Status

- Tungelroy is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Midden-Limburg, gemeente Weert.

- Het dorp Tungelroy heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Weert.

- Onder het dorp Tungelroy valt ook de buurtschap Castert (deels).

Naam

In het Limburgs
Tungelder.

Oudere vermeldingen
1294 Tungerlo, 1433-1488 Tongelroe, 1442 Tongerloe, 1478 Tongelroy, ca. 1700 Tongelray, 1835 Tungelroy.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk niet een naam op rode 'rooiing van bos, ontginning', maar op lo 'licht, open bos'. Zie verder de vaker voorkomende plaatsnaam Tongerlo.(1)

Ligging

Tungelroy ligt Z van Weert, N van Stramproy.

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp Tungelroy 73 huizen met 467 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 450 huizen met ca. 1.150 inwoners.

Geschiedenis

- Heemkundige Werkgroep Erfgoed Tungelroy nodigt je van harte uit kennis te maken met het verleden van dit dorp, dat reeds start vóór 1290. De werkgroep maakt onderdeel uit van de geschied- en oudheidkundige kring van Weert "De Aldenborgh". Met je lidmaatschap profiteer je tevens van de voordelen van De Aldenborgh. Wat krijg je als lid nog meer?: je wordt digitaal op de hoogte gehouden van de activiteiten van de werkgroep; je lidmaatschapsgeld wordt o.a. gebruikt voor heemkundige activiteiten in het dorp; je kunt alle lezingen die aangeboden worden door De Aldenborgh en Erfgoed Tungelroy gratis bezoeken; je krijgt korting op de een- of meerdaagse cultuurhistorische excursies; je ontvangt alle benodigde informatie over de Cultuurhistorische Zomer, waarbij meerdere plaatsen in de omgeving bezocht worden; je ontvangt 1x in de 3 maanden een digitale nieuwsbrief met de laatste nieuwtjes. Bovendien kunnen ze dankzij jouw lidmaatschap de website blijven uitbreiden en onderhouden.

Recente ontwikkelingen

- In 2019 zijn 18 nieuwe woningen gerealiseerd aan de Baetenhof.

- "De Dorpsontwikkelingsvisie Tungelroy 2018-2028 is het resultaat van een interactief proces, waarbij gebruik is gemaakt van feitelijke gegevens, gesprekken en discussiebijeenkomsten met de inwoners en gesprekken met de gemeente Weert. Het doel van deze visie is om bij te dragen aan de ontwikkeling van de leefbaarheid van het dorp door de belangrijkste ”grootste gemene deler” van de eigen inbreng vanuit het dorp samen te vatten. We hopen dat deze visie gebruikt zal worden door betrokken partijen bij discussies en voorstellen die gaan over veranderingen in de dorpsgemeenschap op het gebied van leefbaarheid. Deze visie is dan ook niet alleen met, maar ook voor de inwoners geschreven. Daarnaast is deze visie geschreven voor partijen die betrokken zijn bij de leefbaarheid van het dorp, zoals de gemeente Weert, de provincie Limburg, Stichting Wonen Limburg, Punt Welzijn, vervoersbedrijf Arriva et cetera.

Dit visiedocument is opgedeeld in een aantal hoofdstukken. In hoofdstuk 1 wordt de aanleiding en het proces naar de totstandkoming van de dorpsontwikkelingsvisie geschetst. Hoofdstuk 2 bevat een algemene karakterschets van Tungelroy, met aandacht voor de geografische ligging, de bevolkingssamenstelling, sociaal klimaat en karakteristieke elementen van het dorp. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van objectieve cijfers op basis van het CBS. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de leefbaarheid zoals deze door de inwoners wordt ervaren en hoe deze er in de toekomst uit zou kunnen zien. Dit wordt beschreven aan de hand van een aantal thema’s. In hoofdstuk 4 worden een aantal overlappende zaken die naar voren komen in de thema’s samengevoegd en wordt een leefbaarheidsagenda geschetst voor de toekomst van het dorp. Deze leefbaarheidsagenda bevat aanknopingspunten voor (maar het zijn geen) concrete projectvoorstellen die aan de realisatie van de door de inwoners gewenste toekomstvisie kunnen bijdragen." Aldus het voorwoord van de dorpsontwikkelingsvisie.

