Westwoud

Plaats
Dorp
Drechterland
West-Friesland
Noord-Holland

Wesrwoud.JPG

In Westwoud aangekomen

In Westwoud aangekomen

Westwoud.JPG

Een dorpsgezicht van Westwoud

Een dorpsgezicht van Westwoud

Westwoud (2).JPG

Westwoud heeft een banpaal

Westwoud heeft een banpaal

Westwoud (3).JPG

Westwoud, gezien over het spoor, vanuit de buurtschap Binnenwijzend

Westwoud, gezien over het spoor, vanuit de buurtschap Binnenwijzend

NH gemeente Westwoud in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Westwoud in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Westwoud in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Westwoud

Terug naar boven

Status

- Westwoud is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Drechterland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1978.

- Wapen van de voormalige gemeente Westwoud.

- Onder het dorp Westwoud vallen ook de buurtschappen Binnenwijzend, Oudijk en Zittend (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Ca. 1312 Westenwoude, 1336 Westen woude, 1395-1396 Westwoude, ca. 1500 Westewoud, 1665 West Wout.

Naamsverklaring
Samenstelling van woud, wold 'moerasbos, zompig bos' en west 'westelijk gelegen'.(1)

Sudeten
Het W uiteinde van het O buurdorp Hoogkarspel viel onder de parochie Westwoud. Het betreft de bebouwing aan de Streekweg, vanaf de grens tussen beide dorpen (bij de banpaal) tot aan de Tolweg in Hoogkarspel. De mensen die daar wonen, voelen zich Westwouder, gezien hun banden met de kerk en/of school en/of het verenigingsleven aldaar. Het zijn dus eigenlijk Westwouders die in Hoogkarspel wonen. Ze worden daarom Sudeten genoemd. De term 'Sudeten' of Sudeten-Duitsers werd gebruikt tussen 1918 en 1945 voor de Duitse minderheid in het toenmalige Tsjechoslowakije. Hun woongebied werd Sudetenland genoemd, dat op zijn beurt is genoemd naar het Sudetengebergte. Waarschijnlijk is de benaming voor de enigszins vergelijkbare situatie van de 'Hoogkarspelse Westwouders' daar aan ontleend.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Westwoud ligt NO van de dorpen Oosterblokker en Blokker en de stad Hoorn, ONO van de dorpen Zwaag en Zwaagdijk-West, O van het dorp Wognum, OZO van het dorp Nibbixwoud, ZO van de dorpen Hauwert en Midwoud, Z van de dorpen Zwaagdijk-Oost en Onderdijk, ZZW van het dorp Wervershoof, W van de dorpen Hoogkarspel en Lutjebroek, NW van de dorpen Venhuizen en Hem, NNW van het dorp Wijdenes en NNO van het dorp Schellinkhout.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Westwoud 106 huizen met 693 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 48/313 (= huizen/inwoners), het dorp Binnenwijzend 30/200 en de buurtschap Oudijk 28/180. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1750 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Archeologen hebben in 2015, voorafgaand aan de aanleg van de N23 Westfrisiaweg, ter hoogte van Westwoud een bronzen beitel gevonden in een grafheuvel uit de Bronstijd. Daarnaast zijn 3 skeletten gevonden. Uit onderzoek blijkt dat de beitel uit Duitsland komt en 3.000 jaar oud is. Het is een unieke vondst, omdat brons zeldzaam was in die tijd. Ook was het gebruikelijk om de beitel, bij het verlaten van een plek, in de grond te stoppen in plaats van te begraven in een grafheuvel. De archeologische vondsten worden beheerd door het Huis van Hilde, het archeologiecentrum in Castricum.

- Amateur-schatzoekers hebben met detectoren in maart 2016 een schat met ca. 90 zilveren munten gevonden in de weilanden van Westwoud. Twee van hen hebben de vondsten voor enkele jaren in bruikleen gegeven aan het Westfries Museum in Hoorn, die ze sindsdien tentoonstelt. De derde heeft zijn deel aan het museum verkocht. De sluitmunt, de munt met jongste jaartal, is een halve philipsdaalder uit 1571. Omdat deze munt weinig slijtage vertoont, is de zilverschat vermoedelijk in of kort na 1571 begraven. Dat maakt de zilverschat extra interessant, want dit was een zeer spannende tijd in West-Friesland. Het zijn de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog, waarin de West-Friezen gevangen raken tussen twee kwaden; de Spaanse hertog Van Alva aan de ene en Willem van Oranje en zijn 'geuzen' aan de andere kant. Dat iemand uit dit dorp juist in deze tijd zijn kapitaal in de grond verstopt, hoeft niet te verbazen.

Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum, heeft naar aanleiding van de muntvondst een boeiend artikel geschreven over hoe het er in West-Friesland en in en rond Westwoud in het bijzonder aan toeging. Onder de link kun je dat online lezen. Een citaat hieruit: "Aan werken komen de boeren nauwelijks meer toe. Ze worden verplicht militaire en arbeidsdiensten te verrichten. Ze moeten schansen versterken, in de winter kilometers lange bijten in het ijs hakken en wachtlopen. Geen wonder dat alle bedrijvigheid op het platteland stil komt te liggen. Ook in dit dorp, een relatief arme boeren gemeenschap van 54 huishoudens. Samen houden de boeren daar niet meer dan 200 koeien. Zelfs de rijkere boeren hebben er niet meer dan 10 tot 12. En ook zij moeten hun bijdrage aan de oorlog leveren.

In het najaar van 1573 lijkt een Spaanse strafexpeditie op handen. Landvoogd Graaf Maximiliaan van Bossu brengt in Amsterdam een kleine armada in gereedheid om de opstandige steden eens een lesje te leren. Jacob Claes Gons en Jan Does uit Westwoud worden opgeroepen om op een van de West-Friese schepen te dienen. Ze komen echter niet opdagen, waarmee ze lijf en goed verbeuren. Na de Slag op de Zuiderzee, waar de Spaanse vloot verrassend verslagen wordt, moeten Gons en Does hiervoor bij de schout van het dorp verantwoording afleggen. Jacob Gons beweert dat hij ziek was. Jan Does windt er geen doekjes om; zijn drie zonen dienen al op de vloot. Maar een nog principiëler bezwaar is dat hij geen twee heren kan dienen. Ziedaar het dilemma van de Westwouder boeren in een notendop. In die onrustige, onzekere en gewelddadige situatie is het niet verbazingwekkend dat iemand in dit dorp besluit zijn kapitaal in een pot te stoppen en te begraven. Voor betere tijden..."

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:

- "De in 2005 opgerichte Stichting Historisch Hoogkarspel - Westwoud werkt momenteel met 6 werkgroepen. Iedere werkgroep bestaat uit enthousiaste mensen die de historie een warm hart toedragen. Zij verzamelen, publiceren, zoeken zaken uit, noem maar op. Nieuwe donateurs zijn uiteraard van harte welkom. Meer donateurs betekenen meer armslag voor ons om iets te doen aan het behoud van onze kerkdorpen, om de geschiedenis op schrift te zetten en om datgene te behouden wat ons gebied zo uniek maakt. Een rijke historie is geen garantie voor een gouden toekomst en leefbaarheid!

Natuurlijk zijn wij ook blij met andere inbreng. Je kunt dan denken aan: ansichtkaarten, boeken, krantenknipsels, oude gemeentegidsen, plakboeken; foto's, films en video's; geschiedenis van families, personen, bedrijven, eigen onderzoekgegevens; verslagen of notulen, jubileumboeken, verenigingsbladen; anekdotes, interviews, verhalen en noem maar op, wij zijn er blij mee. Zoveel als mogelijk zetten wij het materiaal om naar elektronische vorm. Je blijft dus in bezit van je goederen. De publicaties van Stichting Historisch Hoogkarspel - Westwoud omvatten uit jaarboeken en themaboeken. Op de pagina onder de link tref je ook de volledige kronieken die in een jaarboek staan. Tevens tref je daar boeken die met ons werkgebied te maken hebben. Ons archief bestaat uit boeken, tijdschriften, vlugschriften en ordners over diverse onderwerpen. Tevens hebben we losbladig werk zoals krantenknipsels en dergelijke."

- Het Geheugen van Westwoud is een Facebookpagina over de historie van dit dorp, aldus de toelichting op die pagina "inclusief Sudetengebied van Hoogkarspel".

-Ook de site Oud Westwoud gaat, zoals de naam al zegt, over het dorp in vroeger tijden. Een van de onderdelen is een aantal foto's van vroeger, waar een recente foto bij is geplaatst, met toelichting, zodat je kunt zien wat er in de loop der jaren op bepaalde locaties verdwenen is, of juist behouden is gebleven.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Reportage over recente ontwikkelingen in Westwoud in NRC, 2008.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Westwoud heeft 12 rijksmonumenten.

