Swalmen

Plaats
Dorp
Roermond
Midden-Limburg Maas- en Swalmdal
Limburg

swalmen_plaatsnaambord_kopie.jpg

Swalmen is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Midden-Limburg, en daarbinnen in de streek Maas- en Swalmdal, gemeente Roermond. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2006.

Swalmen is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Midden-Limburg, en daarbinnen in de streek Maas- en Swalmdal, gemeente Roermond. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2006.

LB gemeente Swalmen in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Swalmen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Swalmen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Swalmen

Terug naar boven

Status

- Swalmen is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Midden-Limburg, en daarbinnen in de streek Maas- en Swalmdal, gemeente Roermond. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2006.

- Wapen van de voormalige gemeente Swalmen.

- Onder het dorp Swalmen vallen ook de buurtschappen Einde (deels), Heide en Wieler. Alleen voor de postadressen vallen onder het dorp ook de dorpen Asselt en Boukoul met de bijbehorende buurtschappen Einde (deels, het andere deel) en Maalbroek (deels).

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Zjwame.

Oudere vermeldingen
Eind 12e eeuw kopie na 1192 de Sualmo, 1290-1291 teswalmen, 1293 de Zwalmen, 1294-1295 Sualmen, 16e eeuw Zuamme, 1662 Swammen, 1665 Swalme, 1790 Schwalmt, 1838-1857 Swalmen.

Naamsverklaring
Afleiding met het plaatsaanduidend -n- suffix of datief meervoud met plaatsaanduidende functie van de waternaam Swalm (1623 Swalm fluu.), met als betekenis 'nederzetting aan de Swalm'. De waternaam is verwant met het Middelnederlandse swalm 'kolk', en het Middelhoogduitse swalm 'zwelling van water', een afleiding van swel* 'zwellen' met -m- suffix, zie ook Lage Zwaluwe. Verwante namen komen, behalve in Nederland (de Zwalm, valt in de IJssel bij Giesbeek, 1866 De Zwalm(m)), ook voor in België en Duitsland: Zwalm, zijrivier van de Schelde (B), 1040 kopie ca. 1060 fluuiolum Sualma, Schwelm in Westfalen (Dld), 9e-10e eeuw Suelmin, Schwalm, zijrivier van de Eder (Dld), 812 Sualmana en Sulm, zijrivier van de Neckar (Dld), 771 in Sulmana.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Swalmen grenst in het W aan de A73 en Asselt, in het N aan Reuver, in het O aan Duitsland en de Duitse plaatsen Overhetfeld en Elmpt en in het Z aan Boukoul, en ligt O van de Asseltse Plassen, de rivier de Maas, Buggenum, Nunhem en Haelen, ZO van Neer, Z van Beesel en Kessel, W van de Duitse plaats Brüggen, NNW van Herkenbosch, N van Asenray, NNO van het 'dorp in de stad' Maasniel, Roermond en Melick en NO van Leeuwen, Horn, Ool, Herten en Merum. Centraal door het dorpsgebied en door de dorpskern stroomt de rivier de Swalm, van O naar W.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Swalmen 281 huizen met 1.564 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 151/770 (huizen/inwoners) en de buurtschappen Boukoul 58/322, Asselt 28/197, Wieler 22/135 en Wielerheide 22/140. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.500 inwoners (in statistieken wordt vaak het aantal van ca. 8.800 inwoners vermeld, maar dat is inclusief de aantallen van de voor de postadressen ook onder het dorp vallende dorpen Asselt en Boukoul, omdat die in 1978, bij de introductie van het postcodeboek, geen eigen postcode en postale plaatsnaam hebben gekregen)..

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Swalmen, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- "Milieu- en Heemkunde Vereniging Swalmen (MHVS) is opgericht in 1980, met als werkterrein het gebied van deze sinds 2007 voormalige gemeente. Als voorloper fungeerde de Milieugroep, die sinds 1976 vooral tot doel had de komst van de A73-Zuid tussen Venlo en Echt te voorkomen. Vertragingen en aanpassingen van de plannen hebben niet kunnen verhinderen dat de autoweg er uiteindelijk toch kwam. Door toevoeging van de heemkundige tak in 1980 is de doelstelling van de vereniging verruimd. De vereniging is op meerdere gebieden actief. Ze houdt een vinger aan de pols bij aanpassingen van bestemmingsplannen van onder andere monumenten, landbouw- en natuurgebieden, recreatie. Steeds belangrijker is de heemkunde geworden, het werkterrein van de werkgroep geschiedenis.

