Gemeente Wijhe anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
Het grondgebied van de voormalige gemeente Wijhe is tegenwoordig verdeeld in de dorpen Wijhe en Boerhaar in het Z, en de buurtschappen Elshof, Herxen en Marle in het N (Den Nul op de kaart valt onder het Z buurdorp Olst). (© gemeente Olst-Wijhe)
De Wiejese Diekdaegen (1e weekend van september) is naar eigen zeggen het gezelligste feestweekend van Salland. Met op zaterdag o.a. de Rommelmarkt XXL, een lint van ongeveer één kilometer marktplaatsen en kramen. Een deel is ingericht als Brocante markt.
- Wijhe is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Olst-Wijhe. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2000.
- Wapen van de voormalige gemeente Wijhe.
- Onder het dorp Wijhe vallen ook de buurtschappen Elshof, Herxen en Marle, en voor de postadressen ook het dorp Boerhaar.
Terug naar bovenUitspraak
Wieje.
Oudere vermeldingen
960 kopie eind 16e eeuw in villa Wie*, 1133 Wie, Wye, ca. 1310 Wie, 1381-1383 Wie, Wye, 1556 Weije, 1803 Wye, Wyhe, 1883 Wije, 1887 Wijhe.
* Vanwege deze oudste vermelding in dit jaar, heeft het dorp in 2010 het 1050-jarig bestaan gevierd. Op de site onder de link kun je terugkijken wat er door het jaar heen allemaal aan festiviteiten is georganiseerd.
Naamsverklaring
De naam stamt van het Oudnederlandse wie, ontstaan uit het Germaanse wîha*- 'heidens heiligdom'. Vergelijk Wehe.(1)
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Iesseldonk.
Wijhe ligt N van Deventer en Olst en grenst in het W aan de IJssel.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Wijhe 524 huizen met 3.412 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 183/1.184 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Wijnvoorden 14/120, Herxen 51/368, Wechterholt 50/314, Tongeren 115/692, Hengeveld 55/337, Wengelo 34/242 en Marle 22/155. Tegenwoordig heeft het dorp, inclusief de bijbehorende buurtschappen (maar zonder het dorp Boerhaar) ca. 3.000 huizen met ruim 7.000 inwoners.
Terug naar boven- Wijhe is in november 1813 van de Fransen bevrijd door een kozakkenregiment Basjkieren.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende instantie en site:
- Historische Vereniging Wijhe richt zich op het onderzoeken van de geschiedenis van deze voormalige gemeente met haar dorpen en buurtschappen. De resultaten van die onderzoeken worden onder meer gepubliceerd in het tijdschrift Rondom de Toren. Tot en met 2019 had de vereniging haar onderkomen in het door haar beheerde Wijhes Museum (tot medio 2016 Oudheidkamer IJsselstreek geheten). Sinds 2020 heeft de vereniging haar onderkomen in het pand op Langstraat 52 en is het Wijhes Museum opgeheven. - De openingstijden vind je hier. In de zomermaanden organiseert de Historische Vereniging rondwandelingen door het dorp onder leiding van een gids.- Nieuwe leden zijn altijd welkom. De vereniging beheert ook het dorpsarchief. Het archief omvat onder andere informatie van de burgerlijke stand, notariële akten, landkaarten, foto’s, een bibliotheek en archieven van bedrijven, instanties en verenigingen. Men kan dit materiaal raadplegen om onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar voorouders die hier hebben geleefd. Iedereen die zich wil verdiepen in de eigen familiegeschiedenis is van harte welkom bij de contactdagen van de werkgroep Genealogie.
"Elke 2e zaterdag van de maand in de periode van september tot en met april is in het pand van Historische Vereniging Wijhe gelegenheid om onderzoek te doen naar voorouders. Leden van de Werkgroep Genealogie zijn dan van 10.30-16.00 uur aanwezig om bezoekers bij te staan. Het gebruikmaken van deze dienstverlening is gratis. Een vrijwillige bijdrage is altijd welkom. Vrijwilligers zijn aanwezig om de bezoeker wegwijs te maken in de veelheid aan materiaal dat in de archieven en op het internet beschikbaar is. Bezoekers kunnen ook gebruik maken van het materiaal dat de vrijwilligers in hun computerbestanden hebben zitten. Een interessante bron voor familieonderzoek is de collectie familie-advertenties. Deze advertenties zijn systematisch op naam opgeborgen en gemakkelijk terug te vinden. Bezoekers die voor het eerst willen komen raden wij aan om dat ’s middag te doen. Het is dan meestal iets rustiger en de werkgroepleden kunnen meer aandacht aan u besteden. Onderzoek naar uw eigen voorouders is een spannende bezigheid. Het opzetten van een familie- of stamboomonderzoek is niet moeilijk. Maar om op gang te komen kunt u natuurlijk wel wat hulp gebruiken."
