Meedhuizen is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 2020 gemeente Delfzijl.
Het stationsgebouw van het vroegere station Tjuchem-Meedhuizen is bewaard gebleven. Het is aan het opschrift nog duidelijk als zodanig herkenbaar. Tjuchem werd in die tijd nog met -gch- gespeld. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)
- Meedhuizen is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Eemsdelta. T/m 2020 gemeente Delfzijl.
- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Amsweer, Geefsweer, Ideweer, Opmeeden, Schaapbulten en - praktisch gezien - ook Wilderhof (die formeel onder het Slochterense dorp Tjuchem valt, maar dichterbij Meedhuizen ligt en daar daarom meer banden mee heeft).
Terug naar bovenIn het Gronings
Meedhoezen, Midhoezn, Mijhoezen.
Oudere vermeldingen
1306 kopie 17e eeuw Methuisen, 1375 Methusum, 1448 Meethusen, 1579 Meedhuisen, ca. 1660 Meethusen, 1781 Midhuisen of Meethuisen, 1840 Meethuizen, 1883 Meedhuizen.
Naamsverklaring
De uitspraak mid voor meed wijst op het Oudfriese Midhûsum naast Medehûsum, met als betekenis 'middelhuizen'; te vergelijken is midwinter naast het Middelnederlandse medewinter. Anderen zien in meed toch mede = made 'hooiland'. Dit kan berusten op latere reïnterpretatie.(1)
Meedhuizen ligt Z van Delfzijl en Farmsum.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Meedhuizen 31 huizen met 164 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 250 huizen met ruim 600 inwoners.
Terug naar bovenMeedhuizen is ontstaan op een natuurlijke hoogte in het kwelderlandschap langs de Eems. De bewoners hebben dit later opgehoogd tot een wierde. In de 19e eeuw is de wierde grotendeels afgegraven. Het dorp lag vroegere te midden van drie meren, te weten het Meedhuizermeer, het Kleine Meer of Farmsumermeer en het Proostmeer. Deze zijn alle drie met poldermolens drooggemalen. De grootste daarvan was het Meedhuizermeer (110 ha), drooggelegd van 1870 tot 1877, waarbij het Afwateringskanaal Duurswold, dat het meer in tweeën deelde, van dijken werd voorzien. Het waterschap Nieuw Oosterbroek werd opgericht in 1876. Het Proostmeer is in 1873 drooggelegd, het Kleine Meer pas na 1900. In de eerste helft van de 19e eeuw gold de omgeving van deze meren als een ideaal gebied voor vissen en vogelvangst vanuit schuilhutten (hutjen).
Terug naar boven- Openbare Basisschool OBS Meedhuizen had tot enkele jaren geleden nog ca. 60 leerlingen en was een echte dorpsschool. Dat betekende dat het dorp erg betrokken was bij de school en andersom. Ieder jaar had de school een aantal momenten waarop inwoners van het dorp werden uitgenodigd, of waar de school samenwerkte met een buitenschoolse organisatie. Ze bakten bijvoorbeeld pannenkoeken voor de opa’s en oma’s en ze organiseerden jaarlijks de Midhoester Koolzaadtocht (waarvoor zie verder het hoofdstuk Jaarlijkse evenementen). En de musical aan het eind van een schooljaar was altijd een groot feest. "Op onze school staat de leerling centraal. Wij bieden gepersonaliseerd leren aan door te denken vanuit leerdoelen. Onze digitale middelen maken dit mogelijk. De leerlingen worden zelfstandiger en gemotiveerder. Tevens geven we onze leerlingen ruimte om te ontdekken waar ze goed in zijn. Binnen de ateliers bieden we Techniek, ICT en de creatieve en expressieve vakgebieden (zoals muziek, drama, koken en handvaardigheid) aan." Zo was te lezen op de site van de school.
Anno 2016 had de gemeente plannen om OBS Meedhuizen medio 2019 te laten opgaan in een nieuw 'kindcentrum' in Wagenborgen. De inwoners wilden het liefst de school in het eigen dorp zo lang mogelijk open houden. Wat de gemeente betreft mocht het dorp met plannen daarvoor komen. Een raadsmeerderheid heeft in juli 2016 een motie aangenomen waarin het college van B en W dringend wordt gevraagd er bij het scholenbestuur van Stichting Marenland op aan te dringen om deze vestiging in ieder geval tot 2021 open te houden.