- In de loop van de 18e eeuw werd het katholieke geloof in steeds grotere mate gedoogd en in de dorpen en steden waar het merendeel van de bevolking katholiek was, stonden de bestuurders weer mondjesmaat katholieke kerkenbouw toe. Zo verrees er in Westwoud in 1773 weer een katholieke kerk, die ongeveer op dezelfde plaats stond als het huidige gebouw. Rond 1840 rees het besef dat de toenmalige kerk op den duur ongetwijfeld te klein zou worden om de hele parochie onderdak te bieden. Daarom werd gedurende de jaren veertig alles op alles gezet om een majestueuze kerk neer te zetten. De gemeenteleden schonken enorme bedragen ten behoeve van de nieuwbouw. ƒ 35.600 werd er neergelegd voor de nieuwe kerk. Op 15 oktober 1851 is de kerk ingezegend en in gebruik genomen. De RK Sint-Martinuskerk (Dr. Nuijensstraat 80) is gewijd aan de heilige Martinus van Tours. De waterstaatskerk is ontworpen door architect Theo Molkenboer. Het neoclassicistische gebouw wordt gezien als een van de belangrijkste werken uit Molkenboers oeuvre.

Het is een driebeukige kruiskerk met rondboogvensters omlijst door lisenen. Tegen de westgevel prijkt de toren, waarvan de klokkegeleding uit hout is opgetrokken. De imposante pastorie is gelegen aan de oostzijde van de kerk en doet tegenwoordig dienst als wooncomplex. Beelden van de heiligen Martinus, Petrus en Paulus sieren het hoofdportaal van het gebouw aan de westzijde, waar ze in nissen staan opgesteld. De beelden zijn van de hand van beeldhouwer P.J. de Cuyper en zijn zeer waarschijnlijk vervaardigd ten tijde van de bouw. De rijke inventaris van de kerk bestaat uit onder andere een neobarok hoofdaltaar, waarin de gebeeldhouwde patroonheiligen van twee voormalige parochies, namelijk Binnenwijzend (Hiëronymus) en Hoogkarspel (Laurentius) zijn opgenomen. Sint Martinus zelf pronkt midden-boven het altaar, dat werd ontworpen door Stephen Louis Veneman, evenals de gebeeldhouwde preekstoel, de biechtstoel en de communiebank. Het pronkstuk van de Martinuskerk in Westwoud is het in 1864 door de Alkmaarse orgelbouwer Lodewijk Ypma gebouwde monumentale orgel, waarvan het orgelfront ook door Veneman is ontworpen. Het wordt als het belangrijkste werk van Ypma beschouwd. In de loop der jaren hebben Ypma's opvolgers Jos. Vermeulen en Pels een aantal wijzigingen aangebracht. In 2003 is het orgel door Elbertse uit Soest gerestaureerd en heeft het zijn originele dispositie teruggekregen. Het heeft twee manualen, 23 registers en een vrij pedaal.

- "Het is begonnen met één kerk. Deze was te vinden in de bocht van het Laantje, waar nu de oude begraafplaats nog is, die het 'heidens kerkhofje' wordt genoemd. Bij dat kerkje heeft de eerste kerk van Westwoud gestaan. Die kerk is in 1333 gebouwd als katholieke kerk. De toenmalige pastoor Hochten ging in 1574 mee met de vernieuwing van de Reformatie. Tijdens de reformatie richtte een apostolisch missionaris een schuilkerkje in en van daaruit bleef het katholieke geloof in deze streken bewaard. De 'Hervorming' kreeg vanaf de 17e eeuw steeds meer aanhang. Rond 1812 waren er van de 335 inwoners van het dorp 129 ingeschreven als lid van de Hervormde kerk. Van de 140 inwoners van Binnenwijzend waren er 70 lid van de Hervormde kerk. In 1876 is het 'Heidens kerkje' gesloopt. De huidige Protestantse (voorheen Hervormde) kerk vind je op Dr. Nuijensstraat 26 en is een zogeheten Waterstaatskerk, gebouwd in 1875. In de kerk bevindt zich een prachtig Van Dam orgel uit 1883. Het interieur is sober protestants. Centraal staat de kansel met de bijbel, met daarbij de avondsmaaltafel en de Christuskaars. Een lezenaar, de zwarte vloertegels in de hal en de klok van de kerk komen uit het oude, heidense kerkje. De kerktoren is in 2009 gerestaureerd. Een trotse haan staat bovenop de toren te glimmen." (bron: Protestantse Gemeente Westwoud-Binnenwijzend)

- De banpaal bij Dr. Nuijensstraat 128 is een grenspaal die in 1754 is geplaatst op de grens van de toenmalige 'steden' Westwoud en Broeck. De obeliskvormige zandstenen paal staat op een bakstenen voet. De voet bestaat uit vier banden met daartussen drie velden. Boven op de paal zit een leeuw, die met zijn voorpoten het wapen van Westwoud vasthoudt. Het wapen is geschilderd in de heraldisch correcte kleuren, waarbij het schild zilverkleurig is en de dorre boom met drie vogels zwart. Een vergelijkbare grenspaal staat enkele kilometers ZO hiervan, op de grens van de Hemmerbuurt in Hem en het Westeinde in Venhuizen. Dit betreft een replica, waarvan alleen de leeuw nog origineel is.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- SBA Westwoud organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten in het dorp zoals Koningsdag, Dodenherdenking en het Sinterklaasfeest.