Terug naar boven- Wijhe heeft 57 rijksmonumenten.
- Wijhe heeft 3 gemeentelijke monumenten.
- De Protestantse (PKN) Nicolaaskerk in Wijhe (Kerkstraat 15) is een driebeukige laatgotische kerk. De oudste kerk op deze plaats dateert van omstreeks 1100. De tufstenen van deze kerk zijn later hergebruikt bij de bouw van de nieuwe kerk. De toren is omstreeks 1300 gebouwd in romaanse stijl. In een latere periode is de toren in gotische stijl verhoogd. Laat in de 14e eeuw is het koor vernieuwd. Het schip van de kerk kreeg in de loop van de 15e en 16e eeuw zijn huidige vorm. In de kerk bevinden zich drie graftombes voor respectievelijk de drost van Salland Robert van Ittersum tot Nijenhuis (1645-1705), voor het lid van de ridderschap van Holland en van de gecommitteerde raden en van de Raad van State Transislanus Adolf van Voorst tot Hagenvoorde (1651-1707) en voor het lid van de ridderschap van Overijssel en de gouverneur van Bergen op Zoom Koenraad Willem van Dedem tot de Gelder (1644-1714).
Op de wanden van de kerk bevinden zich diverse muurschilderingen van Bijbelse figuren en heiligen. Deze taferelen zijn na de restauratie van 1983 weer in het zicht gekomen. Na de reformatie waren deze taferelen bedekt onder een pleisterlaag. Het orgel is in 1821 geschonken door oud-VOC-koopman en oud-resident Johan Lubbert Umbgrove (1759-1826). Het orgel is gebouwd door Georg Heinrich Quellhorst en zijn stiefzoon Carl Friedrich August Naber. De Nicolaaskerk valt onder de Protestantse Gemeente Wijhe.
- RK kerk O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen uit 1870 (Stationsweg 9).
- Gereformeerde kerk uit 1890 aan de Enkweg.
- De Wijhese Molen dateert uit 1703 en is daarmee de oudste nog bestaande achtkante stellingmolen in de provincie Overijssel. De molen heeft altijd de functie gehad van korenmolen: het malen van graan voor boeren en bakkers. Ook nu is de molen geheel ingericht voor dit doel: er is één koppel maalstenen aanwezig (vroeger waren dit er twee). Het molentype is: achtkante stellingkorenmolen. Dit betekent dat de romp van de molen een achtkantige vorm heeft, dat de molen voorzien is van een stelling (omloop) voor het bedienen van de molen, en dat de molen gebruikt wordt voor het malen van graan. De vlucht van de molen (= de diameter van het wiekenkruis) bedraagt 24,30 meter. De stelling bevindt zich 6 meter boven het maaiveld. Stichting De Wijhese Molen is opgericht in 1975, met als doel de restauratie van de gelijknamige molen. Dat doel is reeds na enkele jaren bereikt: de geheel gerestaureerde molen is officieel in werking gesteld op 6 oktober 1979. In 1990 is de stichting ook eigenaar geworden van Molen De Vlijt in de Wijhese buurtschap Marle. Tegenwoordig is de doelstelling van de stichting het behoud van deze twee Wijhese molens, en het op gezette tijden laten draaien van de molens.
- Molen De Jonge Gerrit (ook bekend als Mölle van Iesseldiek) is een voormalige korenmolen uit 1851. Het is een stellingmolen en een achtkante bovenkruier op een gemetselde achtkantige ondervoet. In 1932 is de molen onttakeld, waarna de maalderij werd aangedreven met een elektromotor. De molen doet inmiddels dienst als woonhuis.
