Reijmerstok

Plaats
Dorp
Gulpen-Wittem
Heuvelland
Limburg

reijmerstok_collage.jpg

Reijmerstok, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Reijmerstok, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

DK_20110420_4045_Huis_in_Reijmerstok.jpg

Reijmerstok, woonhuizen aan pleintje

Reijmerstok, woonhuizen aan pleintje

RIT_20110703_1452_Hop_voor_de_Gulpener_brouwerij.jpg

Reijmerstok, hop voor de Gulpener brouwerij

Reijmerstok, hop voor de Gulpener brouwerij

reijmerstok_tramviaduct.jpg

Reijmerstok, viaduct van de voormalige stoomtramlijn Maastricht-Vaals

Reijmerstok, viaduct van de voormalige stoomtramlijn Maastricht-Vaals

reijmerstok_momentale_vakwerkboerderij.jpg

Reijmerstok, monumentale vakwerkboerderij

Reijmerstok, monumentale vakwerkboerderij

Reijmerstok

Terug naar boven

Status

- Reijmerstok is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. T/m 1998 gemeente Gulpen.

- Vóór de herindelingen van 1982 viel een deel van de buurtschap Terlinden onder het dorp Reijmerstok (het andere deel viel t/m 1981 onder het dorp en de gemeente Noorbeek, en ging daarna over naar de gemeente Margraten). Door middel van grenscorrecties in 1982 en 1990 is ook het Reijmerstokker deel van de buurtschap in twee stappen overgegaan naar de gemeente Margraten, waarmee de buurtschap uiteindelijk in zijn geheel onder het dorp Noorbeek is komen te vallen. Voor nadere toelichting zie de pagina van Terlinden.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Rimmesjtók. Ook Rimmersjtók, Remmesjtók, Remmersjtók. De oorspronkelijke uitspraak is Rimmesjtók. Deze wordt gebruikt door de oudste autochtone inwoners. Ook werd deze consequent gebruikt door een 90-jarige en 89-jarige ongetrouwde broer en zus met wie door Jac. Croonen in 1982 gesprekken op band zijn opgenomen. Thans blijkt dat er tijdens de laatste decennia kleine verschuivingen in de uitspraak hebben plaatsgevonden. Hierdoor komen er vier verschillende manieren van uitspraak voor met daarbij nauwelijks hoorbare tussenvormen. De harde i klank wordt vaak minder hard uitgesproken en neigt zelfs hier en daar naar de harde è. De r voor de sj wordt soms niet uitgesproken, maar komt via een nauwelijks hoorbare r bij de een naar een duidelijke r bij de ander ook veel voor. Zo zien we nu dat de originele uitspraak Rimmesjtók zijn grootste variant kent in Remmersjtók.

(3021) stelt nog in dit kader: “Tenslotte moet hier het verschijnsel van de zogenaamde r-schuw worden genoemd. Na een klinker ‘valt de r weg’ als er een s, een t of de combinatie st volgt. Voorbeelden: paeëd, paoët, zjwat, ieësjte, kieësj, beusjtel. De westgrens van dit verschijnsel loopt enkele kilometers ten westen van de Benrather linie, ongeveer door het dorp Klimmen.” Reijmerstok ligt nog net binnen die grens. In Banholt en Margraten spreekt men de r wel uit. Het is daarom vanzelfsprekend dat de r hier probeert te infiltreren, maar dat is dan toch niet de Reijmerstokse vorm.

Oudere vermeldingen
Reymerstok (wat in ieder geval in 2009 nog als een op dat moment in ieder geval foute spelling op een van de plaatsnaamborden heeft gestaan), Rijmerstok, 1312 Reijmerstoc, 1600 Rimmerstok, 1840 Rijmerstock, 1900 Reymerstock.

Naamsverklaring
Reijmerstok dankt zijn naam aan een middeleeuwse ridder Reijmer. Een naam die is afgeleid van het Germaanse Reinmar, met ongeveer de betekenis "beroemde raadgever". Het tweede lid stock of stok is een oud woord voor stam of tak van een geslacht. De volledige betekenis luidt dus: stamhuis van Reijmer.

Op het plein bij de kerk staat een beeld genaamd De Reijmer en stelt een zittend raadgever voor. De familie had ook bezittingen buiten Reijmerstok, onder meer in de Voerstreek waar de plaats Reimersdaal ligt, en bij Nuth bij kasteel Reijmersbeek.

