Gemeente Jabeek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
Jabeek, gesloten Limburgse hoeve uit 1736
Jabeek, in de omgeving van het dorp zijn akkers voor de instandhouding van de wilde hamster of korenwolf aangelegd
Jabeek, hoeve waarbij te zien valt dat de kunst van het boogmetselen nog wat oefening behoeft
- Jabeek is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, regio Parkstad, gemeente Beekdaelen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. In 1982 over naar gemeente Onderbanken, in 2019 over naar gemeente Beekdaelen.
- Wapen van de voormalige gemeente Jabeek.
- Onder het dorp Jabeek valt ook de buurtschap Etzenrade.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Volgens de Plaatsnamelies van dialectvereniging Veldeke Limburg Jaobik, volgens de inwoners (getuige o.a. het Joabikse Zomercarnaval, waarvoor zie het hoofdstuk Jaarlijkse evenementen) Joabik.
Oudere vermeldingen
Jaebeek, 1144 apud Iabeche, 1190 de Hiabeke.
Naamsverklaring
Deze plaatsnaam wordt vergeleken met het Belgische Jabbeke, in 1069 Iabecca, maar in 1003 Iatbeka en in 988 Getbecca. Deze oude vormen maken het mogelijk te denken aan een samenstelling met gat ‘gat, hol, doorgang’.(1)
Het dorp Jabeek ligt NW van het dorp Schinveld, en grenst in het N aan Duitsland (Süsterseel). Het voormalige douanekantoor staat er nog. De Jabekenaren hadden en hebben goede contacten met de Süsterselers. Getrouwd werd er over de grenzen heen en mensen waren en zijn nog steeds over en weer lid bij elkaars verenigingen. Het dorp grenst verder in het Z aan het dorp Bingelrade en ligt NO van het dorp Doenrade, N van het dorp Merkelbeek, NW van de stad Brunssum en WZW van de plaats Gangelt in Duitsland.
Terug naar boven- Volkstelling 1796 m.b.t. Jabeek.
- In 1840 heeft de gemeente Jabeek 87 huizen met 443 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 67/344 (= huizen/inwoners) en buurtschap Etzenraede 20/99.
- Per 1 januari 1982 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Onderbanken met 390 hectare en 754 inwoners.
- Tegenwoordig heeft het dorp ca. 280 huizen met ca. 700 inwoners.
Terug naar bovenDeze nederzetting wordt voor het eerst vermeld in een oorkonde uit 1144. Deze spreekt over een land in eigendom van een man "van Eytsender in de dorpe van Jabeek". De parochie behoort oorspronkelijk tot de kerk van Gangelt en wordt in 1579 tot zelfstandige parochie verheven bij de oprichting van het bisdom Roermond.
Jabeek kent tot na de Tweede Wereldoorlog amper uitbreiding van de bebouwing. Dit leidt in 1947 zelfs tot een 'Verordening verdeling woonruimte'. Deze verordening wordt korte tijd later weer ingetrokken. Pas vanaf 1956 wordt het dorp uitgebreid: tussen 1956 en 1970 zijn 53 nieuwe woningen gebouwd.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Jabeek, kun je terecht bij Heemkundevereniging De Veersjprunk.
Winkels zijn er niet meer in Jabeek. Wel is er nog een kapper en komt er nog enkele malen per week een SRV-wagen. Veel Jabekenaren winkelen in het op een steenworp afstand gelegen Duitse Süsterseel.
Terug naar boven- Wegens teruglopende leerlingenaantallen van de basisscholen in deze regio is Basisschool St. Gertrudis na afloop van schooljaar 2017-2018 gesloten. Dat heeft het bestuur van scholenkoepel Innovo in maart 2018 besloten na een enquete onder ouders. Innovo had de ouders van de leerlingen gevraagd of ze bereid zijn hun kinderen op Basisschool De Spil in Bingelrade onder te brengen. Daar bleek minder belangstelling voor te zijn dan gehoopt. Innovo had gehoopt op minimaal 100 basisscholieren in totaal. Uiteindelijk bleken dat er 82 te zijn. Het schoolbestuur besloot daarop Basisschool St, Gertrudis te sluiten om de school in Bingelrade open te kunnen houden. Eerdere plannen voor 1 gezamenlijke basisschool voor de dorpen Bingelrade, Jabeek en Doenrade zijn in 2017 afgeketst omdat men het daarover niet eens kon worden. In de basisschool waren ook Peuterspeelzaal 't Pieëpelke en Sport BSO Sjoepkar gevestigd.
Terug naar boven- Jabeek heeft 12 rijksmonumenten.
- Neogotische Gertrudiskerk met toren uit de 15e eeuw. - Nog een pagina over de Gertrudiskerk. Het kerkgebouw en de kerktoren verkeren in 1850 in zo’n slechte toestand dat het kerkbestuur zich tot het gemeentebestuur wendt. Het duurt nog tot december 1857 voordat wordt besloten om een nieuwe kerk te bouwen. De nieuwe kerk, naar ontwerp van de beroemde architect Pierre Cuypers uit Roermond, wordt tegen de oude toren aangebouwd en komt in 1859 gereed. De toren is hierbij met één geleding verhoogd.
