West-Friesland

Streek
West-Friesland
Noord-Holland

west-friesland_kaart_met_de_7_gemeenten_kopie.jpg

De bestuurlijke regio West-Friesland omvat anno 2017 nog 7 gemeenten; Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec. Op deze kaart wordt de ligging van deze gemeenten in de regio duidelijk aangegeven. (©www.noord-holland.nl)

De bestuurlijke regio West-Friesland omvat anno 2017 nog 7 gemeenten; Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec. Op deze kaart wordt de ligging van deze gemeenten in de regio duidelijk aangegeven. (©www.noord-holland.nl)

west-friesland_kaart_met_westfriese_omringdijk_kopie.jpg

Geografisch gezien is de streek West-Friesland groter, namelijk het gebied binnen de Westfriese Omringdijk, op deze kaart met een rode lijn aangegeven.

Geografisch gezien is de streek West-Friesland groter, namelijk het gebied binnen de Westfriese Omringdijk, op deze kaart met een rode lijn aangegeven.

Abbekerk_0.JPG

Abbekerk

Abbekerk

Andijk_0.JPG

Andijk

Andijk

Avenhorn_0.JPG

In Avenhorn

In Avenhorn

Hem.JPG

In Hem

In Hem

Oost-Blokker.JPG

Wasdag in Oosterblokker

Wasdag in Oosterblokker

Spanbroek._0.JPG

Het landschap bij Spanbroek in het voorjaar

Het landschap bij Spanbroek in het voorjaar

Twisk._0.JPG

Boerderij met ronde schoorsteen in Twisk

Boerderij met ronde schoorsteen in Twisk

Wadway.JPG

Het kerkje van Wadway

Het kerkje van Wadway

West-Friesland

Terug naar boven

Status en ligging

- West-Friesland is een streek die niet in Friesland ligt, zoals de naam wél suggereert, maar in Noord-Holland, en wel in het noorden van Noord-Holland, binnen de Westfriese Omringdijk, Z van het meest noordelijke deel van Noord-Holland (De Kop van Noord-Holland).

- De streek omvat geografisch gezien de gemeenten (de afgeronde inwonertallen staan er tussen haakjes achter) Hoorn (70.000), Heerhugowaard (51.000), Medemblik (42.000), Langedijk (27.000), Koggenland (22.000), Stede Broec (21.000), Schagen (de oude gemeente van voor 2013, 19.000), Drechterland (19.000), Enkhuizen (18.000) en Opmeer (11.000) en de voormalige gemeenten Harenkarspel (16.000) en Niedorp (12.000). Alkmaar is vanouds (alleen) Kennemerland, maar sinds enkele herindelingen ligt een (N) stukje van die gemeente ook in West-Friesland. Het betreft met name Koedijk en Oudorp.

- Bestuurlijk gezien valt de gemeente Schagen en vielen de voormalige gemeenten Harenkarspel en Niedorp onder het Gewest Kop van Noord-Holland.

- De streek West-Friesland omvat o.a. de steden en dorpen Aartswoud, Abbekerk, Andijk, Avenhorn, Benningbroek, Berkhout, Blokker, Bovenkarspel, Enkhuizen, De Goorn, Grootebroek, Grosthuizen, Hauwert, Hem, Hensbroek, Hoogkarspel, Hoogwoud, Hoorn, Lambertschaag, Lutjebroek, Medemblik, Midwoud, Nibbixwoud, Obdam, Onderdijk, Oosterblokker, Oosterleek, Oostwoud, Opmeer, Opperdoes, Oudendijk, Scharwoude, Schellinkhout, Sijbekarspel, Spanbroek, Spierdijk, Twisk, Ursem, Venhuizen, Wadway, De Weere, Wervershoof, Westwoud, Wijdenes, Wognum, Zuidermeer, Zwaag, Zwaagdijk Oost en Zwaagdijk West.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Ooit besloot de graaf van Holland dat 'zijn heerlijkheid' West-Friesland die naam zou dragen. Tenminste, op papier. Maar het gebied binnen de Omringdijk wordt in hele oude bronnen net zo hardnekkig aangeduid als Hollant, Westfrieslant en andere variaties die de schrijver het beste uitkwamen. Sinds een akte in 1299 bij het hof van de graaf van Holland op papier is gezet, bestaat de naam West-Friesland. Daarna heeft het gebied een moeizame worsteling gehad met de juiste naam. En de spelling. Volgens het Westfries Archief komen in de hele oude papieren allerlei spellingsvormen voor, dus daar is evenmin een harde aanwijzing te vinden.

De streek kreeg bij de vernieuwing van de spelling in 1948 dat koppelstreepje. Vandaag de dag gaan er soms stemmen op om dat streepje voortaan weer weg te laten. Sommigen spellen het als één woord, maar de variant in twee woorden is toch nog wel het meest gebruikelijk, sommigen gebruiken beide spellingen door elkaar zoals hier. - Volgens Genootschap Onze Taal is de spelling met koppelteken tegenwoordig de enig juiste. Onder de link kun je lezen waarom dat zo is. Anderzijds is het bij een aantal instanties niet fout als ze de naam nog zonder koppelteken hanteren. Want: "Vanwege een spellingregel die tot 1996 gold, zijn er nog wel eigennamen met Westfries: de Westfriese Omringdijk, het Westfries Genootschap (vergelijk het Noordhollands Dagblad)", aldus Onze Taal.