Bezienswaardigheden

- Tungelroy heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de RK kerk en Molen Sint Anna.

- Tungelroy heeft 7 gemeentelijke monumenten.

- Reeds in 1558 stond in Tungelroy een aan de Heilige Barbara gewijde kapel. De huidige RK Sint-Barbarakerk (Tungelerdorpstraat 66) is in 1793 in classicistische stijl gebouwd als eenbeukige kapel. Het is een bakstenen kerk met hardstenen plint en vensteromlijstingen. De kerk kreeg een ingebouwde, vierkante toren. Hendrik van Grispen en Petrus Rutten waren de initiatiefnemers tot de bouw. In 1912 is het koor afgebroken en is de kerk uitgebreid tot een kruiskerk, terwijl een nieuw koor met ronde apsis werd gebouwd. Er kwam ook een vieringtorentje. In dezelfde tijd zijn enkele glas-in-loodramen aangebracht, ontworpen door Jean den Rooijen. In 1926 is de toren, die tot dan toe twee geledingen omvatte, met een derde geleding verhoogd. Bij deze uitbreidingen was architect J.M. Stals betrokken. Pierre Weegels ontwierp de zijbeuken die in 1955 zijn aangebouwd. Aldus is de eenvoudige kerk in verschillende fasen uitgebouwd tot een driebeukige kruiskerk. In 1989-1990 is de kerk gerestaureerd.

- Korenmolen Sint Anna (Tungeler Dorpsstraat 75) dateert uit 1875. De bouw had waarschijnlijk te maken met het sluiten van twee waterkorenmolens in 1880, toen de waterhuishouding verbeterd moest worden. De molen is tot begin jaren zeventig in gebruik geweest. Toen moest de molenaar met zijn bedrijf stoppen en kwam de molen stil te staan. In 1991 koopt de gemeente de inmiddels vervallen molen en laat hem restaureren. In 2010 is wederom een restauratie gereed gekomen. In dat jaar is de molen overgedragen aan Molenstichting Weerterland.

- Mariakapel.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - De Bokkeriejers is de Vasteloâvendj vereiniging oet Tungelder.

- Op 1e Paasdag is er het Koningsschieten van Schutterij Sint Barbara. Aanvankelijk werd geschoten op een korte vogel, gemaakt van een boomstronk of knoest. Tegenwoordig wordt geschoten op een ronde plaat, waarop een vogel staat afgebeeld. De koning van het voorgaande jaar mag de strijd openen en daarna schiet men volgens loting. De koning heeft als plicht om aan het koningszilver een schild toe te voegen, waarop zijn naam gegraveerd staat en men verwacht dat hij het keurig gepoetst draagt en doorgeeft. Hoewel in de jaren tachtig het schuttersleven nog een echte mannenwereld was, mochten in Tungelroy ook vrouwen meeschieten om de koningstitel. In 1985 was Karin Jacobs de mannen te vlug af. Zij werd de eerste vrouwelijke koning van de vereniging.

- Heavy Donderdig (Hemelvaartsdag).

- "De Sint Jansmarkt op Hemelvaartsdag (in 2020 voor de 44e keer) is elk jaar een groot feest, waar veel mensen van Tungelroy en omgeving komen “snuffelen”, wat voor een hechte band zorgt binnen de gemeenschap. Maar ook vanuit Weert e.o. en België wordt deze prachtige vlooienmarkt goed bezocht. De markt staat garant voor een gezellige middag, met zeer veel gesorteerde stands met o.a. boeken, speelgoed, huishoudelijke artikelen, glaswerk, en nog veel meer. Ook tijdens de verkoop bij opbod worden altijd mooie spulletjes verkocht."

- Stichting Wielerronde Tungelroy is ontstaan uit een initiatief van 7 personen. In de periode 1972-1978 was er reeds een wielerronde in het dorp, en doordat er steeds meer mensen gaan fietsen is het idee opgepakt om wederom een wielerronde te gaan organiseren. Vandaar dat de Wielerronde er sinds 2016 weer is (op de zaterdag na Hemelvaart).

- GartenFest (op een zondag begin juni).