- Begraafplaatsen Memento Mori en Rust Zacht.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Diekschoevers. - En sinds 2011 is er ook carnavalsvereniging Wieje Bint Zat, speciaal voor jongeren van 16 t/m 25 jaar.
- Koningsdag en de Dodenherdenking op 4 mei worden georganiseerd door het in 1948 opgerichte Verenigd Comité Wijhe, dat destijds de opvolger was van verschillende reeds bestaande plaatselijke oranjecomité’s.
- De Wiejese Diekdaegen (1e weekend van september) is naar eigen zeggen het gezelligste feestweekend van Salland. Met op zaterdag o.a. de Rommelmarkt XXL, een lint van ongeveer één kilometer marktplaatsen en kramen. Een deel is ingericht als Brocante markt. De markt verbindt de Wijhese Molen met de activiteiten in het park Wijhezicht. Hard toe aan een zolderopruiming of het uitmesten van de schuur? Ideaal te combineren met een marktplaats op de Rommelmarkt XXL. Vroege inschrijvers zijn veel goedkoper uit, want aangemeld en betaald voor 1 juli gelden lagere tarieven.
Terug naar boven- Passantenhaven met camperplaatsen aan de IJssel.
- Het ontstaan van pontveer het Wijhese Veer (ook voor auto's), over de IJssel naar het Gelderse Vorchten v.v., gaat terug naar 1379. Het oudste document dat aantoont dat er tussen Heerde en Wijhe een overzetplaats aan de IJssel was kwam uit dat jaar. Tot het veer behoorde toen ook het veerhuis, een hof, een perceel hooiland en een boomgaard. In de Tweede Wereldoorlog is de pont twee keer vernield; aan het begin door de Militaire politie in een poging de Duitsers tegen te houden, en aan het eind als 'afscheidscadeau' van de vluchtende Duitsers. De trekpont is in 1947 vervangen door een motorpont, die in 1990 wegens de toegenomen verkeersstroom is vervangen door de huidige, grotere pont. De pont is door de toenmalige veerman Jan Derk Alderkamp zelf ontworpen. In 2002 heeft Alderkamp het veer verkocht aan de huidige eigenaar, Bert Keukenkamp.
- Natuurgebied de Buitenwaarden ligt N van Wijhe, aan de IJssel.
- De 2500 m2 grote Heemtuin 'Veermans Hof IJsselflora' is in 1971 ontworpen en aangelegd door de heer Jan Veerman. Doel van dit bijzondere particuliere initiatief was en is de flora van de IJsselstreek bij elkaar te brengen en aan het publiek te tonen. De tuin vertegenwoordigt de dijkberm- en rivierduinflora. In het bosgedeelte zijn in het voorjaar stinzenplanten te vinden. Ook is er een hoekje met akkeronkruiden. Daarnaast is er het 'Vrome Hoekje' met planten als roomse kervel, rozenkransje, mariadistel en hemelsleutel. Andere van de ruim 300 soorten wilde planten zijn o.a. duifkruid, pijpbloem, rapunzelklokje, wilde marjolein en kleine pimpernel.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Wijhe, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Oude foto's, ansichtkaarten e.a. documenten van Wijhe op Facebook.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Wijhe (online te bestellen).
Terug naar boven- Onderwijs: - Basisschool De Peperhof. - St. Jozefschool. - Basisschool Matzer.
- Muziek: - Dweilorkest De Iesselbloazers is een onderdeel van de Wijhese Harmonie, in 1883 opgericht als fanfare en daarmee de oudste vereniging van het dorp. Deze Grande Dame is oud maar springlevend, jong van geest en maakt zeker deel uit van het bruisende leven van Wijhe. Bij evenementen als Koningsdag, 4 en 5 mei, de Sinterklaasintocht en de laatste jaren op de Wijhese Kerstmarkt is de Wijhese Harmonie altijd present. De geschiedenis van de vereniging is een interessante, maar de toekomst is zeker zo belangrijk. Om die reden is opleiding iets waar veel aandacht en energie in wordt gestoken. Professionele docenten leiden de mensen op voor een diploma volgens de regels van de KNFM. De kreet “Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst” is bij de Wijhese Harmonie zeker geen holle frase. Kinderen en natuurlijk ook de oudere aspirant orkestleden leren hoe het is om muziek te maken en hoe fantastisch het is om sámen muziek te maken. Dat is waar het allemaal om draait in een Harmonie. Om deze reden is in 2012 ook weer een nieuw begin gemaakt met het jeugdorkest. Zeker een verrijking van het leven zoals Daniel Lohues ook zingt in “Iedereen heeft baat bij muziek.”