Naamsverklaring
De naam van deze streek heeft te maken met het feit dat oorspronkelijk Friesland en Noord-Holland aan elkaar vast zaten en deze streek dus werkelijk in het westen van Friesland lag. - Waarom West-Friesland zo heet.

Terug naar boven

Karakter

- "Bij veel West-Friezen bestaat de overtuiging anders te zijn dan de rest van Nederland. Die overtuiging gaat gepaard met een zeker eergevoel, West-Friezen zijn er trots op West-Fries te zijn. Ze doen aan Friezen denken, die hebben dat ook. Zijn West-Friezen dan zo bijzonder? Wie dat vraagt, verraadt zichzelf. Hij is van buiten West-Friesland. Een echte West-Fries stelt die vraag niet. Het gaat er namelijk niet om wat dat precies is, West-Fries te zijn, het gaat erom dat je het bént, dat je bent geboren binnen de Omringdijk. De West-Fries is gelijkmatig. Zijn gemoedsleven komt wat moeilijk tot uiting, maar toch is hij ook weer niet zo stug. De oorzaak is gezocht in het eentonige landschap, dat 'in de herfst- en winternevels tot triestigheid vervaagt'. Dat nodigt niet uit tot uitbundigheid, maar ook niet tot radicale denkbeelden of andere 'overdreven' gevoeligheid.

Ook de West-Friese godsdienst was gelijkmatig; de meeste protestanten waren er vrijzinnig en katholieken moesten weinig hebben van het al te devotionele. Buitenstaanders viel nog iets anders op: de West-Friese vrijheidszin, de onafhankelijkheid. Die schreven ze toe aan isolement; aan de afgescheiden ligging, eeuwenlang, tussen zee, meren en kreken. Die vrijheidszin was blijven voortbestaan ook nadat deze streek in 1288 was onderworpen. Ze werd een keurmerk, juist ook in de folklore. Hoewel... Misschien is het West-Friese karakter, die speciale identiteit, wel een 19e-eeuwse uitvinding. Maar sprookje of niet, het idee dat West-Friezen anders zijn heeft zijn uitwerking op hun samenleving. Zelfs vandaag nog." (bron en voor nadere informatie zie het hoofdstuk hierover in de Canon van West-Friesland)

Terug naar boven

Geschiedenis

Bronstijd
Wie vandaag de dag door het prachtige polderlandschap van West-Friesland rijdt, ziet akkers tot aan de horizon. Dat is al eeuwen zo - het was al zo toen de streek nog vaarpolder was, maar ook 3000 jaar geleden was het niet anders. Archeologen kunnen in deze streek namelijk geen schop in de grond zetten, zonder akkers, sloten en boerderijen uit de bronstijd (1600-800 v.Chr.) aan te treffen. Het zit werkelijk overal, onder iedereens voeten, en dat maakt het een van de meest kenmerkende vormen van archeologie voor deze streek.

Het maakt het ook een van de meest bijzondere en waardevolle vormen van archeologie. Nergens in Nederland, bijna nergens in Europa zelfs, heeft de mens in deze periode het land op zo’n grote schaal in cultuur gebracht. Waar op andere plekken her en der een boerderij en akker lagen, reikten in West-Friesland de akkers al tot aan de horizon. Dit zegt veel over het karakter van de streek: de West-Friese grond is goede grond en zelfs 3000 jaar geleden werkte men al hard om er het meeste uit te halen. Maar het leert ons ook veel over de mens in het algemeen. Vaak wordt gedacht dat mensen in de prehistorie in harmonie leefden met de natuur, maar in deze streek was niets minder waar. De West-Friese bronstijd archeologie laat zien dat de mensen toen al in staat waren om een heel landschap naar hun hand te zetten, als je maar hard werkt en een beetje vindingrijk bent.

Er zijn ook nog andere redenen waarom de bronstijd van West-Friesland zo bijzonder is. Zo zijn de resten uit deze periode bijzonder goed bewaard gebleven in deze streek. Kwetsbare materialen, zoals bot en plantenresten, zijn in grote aantallen gevonden, veel meer dan in andere streken. Dit maakt het mogelijk om vragen te beantwoorden die anders niet beantwoord kunnen worden. Daarnaast zijn er grote oppervlakken opgegraven, verspreid over de hele streek, waardoor we een beeld kunnen vormen van een hele streek in plaats van een enkele vindplaats.

De meeste van deze opgravingen hebben plaatsgevonden tijdens de ruilverkaveling. Archeologen van het toenmalige Instituut voor Pre- en Protohistorie hebben toen met man en macht gewerkt om de archeologie te redden van al het vernietigende graafwerk. Ze hebben toen zo hard gewerkt dat er veel meer gegevens en vondsten zijn verzameld dan men kon bestuderen (toen de archeologen hier klaar waren, moesten ze namelijk gelijk weer door om archeologie op andere plaatsen te redden). Jarenlang hebben de gegevens over de prachtige bronstijd van deze streek daarom op de plank gelegen. Totdat in 2011 vijf onderzoekers op de Universiteit Leiden samenkwamen om het verhaal van deze streek 3000 jaar geleden te reconstrueren en te kunnen delen met de huidige inwoners van de streek (en de rest van de wereld). De resultaten van hun onderzoek vind je op de site Bronstijd West-Friesland.