De werkgroep Geschiedenis houdt zich vooral bezig met het foto-archief, bidprentjes en de bibliotheek. De Redactie verzorgt vier keer per jaar de uitgave van ons verenigingsblad 'Biejeingezeumerd', in samenwerking met de HVMS. - Hier vind je de overige publicaties van de vereniging. Veel mensen in Swalmen, Boukoul en Asselt hebben een bijnaam. De lijst van 'Zjwamer, Boekoelse en Asselter biejname' is via de link ook online te lezen. In de loop der jaren is de MHVS gaan samenwerken met de HVMS (Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal). Die samenwerking komt onder meer tot uiting in de organisatie van activiteiten zoals lezingen, wandel- en fietsexcursies maar ook op heel andere gebieden zoals het verlenen van advies naar bijv. een gemeentelijke overheid in het kader van monumentenzorg of bij de ontwikkeling van bestemmingsplannen.

Natuurlijk zijn nieuwe leden altijd van harte welkom. Weet je niet wat te geven bij een verjaardag of bijzondere gebeurtenis? Geef dan eens een 2-jarig MHVS-lidmaatschap cadeau aan je vrouw, man, vriend, oom, buurvrouw enz., voor de prijs van één jaar. En met een gezinslidmaatschap van € 1,50 kost dit mooie cadeau je slechts € 16,50. Aanmelden kan via het cadeauformulier. Bovendien mag de ontvanger ook nog een gratis boek uitzoeken uit onze collectie. Het formulier kun je opsturen/mailen naar Charles Konings, Boutestraat 19, 6071 JR Swalmen of penningmeester@mhvs.nl. De werkgroep Geschiedenis houdt iedere week (behalve in de vakantiemaanden juli en augustus) op dinsdagmiddag van 14.00-16.00 uur het verenigingslokaal (Stationsstraat 15) open voor verenigingsleden (en niet-leden) om te snuffelen in het fotoarchief, overlijdens- en bidprentjes, tijdschriften of de bibliotheek." - Nieuws van de MHVS op Facebook.

- Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal is opgericht in 1980. Voor- en nadien verdwenen namelijk historische gebouwen en landschapselementen, waarmee ook het dorpseigene verloren dreigde te gaan. De vereniging zet zich dan ook in voor behoud, herstel en bescherming van het cultureel erfgoed en het bestuderen en vastleggen van de eigen leefomgeving. Het werkgebied omvat de kernen Belfeld, Reuver, Offenbeek, Beesel, Swalmen, Asselt en Boukoul en omgeving.

- Op de site van Loe Giesen uit Reuver vind je o.a. een uitvoerige beschrijving van de geschiedenis van de voormalige gemeente Swalmen plus duiding van alle mogelijke toponiemen in dit gebied.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Swalmen heeft 20 rijksmonumenten.

- Swalmen heeft 15 gemeentelijke monumenten.

- RK Lambertuskerk.

- De Ouborg is de een na oudste ruïne van Nederland (de oudste is Huis te Merwede in Dordrecht).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Vastelaovesvereiniging VV De Hopsjlokkers. - VV De Fobmötse. - VV De Sjtummingmakers. - Jeugd VV De Erpelkes. - VV Bacchus Zjwame. - VV De Mulders. - Boerebroelof Zjwaame. - Joekskepel Kiek Mer. - Joekskepel Aan Dae Reem. - Joekskepel 'T Kump Waal. - Joekskepel 't Kump Waal Zjwame. - Zate Hermenie Nepomik.

- Zjwamer Paosloup (hardlopen) (2e paasdag).

- Internationale Keramiekmarkt Swalmen (pinksterweekend).

- "Sjwaampop (weekend in augustus, in 2020 voor de 38e keer) is in 1983 ontstaan als een activiteit van het toenmalige Jongerencentrum De Fuu. Als een reactie op de vele tentfeesten en omdat er in Midden-Limburg nauwelijks sprake was van muzikale openluchtevenementen werd op de Markt in Swalmen een vrachtwagen met een oude boerenkar en aquariums geplaatst. De aanliggende cafe’s werden gevraagd om de mobiele biertaps te bemannen. Er zou geen entree worden geheven, want de popmuziek was bedoeld voor jong en ouder. Een zestal bands uit de omgeving trad op. Voor Fuu-maatstaven werd het een succes. In 1990 werd De Fuu door de gemeente gesloten. Dit leek ook het einde van Sjwaampop. De stichting ging uiteindelijk zelfstandig verder en heeft de festivals in dezelfde formule voortgezet.