In het eigen verenigingsgebouw vinden de repetities plaats en de eventuele andere activiteiten die nodig zijn om de Harmonie draaiende te houden, zoals de lessen, de worst- en koekactie en feestavonden. En natuurlijk de “derde helft” van de repetitie: een belangrijk onderdeel van de repetitieavond. Noodzakelijk om de onderlinge band goed en de Wijhese Harmonie levend te houden. Dat is "de Grande Dame van Wijhe" zeker: een bloeiende en vitale vereniging waar heel veel muziek in zit.
- Dweilorkest As't Spölt Maj Bli'j-wéh uit Wijhe kan nog versterking gebruiken. Ben je 18 jaar of ouder en speel je slagwerk, sousafoon, saxofoon, trompet, trombone of accordeon? Dan is deze gezellige club muzikanten wellicht iets voor jou om je bij aan te sluiten. Kom eens kijken en de sfeer proeven op een van hun repetities op woensdagavond (19.30-21.30 uur, Industrieweg 1a). De koffie staat klaar!
- Sport: - Sportvereniging Wijhe '92 heeft afdelingen voor voetbal en voor handbal.
- Tennisvereniging ATC Wijhe is een gezonde, actieve vereniging, die vele activiteiten biedt met als doel het iedereen naar 't zin te maken. Het tennispark heeft vier verlichte kunstgrasbanen, waardoor er het hele jaar (met uitzondering van sneeuw en opdooi) getennist kan worden. Gezelligheid, sportiviteit, aandacht voor de jeugd en betrokkenheid van de leden staan hoog in het vaandel. De vereniging heeft een gezellige kantine, waar je onder het genot van een drankje kunt napraten of jouw teamgenoten kunt aanmoedigen. Op de activiteitenkalender vind je een opsomming van allerlei activiteiten die georganiseerd worden.
- Bridgeclub BC Wijhe is opgericht in 1994 en heeft ca. 55 leden.
- Vrouwen: - Vrouwen van Nu afd. Wijhe is een afdeling van de landelijke vereniging Vrouwen van Nu, Nederlands grootste vrouwenorganisatie. De vereniging is een ontmoetingsplaats voor vrouwen die hart hebben voor hun leefomgeving, die hun creativiteit willen ontplooien, aan hun persoonlijke ontwikkeling willen werken en die hun stem willen laten horen in de maatschappij. Het is een actieve en gezellige vereniging met tal van activiteiten. Ze organiseren diverse bijeenkomsten, lezingen en uitstapjes. Vrouwen delen verschillende hobby’s met elkaar in ‘interessegroepen’. Ze nodigen je van harte uit om eens kennis te komen maken. De afdelingsavonden worden gehouden in 't Langhuus. Leden van Vrouwen van Nu kunnen niet alleen gebruik maken van het aanbod in de eigen afdeling, maar ook deelnemen aan activiteiten die provinciaal en landelijk worden georganiseerd. Daarnaast krijg je zes maal per jaar het ledenblad.
- Zorg: - De dagverzorging op Zorgboerderij 't Hamel in Wijhe is vooral bestemd voor ouderen voor wie het alleen zijn een probleem is of dreigt te worden. De redenen voor dagverzorging kunnen heel verschillend zijn. Zo kan de dagverzorging bijvoorbeeld helpen bij het verlies na overlijden van de partner of een ander familielid. Of als je thuis verzorgd wordt door huisgenoten, kan deelname aan de dagverzorging het thuisfront ontlasten. Ouderen met problemen door vergeetachtigheid kunnen op de boerderij deelnemen aan activiteiten die het geheugen ondersteunen. Bovendien kan door deelname aan de dagverzorging opname in een woon- en zorgcentrum uitgesteld worden.
- Woonzorgcentrum Het Weijtendaal bevindt zich in een parkachtige omgeving in het centrum van Wijhe. Er zijn veel mogelijkheden. Van zelfstandig wonen in een zorgwoning (= huurappartement) met zorg en diensten binnen handbereik tot kleinschalig beschermd wonen in een groepswoning/verpleegunit (= voorheen bekend als verzorgingshuis- en verpleeghuiszorg).