Boeren maakten in de bronstijd al bewuste keuzes bij de inrichting van hun land en het landschap in West-Friesland, en die keuzes zijn verrassend anders dan tot voor kort gedacht. De mensen woonden in boerendorpjes en vormden een hechte gemeenschap waarin veel werd samengewerkt. Dat concludeert Wouter Roessingh in zijn proefschrift 'Dynamiek in beeld. Onderzoek van Westfriese nederzettingen uit de bronstijd', dat hij in december 2018 heeft verdedigt aan de Universiteit Leiden. In zijn dissertatie worden de onderzoeksgegevens van oude opgravingen samengebracht en de organisatie en de dynamiek van nederzettingen in deze regio gedurende de bronstijd beschreven. Zo ontstaat een beeld van de organisatie van het boerenbestaan destijds.

Het oostelijk deel van West-Friesland was in de midden- en late bronstijd (ca. 1600-800 v.Chr.) een, langdurig bewoond, dichtbevolkt gebied met vele boerendorpjes. Door de uitzonderlijk goede conserveringsomstandigheden in dit voormalig kwelderlandschap is de regio een schatkamer voor overblijfselen uit die tijd. De dorpjes zijn vaak vele generaties lang bewoond en hierdoor is voor archeologen een ‘gestapeld landschap’ bewaard gebleven. In zijn studie ontrafelt Roessingh, archeoloog bij ADC ArcheoProjecten, deze complexe stratigrafie en brengt daarmee een dynamisch cultuurlandschap in kaart.

Nieuwe boerderijen werden regelmatig op dezelfde plaats als de voorgangers gebouwd en ook de vele sloten, gegraven om terreinen af te bakenen en het land droog te houden, werden lange tijd onderhouden door samenwerking en afstemming. Dit stabiele landschap wordt op een bepaald moment opgegeven en de functies van terreinen veranderden. Op plaatsen waar eerst boerderijen stonden, werden bijvoorbeeld akkers ingericht. Door de lange bewoningsduur van terreinen en de goede conservering en herkenbaarheid van grondsporen zijn de Westfriese vindplaatsen bij uitstek geschikt om deze dynamiek in beeld te brengen. Veel beter dan elders in Nederland is het daarom in West-Friesland mogelijk inzicht te krijgen in de keuzes die men in de bronstijd heeft gemaakt bij de inrichting van het landschap. Dat maakt deze studie een ijkpunt voor bronstijdonderzoek in Nederland, maar ook in noordwest Europa. Vrijwel nergens zijn dergelijke bronstijdlandschappen zo goed bewaard gebleven en zo intensief onderzocht.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze streek, kun je terecht bij de volgende instanties, sites en literatuur:

- Canon van West-Friesland.

- Westfries Museum in Hoorn.

- Het Westfries Genootschap (WG) zet zich al sinds 1924 in voor behoud en ontwikkeling van de cultuur en de historie van West-Friesland. De Jaarboeken ouder dan 10 jaar zijn via de link deels ook online te raadplegen. - Nieuws van het Westfries Genootschap op Facebook.

"In 'n skroiversgroep van WG zitte mense die 't mooi vinden om altemetteres 'n stukkie, 'n roim of 'n liedje in 't Westfries te skroiven. Dat wordt den voorlezen of zongen op de skroiverseivend. Alleman kroigt vast een paar raadgevings om 't de are keer nag beterder te doen. Dut beurt allegaar op z'n Westfries: gemoedelijk en met 'n gloim. D'r benne nou ruim 50 skroiflede bai 4 skroiversgroepe. Zo'n groep komt zo'n 8 keer 't jaar bai mekaar. Dat beurt in Hoogkarspel, Hoogwoud, Langedijk en in Veenhuizen. Dat loit bai De Waard." De leden van de schrijversgroepen kunnen hun ei ook kwijt in kwartaalblad Skroivendevort, dat al sinds 1988 verschijnt. Via de rechterkolom onder de link is een aantal artikelen uit recente jaargangen ook online te lezen.

- Het ontstaan van West-Friesland door Frans J.P.M. Kwaad, fysisch-geograaf.

- Nederlandse Geologische Vereniging afdeling West-Friesland.

- Stichting Westfriese Families (genealogie).

- Stichting Coordinatie Onderzoek Oud-Geestmerambacht (een streek N van Alkmaar).

- De organisatie Archeologie West-Friesland heeft tot doel het ondersteunen en adviseren van de aangesloten gemeenten op het gebied van archeologie. De medewerkers brengen hun archeologische deskundigheid in bij bestemmingsplannen, bouwplannen, ontwikkelingsplannen, herinrichtingsplannen en andere plannen voor bodemingrepen. In het traject van Archeologische Monumentenzorg wordt zorgvuldig gekeken welke vorm van onderzoek nodig is bij een bepaalde bodemverstoring. Vaak is geen enkel onderzoek nodig, soms enig onderzoek en in ongeveer 2% van de bodemingrepen in de regio is een werkelijk archeologisch onderzoek wenselijk.

Archeologie West-Friesland beheert verder de Archeologische Waardenkaarten en Archeologische Beleidskaarten van de gemeenten Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec. Zij voert ook zelf archeologisch onderzoek uit, in de vorm van booronderzoek, proefsleuvenonderzoek of opgravingen. Van ieder archeologisch onderzoek verschijnt een rapportage in de serie West-Friese Archeologische Rapporten, die je op hun site kunt downloaden. Het archeologisch onderzoek vindt zowel plaats in opdracht van gemeenten als in opdracht van projectontwikkelaars en particulieren.

