Het dorp Mastenbroek is zodanig dun en verspreid bebouwd dat het geen 'bebouwde kom' heeft. Vandaar witte plaatsnaamborden i.p.v. blauwe. Op de achtergrond de van oorsprong middeleeuwse kerk met toren uit 1845. (© H.W. Fluks)
- Mastenbroek is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Kop van Overijssel, in deels gemeente Zwartewaterland, deels gemeente Kampen. De polder Mastenbroek valt ook nog deels onder de gemeente Zwolle.
- Vóór 1937, toen in deze streek de eerste gemeentelijke herindelingsrondes begonnen, viel de polder Mastenbroek maar liefst onder 6 verschillende gemeenten, namelijk Zwollerkerspel, IJsselmuiden, Genemuiden, Grafhorst, Wilsum en Zalk-en-Veecaten. In 1978, toen het huidige postcodesysteem is ontstaan, viel het dorp nog onder 4 gemeenten. Om deze respectievelijke delen te kunnen onderscheiden, is het dorp daarom destijds ook bedeeld met 4 postcodes (8291-8294).
- Onder het dorp Mastenbroek vallen ook de buurtschappen Bisschopswetering (grotendeels), Nieuwe Wetering (grotendeels) en Oude Wetering (grotendeels).
Terug naar bovenHet dorp Mastenbroek ligt O van het dorp IJsselmuiden en de stad Kampen, OZO van de dorpen Grafhorst en Kampereiland, ZO van het dorp Kraggenburg, ZO en Z van het dorp Kamperzeedijk en het Zwarte Meer, ZZO van de stad Vollenhove, ZW van de stad Genemuiden en het dorp Zwartsluis, WZW van de stad Hasselt, NW van de stad Zwolle, NNW van de stad Hattem, NNO van de dorpen 's-Heerenbroek, Zalk, Hattemerbroek en Wezep en NO van de dorpen Wilsum en Noordeinde.
Terug naar bovenHet dorp Mastenbroek heeft ca. 150 huizen met ca. 360 inwoners, vrijwel gelijkelijk verdeeld over het deel in de gemeente Zwartewaterland en het deel in de gemeente Kampen.
Terug naar bovenStation
In de plannen voor de NCS-spoorlijn Kampen - Zwolle was niet voorzien in een halte tussen deze plaatsen. In april 1864 sturen 46 inwoners van Polder Mastenbroek een brief aan de minister van Binnenlandse Zaken (Thorbecke), met het verzoek een halte te laten plaatsen halverwege de lijn Zwolle - Kampen, oftwel ergens in de polder Mastenbroek. De bewoners van deze bloeiende streek zouden, aldus de ondertekenaars, anders verstoken blijven van het voordeel de opbrengsten van de landbouw en veeteelt meteen en altijd te kunnen verzenden.
Primitief wegennet
De minister vraagt advies aan Waterstaat. Op 4 juni brengt inspecteur Conrad advies uit. Na overleg met de hoofdingenieur van Waterstaat in Overijssel is hij tot de slotsom gekomen dat de polder Mastenbroek - groot 8.770 bunders - nog in een zeer primitieve toestand verkeert en slechts door één grindweg van Zwolle naar Kampen doorsneden wordt. Alle overige wegen zijn in die tijd nog kleiwegen, die in de winter en bij aanhoudende regen volkomen onbruikbaar zijn. Hij vindt het vreemd dat de bewoners van de polder zelf zo weinig aan de verbetering van het wegennet hebben gedaan. Wanneer men een halte zou inrichten, zou deze tijdens een groot deel van het jaar helemaal niet voor rijtuigen en voor voetgangers alleen met de grootste moeite bereikbaar zijn!
De kleiweg langs de Bisschopswetering, waar de halte bij de kruising met de spoorlijn geplaatst zou moeten worden, zou verbeterd moeten worden. Hij adviseerde de minister niet aan het verzoek te voldoen, zolang de afzenders van de brief en de overige eigenaren van land in Mastenbroek niet genegen waren het wegennet onderhanden te nemen. Bovendien vond hij de reden die de inwoners hadden aangevoerd wat overtrokken. Zou men op dergelijke aanvragen ingaan, dan zou men in Nederland teveel stations krijgen.
NCS: geen probleem
De NCS laat op 22 juni 1864 weten geen bezwaar tegen de halte te hebben en dat zij hiervoor een ontwerp zou laten maken. Als antwoord op het advies van inspecteur Conrad schrijft de Maatschappij op 4 juli aan de minister niet overtuigd te zijn van de juistheid van de conclusie uit diens rapport, dat een halte halverwege Zwolle en Kampen niet wenselijk zou zijn. De noodzaak om de toegangswegen in de Mastenbroek te verbeteren voordat een halte tot stand kan worden gebracht, onderschrijft zij eveneens niet. De NCS gelooft dat die verbetering vanzelf komt zodra de bewoners merken wat de voordelen zijn van het vervoer met de trein. De betrokken gemeenten zouden dan gedwongen worden de toegangswegen te verbeteren. Later spreekt zij tegenover de minister nog de verwachting uit dat de inkomsten als gevolg van de ongunstige ligging van de halte hoogstwaarschijnlijk laag zouden zijn, maar dat zij op de lange termijn toch een toename verwacht.