- Duurzaamheid: - Direct N van de dorpskern van Wijhe, tussen de spoorlijn Zwolle-Deventer en de IJsseldijk, ligt het gebied de Noordmanshoek: een anno 2019 nog open gebied van 25 hectare. In het verleden is het aangekocht met de intentie het te ontwikkelen tot bedrijventerrein, maar dat is niet doorgegaan. Nu wordt het gepacht door boeren. Een groep actieve bewoners, verenigd in Stichting De Noordmanshoek, werkt al sinds 2015 aan een plan voor een duurzame invulling van het gebied. Samen met de gemeente, Wageningen University (WUR) en Natuur en Milieu Overijssel hebben ze een concept ontwikkeld voor een van de eerste Energietuinen van Nederland. Het project wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een extra schenking van de Nationale Postcode Loterij.
Een energietuin is een plek waar duurzame energieopwekking op creatieve wijze in de openbare, groene ruimte wordt ingepast. Het oorspronkelijke plan van de stichting, waar een zonnepark van 6,5 hectare al onderdeel van was, paste erg goed bij het concept ‘Energietuin’. Het landelijke project Energietuinen Nederland is daarom aangehaakt om het gebied gezamenlijk vorm te gaan geven tot een van de drie eerste Energietuinen van ons land*. De Noordmanshoek wordt ingericht als landgoed met onder meer een voedselbos, een tuinderij, een boomgaard en een 'havezate' in de vorm van een aantal woningen. De Energietuin wordt een plek speciaal voor de inwoners van Olst-Wijhe, waar je kunt wandelen, waar kinderen kunnen spelen en waar wat te leren valt over natuur en energie. (bron: Natuur en Milieu Overijssel) Stichting De Noordmanshoek verwacht rond de zomer van 2020 met een voldragen plan voor de Noordmanshoek te kunnen komen. Het college en de raad zouden dit dan in het najaar van 2020 kunnen behandelen.
* Ook in Assen en Montfoort staan Energietuinen op de planning. De bedoeling is dat volgens dit concept de komende jaren in heel Nederland plekken gaan ontstaan waar duurzame energieopwekking samengaat met natuur en landschapswaarden, recreatie en educatie.
- Onderdeel van de hierboven beschreven beoogde Energietuin in Wijhe is een zonnepark van 6,5 hectare. Dit wordt gerealiseerd door de lokale Coöperatie Goed Veur Mekare (GVM). Voor de landschappelijke inpassing van het zonnepark is in totaal circa 8 hectare nodig. Zonnepark Noordmanshoek wordt zo aangelegd dat hij niet gelijk opvalt, door de aanleg van onder meer een lang omloopbos en een losse haag. Naar verwachting wordt dit project medio 2021 gerealiseerd. Leden van de coöperatie kunnen participeren en een deel van de opbrengst komt ten goede aan lokale duurzame projecten. Zo blijft de opbrengst binnen de lokale gemeenschap.
"Verschillende berekeningen m.b.t. de haalbaarheid van het park hebben geleid tot een optimale grootte van 6,5 hectare. Er is dan ruimte voor ca. 27.000 zonnepanelen, waarbij een opbrengst van 6,5 miljoen kWh per jaar wordt verwacht. Dat is voldoende om ongeveer 2000 huishoudens van elektriciteit te voorzien. De investeringen voor het zonnepark bedragen 5,4 miljoen euro. 90 procent daarvan wordt geleend bij een bank. De overige 10 procent wordt door middel van participaties door de leden van de coöperatie bijeengebracht. De participanten ontvangen van het zonnepark dividend, dat bestaat uit een vast percentage van hun inleg en een winstafhankelijk deel. De winst die het zonnepark oplevert na betaling van deze en andere kosten gaat naar de coöperatie. De coöperatie stort deze winst in het door de coöperatie beheerde Duurzaamheidsfonds. Met het geld uit dit fonds worden weer nieuwe duurzame initiatieven in de gemeente Olst-Wijhe ontwikkeld." Aldus GVM.
- Openbaar vervoer: - Er is een Buurtbus Wijhe - Raalte, die onderweg ook de dorpen Boerhaar en Broekland aandoet.
Reactie toevoegen