Verder is een belangrijk doel van de organisatie om de archeologische kennis over de regio uit te dragen onder de inwoners. Bijvoorbeeld door het uitgeven van folders en het schrijven van artikelen in tijdschriften van historische verenigingen e.a. bladen. Vondsten worden getoond in o.a. het Westfries Museum in Hoorn en in de Stadsgevangenis van Enkhuizen. De medewerkers van Archeologie West-Friesland houden ook regelmatig lezingen, met name voor verenigingen in de regio. En indien mogelijk worden bij opgravingen open dagen georganiseerd zodat iedereen ter plekke uitleg bij de vondsten kan krijgen. Daarnaast ben je altijd welkom om buiten de bouwhekken bij een opgraving te komen kijken, en als de tijd het toelaat geven zij graag uitleg bij al het fraais dat uit de bodem van deze streek naar boven komt.

- De doelstellingen van Stichting Regionale Archeologie Gheestmanambocht (RAG) zijn o.a. het stimuleren van archeologisch en cultuurhistorisch onderzoek en het openbaar maken van de resultaten van dit onderzoek. Stichting RAG is (in 2005) opgericht omdat bij bestaande historische verenigingen deze activiteiten onvoldoende aan bod kwamen. Daarnaast was de deelname aan allerlei (inter-)gemeentelijke activiteiten noodzakelijk o.a. om in en rond de uitbreiding van Recreatiegebied Geestmerambacht het behoud van archeologische en cultuurhistorische waarden te waarborgen. Stichting RAG richt zich voornamelijk op het oorspronkelijke Geestmerambacht, maar in voorkomende gevallen ook op de Schager en Niedorper Koggen en overig Noord-Holland Noord. De educatieve taak van RAG uit zich in het organiseren van excursies, lezingen en museumbezoeken, het publiceren op haar website en het 2x per jaar uitgeven van het tijdschrift Poldergeest, waarvan oudere nummers op de site ook online te lezen zijn.

- In het kader van de dijkversterking Hoorn-Amsterdam zijn in 2014 de rapporten 'Een spiegel van water, dijk en land. Archeologisch bureauonderzoek ten behoeve van de Milieueffectrapportage (M.E.R.) van de dijkversterking Hoorn-Amsterdam' (364 pag.) en 'Dijkversterking Hoorn-Edam. Archeologisch Bureauonderzoek land- en waterbodem' (82 pag.) verschenen. De rapporten bevatten o.a. uitvoerige beschrijvingen in tekst en beeld van verleden en heden van de bebouwing aan de dijk in alle kernen langs het Markermeer in West-Friesland en Waterland.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De 7 gemeenten in West-Friesland stemmen sinds 2018 vraag en aanbod van bedrijventerreinen in regionaal verband beter op elkaar af. Samen met de provincie Noord-Holland hebben ze in dat kader een convenant gesloten. Een eenduidige strategie om het overaanbod tegen te gaan en bestaande bedrijventerreinen te verbeteren kwam tot stand in nauwe samenwerking met de provincie en Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord. Overaanbod van bedrijventerreinen is ongewenst, omdat dit onder meer leidt tot halfgevulde terreinen, leegstand, lagere vastgoedwaarden, en een onnodige aanslag op gronden. De geschatte behoefte voor de regio tot 2040 is circa 50 hectare. Het aanbod zou zonder ingrijpen kunnen oplopen tot circa 200 hectare.

Om die reden gaan de Westfriese gemeenten een gezamenlijke strategie hanteren, gericht op het terugdringen van overaanbod. Hierdoor is inmiddels circa 70 hectare aanbod uit de markt genomen en circa 65 hectare aan plannen bevroren. Deze kunnen pas worden ontwikkeld wanneer de noodzaak hiervan is aangetoond. Daarnaast is er ook inzet om bestaande bedrijventerreinen in goede staat te houden dan wel te verbeteren. Dit gebeurt onder meer met het provinciale programma 'Herstructurering en intelligent ruimtegebruik bedrijventerreinen'. Ook gaat men gezamenlijk de marketing en acquisitie oppakken. De afspraken in het convenant dragen bij aan het verbeteren van het vestigingsklimaat in de regio West-Friesland en in de provincie en bieden zowel markt als overheden een helder kader, waardoor de economie zich optimaal kan ontwikkelen. (bron: Provincie Noord-Holland, 7-6-2018)

- De verkeersverbinding tussen Alkmaar, Heerhugowaard, Hoorn en Enkhuizen is de verkeersslagader van West-Friesland. Het verkeer op deze wegen is het afgelopen decennium sterk gegroeid, met als gevolg steeds meer dichtslibbende wegen, vertragingen en ongelukken. Meer dan 40 jaar is er gediscussieerd over het verbeteren van deze wegverbinding. Gezien het regio-overschrijdend belang van de route neemt de provincie in 2000 het voortouw om te komen tot een hoogwaardige verkeersverbinding. In 2006 ondertekenen 16 gemeenten, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en het georganiseerd bedrijfsleven een intentieovereenkomst als eerste stap naar de opwaardering van het tracé.