- Dorpsveiling Westwoud (op een zaterdag begin april) in Dorpshuis De Schalm is in 2017 alweer voor de 54e keer gehouden. De opbrengst komt voor 75% ten goede aan het onderhoud van de St. Martinuskerk én sinds enkele jaren ook voor 25% aan de vele verenigingen die het dorp rijk is. De kopers hebben invloed op wat ze naar welke vereniging willen laten gaan. In De Schalm staan namelijk 10 plastic buizen met de namen van de verenigingen daarop. Bij ieder toegewezen kavel kan de koper een muntje in een van de buizen doen om zijn voorkeur aan te geven. Daarnaast bieden de verenigingen en de beide scholen ook koopjes aan en de helft van die opbrengst is direct voor hen. Het is een populaire evenement dat nog altijd goed loopt; voor de Dorpsveiling 2017 zijn 500 'koopjes', zoals ze dat hier noemen, ingebracht, die in totaal ruim 31.000 euro hebben opgebracht.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het Landpad loopt O van de dorpskern door de weilanden naar Binnenwijzend. Op de site van de heemkundekring vinden wij er een mooie beschrijving van: "We mogen rustig stellen dat het idyllische Landpad - mede door de fruittuin - de meest tot de verbeelding sprekende weg in onze dorpen is. Voor vele wandelminnende inwoners uit zowel Binnenwijzend, Westwoud als Hoogkarspel maakt het deel uit van hun favoriete wandelroute. De ene keer via de Binnenwijzend en de andere keer via de Dr. Nuijensstraat. Dan weer voor de wind en dan weer ‘wind tegen’. Op het pad ontmoeten, ‘raken’ zij elkaar regelmatig. De ene keer heeft men de prachtige historische fruittuin aan de rechter- en de andere keer aan de linkerzijde.

De vertrouwde knik in het pad zorgt voor een korte, verrassende verandering van het uitzicht. Wellicht brengt het de menselijke geest op een andere gedachte of een ander perspectief? Het Landpad en de fruittuin lijken elkaar wat schoonheid betreft te willen overtreffen. Zij voeren een jarenlange strijd... In het bloesemrijke voorjaar wint de tuin en als Koning Winter het zich permitteert een laagje sneeuw uit te strooien, dan glorieert het Landpad. De voorbijganger wint er echter altijd... Zoals ‘Yin en Yang’ vullen ze elkaar prachtig aan. Feitelijk versterken ze elkaars schoonheid. Immers, wat zou de een zonder de ander zijn? Hoeveel romances zijn er op het pad ontstaan? Liefdes ‘op het eerste gezicht’ of verkeringen gevormd na talloze ontmoetingen? Staat het antwoord in de klinkers van het pad geschreven? We zullen het nooit weten." Dit was een inleiding, ter aankondiging van de 'Foto-, poëzie- en prozawedstrijd Landpad/fruittuin Westwoud', waarvoor mensen van september 2018 tot september 2019 kunnen inzenden (zie voor nadere informatie het reglement onder de link).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Westwoud, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - Dorpshuis/café De Schalm is van maandag t/m vrijdag geopend voor een drankje, een praatje en een biljartje. Ze hebben ook ruimten waar je kunt vergaderen met gebruik van beamer, beeldscherm en gratis wifi. Zaterdag en zondag is het café als zodanig gesloten om ruimte te maken voor het geven van feesten. In De Schalm zijn veel verenigingen actief waardoor er altijd reuring in het gebouw is. Verder organiseren ze zelf ook veel activiteiten zoals de pubquiz, darttoernooien en vrijdagavond live-muziek. In samenwerking met de PubCup-commissie organiseren ze een kuubkistentoernooi op het Schalmplein en het Tourspel-comité zorgt voor veel gezelligheid in juli met het Tourspel Westwoud tijdens de Tour de France. Daarnaast organiseert Stichting Bijzondere Activiteiten het jaarlijkse Sinterklaasfeest en Koningsdag en verzorgt Toneelvereniging D.E.N.E.G. jaarlijks een toneelstuk op het podium. De Schalm is niet alleen het hart van het gemeenschapsleven in het dorp, maar daarnaast steeds meer een begrip in West-Friesland als theater en podium voor Nederlandse en buitenlandse artiesten. Onder de link kun je zien welke bands en artiesten er de komende tijd optreden.