Bij- en spotnamen
Paoëttekiekers was in het verleden de bijnaam voor inwoners van Reijmerstok. Dit had te maken met de vele poorten die het dorp telde, waar de nieuwsgierige bewoners achter stonden om de vreemdeling na te kijken. Vergelijk hiermee Gulpen, waar Gaarekiekers woonden. Daar had men geen poorten en moest men zich met de gaar, het tuinhekje, behelpen.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Reijmerstok ligt ZW van het dorp Gulpen, ZO van het dorp Margraten, Z van de N278 Maastricht-Vaals, en O van de Provincialeweg De Hut-De Plank. Het dorp ligt verder ZZW van het dorp Scheulder, WZW van de dorpen Wittem en Partij, WNW van het dorp Mechelen, NW van het dorp Slenaken en NO van de dorpen Banholt en Noorbeek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Reijmerstok 57 huizen met 324 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 225 huizen met ca. 560 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Reijmerstok was van oudsher een deel van Gulpen en behoorde dus tot het land van ’s Hertogenrode. De grote verbindingsweg van Luik naar Aken over Visé en Gulpen liep er rakelings voorbij. Die was als hoofdverkeersweg in gebruik tot halverwege de 18e eeuw. Thans is het een veldweg met de naam Oude Luikerweg. Ernaast loopt sinds kort een rijwielpad van de Plateauroute.

Meer naar het oosten, boven het Klingenderbos, zijn in de prehistorie waarschijnlijk nederzettingen geweest. Dit maakt men op uit de grote hoeveelheid vuurstenen werktuigen die daar gevonden zijn en die dateren uit verschillende periodes.

De plaatsnaam wordt voor het eerst genoemd in 1312 als Christiaan, zoon van Heer Johan van Reijmerstock, van de hertog van Brabant elf hectare grond kan pachten. De Heren van Reijmerstok woonden op een versterkte hoeve op de plaats waar nu De Puthof staat en die via de Haagstraat verbonden was met de oude weg Aken-Luik. De nederzetting wordt dan genoemd “ein alt stoc en riddermatig Leen”.

Het is niet bekend wanneer de eerste bewoning op Reijmerstok is geweest. Wel zijn bij De Puthof enkele potscherven uit de Karolingische tijd (9e eeuw) gevonden. Dit zou een aanwijzing kunnen zijn dat reeds in de vroege Middeleeuwen op deze plaats mensen woonden.

Voor de drinkwatervoorziening was men aangewezen op een heel grote poel, ‘de Wieërt’, die ten zuiden van de hoeve lag. Na de Tweede Wereldoorlog is deze poel gedempt.

Leden van de familie Van Reijmerstok hebben belangrijke posities bekleed bij het stadsbestuur van Maastricht en van Aken. De belangrijkste is wel Gielis, die vanaf 1483 schepen was van Maastricht en vanaf 1501 eerste gezworene en daarna burgemeester. Van 1503 tot 1515 was hij Brabants hoogschout te Maastricht.

Reijmerstok ontwikkelde zich na de Middeleeuwen slechts langzaam. Het dorp groeide uit in de richting van Gulpen langs het droogdal dat noordwaarts loopt. Pas halverwege de 19e eeuw heeft men het pad langs de bosrand van het viaduct naar camping Osebos verhard en raakte de Oude Luikerweg minder in gebruik. In 1838 kreeg het dorp een eigen kerk en in 1846 een eigen school. Nieuwbouw was er in het verleden vooral langs de Dorpsstraat. Thans zijn er twee nieuwe buurten; het Putveld en De Reijmer.

- In 2012 is een boekje verschenen over de geschiedenis van Reijmerstok, getiteld 'Rimmesstock. Beelden uit het verleden' (78 pag.). Auteur en dorpshistoricus Jac Croonen heeft de nodige moeite moeten doen om de afbeeldingen bij elkaar te krijgen, want zoveel oude foto's van het dorp zijn er niet. "Op zo'n boerendorp had vroeger bijna niemand een eigen fototoestel. De meeste foto's die ik heb kunnen vinden, zijn gemaakt door toeristen", aldus Croonen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Basisschool St. Franciscus is opgeheven, vermoedelijk na afloop van schooljaar 2016-2017, interpreteren wij uit de Facebookpagina van de voormalige school, omdat de laatste berichten daar uit voorjaar 2017 dateren. Elders op het internet kunnen wij niet concreets vinden over het wanneer en waarom van het sluiten van deze school, maar het zal ongetwijfeld zijn omdat de school te klein was geworden. In dit artikel in de Limburger d.d. oktober 2018 lezen wij dat de oudere kinderen uit Reijmerstok sindsdien met de fiets naar Margraten gaan, en dat de jongste groepen in Gulpen naar school gaan.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Reijmerstok heeft 7 rijksmonumenten.