De N23 Westfrisiaweg, zoals de deels nieuwe* en deels opgewaardeerde** weg is gaan heten, is het Noord-Hollandse deel van de uiteindelijk beoogde totale verkeersverbinding N23 van Alkmaar tot Zwolle. De verbinding verbetert de doorstroming van het verkeer, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid in de regio West-Friesland, en bevordert de daarmee ook de economie en werkgelegenheid. De aanleg is in 2012 van start gegaan en beoogt medio 2018 gereed te komen. - Nadere informatie vind je op de site N23 Westfrisiaweg van de provincie Noord-Holland. - Detailinformatie over de N23 per deeltraject. - Interactieve kaart van de N23, met afbeelding van het traject, en per deeltraject een toelichting.
* Heerhugowaard-Hoorn en Hoogkarspel-Grootebroek.
** Hoorn-Hoogkarspel, voorheen N302, en Grootebroek-Enkhuizen, voorheen N506.

- Regiovisie bestuurlijke organisatie West-Friesland (2009).

- West-Friesland heeft de ambitie om zich de komende jaren te ontwikkelen tot BioValley, de 'biologische groentetuin van Nederland'.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- 2013 was het Jaar van de Stolp. Via de link kun je een fietsrouteboekje downloaden met 3 routes langs tientallen bezienswaardige stolpboerderijen in West-Friesland en de Kop van Noord-Holland.

- Dirk Beemster uit Hoorn inventariseert Bouwvallen in West-Friesland.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Voor de evenenten Westfriese Mini Flora (eind februari), Halloweenfair West-Friesland (weekend in oktober) en idem Unicefrun (op een zondag eind oktober) zie bij Bovenkarspel > Jaarlijkse evenementen.

- Stichting Entertainment & Cultuur West-Friesland (StecWF) staat voor het organiseren van activiteiten zoals (benefiet) evenementen, kinderfeestjes, figuratie, het bouwen van decoratiestukken, spellen en andere zaken. Dit met ondersteuning van externe bronnen als sponsoren, fondsen en donateurs. Hun doel is de cohesie en een bindend gevoel tussen de bewoners, de vrijwilligers, bedrijven en organisaties in de streek te versterken. Hun doel is tevens om met hun projecten in positieve zin bij te dragen aan de samenleving. In totaal doen er ongeveer 100 vrijwilligers mee met de diverse activiteiten. Sommigen op regelmatige basis en sommigen op afroep. Velen doen dit vanuit de bijstand, WAO of Wajong. Sommigen naast hun werk. Met hun activiteiten halen ze mensen uit hun sociaal isolement en geven hen de mogelijkheid om (weer) in het sociale circuit terecht te komen en zich (weer) waardevol te voelen. Ook leggen ze de nadruk op hun talenten, waardoor het zelfvertrouwen groeit. Tot slot is het ook een doel van de stichting om betaalbare activiteiten voor de samenleving te organiseren.

- Tijdens de Gabberweek (in de voorjaarsvakantie) kunnen alle kinderen van basisscholen uit de gemeenten Drechterland, Enkhuizen, Medemblik, Opmeer en Stede Broec (oftewel het NO deel van de bestuurlijke regio West-Friesland) deelnemen aan vele leuke activiteiten. Jaarlijks doen zo’n 1600 kinderen mee. Dit project is een bijzondere samenwerking tussen kinder- en jongerenorganisaties, bedrijfsleven en overheid. De Gabberweek wordt ondersteund door ruim 300(!) vrijwilligers en aangestuurd door 9 bestuursleden en 2 jongerenwerkers. Tijdens de week rijden er continu ruim 30 busjes, 10 personenauto’s en 2 touringcars om alle kinderen volgens schema te vervoeren. Het doel van de Gabberweek is kinderen te laten kennismaken met leeftijdsgenootjes uit andere dorpen en uit verschillende lagen van de samenleving. Samen plezier maken staat voorop. Sinds 2007 organiseren ze tevens activiteiten voor de 60+ senioren uit de gemeente Opmeer en de voormalige gemeente Abbekerk. Ook dit met groot succes; er doen ca. 250 senioren mee.

- De Ronde van de Westfriese Omringdijk (wielrennen) is jaarlijks op een zondag eind juni. Tijdens de naar keuze 50, 80 of 135 km over de monumentale dijk en het boeiende binnendijkse gebied snuif je de rijke Westfriese historie op en proef je de cultuur van de oude VOC-steden.

- Het evenement Tractor Pulling West-Friesland (op een zaterdag in juli) vindt plaats in de buurtschap Wogmeer.

- Westfriese Waterweken (juli en augustus).

- "Het Truckrunfestival (september) is een dag vol sporten en leuke activiteiten, waaronder ook de toertocht van Truckrun West-Friesland. Een festival voor iedereen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en hun familieleden. Er is deze dag van alles te doen voor iedereen in het gezin! Leuke activiteiten als schminken, sjoelen en ook de kans om informatie te ontvangen van sportverenigingen die zich richten op G-sporters en een kleine clinic om ervaring op te doen. Of ben je misschien meer geïnteresseerd om ideeën op te doen omtrent vrijetijdsbesteding? Of misschien eens het trampolinepark en BMX & Skatepark van Samcity bezoeken? Het kan deze dag allemaal! Tot 12.00 uur kun je op een BMX of een stuntstep het BMX & Skatepark van Samcity verkennen. De gehele dag door zijn er verschillende stands waar door VrijetijdsbestedingNH en sportclubs uit de buurt kleine activiteiten te doen zijn. Veelal zullen deze gratis zijn en bij sommige zal een kleine vergoeding worden gevraagd."