- Onderwijs: - De vroegere Basisschool De Regenboog en Basisschool 't Skitteljacht (een dependance van de gelijknamige school in Hoogkarspel) hebben zich de afgelopen jaren bezonnen op hun toekomstperspectief en, gezien de dalende leerlingenaantallen, geconcludeerd dat men in een klein dorp als Westwoud beter één robuuste basisschool kan hebben dan twee die geleidelijk steeds kleiner worden, tot ze op enig moment té klein worden. Dan kun je daar beter tijdig op inspelen door samen te gaan (waren meer kleine dorpen maar zo verstandig, red...). Vandaar dat ze per 1-8-2017 zijn samengegaan tot Samenwerkingsschool De Westwijzer. De documentatie over het proces dat hieraan voorafging, kun je hier vinden.

- Muziek: - "Muziekvereniging Dr. Nuijens uit Westwoud/Hoogkarspel is een actieve en enthousiaste muziekvereniging met bijna 100 leden. De vereniging heeft een eigen opleiding waar beginnende muzikanten onder begeleiding van professionele docenten les krijgen in ons eigen onderkomen Odeon. Muzikaliteit maar bovenal gezelligheid staan bij ons hoog in het vaandel. De vereniging laat zich regelmatig zien in de dorpen, zoals met Koningsdag en Sinterklaas. Ook worden er vaak serenades gegeven bij huwelijken van 50 jaar en langer of op aanvraag." De vereniging is opgericht in 1919 en heeft in 2019 dus het 100-jarig bestaan gevierd. "De slagwerkinstrumenten zijn anno 2019 ruim 30 jaar oud en moeten nodig vervangen worden. Daar is geld voor nodig, veel geld. Om precies te zijn 15.000 euro. Daarom hebben wij uw hulp nodig. Help ons met een donatie en zorg dat Dr.Nuijens door kan slaan."

- Sport: - "Handbalvereniging DTS’48 is een kleine maar heel gezellige dorpsvereniging. De leden komen voor het overgrote deel uit het dorp en de buurdorpen Hoogkarspel en Oosterblokker. Tijdens het buitenseizoen wordt er gespeeld op sportpark Woudlust in Westwoud en tijdens het binnenseizoen in sporthal De Sluis te Hoogkarspel. Wekelijks treffen handballers, ouders, vrijwilligers en supporters elkaar om ieder op hun eigen manier te genieten van handbal. DTS’48 is in 1948 opgericht door Mart Sijm voor de jeugd van het dorp om ze, net na de Tweede Wereldoorlog, weer een positieve kijk op het leven te geven. De RK was er ook bij betrokken en ook de meisjes kregen een kans om te sporten, waarbij de pastoor besloot dat ze wel mee mochten doen maar met alleen de handen en het hoofd ontbloot. DTS’48 wil met een maximale eigen inbreng op hoog niveau presteren. De vereniging leverde in het verleden, vaak met beperkte middelen en mogelijkheden, uitstekende prestaties. Daarnaast staat bij DTS'48 niet alleen prestatie maar ook plezier in het spel hoog in het vaandel."

- Zorg: - De prachtig verbouwde voormalige pastorie is herbestemd tot Kleinschalig Wonen Westwoud/De Pastorie. Het pand biedt plaats aan 8 ouderen voor wie thuis wonen niet meer mogelijk is. De mensen wonen in een huiselijke omgeving, dat betekent enerzijds een veilige omgeving met voldoende mogelijkheden voor noodzakelijke extra zorg en dagbesteding, anderzijds betekent het een gewone, gezellige woning met huiselijkheid en persoonlijke aandacht naar ieders behoefte. De woning heeft een stijlvolle, verzorgde uitstraling met voldoende mogelijkheden voor de bewoners en hun familie. De intentie van Stichting Kleinschalig Wonen is de bewoners zo lang mogelijk in het pand te laten wonen, ook wanneer de geestelijke of lichamelijke conditie achteruit gaat. Om dit waar te kunnen maken is er voldoende deskundig personeel voor de nodige zorg en begeleiding. Als de behoefte aan zorg de grenzen en de mogelijkheden van de woning overschrijdt, wordt in overleg met de familie een passende verzorgingsplek gezocht.

Reactie toevoegen