De minister reageert dat hij het goedvindt, mits de treinen er alleen stoppen als er reizigers zijn. De halte met haltegebouw wordt uiteindelijk gerealiseerd aan de Breesteeg (tegenwoordig Stuurmansweg geheten) en niet aan de Bisschopswetering, wat aanvankelijk de bedoeling was. Waarom dit gebeurd is, blijkt niet uit de archieven en is dus vooralsnog niet meer te achterhalen. Een tweede curiositeit is dat hoewel de halte op verzoek van de bewoners van de polder Mastenbroek is gebouwd om hun landbouwgoederen te kunnen afvoeren, dit in de praktijk nooit is gebeurd. Sterker nog (derde curiositeit...), de NCS krijgt eind 1864 zelfs problemen over de onteigening van enkele stukken grond van juist die eigenaren, die in april om een halte gevraagd hadden. Hier moest zelfs de rechter aan te pas komen. Er is in de 19e eeuw alleen kleinschalig goederenvervoer geweest tijdens het stoppen van de treinen conform de dienstregeling. Een vierde onlogisch ding aan deze halte is dat hij Mastenbroek werd genoemd, naar de buurtschap die 7 km verderop lag, en niet naar het veel dichterbij gelegen, slechtse enkele honderden meters verwijderde dorp 's-Heerenbroek. Sinds de jaren twintig van de vorige eeuw vermindert het aantal reizigers sterk door de opkomst van de bus. In 1933 wordt de halte gesloten. Het stationsgebouw uit 1865 wordt - hoewel het bouwkundig nog in prima staat is - helaas in 1970 afgebroken. (bron: Het Kamperlijntje)
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dorp en/of polder Mastenbroek, kun je terecht bij de volgense instantie en publicatie:
- Historische vereniging voor de IJsseldelta 'Jan van Arkel'.
- De publicatie 650 jaar Mastenbroek (Albert Corporaal, 2014) is via de link ook online te lezen.
Terug naar boven- Na het gereed komen van de inpoldering van Mastenbroek, wordt tussen 1364 en 1369 een kerk gebouwd, gewijd aan Onze Lieve Vrouwe ter Zon. De kerk wordt diverse malen verbouwd. In 1647 raakt de kerk in brand. De toren is in 1845 door een nieuwe vervangen. De oorspronkelijke klokken uit 1596 zijn in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter weggehaald maar na de oorlog ongeschonden teruggevonden. In 1982 zijn ze vervangen. De oorspronkelijke klokken zijn nog te bezichtigen onder de toren. In 1981 is de Hervormde (PKN) kerk voor het laatst gerenoveerd. - Kerk en toren zijn de enige 2 rijksmonumenten van het dorp. - De kerk maakt deel uit van de Hervormde Gemeente Mastenbroek - 's-Heerenbroek.
- Mastenbroek heeft 2 gemeentelijke monumenten, zijnde 2 'buur-boerderijen' op Bisschopswetering resp. nr. 90 en nr. 92.
- Het oorlogsmonument aan de Oude Wetering herinnert aan een Lancasterbommenwerper die hier op 13 juni 1944 neerstortte. Bij deze crash kwamen alle inzittenden om het leven. Het toestel is in 1989 geborgen.
- Stoomgemaal Mastenbroek uit 1856 ligt N van het dorp bij buurdorp Kamperzeedijk (zie verder aldaar). Het gemaal is tot 1961 in functie geweest. Tussen 2003 en 2010 is het gerestaureerd.
Terug naar boven- Henk Pelleboer uit Mastenbroek heeft in maart 2018 de Gouden Grutto Award 2018 toegekend gekregen. De Gouden Grutto is de prijs voor de beste weidevogelboer van Nederland. Het redden van akker- en weidevogels is al jaren een topprioriteit voor Vogelbescherming Nederland. De Gouden Grutto verkiezing is een initiatief om inspirerende natuurondernemers in de schijnwerpers te zetten. De winnaars laten zien hoe natuurinclusieve landbouw er in de praktijk uitziet en hoe dit bijdraagt aan de bescherming van onze boerenlandvogels.
Pelleboer is vanaf het eerste uur betrokken geweest bij de campagne Red de Rijke Weide van Vogelbescherming. Van de melk van zijn koeien wordt de Red de Rijke Weide kaas gemaakt, het eerste product op de markt waarbij rekening wordt gehouden met weidevogels. Van elke kilo kaas die verkocht is ontvangt Pelleboer 1 euro. Dat geld gebruikt hij om het de weidevogels nóg meer naar de zin te maken. Henk Pelleboer is een weidevogelboer in hart en nieren; hij heeft in polder Mastenbroek zijn biologisch melkveebedrijf met 170 melkkoeien op 45 hectare land. Pelleboer biedt op zijn land ruimte aan grutto’s en tureluurs, slobeenden, watersnippen en zelfs de zeer zeldzame kwartelkoning.