- Het West-Friesland Muziekfestival (weekend begin november) is een competitie van een 12-tal muziekverenigingen (zowel harmonieën als fanfares als brassbands) uit de regio. In de loop der jaren zijn er verschillende locaties geweest. Tegenwoordig wordt het festival gehouden in Theater De Binding in Zuid-Scharwoude. Het festival is er sinds 1973, en is ontstaan omdat men iets 'spannenders' wilde dan de klassieke concoursen met de verplichte nummers van voorheen. De muziekkeuze is nu vrij, met meer eigen inbreng en show. Een jury beoordeelt de muzikale prestaties maar ook de totale presentatie. Er zijn dagprijzen en voor de algehele winnaar is er een bokaal.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De Westfriese Omringdijk is een van de langste (126 km) en oudste (ca. 800 jaar oud) dijken van ons land. De dijk heeft mede bijgedragen tot het ontstaan van het huidige Noord-Holland. Het is een beeldbepalend element in de streek en een belangrijk stuk cultureel erfgoed. De dijk wordt door de regio gepromoot als "keten van kunst, cultuurhistorie en recreatie".

In 2009 is het Beeldkwaliteitsplan Westfriese Omringdijk vastgesteld. De Provincie Noord-Holland en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gaan de Westfriese Omringdijk opknappen en meer zichtbaar maken in het landschap. De Omringdijk is belangrijk Noord-Hollands cultureel erfgoed en vertelt de geschiedenis van de eeuwenlange strijd van de Westfriezen tegen het water. Doel van het Beeldkwaliteitsplan is het versterken van de ruimtelijke en cultuurhistorische kwaliteit. Daarnaast geeft het plan sturing aan ontwikkelingen en maakt het ontwikkelingskansen zichtbaar. Het Beeldkwaliteitsplan wordt verder uitgewerkt op lokaal niveau en wordt opgenomen in projecten als onderdeel van het uitvoeringsprogramma Westfriese Omringdijk.

Vele partijen zetten zich in voor het promoten van de Westfriese Omringdijk als toeristische bestemming. De vorderingen van de opknapbeurt van de dijk en de culturele activiteiten die op en rond de dijk worden georganiseerd, kun je vinden op de site Westfriese Omringdijk.

Archeologen hebben tijdens opgravingen bij Winkel in 2015 een stuk van de oudste versie van de Westfriese Omringdijk kunnen blootleggen. In de jaren zeventig van de 20e eeuw was, even verderop, bij de aanleg van de N242 al eens onderzoek gedaan. Maar de onderzoeksmethoden zijn in de loop der jaren sterk verbeterd. Ze hopen nu dan ook nauwkeurig vast te kunnen stellen wanneer de Westfriese Omringdijk voor het eerst werd aangelegd. Bovenop de oude dijk is namelijk steeds een nieuwe laag gekomen om de dijk sterker te maken.

Frans Diederik en Gerrit Rot zetten zich er voor in om de Westfriese Omringrijk in aanmerking te laten komen voor de status van UNESCO Werelderfgoed. Werelderfgoed is cultureel en natuurlijk erfgoed dat wordt beschouwd als onvervangbaar, uniek en eigendom van de hele wereld, en waarvan het van groot belang wordt geacht om te behouden. Alleen erfgoed dat is ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van UNESCO mag deze titel dragen. In Nederland hebben onder meer de Waddenzee, het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer, de grachtengordel van Amsterdam, de Beemster, het Rietveld Schröderhuis in Utrecht, de Stelling van Amsterdam en de Van Nellefabriek in Rotterdam de status van Werelderfgoed.

- In 2012 is het 88 kilometer lange wandelpad 'West-Fries Dwars' door West-Friesland aangelegd. De wandelroute loopt door het rijke Westfriese cultuurlandschap. Wandelaars komen langs karakteristieke boerderijen, dijken, ontginningslinten en droogmakerijen én maken kennis met de Westfriese Omringdijk. De route loopt van Bergen aan Zee via Enkhuizen naar Sneek (Friesland).

- Recreatieschap Westfriesland is een Gemeenschappelijke Regeling die voor de Westfriese gemeenten de belangen behartigt van openluchtrecreatie, natuur en het landschap. De terreinen van het Recreatieschap zijn gevarieerd ingericht en bieden voor elk wat wils. Het Recreatieschap ontwikkelt recreatiemogelijkheden dicht bij huis voor de Westfriese gemeenten en hun inwoners, en zorgt voor een toeristisch-recreatief aantrekkelijke regio voor dagjesmensen en verblijfsrecreanten. Het Recreatieschap beheert en onderhoudt recreatiegebieden en stimuleert de ontwikkeling van fiets-, vaar- en wandelnetwerken en andere recreatieve voorzieningen. Het Natuur- en Recreatieplan Westfriesland verbindt en vormt de basis voor het beleid. Het kleinschalige Westfriese landschap is aantrekkelijk om te ontdekken en in te verblijven. Verstedelijking van het landschap legt echter een druk op de groene omgeving. Het Recreatieschap werkt met en voor de Westfriese gemeenten en andere partijen om de openluchtrecreatie in de regio natuurlijk, aantrekkelijk en uitnodigend te houden.

- IVN afd. West-Friesland.

- Bijenteeltvereniging West-Friesland is in 1916 opgericht, heeft ca. 70 leden, en is vooral actief in het oosten van de regio. De vereniging organiseert regelmatig een kennismakingscursus. Enerzijds om geïnteresseerden zodanige kennis en vaardigheden bijbrengen dat zij bijen kunnen gaan houden, anderzijds om potentiële leden t werven.