- De huidige RK St. Franciscuskerk in Reijmerstok (Reijmerstokkerdorpsstraat 95) is in 1923 van baksteen gebouwd in vormen die omstreeks de jaren twintig eigentijds waren. Dit is bij het vooral historiserende bouwen van de 19e- en vroeg 20e-eeuwse Limburgse bouwmeesters opmerkelijk. Dat de spitsboog van de vensters desalniettemin zo zijn voorgangers heeft, is natuurlijk zonneklaar. De toren is mooi slank.() De kerk is gebouwd met elementen van expressionisme naar ontwerp van architect Jos Wielders uit Sittard. Het gebouw is opgetrokken in baksteen in twee tinten en is dwars op de weg geplaatst met een rechthoekig plattegrond met afgeronde hoeken. Ze is gedekt met een zadeldak met leien. Aan de straatzijde bevindt zich aan de kopkant van de kerk de toren met ingang. Tussen de straat en de kerk bevindt zich een toegangstrap om de hoger gelegen kerk te bereiken. Het kerkgebouw heeft een zadeldaktoren.

- Naast de St. Franciscuskerk staat een ouder Franciscuskerkje (Reijmerstokkerdorpsstraat 93), nu in gebruik als woning. Over de komst van de mergelblokken waaruit het is opgetrokken, is een verhaal opgetekend - een verhaal dat veel te maken heeft met de inscriptie van de naam van baron Franciscus de Loé van Mheer in het chronogram boven de deur. Deze baron had volgens de kronieken een weddenschap afgesloten met de graaf van Gulpen. Beiden zouden op hetzelfde moment vertrekken vanaf hun kastelen naar de afgesproken plek in Reijmerstok. Wie het laatst aankwam, verplichtte zich een aanzienlijke schenking te doen ten behoeve van de kerkbouw. Het was dus de baron van Mheer die als laatste arriveerde. Dankzij deze wanprestatie legden de boeren in de barre winter van 1837-1838 een wekenlange tocht af over de bevroren velden, heen en terug naar Sibbe. Zij kwamen terug met op de kar twee blokken mergel van een kubieke meter.() Het neoclassicistische zaalkerkje is gebouwd toen de parochie zich van die van Gulpen afscheidde. Na de in gebruikname van de nieuwe kerk in 1922 is de oude kerk verbouwd tot feestzaal en woonhuis, thans alleen nog woonhuis.

- Hoeve De Puthof (Reijmerstokkerdorpsstraat 130) is een monumentale herenhofstede uit 1650. De hoeve is gebouwd op de plaats waar eerder gedurende vele eeuwen een soort burcht stond die het begin van het dorp Reijmerstok betekende. De naam duidt op de inmiddels verdwenen waterput die tot 1948 vóór de hoeve stond. Een eerdere naam was Bokkenhöfke. Hieraan herinnert de afbeelding van een geitenbok in de hardsteen boven een poortje op de binnenplaats. Het onderschrift luidt ‘IN DEN G.BOCK 1734’. De schuur in de noordelijke vleugel van de hoeve was tot een grote brand in 1943 gedeeltelijk in vakwerk. Ze is toen herbouwd met een muur in speklagen.

- Nader je het dorp vanuit Gulpen langs camping Osebos, dan kom je onder een oud tramviaduct door. Dit is het meest markante overblijfsel van de stoomtramlijn Maastricht-Vaals (1925-1938). Op deze plaats a gen tram was in die jaren een tramhalte. In Reijmerstok was een aansluiting op de baan aangelegd naar de firma Slenter, kolen- en veevoederhandelaar. Dankzij die aansluiting kon hij de producten rechtstreeks uit de wagons lossen op een rangeerterrein. De kolen kwamen uit de mijnen van Terwinselen en Eygelshoven via Wijlre. Slenter moest na de sluiting van de lijn noodgedwongen overschakelen op vrachtwagens. Het voetpad tussen Euverem en de Vruchtenhof was een populaire smokkelroute. Deze route, die ook wel de Kwattelezak werd genoemd, liep namelijk niet in het oog. (3157, 3168)