- De Kermis in Tungelroy (juni) wordt al meer dan 100 jaar gevierd. Naast diverse optredens is er elke dag een groot terras en een springkussen voor de kinderen. Diverse voorstellingen, schminken. Op zondag is er een kinderkermis braderie, waar kinderen een extra centje kunnen bijverdienen voor de kermis. Ze kunnen er oude spulletjes, speelgoed of lekkernijen verkopen.

- Decemberfeesten.

Landschap, natuur en recreatie

- De Werkgroep Romeinse Beekbrug in Tungelroy heeft in 2009 de Ym van der Werff-prijs gewonnen. Deze prijs wordt om de twee jaar toegekend aan een project of prestatie op het gebied van archeologische monumentenzorg. Bij de sanering van de vervuilde Tungelroyse beek in 2005 treffen archeologen de restanten aan van een houten brug uit de Romeinse tijd. Vrijwilligers van de werkgroep zijn daarna aan de gang gegaan met de aanleg van een historisch dorpsommetje en de reconstructie van de brug over de beek. Daarbij zijn ze geadviseerd door archeologisch adviesbureau RAAP. Met behulp van authentieke materialen is de brug op ambachtelijke wijze nagebouwd. Het toeristische Ommetje Romeinse Brug begint op het dorpsplein.
* Deze prijs, groot 4000 euro, is vernoemd naar wijlen historicus-bestuurder Ymenus van der Werff die pleitte voor archeologie en monumentenzorg.

- Langs het beekdal van de Tungelroyse Beek bij Kelpen, Leveroy en Heythuysen is rond 2010 ca. 125 hectare nieuwe natuur gerealiseerd. Waterschap Peel en Maasvallei heeft de beek weer haar oude slingerende loop teruggegeven. Ook zijn er wandelpaden in het beekdal aangelegd. Om de natuur weer kansen te geven zich te ontwikkelen, is plaatselijk een deel van de voedselrijke bovenlaag afgegraven. Dat is vooral gunstig voor de vaak zeldzame planten die van schrale omstandigheden houden. De gemeenten langs het stuk beek tussen de A2 en Heythuysen maken ook gebruik van de mogelijkheid om enkele extra rioolwaterbergingen aan te leggen. Voor bijzondere archeologische vondsten langs de beek zie bij de buurtschap Mildert.

- In de Tungelroyse Beek komen sinds 2012 Aziatische modderkruipers voor. In 2019 zijn in Vlaanderen ook de eerste dieren gevangen. Nu blijkt uit eDNA-onderzoek dat het niet om de Aziatische modderkruiper (Misgurnus anguillicaudatus) gaat, maar om de Noord-Aziatische modderkruiper (Misgurnus bipartitus). De zich uitbreidende soort vormt een bedreiging voor bedreigde inheemse grote modderkruipers. Op meerdere plaatsen blijkt de Noord-Aziatische modderkruiper namelijk samen voor te komen met de inheemse grote modderkruiper (Misgurnus fossilis), een in Limburg zeer zeldzame en beschermde soort. Oostenrijks onderzoek, waarbij beide soorten samen in aquaria zijn gezet, heeft uitgewezen dat ze met elkaar hybridiseren. Naast directe concurrentie tussen de soorten, doordat ze deels in vergelijkbare habitats zitten en dezelfde levenswijze hebben, kan dit ook leiden tot het verlies van zuivere populaties grote modderkruiper. De reeds bedreigde grote modderkruiper heeft er daarom een groot probleem bij en zou op termijn op deze locaties weleens het onderspit kunnen delven. (bron en voor nadere informatie zie RAVON, juli 2020)

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Tungelroy (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Site van en over Tungelroy.

- Belangenvereniging: - Dorpsoverleg Tungelroy.

- MFC/MFA: - In 2008 is aan het St. Barbaraplein in Tungelroy een nieuw multifunctioneel centrum gerealiseerd, waarin het gemeenschapshuis en de basisschool zijn ondergebracht. Gemeenschapshuis MFA Kimpe Veld biedt onderdak aan verenigingen uit het dorp. Verder is er een peuterspeelzaal, een bibliotheek en een vergaderruimte.