- NME West-Friesland is het samenwerkingsverband van 3 NME-centra in het oostelijk deel van de regio; namelijk in Stede Broec, Hoorn en Enkhuizen. Het Scholenprogramma Omgevingsonderwijs biedt scholen, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven tal van producten en activiteiten om de affiniteit van kinderen met hun omgeving en het inzicht in hedendaagse natuur- en milieuvraagstukken te vergroten. Leskisten, lessen en excursies, materialen en projecten zijn digitaal te boeken via de website.

- Natuurgebieden in West-Friesland van Staatsbosbeheer.

- "In het water nabij natuurvriendelijke oevers komt aantoonbaar meer biodiversiteit voor, zo blijkt uit onderzoek van Naturalis/BioMon. De provincie Noord-Holland heeft op meerdere plekken in het kanaal Omval-Kolhorn de oevers natuurvriendelijk ingericht. Langs deze oevers komen meer soorten kiezelwieren en dansmuggen voor dan langs de oude harde, steile oevers. Dit is aangetoond met behulp van DNA-analyse van watermonsters. Natuurwaarden vergroot. Tussen 2007 en 2012 heeft de provincie Noord-Holland op 10 locaties de natuurwaarden vergroot langs het kanaal Omval-Kolhorn, dat loopt van Heerhugowaard tot aan Kolhorn, door een groot deel van het westen van West-Friesland. Het kanaal is ontwikkeld tot een natuurverbinding met moerasjes, grasland, plasbermen en natuurvriendelijke oevers. Daarvoor is onder andere een dijkdoorbraak gemaakt om het gebied te vernatten. Het gebied wordt nu deels beheerd door Staatsbosbeheer en is onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN).

Recente werkzaamheden. In de zomer van 2020 heeft de provincie een extra natuurvriendelijke oever aangelegd. Onder andere ten noorden van de Braaksluis in Lutjewinkel is die goed te zien. De damwand staat hier een stuk van de oever af, zodat tussen damwand en oever een stuk ondieper water ontstaat, met minder harde stroming dan in het kanaal. Plaatselijk ontstaat zo een nieuw stukje natuur, met onder water een diversiteit aan planten. Bovendien kunnen dieren en vissen er paaien of uitrusten. Deze nieuwe oever is aangelegd als onderdeel van regulier onderhoud aan de damwanden. De provincie heeft onderzocht hoe het onderhoudsproject kon bijdragen aan de natuurverbinding. De nieuwe natuurvriendelijke oever is daar een voorbeeld van. Ook zijn damwanden deels onder water geplaatst, zodat dieren makkelijker in en uit het water kunnen – en dus geen barrière ondervinden van de stalen platen. Op andere plekken steken de damwanden juist wél boven water uit, om golfslag tegen te gaan waar weer andere flora en fauna van profiteren.

Kiezelwieren en dansmuggen. In een gecombineerde onderzoeksopdracht van het waterschap Hollands Noorderkwartier en de provincie Noord-Holland heeft Naturalis met de steun van BioMon, expertisebureau voor genetische biomonitoring, een onderzoek gedaan naar de bijdrage van natuurvriendelijke oevers aan biodiversiteit. Met DNA-analyses van watermonsters werden soorten onderzocht die sterk indicatief zijn voor de waterkwaliteit: kiezelwieren en dansmuggen. De resultaten laten zien dat zowel van dansmuggen als kiezelwieren meer soorten voorkomen langs de natuurvriendelijke oevers dan langs de steile oevers." (bron: Provincie Noord-Holland, november 2020)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in West-Friesland, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Diaserie van oude ansichtkaarten van West-Friesland.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over West-Friesland (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Media / nieuws: - WEEFF is de regionale omroep voor deze streek. - WestFriesland.tv is het internet televisie station voor deze regio. - WestFriesland.tv op Facebook. - Nieuws uit deze streek op Nu.nl. - Nieuwssite Ons West-Friesland.

- Muziek: - Muziekschool Oostelijk West-Friesland (MOW) is de regionale instelling voor kunsteducatie op het gebied van muziek, met een breed aanbod voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen, maar ook samenwerkingspartner van muziekverenigingen, scholen en culturele instellingen. MOW wil elke deelnemer een stimulerende leeromgeving bieden, waarbinnen ruimte is voor iedereen ongeacht leeftijd. Deze leeromgeving bestaat uit een veelheid van cursussen, lessen en aanvullende activiteiten, in logische samenhang, toegespitst op de leeftijd, wensen en mogelijkheden van elk individu. MOW is van mening dat kinderen en jongeren ook binnenschools optimale culturele en creatieve ontwikkelingskansen moeten krijgen; immers de jeugd van nu heeft veel meer nodig dan alleen cognitieve vakken. Daarom werkt MOW ook samen met verschillende scholen in het basis- en voortgezet onderwijs, middels muziekprojecten, coaching leerkrachten, inschakeling vakleerkracht, workshops etc. Je kunt bij MOW lessen volgen op vele verschillende instrumenten, en op vele locaties in de regio.

- Trekzakvereniging West-Friesland is een bloeiende vereniging voor Trekzakspelers in deze regio. Onder het motto: "Gezellig samen muziek maken in een ongedwongen sfeer" worden er in de wintermaanden trekzaklessen georganiseerd. Ze hebben ook een Trekzakorkest, dat in de zomerperiode oefent en ook regelmatig optreedt. Bovendien organiseert de Trekzakvereniging 2x per jaar een Trekzakavond, waarbij prominente Nederlandse en internationale trekzakspelers het podium betreden. Vaak wordt hier ook een workshop aan gekoppeld, waarbij de leden in de gelegenheid worden gesteld om de fijne kneepjes van de echte kenners te leren.