In de jaren negentig komt de nadruk niet meer te liggen op de grote, bekende acts, maar meer aandacht voor een goed glas bier, sfeer en gezelligheid tesamen met kwaliteitsverbetering. De komst van een groot professioneel podium ipv. steigers, biertanks i.p.v. fusten, overkappingen van de bars, recyclebare kunststof bekers en efficiënter werken zorgden ervoor dat er met ca. 75 medewerkers gewerkt wordt. In hun exclusieve t-shirts zijn het deze vrijwilligers die ieder jaar weer zorg dragen voor een uniek en gratis toegankelijk festival. Het enige, grote culturele evenement dat Swalmen rijk is en bovendien een uitstraling heeft tot ver buiten de gemeentegrenzen. In 2004 zijn voor de eerste keer voorronden gehouden, Sjwaampop Podium genaamd. De winnaar staat vervolgens als openings-act op de markt. Vanaf 2014 wordt de openingsact van de zondag niet meer bepaald door de voorronde Sjwaampop Podium, maar mag onze bandcommissie een van de finalisten uitzoeken uit de finale van Nu of Nooit. Sinds 2012 is Sjwaampop een tweedaags festival. De zaterdag is aan het festival toegevoegd en richt zich vooral op dance muziek. De hele staan er DJ’s op het podium om zo ook de jeugd meer aan te spreken. De Sjwaampop zondag blijft bestaan en richt zich nog altijd op de pop- en rocksound."

- De jaarlijkse Kindervakantieweek (augustus) is er al sinds 1967. Jaarlijks nemen hier rond de 400 kinderen aan deel. Een van de onderdelen is de jaarlijkse motortocht, waarbij meer dan 350 motoren deelnemen, die elk een kind mee achterop nemen.

- Op een zaterdag in september is er de Zjwamer Rommelroute. Verkoop van tweedehands spulletjes van inwoners. Ontmoet je buurtgenoten en maak er een gezellige dag van! Kort van tevoren wordt op de pagina onder de link een lijst gepubliceerd met alle deelnemers, als kaart met alle straatnamen en legenda erbij. Voor de bezoekers is op Hagelkruis 5 een openbaar toilet aanwezig. Er zijn ook deelnemers in buurdorp Boukoul.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Zwembad De Bosberg ligt in een prachtige omgeving. Het gebied is 7,5 hectare groot met veel groen en water. Een heerlijke plek om te zwemmen, te wandelen, te spelen, te ontspannen en te genieten.

- De rustige en landelijke Ruiterroute Boukoul en Swalmen-Oost (14,4 km) voert je over veel onverharde paden en landwegen door de bossen en landerijen rondom deze dorpen. Onderweg passeer je o.a. kasteel Zuidewijk, je rijdt door de natuurgebieden Blankwater en Groenewoud en komt onderweg de riviertjes de Swalm en de Lank tegen.

- Schaapskudde de Meinwegregio - onderdeel van Landschapsbeheer De Wassum - trekt rond over de Meinweg, de Melickerheide, kern Swalmen en buurtschap Heide. Hier worden begrazingsprojecten gerealiseerd met verschillende doelen. Van natuurcreatie tot natuurbeheer, op een zo natuurlijk mogelijke wijze. Maak kennis met deze veelzijdigheid en kom de kudde eens bezoeken, of loop een keer een route mee.

- In 2015 is de middenloop van de Teutebeek (N van Swalmen, N van de A73) heringericht. De beek heeft vanaf het Beesels Broek tot de Maas een natuurfunctie gekregen. Dankzij de herinrichting wordt het water langer vastgehouden, waardoor de verdroging van het Beesels Broek afneemt. Over een lengte van 800 meter heeft de beek een slingerende loop en een natuurlijk profiel gekregen. Het waterschap heeft de beekbodem verhoogd en de stuw verwijderd. Daardoor neemt de diversiteit in stroming toe. Dit is positief voor vissen en andere waterorganismen. Ongeveer 1 hectare grond, aansluitend op de beek, is afgegraven. Hierdoor ontstaat langs de beek een combinatie van voedselrijke en voedselarme grond die zorgt voor meer diversiteit in beplanting. De bestaande bomen en planten naast de beek blijven behouden. Het gehele gebied is voorzien van een raster voor het vee dat het gebied gaat begrazen. Stichting Limburgs Landschap gaat het natuurgebied beheren. Op het onderhoudspad langs de beek is een wandelpad aangelegd, zodat dat nu ook recreatief kan worden gebruikt.