- Onderwijs en kinderopvang: - Joannesschool. - Kinderopvang bij Evy is een enthousiaste gastouder die er voor wil zorgen dat je kind zich op zijn gemak voelt en dat ze voor het kind een tweede thuis kan bieden. Ze werkt met een vast dagritme, dit biedt structuur aan voor je kind. Naast dit vaste dagritme werkt ze ook nog met thema’s, zoals feestdagen en seizoenen. Verjaardagen worden ook niet vergeten. Ze onderneemt veel met de kinderen en beoogt ze aan het einde van de dag met een lach weer de deur uit te zien gaan.

- Lezen: - Stichting Bibliotheek Tungelroy wordt gerund door vrijwilligers. Je kunt er voor een klein bedrag leesboeken lenen in allerlei genres.

- Verenigingsleven algemeen: Tungelroy heeft een groot aantal verenigingen, stichtingen en werkgroepen. Hier een overzicht in willekeurige volgorde. Verenigingen: Voetbalvereniging Crecentia, Handboogvereniging De Ontspanning, Carnavalsvereniging De Bokkeriejers, Vereniging De Baereleijers, Vereniging Schutterij St. Barbara, Vereniging Zangkoor Enjoy, Vereniging Fanfare St. Jan, Vrouwenvereniging De Cirkel, Seniorenvereniging St. Barbara, Scouting, Vereniging DorpsOverleg, diverse buurtverenigingen: Molenbuurt, Kapelkesbuurt, Tuurkesbuurt, Moonenbuurt etc. Stichtingen: Stichting Wielerronde, Stichting Sinterklaascomité, Stichting Erfgoed, Stichting Meer voor Tungelroy, Stichting Gartenfest, Stichting kerkbestuur St. Barbara. Werkgroepen: Werkgroep Decemberfeesten, Werkgroep Kermis, Werkgroep Goeden Doelen week, Werkgroep Oudercomité St. Joannes, Werkgroep organisatie St. Maarten, Werkgroep Ommetje Romeinse Brug, Wandelstichting. (bron: Dorpsontwikkelingsplan 2018-2028)

- Jeugd: - Scouting Tungelroy is een bloeiende vereniging met enthousiaste leiding, gevarieerd spelaanbod en moderne accommodatie.

- Muziek: - Fanfare Sint Jan.

- In 2004 start Zangkoor Enjoy als kleine groep van ca. 20 personen. De insteek is gezellige avonden en plezier in het zingen. In de loop der jaren hebben ze zich uiteraard ontwikkeld. Ze doen veel meerstemmige liedjes met een relatief kleine groep. Prachtig in de samenzang en klank. Voor de niet-professionals soms moeilijk en ingewikkeld maar wel uitdagend. Langzaam maar zeker wordt het repertoire uitgebreid, leren ze elkaar beter kennen, groeien ze en het belangrijkste van alles; ze hebben er nog steeds plezier in.

- Sport: - Voetbalvereniging RKTVV Crescentia is opgericht in 1943 en heeft dus in 2018 het 75-jarig bestaan gevierd.

- VV De Hoop is een samengesteld recreatievoetbalteam. Op zaterdagmiddag spelen ze vriendschappelijke wedstrijden tegen andere teams uit de regio.

- Zorg: - "Op Zorgboerderij Ingelshof in Tungelroy kunnen de deelnemeres in een ongedwongen sfeer sociale contacten en diverse vaardigheden onderhouden. We vinden het heel belangrijk dat de bezoekers zich op hun gemak voelen en gewaardeerd worden. Persoonlijke aandacht staat hierbij voorop. Dagbesteding kan de partner of mantelzorger ontlasten en zorgt voor langer zelfstandig wonen. We organiseren dagelijks uiteenlopende activiteiten. Naar behoefte kan men meehelpen met het verzorgen van de dieren, het bereiden van de warme maaltijd, bakken, helpen in de moestuin, wandelen of creatief bezig zijn. Ook wordt er regelmatig gebakken in het authentieke bakhuis of nodigen we iemand uit om muziek te maken. Daarnaast is er altijd de mogelijkheid om te biljarten, te kaarten of een ander spel te spelen. De bezoekers ervaren de beleving van een dag op de zorgboerderij als zeer waardevol. Het vervoer van en naar Ingelshof wordt door ons verzorgd."

- Veiligheid: - EHBO vereniging Stramproy - Tungelroy.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Tungelroy.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)