- Van de vele vakwerkhuizen die vroeger in het dorp stonden, zijn er nog maar enkele over. Het materiaal van de gesloopte gebouwen is gedeeltelijk opnieuw gebruikt. Aan het eind van de 20e eeuw zijn namelijk rond het plein bij de kerk een aantal huizen verrezen, waarin de oude balken zijn verwerkt. De Reijmerstokker gebroeders Laugs hebben zich toegelegd op het redden van vakwerkhuizen door ze te restaureren, verbouwen of verplaatsen. Zij hebben in Reijmerstok en elders de houten geraamten van vakwerkhuizen die zijn afgebroken, opgekocht, balk voor balk genummerd en opgeslagen. Vervolgens worden deze balken gebruikt bij de bouw van nieuwe vakwerkhuizen.

In eerste instantie is er een pand herbouwd rond het dorpsplein, omstreeks 1990 zijn daar nog 5 soortgelijke panden aan toegevoegd, waardoor het plein nu op fraaie wijze is omsloten. De panden zijn gebouwd in een romantisch/nostalgische stijl, waarbij naast de houten balken verder zijn verwerkt: maaskeien, breukstenen, veldbrandstenen, oude deuren, oude ronde pannen en andere elementen van oude gebouwen. Alles is gevoegd in leemkleur wat het geheel een middeleeuws aanzien geeft.

- Gevelstenen in Reijmerstok.

Terug naar boven

Evenementen

- De Reimeifeesten was gedurende 43 jaar een plaatselijk evenement met een regionaal karakter. Op de laatste zaterdag van mei en de eerste zaterdag van juni trokken duizenden jongeren hiervoor naar Reijmerstok. De naam was ontleend aan een traditionele reidans, de cramignon, waarmee het feest gedurende de eerste tien jaar werd geopend. De Reimeifeesten worden sinds 20xx om diverse redenen niet meer georganiseerd. De fanfare, die e.e.a. organiseerde, kijkt terug op 43 fantastische Reimeifeesten, en bedankt alle organisatietalenten en vrijwilligers die deze 43 edities mogelijk hebben gemaakt.

- Carnaval. - CV de Durchduujerkes. - Geitezitting (voor de dames). Sinds 2017 is er een Lempkesoptocht in Reijmerstok. Dat was zo'n groot succes dat ze er een jaarlijkse traditie van hebben gemaakt. Er doen 24 wagens aan mee (het maximum aantal dat ze organisatorisch kunnen 'behappen'). Zie ook de recensie Lempkesoptocht 2018.

- Het Winterconcert (op een zondag in maart) omvat optredens van de lokale zang- en muziekverenigingen.

- Fanfare Sint Franciscus organiseert in de even jaren De Poorten van Reijmerstok (de eerstvolgende keer is dus in 2020). Dit is een kunstexpositie door het hele dorp op tweede pinksterdag. Meer dan 25 poorten van boerderijen of voormalige boerderijen zijn dan opengesteld. Achter de poorten en op de binnenplaatsen vind je de expositieruimtes. Zo’n zestig tot zeventig beeldende kunstenaars stellen die dag hun werk tentoon. Twee huifkarren rijden de hele dag over het parcours en geven de bezoekers gratis een lift.

- Kermis Reijmerstok (weekend in juli) profileert zich als 'het kleinste festival van 't zuiden'.

- Een jaarlijks evenement in Reijmerstok dat door Jongerenkoor Joko wordt georganiseerd, is de Kerst-Inn. Dit is een mooi kerstconcert in de St. Franciscuskerk, en waaraan alle musicerende verenigingen uit het dorp deelnemen. Aansluitend aan dit concert wordt er een gezellig samenzijn georganiseerd.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Oostelijk van het dorp ligt een langgerekt natuurgebied met onder meer het Klingenderbos en de Bosjes van Hamelsberg. Vanaf de Oude Luikerweg heeft u een weids uitzicht naar de overkant van het Gulpdal. Dichter-schrijver Leo Herberghs, die jarenlang wekelijks door Zuid-Limburg trok en daarvan verslag uitbracht in Dagblad De Limburger, schreef hierover: “Het mooiste landschap dat ik ken, is dat achter het kerkhof van Reijmerstok: zuiver, helder en binnen de perken van mijn landschapsgevoel. Alles rolt hier als het ware op fluwelen raderen naar de horizon toe zonder dat ergens het vloeiende verstoord wordt.” De verschillende wandelroutes die door dit gebied lopen, zijn aangegeven op een bord aan het plein bij de kerk. Een wandelgids is verkrijgbaar bij de VVV in Gulpen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Reijmerstok, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Jongeren: - Jonkheid Reijmerstok is opgericht in 1815 en bestaat uit alle ongehuwde mannen en vrouwen uit het dorp vanaf 15 jaar. De hoofdtaken zijn de jaarlijkse Kermis en het sieren bij speciale gelegenheden in het dorp.