- Waterschap Peel- en Maasvallei heeft in 2009 het riviertje de Swalm weer aangesloten op de Maas. Voorheen had de Swalm alleen via de Oude Maasarm ter hoogte van Neer een verbinding met de Maas; een verbinding die bovendien puur ter afwatering dient. De vissen kunnen ter hoogte van de kern Swalmen nu ook weer stroomopwaarts de Swalm op. Doel is om de visstand in de Swalm weer op peil te krijgen en de beken die uitmonden in de Maas tot één watersysteem te verbinden. Uitvoerige geschiedenis en beschrijving van de Swalm in tekst en beeld door Loe Giesen uit Reuver.

- Parkhof Swalmen is een 'uit de hand gelopen hobby' van eigenaren Jos en Margriet Hodselmans. Sinds ze hun huis uit 1932 in 1987 kochten, hebben ze het huis gerestaureerd en de tuin opgeknapt. In 2001 en 2002 kunnen ze stukken grond van de buren bijkopen, waarna ze de huidige 3.500 m2 grote tuin hebben aangelegd in de vorm van een park compleet met Engelse rozen borders, vaste planten borders, een grote vijver, twee heuvels verbonden met een brug en een rond gazon. De tuin is voor groepen op afspraak te bezoeken en incidenteel tijdens Open Tuindagen.

- Natuur- en in het bijzonder paddenstoelenliefhebbers zal het deugd doen dat in 2020 in Swalmen het zeldzame Bultig dropkussen is aangetroffen (die behoort tot de familie van de slijmzwammen). Deze is in Nederland op slechts enkele locaties bekend en vondsten waren al geruime tijd niet meer gemeld.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Swalmen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Swalmen op Facebook. "Hiej kint g'r sjoon wegzjwiemele bie aaje foto's van 'Os Zjwame'. We haope det g'r dervan zal geneette!" Aldus de initiatiefnemer.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Swalmen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Swalmen is een groep geïnteresseeerde Swalmenaren die los van politieke partijen actief willen meedenken over de toekomst van hun dorp. In maart 2013 zijn wij intensief aan de slag gegaan met de meer dan 200 door bewoners tijdens het sprekersplein in februari 2013 aangereikte punten. Tot aan de zomervakantie hebben wij met meer dan 18 dorpsraadleden 2x per week bij elkaar gezeten. Wij zijn toen gestart met het rangschikken van alle ideeën en hebben deze bij de diverse werkgroepen ondergebracht. Dit heeft geresulteerd in een presentatie van actiepunten in juni 2013. Daarnaast hebben we onze eigen organisatie als Dorpsraad vorm gegeven. In augustus 2013 zijn werkgroepen actief verder gegaan met de gekozen prioriteiten.

Uiteindelijk is in oktober 2013 het Dorpsplan van Swalmen uitgerold en gepresenteerd aan de politiek van de gemeente Roermond. Vervolgens hebben we de inwoners kennis laten maken met onze ideeën. In februari 2014 heeft de gemeenteraad ons plan goedgekeurd. In maart 2014 hebben we besloten met welke projecten we gingen starten; onder andere het project 'Actief in je Buurt' en het realiseren van een inlooppunt in het voormalige gemeentehuis. Onder het kopje Projecten vind je een actueel overzicht van onze activiteiten."

- Onderwijs: - Basisschool Lambertus. - Basisschool De Octopus.

- Jeugd: - Jong Nederland Swalmen.

- Muziek: - Koninklijke Harmonie St. Caecilia is opgericht in 1852.

- Swalmens Liedertafel (vanouds ook De Zangk genoemd).

- Gemengd koor A Cappella.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Swalmen was voorheen bekend als v.v. DES.

- Tafeltennisvereniging Destatec.

- Schietsportvereniging S.V. de Leuker.

- Volleybalvereniging S'62.

- Badmintonclub Dynamo.

- Judovereniging Hei-Sei-Do.

- Zaalvoetbalvereniging Tornado.

- Zwemvereniging ESZET is opgericht in 1937.

- Modelvliegclub De Stootkop.

- Biljartclub Swalmen.

- Biljartclub 't Klumpke.

- Senioren: - Seniorenvereniging Swalmen.

- Zorg: - Zorgboerderij De Middelhof.

Reactie toevoegen