Helaas heeft het niet zo mogen zijn. In schooljaar 2019-2020 had de school namelijk nog 30 leerlingen, maar doordat meerdere ouders hun kinderen al eerder overplaatsten naar een andere school, zouden er na de zomervakantie nog maar 9 kinderen overblijven, en dat was toch echt te weinig om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen, concludeerden de medezeggenschapsraad, de ouders van de resterende kinderen en Stichting Openbaar Onderwijs Marenland. De school is daarom na afloop van schooljaar 2019-2020 gesloten. Daarmee is er een eind gekomen aan 170 jaar basisonderwijs in Meedhuizen. De helft van de leerlingen is vanaf schooljaar 2020-2021 naar Siddeburen gegaan, de andere helft heeft gekozen voor scholen in Wagenborgen, Appingedam of Delfzijl. Wat er met het schoolgebouw gaat gebeuren, is nog niet bekend.
- “Meedhuizen: Verkeer en meer...” is een project waarin drie onderwerpen samen met de inwoners en Dorpsbelangen worden opgepakt, namelijk: een verkeersplan, gericht op het verkeersveiliger maken van het dorp; groot onderhoud aan onder andere de riolering en de openbare verlichting, groen en wegen; een woonvisie, waarin ook de wensen van inwoners zijn vastgelegd. Waar mogelijk worden werkzaamheden gecombineerd en binnen één project uitgevoerd. Hiervoor is een plan van aanpak geschreven en door het college van Delfzijl in juni 2018 vastgesteld. Ook is een programma van eisen opgesteld. Daarin zijn de eisen en wensen van externe stakeholders (vooral bewoners) en vanuit de ambtelijke organisatie verwoord. Onder de link vind je vele relevante documenten over het project, dat in totaal 1,85 miljoen euro heeft gekost. Op 20 december 2019 is het project feestelijk afgerond. Wat er tussen mei 2018 en december 2019 in het dorp is gebeurd - en dat is nogal wat - kun je lezen in deze nieuwsbrief.
- De Hoofdstraat en enkele andere wegen in Meedhuizen zijn in 2019 opnieuw ingericht. De Hoofdstraat, de doorgaande weg in het dorp, moest vooral veiliger worden. Auto's reden er geregeld te hard. Daarom is er een stoep gekomen en liggen er klinkers op kruispunten. Daardoor doet het 'dorpser' aan. Ook is het groen aangepakt. Inwoners, gemeente en de projectleiding hebben het gereedkomen van de herinrichting in december 2019 gevierd met een feestje in Dorpsherberg Lanting. Daarbij is ook de toen 8-jarige Martijn Krol in het zonnetje gezet. Hij kwam dagelijks kijken en hielp de bouwvakkers mee. "Iedere vrije minuut van school was hij bij de aannemer te vinden. Ze hebben hem hierin fantastisch meegenomen", vertelde moeder Rika Pruim trots. Wethouder Jan Menninga vertelde dat hij de vernieuwing belangrijk vindt voor de leefbaarheid van het dorp. "En als kers op de taart werd eind november bekend dat naast Dorpsherberg Lanting een fraai dorpsplein komt. We zijn blij dat we dit kunnen doen."
- Stichting Dorpsherberg Lanting (waarvoor zie het hoofdstuk Links > Dorpshuis) is niet alleen eigenaar van de Dorpsherberg maar ook van het naastgelegen, 1500 m2 grote plein. Tot eind 2019 was dat nog een saai doods plein met lelijke betonplaten, waar na een regenbui overal plasjes water op lagen. De stichting heeft daarom in 2019 een plan gemaakt om er een gezellig dorpsplein voor Meedhuizen van te maken, dat geschikt is voor activiteiten als het jaarlijkse dorpsfeest en de mini-kermis. In het plan is ook ruimte opgenomen voor extra parkeerplaatsen en laadpalen voor elektrische auto’s. Er is ook ruimte voor een terras naast de herberg.