- De watermolen Roermolen aan de Molenweg, NO van Jabeek, ligt aan de Roode Beek. De blijkens het gevelopschrift uit 1794 daterende molen is in 1949 stilgelegd (de stuwrechten zijn afgekocht), hij ligt nu geheel ‘droog’. De gebouwen zijn nog aanwezig. Tegen de voorgevel ligt de 3.500 kilo wegende molensteen.
- Karakteristiek voor Jabeek is de Maar. De naam verwijst naar een laaggelegen (weide)gebied. Aan dit plein ligt de in 1964 gebouwde school, waarin ook het gemeentehuis was ondergebracht.
Terug naar boven- Carnaval. - Jeugdcarnavalsvereniging JCV De Appelkitsjkes.
- "Op een zondag in maart gaat om 10.00 uur de zaal open in het ontmoetingscentrum aan de Gaatstraat in Jabeek voor de ouderwets gezellige en altijd goed gesorteerde Rommelmarkt. De entree is 1,50 euro per persoon vanaf 12 jaar. Er is een brede sortering aan speelgoed, servies, glaswerk, elektronica, meubels, boeken en allerlei andere curiosa."
- Lentekriebels Voorjaarsrommelmarkt (op een zondag in april, in 2020 voor de 9e keer). Je kunt de deelnemers herkennen aan de vlaggen die buiten hangen. Daarnaast hangt er bij elke deelnemende straat een plattegrond van alle aangemelde adressen. Laat je verrassen door de creatieve dorpelingen die van deze dag een heel bijzonder feest maken. De entree van deze markt is gratis.
- Eind augustus 2019 was de 1e editie van het Joabikse Zomercarnaval. Het was zo'n succes dat er in 2020 een 2e editie komt. Laten we hopen dat ook dat een groot succes wordt, zodat het dorp er weer een jaarlijks evenement bij heeft.
Terug naar boven- In 2009 is de Quabeeksgrub 'ontkluisd'. Deze greppel is in het midden van de 20e eeuw overkluisd, maar is sinds 2009 weer zichtbaar in de Eindstraat en de Maar. Dit dorpsplein is daarmee zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht. - De Quabeeksgrub tijdens het noodweer in Jabeek d.d. 27-6-2009.
- De brochure van de wandelroute Quabeeksgrubroute (ca. 8 km) beschrijft de bijzondere flora en fauna in en rondom Jabeek en de bescherming tegen wateroverlast met onder andere waterbuffers. Onderweg kom je nog 8 informatieborden tegen met gedetailleerdere informatie.
- Wildpark Gangelt ligt aan de Duitse kant van de grens (bij grensovergang 272 het bruggetje over, na de Etzenrather Mühle aan je linkerhand). De volgende dieren kun je hier tegenkomen: boommarter, bruine beer, das, damhert, eland, fazant, visotter, gems, roofvogels, watervogels, heideschaap, lynx, moeflon, marmot, patrijs, ree, vos, edelhert, wit edelhert, zwart damhert, wit damhert, sikahert, steenbok, tarpan, wasbeer, witte ooievaar, wilde kat, wild zwijn, wisent en wolf. De toegangsprijs is met € 8,50 (kinderen 4-15 jaar 5 euro, kinderen jonger dan 4 jaar gratis) bescheiden.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Jabeek, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Dorpshuis: - Ontmoetingscentrum Jabeek is voor zover ons bekend nog niet met een website of -pagina op het internet aanwezig.
- Muziek: - "Koninklijke Fanfare St. Caecilia laat zien dat een kleine kern toch kan uitblinken in de muziek. Met een kleine groep van 30 actieve muzikanten en 10 muzikanten in opleiding is onze fanfare in staat om op hoog niveau muziek te maken. Ze is gemotiveerd om tot ver buiten de regio hun muziek ten gehore te brengen. In de kleine gemeenschap Jabeek vertegenwoordigt de fanfare een belangrijke maatschappelijke en sociale rol. Bij vrijwel elke activiteit is de fanfare van de partij. De fanfare is aangesloten bij de Limburgse Bond van Muziekgezelschappen (LBM) en speelt in de 2e Divisie. De opleiding van de jeugd en de repetities vinden plaats op maandagavond in Het Ontmoetingscentrum (Gaatstraat 1). Is je interesse gewekt, aarzel niet en neem contact op via caeciliajabeek@hotmail.com."
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Jabeek is opgericht in 1957.
- Bij Zaalsportvereniging Jabeek kun je terecht voor Hip Hop Dance, Pilates, Callarobics, Hatha Yoga, Combi PowerYoga /Small Ball Pilates, BBB, Workout Mix Low Impact Workout Mix High Impact.
- Vrouwen: - ZijActief Jabeek heeft ca. 50 leden, merendeels uit het dorp zelf maar ook uit omringende plaatsen. Onder het motto van de 3 O's: Ontmoeting, Ontspanning en Ontplooiing, organiseren zij door het jaar heen diverse activiteiten, zowel op creatief als op cultureel en educatief gebied.
- Senioren: - Ouderenvereniging Jabeek.
- Veiligheid: - Middels Buurtpreventie Jabeek dragen de inwoners hun steentje bij om het dorp veiliger te maken, door alert te zijn op o.a. (pogingen tot) (auto)inbraken, wiethandel e.a. overlast.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Jabeek.
Reactie toevoegen