Bij de start van de samenwerking heeft Pelleboer met Vogelbescherming een groeimodel afgesproken: op termijn moest 33% van zijn weilanden kruidenrijk grasland met plasdras (natte delen) zijn, waarop laat gemaaid wordt. Dit soort maatregelen helpen de weidevogels het meest. Inmiddels is dit bereikt en heeft Henk in broedseizoen 2017 35 paar grutto’s, 17 paar kieviten en 15 paar tureluurs mogen verwelkomen! Maar ook soorten als veldleeuwerik (landelijke afname meer dan 90%) doen het op zijn land goed. Een topprestatie! Naast zijn bedrijf in Mastenbroek doet Pelleboer ook aan natuureducatie met zijn excursiebus en is hij bij de aangrenzende Zwolse nieuwbouwwijk Stadshagen actief om bewoners en natuur met elkaar te verbinden.
- Dankzij een even eenvoudig als lumineus idee van Jeroen Waanders van Waterschap Groot Salland kunnen vissen ondanks zeer regelmatig schommelende waterpeilen de stuwen in de regionale watergangen nu gemakkelijk passeren. Aan de Rietsteeg in polder Mastenbroek is in 2015 de eerste innovatieve vispassage met succes in gebruik genomen. Omdat de waterstanden frequent wisselen, bleven de inlaatkleppen van de vispassages voorheen te vaak onnodig lang dicht en konden vissen niet doorzwemmen. Waanders bedacht, ontwierp en bouwde een volautomatische inlaatconstructie die zelfstandig opent en sluit, afhankelijk van het waterpeil. De constructie werkt op zonenergie en kost weinig.
Terug naar boven- Algemeen: - Reportage over Mastenbroek op de site van het Reformatorisch Dagblad (2012).
- Belangenvereniging: - Polderbelangen Mastenbroek is de belangenvereniging voor deze polder. Met ruim 150 leden vertegenwoordigen zij het merendeel van de inwoners. Op allerlei gebied zijn zij de spreekbuis van de inwoners naar de 3 gemeenten waaronder de polder valt. Verder staan zij in nauw contact met de Provincie en zijn zij o.a. vertegenwoordigd in de Adviesraad Nationaal Landschap IJsseldelta. Ook zijn zij afgevaardigd in diverse werkgroepen en klankbordgroepen.
Daarnaast organiseren ze door het jaar heen diverse activiteiten die voor alle leden toegankelijk zijn. Barbecues, wijnproefavonden, bloemschikavonden en workshop schilderen zijn enkele van de vele activiteiten die zij organiseerden. Iedere 1e donderdag van de maand is er darten in het Trefpunt. Kortom; voor ieder wat wils en bovendien is het altijd erg gezellig. Je bent van harte welkom om ook een keer langs te komen op een van de activiteiten. De site van Polderbelangen is zeer de moeite waard om te bezoeken; de site staat vol met verhalen in tekst en beeld over verleden en heden van (de polder) Mastenbroek.
Onder de verantwoording van Polderbelangen opereert ook de werkgroep PolderPlan Mastenbroek. Sinds 2009 is deze werkgroep bezig met diverse projecten die de polder nog mooier en aantrekkelijke gaan maken.
- Dorpshuis: - In 1948 wordt een vereniging opgericht om te komen tot een verenigingsgebouw in Mastenbroek en wordt gestart met fondsenwerving. Pas in 1967 is het zover dat de schop de grond in kan en wordt Dorpshuis Trefpunt gerealiseerd.
- Onderwijs: - Basisschool De Driemaster is in januari 2018 van naam veranderd in Basisschool Mastenbroek. Een nieuwe naam, een nieuw logo, een nieuwe slogan, namelijk: "Ruimte voor jou!" Die ruimte wil de school ook nadrukkelijk bieden aan kinderen uit omliggende kernen zoals Genemuiden, Hasselt, Kampen, IJsselmuiden en Zwolle-Stadshagen. Als nevenvestiging van Basisschool De Driemaster in Hasselt heeft de school deze naam ook jarenlang gevoerd. Echter heeft de school wel een heel ander karakter, zo heeft een commissie vastgesteld, die heeft onderzocht hoe de school zich in het vervolg het beste kan profileren.
“Als leerkracht, coördinator, ouder en nu als directeur heb ik de school leren kennen als een school met een eigen dynamiek en een eigen identiteit", legt directeur Hilbert Koerhuis uit bij de prestentatie van nieuwe naam, logo en slogan. "Persoonlijk zou ik deze identiteit het liefst aanduiden als de Mastenbroekse Mentaliteit. Dit staat voor mij voor korte lijnen, samen de schouders eronder zetten, samen onderwijs vorm willen geven en iedereen hoort erbij. Als ouders gevraagd wordt naar welke school hun kinderen gaan, wordt ook steevast geantwoord: we gaan naar Mastenbroek."
Reactie toevoegen