Voorzitter Abel Nieveen pleitte er in november 2019 voor dat de aannemer na de hierboven beschreven herinrichting van de Hoofdweg e.d. bij voorkeur gelijk door zou moeten kunnen gaan met de herinrichting van het plein. Dat scheelt weer geld. Een groot deel van de hiervoor benodigde 160.000 euro had de stichting al bij elkaar. Aan de gemeente vroegen ze een bijdrage van 25.000 euro. De gemeente vond het een zodanig goed onderbouwd plan dat ze dit hebben toegekend. Dus kon de aannemer in december 2019 inderdaad aan de slag met de aanleg van het dorpsplein.
- In Meedhuizen is in 2015 de eerste aardbevingsbestendige woning van de provincie Groningen gebouwd. D.w.z. het is de eerste vrijstaande woning die volledig voldoet aan de destijds nieuwe Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR) voor aardbevingsbestendig bouwen. De massief houten constructie en de versterkte fundering maken dat de woning bestand is tegen de uitzonderlijke krachten die tijdens een aardbeving vrijkomen.
- Bestemmingsplan Meedhuizen (2012).
Terug naar boven- Meedhuizen heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) kerk (Hoofdstraat 6). Het is een middeleeuwse zaalkerk met kerktoren, op het hoogste punt van het dorp. De kerk was tot in de 19e eeuw volledig omgeven door een gracht, die sindsdien deels is gedempt. Ook staat er een rij hoge beuken vlak rond de kerk. Tot de Reductie van Groningen in 1594 was het een rooms-katholieke kerk, vervolgens een hervormde kerk. Tussen 1594 en 1624 was de kerkelijke gemeente gecombineerd met de kerk van Farmsum, waarna de gemeente een eigen dominee kreeg.
In 1968 is de gemeente wegens een teruglopend ledenaantal samengevoegd met die van de toenmalige buurdorpen Oterdum, Heveskes en Weiwerd tot de kerkelijke gemeente Oosterhoek-Meedhuizen, die het jaar erop fuseerde met die van Farmsum. Enkele jaren later, in de jaren zventig, raakt de Oosterhoek door de plannen voor industrialisatie vrijwel ontvolkt en worden de drie genoemde dorpen geheel afgebroken voor de beoogde komst van industrie (alleen de kerk van Heveskes is niet gesloopt, maar is geen godshuis meer). Een verdere fusie is dus onvermijdelijk. In 2005 fuseert de gemeente met die van Delfzijl. In 2007 is de kerk aan de eredienst onttrokken, omdat de kerk van Farmsum de hoofdkerk voor deze omgeving wordt. De kerk staat vervolgens drie jaar te koop.
De kerk is in 2009/2010 gerestaureerd. Er is gestuct en geschilderd. Het dak is hersteld. De toren is gerepareerd. De klok loopt weer gelijk. In een steunbeer die hol bleek te zijn, zijn een aantal knekels en skeletten gevonden. De steunbeer is weer dichtgemetseld. De kerk heeft nu ook waterleiding, een keukentje en toiletten. De kerk wordt tegenwoordig beheerd door Stichting Huis van Meedhuizen, die er culturele activiteiten organiseert. De protestantse gemeente in Delfzijl heeft de kerk in 2017 overgedragen aan Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). Naast de activiteiten die er worden georganiseerd, blijft de kerk ook beschikbaar voor erediensten.
De kerk is vermoedelijk gebouwd in de 13e eeuw. Monniken uit een nabijgelegen klooster moeten toen de hoogte van Meedhuizen hebben uitgekozen voor de bouw van een zaalkerk met drie gemetselde koepelgewelven, die mogelijk gewijd werd aan de heilige martelaar Laurentius. Zijn beeltenis staat althans op een 17e-eeuwse avondmaalsbeker in de kerk. Delen van de door lisenen in traveeën gedeelde zware muren stammen nog uit de bouwperiode, evenals twee dichtgemaakte vensters in de oostmuur. De kerk en de daar berustende relieken worden voor het eerst genoemd in een testament uit 1375. De kerk vormde vroeger een van de 15 kerspelen van het Fivelgose onderkwartier Oosterdeel.
Rond 1700 is - blijkens dendrochronologisch onderzoek - de kerk van Meedhuizen ingrijpend verbouwd, waarbij de topgevels en koepelgewelven zijn verwijderd. Deze stonden toen waarschijnlijk al op instorten. In plaats daarvan kwamen zware balken en een ziende kap, die met trekstangen bijeen werden gehouden. De topgevels werden vervangen door dakschilden, waarmee het dak de vorm van een wolfsdak kreeg. Om het geheel te versterken werden, waarschijnlijk in dezelfde periode, tegen de zuidmuur twee steunberen aangebracht, volgens overlevering ter versteviging van de sterk hellende noordmuur. Een van de steunberen is later weggehaald. Rond 1750 is boven de balken een zoldering aangebracht. De oorspronkelijke aparte ingangen voor mannen (zuidzijde) en vrouwen (noordzijde) zijn waarschijnlijk al eerder dichtgemetseld. Deze zijn aan de binnenzijde zichtbaar gemaakt, evenals de beide hagioscopen voor mannen en vrouwen ter hoogte van de voorste banken in de kerk. In de muren bevinden zich verder een piscina (nis voor handenwassen), een sacramentsnis en twee zitnissen aan weerszijden van de preekstoel.
De kerk had vroeger een klokkenstoel (houten driepoot) aan de andere kant van de weg, waarin de luidklok uit 1659 hing. In 1803 is aan de westzijde een ongelede toren tegen de kerk gebouwd met ingesnoerde torenspits, die in 1833, bij de vervanging van het dak van de kerk door een tentdak, iets werd verlaagd. De toren was echter onvoldoende gefundeerd en zakte daardoor scheef. Nadat de oude hoge bomen rondom de kerk waren gekapt, kwam dit ten volle aan het licht. In 1928 is daarom maar besloten om een klamplaag rond de toren te metselen, zodat de oude toren zich nu eigenlijk binnen de huidige toren bevindt. De toren is hierbij tevens 7 meter verhoogd. Op de toren staat een windvaan in de vorm van de wapens van de adellijke families Rengers en Van der Noot (ter ere van Edzard Rengers en Catharina van der Noot).
In de kerk bevinden zich onder meer een preekstoel van rond 1700, een grafzerk van dominee Jacobus Ringels (overleden in 1742) en een eenklaviers orgel uit 1906 van de hand van de toen nog redelijk onervaren Noordwolder orgelbouwer en herbergier Marten Eertman. Het orgel is eigenlijk veel te groot voor de kerk. De twee grootste pijpen van de prestant zijn zo lang, dat ze door de orgelkast en de zoldering heensteken. De kap van de middentoren van het orgel staat zo hoog, dat deze tussen 1937 en 1989 door het verlaagde plafond aan het oog werd onttrokken.(2) - Hier kun je m.b.v. een '360 graden foto' het interieur van de kerk bekijken. Voor nadere informatie over de kerk van Meedhuizen zie ook de site over de kerk, opgezet door de huidige eigenaar Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK).
- Het dorp had een station aan de Woldjerspoorweg (1929-1941). Station Tjuchem - Meedhuizen lag in het laatstgenoemde dorp. Het stationsgebouw en de baanwachterswoning (Ideweersterweg 12) zijn bewaard gebleven.
Terug naar boven- "Op een donderdag en vrijdag in mei organiseert OBS Meedhuizen de Midhoester Koolzaadtocht (in 2020 voor de 42e keer). Donderdag: vertrek vanaf Podiumcafé Peter en Leni in Steendam. Vrijdag: vertrek vanaf de basisschool. Beide dagen om 18.00 uur. Uiterlijke tijd binnenkomst beide dagen 20.30 uur. Voor de leerlingen van de school is het gratis. Voor de overige deelnemers kost het € 2,50. Er worden 2 afstanden gelopen: 5 en 10 km. Bij de inschrijving wordt voor beide afstanden een routebeschrijving aangeboden. Ouders/ begeleiders zijn zelf verantwoordelijk voor hun kind(eren) tijdens de wandelroute. Onderweg is een rustpunt waar ranja/koffie/thee wordt geschonken. Op de laatste avond wordt bij terugkomst een herinneringsvaantje uitgereikt. Voor de wandelaars met honden: de koolzaadtocht voert ook langs weilanden waar gras wordt geteeld als voer voor koeien. Ontlasting van een hond kan leiden tot de ziekte Neospora. Daarom vragen wij je de hondenpoep op te ruimen d.m.v. een plastic zakje. Hartelijk dank, namens de veehouders."
- Carbid Team Meedhuizen schiet jaarlijks op oudjaarsdag met carbid aan de Schaapbulterweg. Ze schieten met 20 tot 30 melkbussen.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Meedhuizen (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Meedhuizen. De site is al enkele jaren niet meer bijgehouden, maar er staat tocn nog veel lezenswaardigs op over wat er in de afgelopen jaren in het dorp zoal is gebeurd.
- Belangenorganisatie: - Dorpsbelangen Meedhuizen.
- Dorpshuis: - Het voortbestaan van Dorpsherberg Lanting - genoemd naar Johannes Lanting die hier in 1909 met de dorpsherberg is gestart - hangt in 2010 aan een zijden draadje; uitbater Frans Schmölzer stopt ermee, maar er is geen opvolger te vinden. Een ramp voor het dorp, want meer dan 20 verenigingen maken er gebruik van. Sluiting zou grote gevolgen hebben voor het hele sociale leven van Meedhuizen. Dus komt het dorp in actie om het café te behouden. Het dorp slaat de handen ineen en richt Stichting Dorpsherberg Lanting op, met als doel het behoud van de herberg voor het dorp. De operationele invulling vindt sindsdien grotendeels plaats met vrijwilligers. Alleen bedrijfsleider Annemieke Spaak staat op de loonlijst. Samen met meer dan 30 vrijwilligers zorgt zij er elke dag weer voor dat de herberg draait en een gastvrij onthaal biedt aan de bezoekers. En dat is knap, want het café ontvangt geen cent subsidie. Zo hebben verenigingen nog steeds een plek om activiteiten te organiseren en kan de gezellige bar in deze prachtige dorpsherberg nog altijd bezocht worden.
Na 7 jaar fondsen werven is het de stichting in 2017 gelukt om voldoende geld bij elkaar te krijgen om het pand van de eigenaar te kunnen kopen. Voorzitter Abel Nieveen roemt bij de feestelijke overdracht op 29 september 2017 de inzet van de vele vrijwilligers, zoals het barpersoneel, de klusjesmannen en de activiteitencommissie: "Zonder jullie was de herberg allang dicht geweest. 7 jaar lang hebben we gevochten, met vallen en opstaan. Het was bloed, zweet en tranen.” Nieveen noemt de overdracht dan ook een historisch moment in de geschiedenis van Meedhuizen. ”We hebben het voor elkaar: we hebben samen een herberg!”
De zalen van de herberg zijn te huur voor feestelijke of zakelijke bijeenkomsten tot max. 175 personen. De herberg beschikt over een goede en modern geoutilleerde keuken, waar de vrijwillige chef-kok en haar sous-chefs de heerlijkste lekkernijen maken. Hier wordt ook het zaterdagmenu bedacht en samengesteld. Je kunt ook snackbar-artikelen zoals patat, kroketten, frikandellen e.d. bestellen, die je in de herberg kunt nuttigen. Natuurlijk kun je de bestelde etenswaren ook meenemen. Voor speciale feesten en partijen kunnen de vrijwilligers ook heerlijke hapjes maken. Door een goede samenwerking met catering De Vesting zijn ze in staat vanuit de herberg de keuzemogelijkheden te verbreden en kunnen ze nu ook complete buffetten aanbieden. - Nieuws van Dorpsherberg Lanting op Facebook.
- Sport: - De in 1951 opgericht voetbalvereniging v.v. Meedhuizen is een kleine en gezellige club voor jong en ouder. Ze hebben 1 E-team, 1 Meidenteam en 2 Seniorenteams. Het 1e elftal komt uit in de 5e standaard klasse en het 2e in de 6e reserve.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Meedhuizen, met foto's van de grafzerken.
Reactie toevoegen