Jeugd: - Jeugdbelangen Zesgehuchten organiseert activiteiten voor de jeugd, met name voor de leeftijdsgroepen van de basisschool en de eerste en tweede klas van de middelbare school.
- Muziek: - Muziekvereniging Euphonia is opgericht in 1949 als initiatief van wijkvereniging Zesgehuchten Vooruit. Deze vereniging voelde behoefte aan een eigen muziekvereniging. Weliswaar kon bij vele gelegenheden een beroep worden gedaan op de medewerking van muziekkorps St. Cecilia uit Tivoli (toen nog behorend bij de gemeente Geldrop), maar bij nationale feesten bijvoorbeeld was dat niet mogelijk, omdat dit muziekkorps dan in eigen omgeving moest optreden.
- Overige verenigingen: - Op gezette tijden kan men het kleurrijke Sint-Jorisgilde al trommend en met vaandels door de straten van Zesgehuchten zien gaan. Het in 1408 opgerichte gilde is de oudste culturele organisatie van Geldrop en al meer dan 600 jaar onafgebroken actief.
Reactie toevoegen