- Jongerenclub Remmerkuul.

- Muziek: - Fanfare St. Franciscus is opgericht in 1950. Onder deze link vind je mooie verhalen over hoe het allemaal zo gekomen is. Het ging allemaal bepaald niet vanzelf. Zo vond de pastoor, destijds een machtig man in het dorp, het maar niets. Sterker nog, hij was woest: "Of wij ons niet schaamden dat we ons voor dat karretje lieten spannen. We moesten goed beseffen wat een onheil er in het dorp voor de zielenheil zou komen door zo’n wereldse vereniging als een harmonie. En dat we de jeugd in het café brachten en dat de diensten in de kerk ongetwijfeld in het gedrang kwamen. Het zou er nog op uitlopen dat er gedanst werd. Durfden we dat allemaal op ons geweten te hebben? We moesten meteen stoppen met die flauwekul", zo deed Hubert Croonen verslag van het bezoek en verzoek aan de pastoor. De initiatiefnemers besluiten toch door te zetten, een rondgang in Reijmerstok levert genoeg geld op om instrumenten aan te schaffen en kennelijk is de pastoor later toch bijgedraaid, want: "Nadat de pastoor ze had ingezegend, kreeg iedere muzikant van de dirigent zijn instrument"...

- Jongerenkoor Joko uit Reijmerstok is opgericht in 1979 en staat onder leiding van dirigent Suzan Hambuckers. Het koor telt ca. 40 leden uit verschillende kernen van het Heuvelland, zoals Gulpen, Banholt, Cadier en Keer, Mheer, Moelingen, Schimmert, Noorbeek, Scheulder, Simpelveld, Vaals, Wijlre en natuurlijk uit het dorp zelf. Joko wordt begeleid door een vierkoppig combo, bestaande uit een drummer, pianist, gitarist en bassist. Ze zingen vooral tijdens Heilige missen in verschillende dorpen in de regio. Daarnaast luisteren ze ook bruiloften op en geven ze concerten. - Nieuws van Joko op Facebook. - Verder is er in het dorp ook nog Profaankoor Reijmerklank. Deze zijn voor zover ons bekend nog niet middels een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Sport: - Voetbalvereniging RKSV BMR (= Banholt/Mheer/Reijmerstok).

- Handbalvereniging HV ADIO.

- Zorg: - Zorgboerderij De Regihoeve in Reijmerstok werkt sinds 2001 met hun 'hulpboeren' en doen dit met veel plezier. Het is een gezellige groep van jong tot iets ouder. In de praktijk is het vooral zorgen voor een goede balans tussen de belangen van mens, dier en milieu. Met beide benen op de grond, hard werken en een doorlopend streven naar steeds betere resultaten. GGZ-patiënten, mensen met een handicap, een verslaving of andere problemen kunnen bij hen een dagopvang vinden. Het is de bedoeling mensen op deze manier opnieuw te leren omgaan met regels, afspraken en verantwoordelijkheden. Buitenlucht en natuur hebben een heilzame werking op iedereen. Hetzelfde geldt voor zinvolle en duidelijk gestructureerde bezigheden. Al die dingen komen samen in de zorgboerderij.

Bij de Regihoeve boeren ze biologisch. Geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Dat is de kern van biologisch boeren. Klaverplantjes zorgen bijvoorbeeld voor een natuurlijke bemesting, er wordt dieper gezaaid zodat vogels er minder makkelijk bij kunnen. Natuurlijke processen worden benut waardoor het milieu zichzelf in evenwicht houdt. Meer weiland per dier en diervriendelijke stallen. Biologisch boeren betekent dat er gewerkt wordt om bodem, plant en dier tot hun recht te laten komen. Om de grond in conditie te houden wordt van vruchtwisseling gebruik gemaakt.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Reijmerstok.

Reactie toevoegen