- Sport: - Kynologenclub West-Friesland (hondensport) heeft afdelingen in Heerhugowaard, Heiloo, Hoorn, Schagen en Den Helder.

- Wielervereniging WV West-Frisia heeft leden in heel West-Friesland. "In het voorjaar wordt gezamenlijk getraind in de weekenden. Het bezoekerscentrum in het Streekbos (Bovenkarspel) is dan het vertrekpunt van een training richting Den Oever. Deze trainingen zijn een voorbereiding op het wedstrijdseizoen. De training vinden plaats onder leiding van een trainer. De training, waarvoor een helmplicht geldt, volgt zoveel mogelijk de trainingsopbouw. Vanaf begin april vinden er - op de dinsdagavonden - onder leiding van een verenigingstrainer wederom gezamenlijke trainingen plaats. Bij deze trainingen komen de verschillende onderdelen van de wielersport aan bod. Denk hierbij aan speciale sprinttrainingen, tijdrittrainingen, krachttraining op de fiets of bijvoorbeeld techniektrainingen. Deze trainingen zijn ook bedoeld voor mensen die voor het eerst kennis maken met de wielersport.

Sinds jaar en dag organiseert West-Frisia de Zomeravondcompetitie, een serie trainingswedstrijden op de woensdagavond. Deze clubritten worden door de licentiehouders gebruikt als voorbereidingswedstrijden, maar zijn ook een prima opstap voor mensen die kennis willen maken met de wielersport. De wedstrijdjes vinden van begin april tot half september plaats op het clubparcours in het Nassaupark te Bovenkarspel. Naast de 'normale' wedstrijden worden er ook altijd een langeafstandskampioenschap, twee puntenkoersen en drie tijdritten georganiseerd, zodat alle facetten van de wielersport aan bod komen. Sinds enkele jaren is West-Frisia in het trotse bezit van een jeugdafdeling. Onder begeleiding van een gediplomeerd trainer traint de jeugdafdeling op de woensdagavond voorafgaand aan de hierboven genoemde trainingswedstrijd. In het voorjaar wordt er ook een aantal maal op de zaterdag samen getraind. Hier kunnen (toekomstige) jeugdleden op ongedwongen wijze kennismaken met de wielersport. Sinds 2011 is West-Frisia ook een fraaie MTB-tak rijker. In de wintermaanden vinden er crosstrainingen plaats."

- Welzijn: - "Vrijwilligerspunt faciliteert en ondersteunt bij vrijwilligerswerk in een groot deel van de regio West-Friesland. Wij zorgen dat vrijwilligers leuker, makkelijker en beter hun werk kunnen doen. Daarnaast delen we onze rijke kennis, kunde en netwerk met non- profit organisaties, zodat zij effectiever vrijwilligers kunnen aantrekken, inzetten en behouden. Vrijwilligerspunt hanteert de definitie van vrijwilligerswerk zoals opgesteld door Movisie: “Werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving". Vrijwilligerswerk is leuk, leerzaam, noodzakelijk, zinvol, uitdagend, verrijkend. Vrijwilligerswerk is altijd mensenwerk. Vrijwilligers zijn het cement van de samenleving. Vrijwilligerswerk zorgt voor een kwalitatief sterke en vitale samenleving. Vrijwilligerspunt verleent zijn diensten voor de volgende zeven gemeenten in de regio: Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec."

Reacties

(2)

Waarom werd in Westfriesland boven voordeuren het teken IHS In Hoc Signum ( in dit teken zult gij overwinnen) aangebracht?
Verleden week nog gezien in de Zuidermeer.

Dank voor de tip. Weer wat geleerd, want ik had er nog nooit van gehoord / het nog nooit gezien. Volgens https://nl.wikipedia.org/wiki/IHS zijn er meer betekenissen, maar volgens het Westfries Genootschap heeft het inderdaad de betekenis die u noemt, en ze melden er ook bij waar het - in deze regio - symbool voor staat: "Kijk eens naar de ramen boven de voordeuren, daarin zie je hier en daar een kruis met de letters IHS. Dit betekent: In dit Teken (van het kruis) zult gij Overwinnen (In Hoc Signo Vinces). Het is een getuigenis van de rooms-katholieke bewoners. Bedoeld wordt de overwinning op de protestanten." Aldus http://www.westfriesewinkeltjes.nl/uploads/images/WFW%20Print%20uitgewer... (zie pagina 3, punt 2), waar zij het constateren bij enkele panden in Bovenkarspel.

Qua regionaal voorkomen meldt een auteur in een artikel op de site van het Westfries Genootschap: ""We beginnen in Bovenkarspel. Wat wel mooi is, dat zijn de uiterlijke tekenen van het Geloof. Huis naast huis wenken in de bovenlichten de symbolische letters I.H.S. In hoc signo — in dit teken zult gij overwinnen! Heeft Brugge zijn Mariabeeldjes op de hoeken der straten, de Streek heeft zijn bovenlichten. En beide zijn ze ontsproten aan de Liefde." (bron: https://www.westfriesgenootschap.nl/archivering/speelwagen/1947/speelwag...). Aangezien u het ook heeft gezien in Zuidermeer, komt het kennelijk breder voor dan alleen in de Streek en lijkt het inderdaad een typisch Westfries verschijnsel te zijn.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen