Slenaken

Plaats
Dorp
Gulpen-Wittem
Heuvelland
Limburg

slenaken_plaatsnaambord_kopie.jpg

Slenaken is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. In 1982 over naar gemeente Wittem, in 1999 over naar gemeente Gulpen-Wittem.

Slenaken is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. In 1982 over naar gemeente Wittem, in 1999 over naar gemeente Gulpen-Wittem.

gemeente_slenaken_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Slenaken anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Slenaken anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

slenaken_collage.jpg

Slenaken, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Slenaken, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Slenaken

Terug naar boven

Status

- Slenaken is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. In 1982 over naar gemeente Wittem, in 1999 over naar gemeente Gulpen-Wittem.

- Wapen van de voormalige gemeente.

- Onder het dorp Slenaken vallen - geografisch en maatschappelijk gezien - ook de buurtschappen Beutenaken en Heijenrath, maar omdat die een eigen postcode en plaatsnaam hebben in het postcodeboek, zijn het - in tegenstelling tot de meeste andere buurtschappen in ons land - formeel aparte woonplaatsen.

- Onder het dorp valt daarnaast een klein deel van de buurtschap Hoogcruts, en een deel van de buurtschap Schilberg.

- Slenaken staat bekend als de 'Parel van het Heuvelland'. Die slogan staat ook onder de plaatsnaamborden.

Terug naar boven

Naam

Klemtoon
Slénaken.

In het Limburgs
Sjlennich.

Oudere vermeldingen
1253 Sledenake, 1280 Sledenachen, 1357 Sleydenaeken, 1367 Slijdenaecken, Slydenacken, 1446 Sledenaken, ca. 1500 Slenich, 1603 Slenaken, 1609 Sleenacken, 1803-1820 Slenaeken.

Naamsverklaring
Ontstaan uit het Gallo-Romaanse Sladiniacas* 'dat wat toebehoort aan de persoon Slado*' (bij sladh- 'vurig') of dezelfde Germaanse persoonsnaam als in Schleidweiler (Dld), 902 Scletonis uilla. De verklaring uit Saliniaco* 'dat wat toebehoort aan de persoon Salinius' houdt geen rekening met de oude vormen. Een afleiding van slede* 'glibberige plaats, helling' met als betekenis 'woningen aan de helling' veronderstelt dat het Gallo-Romaanse suffix -iniacas (zie -enaken) ook formaties met zelfstandige naamwoorden vormt, wat niet overtuigend is aangetoond.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Slenaken ligt ZW van de dorpen Gulpen - in formele zin grenzen kleine delen van de dorpsgebieden van deze dorpen aan elkaar - en Wittem, aan het kruispunt van de weg van Sint-Martens-Voeren (België) naar Mechelen en de weg door het Gulpdal - het dorp ligt voornamelijk W van de rivier de Gulp - van Teuven (België) naar Gulpen. Van de volgende vier buurtschappen ligt Beutenaken N, Heijenrath NO, Schilberg W en Hoogcruts NW van de dorpskern. Het dorp in praktische zin (met inbegrip van de buurtschappen en formele woonplaatsen Heijenrath en Beutenaken) grenst in het N voor een veel groter deel aan het dorpsgebied van Gulpen, en grenst in het N ook nog aan het dorpsgebied van Reijmerstok; verder grenst het dorp in het W aan het dorpsgebied van Noorbeek en de Belgische plaats De Plank, in het Z ook aan De Plank en aan de Belgische plaats Teuven, en in het O aan de dorpsgebieden van Epen en Mechelen. Ten slotte liggen de Belgische plaatsen Sint-Martens-Voeren en Sint-Pieters-Voeren ZW en het dorp Banholt NW van het dorp.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Slenaken 132 huizen met 545 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 21/121 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Beutenaken 25/89, Heijenrath 60/221, Hoog-Cruts (deels) 9/33 en Schilberg (deels) 17/81. Per 1 januari 1982 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Wittem met 715 hectare en 654 inwoners. Tegenwoordig heeft de dorpskern ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners. Met de bijbehorende buurtschappen Beutenaken en Heijenrath erbij heeft het dorpsgebied in totaal ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners (formeel zijn dit aparte woonplaatsen omdat ze een eigen postcode en plaatsnaam hebben in het postcodeboek. In de praktijk zijn dit net zo goed buurtschappen van het dorp als ook Hoogcruts en Schilberg dat - deels - zijn).

Terug naar boven

Geschiedenis

De oudste vermelding van de vrije rijksheerlijkheid Slenaken is in een oorkonde uit 1252 waar Adam, Heer van Sledenake als getuige optreedt voor Walram, hertog van Limburg. Later waren de graven Bronckhorst van Gronsveld en daarna graaf Plettenburg van Wittem er de baas. Dat deze omgeving zo'n 6000 jaar geleden al bewoond was, blijkt uit de grote ‘slijpsteen' in een bosje langs de Gulp, Z van het dorp. In deze steen zijn diepe groeven te zien, ontstaan doordat mensen uit de Nieuwe Steentijd (Neolithicum) hun bijlen van vuursteen aan deze steen hebben geslepen.

Vóór 1676 maakt Slenaken kerkelijk deel uit van de Belgische parochie Sint Maartensvoeren. Het krijgt na heel wat conflicten pas in 1793 een nieuwe kerk, bij besluit van het Hof van Brabant. Het dorp heeft in de periode 1676-1796 gedurende een opvallend groot aantal jaren te kampen gehad met twee veel slachtoffers eisende dysenterie-epidemieën (1676 en 1781). Verder heeft het dorp last gehad van de twee successieoorlogen: de Spaanse (1702 1713) en de Oostenrijkse (1740-1748), die zoals in de meeste plaatsen in Zuid-Limburg uitbuiting (door de passerende troepen) en verarming dus verslechtering van de voeding en de gezondheid met zich meebrachten.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Dorpsontwikkelingsplan
Het Dorpsontwikkelingsplan Slenaken is verschenen in december 2015. Hierin hebben de inwoners hun visie verwoord m.b.t. de door hen wenselijk geachte ontwikkelingen m.b.t. de leefbaarheid in hun dorp, de buurtschappen en het buitengebied voor de komende 10 jaar. In dit plan, dat waar nodig in de jaren erna wordt bijgesteld op grond van de ontwikkelingen, staan uitvoeringsplannen en projecten benoemd. Er zijn twee werkgroepen (Sociaal en Fysiek) aan de slag gegaan om deze plannen en projecten verder uit te werken.

School
De St. Theresiaschool in Slenaken heeft na afloop van schooljaar 2013-2014, eerder dan verwacht, definitief de deuren gesloten. De kinderen hebben onderdak gevonden in scholen in de buurt, met name in Epen waar het overgrote deel van de schooljeugd voor heeft gekozen. Woordvoerder van Innovo (de stichting waar de school onder valt) mevr. Bessems: "De St. Theresiaschool was, met rond de 30 leerlingen, een van de kleinere scholen en dat gegeven maakte de toekomst van de school onzeker, want de opheffingsnorm ligt op 46 leerlingen. Waarschijnlijk heeft dat gegeven veel ouders verontrust en hen ertoe aangezet om hun kinderen naar scholen in Epen, Noorbeek of Mechelen te brengen." Daardoor werd het aantal leerlingen in het nieuwe schooljaar te klein om de school nog verantwoord voort te kunnen zetten.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Slenaken heeft 9 rijksmonumenten, waarvan 2 in het Slenakense deel van de buurtschap Schilberg.

- De St. Remigiuskerk is waarschijnlijk van oorsprong een kapel bij een adellijk huis dat in de 14e eeuw in het bezit was van het geslacht De Heez (Het Huis Heez heeft gestaan nabij de plaats waar nu Hoeve Hees ligt, iets ten zuidoosten van de kerk). De eerste vermelding van deze kapel dateert van 1452. Tot de late 17e eeuw was Slenaken onderdeel van de parochie van St. Martensvoeren. Toen het dorp in 1674 een zelfstandige parochie werd, bleef de kapel opmerkelijk genoeg in gebruik als godshuis, maar een eeuw later was men hier toch wel toe aan een echte en vooral nieuwe kerk.

Het kerkgebouw is opgetrokken in een periode waarin over het algemeen niet veel kerken werden gebouwd. In 1793 was het de Brusselse bouwmeester Wincqs die de plannen gereed maakte. Het volgt een traditionele, aan de middeleeuwse kerkbouw ontleende opzet met een driebeukig schip van vier traveeën, besloten met een driezijdige koorsluiting. Op de torenspits staat een van een stralende zon voorzien kruis. Dit is bedoeld als een symbool van de overwinning van de inwoners van Slenaken op het kapittel van St. Martensvoeren na een procedure over de tienden. Met deze inkomsten kon men de laat-18e-eeuwse verbouwing bekostigen.

In de overigens bescheiden gehouden aankleding heeft men zich in tegenstelling tot de ‘ouderwetse’ buitenkant eigentijds betoond. De vensters zijn rondgesloten, de ruimte is gedekt met een tongewelf op zuilen van de Toscaanse orde. Veelkleurige beschildering en stuc ter plekke zorgen voor accenten. Het meubilair werd gelijk met de kerk vervaardigd. In de beelden van Maria en Anna, respectievelijk 15e- en 17e-eeuws, bezit men hier echter nog kunstscheppingen van voor Napoleons dagen. Verder een Picardie-orgel, gebouwd door Verschuren. Op het kerkhof vind je onder meer 16 gietijzeren grafkruisen met reliëfvoorstellingen. Rondleidingen op aanvraag: tel. 043-4573234. (3324) De kerk maakt deel uit van het cluster Parochies EMS (Epen, Mechelen, Slenaken).

- De pastorie (Dorpsstraat 12) is in 1779 gebouwd door Röhling uit Aken, in samenwerking met de bekende Maastrichtse bouwmeester Mathias Soiron. Gebouwd uit baksteen. De omlijstingen van ramen en deuren zijn van Naamse steen.

- De Broekhofkapel (op de splitsing van de wegen Dorpsstraat / Beutenaken / Piemert) is een Mariakapel uit 1880.

- Naast de Broekhofkapel staat een oude trafo of elektriciteitshuisje van de Provinciale Limburgse Electriciteits Maatschappij (PLEM).

- Kerkelijk Museum Slenaken (in de kelder van de pastorie) omvat een vaste collectie bestaande uit een diversiteit aan antieke en hedendaagse kerkelijke gebruiksvoorwerpen en religiosa. Daarnaast worden wisseltentoonstellingen gepresenteerd over onderwerpen met een religieus karakter, verbonden aan de kerkelijke geschiedenis van het dorp en nabije omgeving. De schutterijcollectie bevat herinneringsplaten van de schutterijen van het dorp en omgeving. De collectie is van grote historische en culturele waarde voor het dorp, omdat de namen op de herinneringsplaten familienamen zijn van huidige inwoners. Topstukken zijn de gedenkplaat van de Rijksgraaf van Bronckhorst en het notulenboek, dat alle historische informatie met betrekking tot de herinneringsplaten bevat. Het museum is geopend van Pasen tot november op iedere zondagmorgen na de H. Mis, en in juli t/m september ook iedere woensdagmiddag van 14.30 - 17.00 uur. Tijdens de openingsuren is ook de parochiekerk geopend. Vrije entree, maar een gift wordt op prijs gesteld. Groepen kunnen ook op afspraak het museum bezoeken.

- Stichting Kruisen en Kapellen Parochie Slenaken heeft als doel het in overleg met of op verzoek van eigenaren overnemen van - of het verlenen van assistentie bij - het onderhoud, eventueel de renovatie en de veiligstelling voor de toekomst van religieuze landschapsmonumenten. De stichting signaleert in voorkomende gevallen gebrek aan onderhoud van kruisen en kapellen en stimuleert de eigenaar of beheerder om het onderhoud ter hand te nemen. Lukt dit niet dan zal de stichting zelf inspringen om reparaties aan het religieus erfgoed uit te voeren. Onder de link vind je een inventarisatie van kapellen, weg- en veldkruisen, muurnissen, kruisbeelden e.d. in het dorpsgebied (dus incl. de bijbehorende buurtschappen).

- Het voormalige gemeentehuis staat op Dorpsstraat 24.

- De voormalige watermolen Broekmolen, Broekermolen of Molen van Slenaken is sinds 1980 verbouwd tot woonruimte. De watermolen, die reeds in de 18e eeuw wordt vermeld, stond op de Gulp en had aanvankelijk een bovenslagrad, en sinds 1906 een turbine voor de aanstuwing. Water uit de Gulp werd via een 'molentak' opgevangen in een vergaarvijver vlak voor de molen, wat werd gebruikt om de molen in beweging te brengen.

- In Slenaken vind je nog veel fraaie oude vakwerkhoeven en -huizen.

- Gevelstenen in Slenaken.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Carnaval. - Jeugdcarnavalsvereniging JCV De Durchdrieverkes is opgericht in 1973. De mooie verhalen over hoe dat zo gekomen is en hoe het nadien is verder gegaan, kun je lezen op de pagina Geschiedenis JCV De Durchdrieverkes.

- Kermissen zijn hier eind januari (zo/ma/di vanaf de 4e zo), eind juli (zo/ma/di) en eind september (zo/ma/di, vanaf de laatste zo). Alleen de zomerkermis heeft attracties.

- Zomeravondconcerten met aansluitend Tiroler Avond (op 6 woensdagavonden in juli en augustus). Organisatie: fanfare Berg en Dal. Locatie: Dorpsstraat 16. Entree: vrije gave.

- Sinds 1871 vertrekt elk jaar op of rond 8 september een bedevaart vanuit Slenaken naar Moresnet. Leden van de fanfare zorgen voor muzikale begeleiding tijdens de pelgrimstocht. Halverwege de tocht wordt in de Sint Lambertuskerk in Sippenaeken een korte dienst gehouden. Het uiteindelijke doel is de Bedevaartskerk (Wallfahrtskirche) van Moresnet, waar de H. Mis wordt opgedragen. Na de lunch wordt een bezoek gebracht aan het Mariabedevaartsoord 't Eikske, waar gebeden wordt bij de 12 kruiswegstaties en de Calvarieberg.

- Bij de door fanfare Berg en Dal georganiseerde Gulpdaltocht (wandelen, 3e zondag van september, in 2019 voor de 24e keer) kun je kiezen uit de afstanden 7, 12, 18 en 25 km. De routes lopen door het mooie dal van de Gulp, het riviertje dat zich van het Belgische Henri Chapelle naar Gulpen slingert. De lange afstanden voeren vaak ook door het nabijgelegen Geuldal en meestal wordt als alternatief ook nog een stukje van de bekende Belgische Voerstreek meegenomen, die ook wel 'de achtertuin van Slenaken' wordt genoemd. De Gulpdaltocht biedt goed toegeruste pauzeplaatsen waar koffie, thee, vlaai en belegde broodjes van bakker Vermeeren, soep, bier en fris te verkrijgen zijn.

- Kerstmarkt (op een zondag in de 1e helft van december).

- Kribkesroute Slenaken (6,5 km) (december).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het dorpje Slenaken is het pronkstuk van het Gulpdal. Het typische Heuvelland komt hier met prachtige vergezichten tot uitdrukking. De mooie parochiekerk uit de 18e eeuw bepaalt mede de aantrekkelijkheid van de kern. Als je in dit dorp bent, zul je snel zien waarom men het hier ‘Klein Zwitserland’ noemt. Het dorp, gelegen in de Gulpvallei, heeft spraakmakend natuurschoon; kalkgraslanden wisselen af met velden en bossen, waarin eiken, hoogbeuken en zelfs orchideeën nog volop kunnen gedijen. Het dorp wordt dan ook op de kaart gezet als de 'Parel van het Heuvelland' en wordt ook wel 'het groenste dorp van Limburg' genoemd. Vanuit de invalswegen zijn de hellingbossen goed zichtbaar. De vele gasten uit alle windstreken zijn telkens weer gefasineerd door de vele prachtige panoramische vergezichten.

De ijsvogel is een van de mooiste vogels in Nederland. Deze heeft zijn leefgebied o.a. langs de Gulp. Omdat tegenwoordig veel minder landbouwgif wordt gebruikt is de roofvogel ook vaak in de lucht te zien. Ook de vele dassenburchten zijn door de oplettende wandelaar snel gevonden. De dassen zelf zien is moeilijker omdat het nachtdieren zijn, die ook een winterslaap houden. Omdat veel dassen in het verkeer werden aangereden, zijn vaak hekwerken geplaatst en ook tunnels onder de weg door aangelegd om de overtocht veiliger te maken. De laatste tijd worden ook steeds vaker wilde zwijnen gesignaleerd, die afkomstig zijn uit de Belgische Ardennen. De boeren zijn daar minder blij mee omdat ze de akkers danig kunnen omploegen op zoek naar voedsel.

Veel toeristen komen in de zomer naar Slenaken, maar ook in de lente, herfst en winter is dit natuurparadijs zeer de moeite waard. Naast de natuur in en om het dorp liggen op korte afstand nog meer prachtige natuurgebieden, zoals in de Voerstreek, de Hoge Venen, de Eifel en de Ardennen. Geen wonder dat de gasten die dit al ontdekt hebben steeds weer terugkomen om deze gebieden van hieruit verder te verkennen. Je raakt gewoonweg niet uitgekeken op de natuur in deze regio.

- Rondwandeling Groene Wissel Slenaken (14 km) voert je over graspaadjes, langs en dwars door weilanden, bloemrijke gras-, akker- en holle wegen, boomgaarden, hoge plateaus en diepe dalen, hellingbossen, vakwerkboerderijen en -huisjes en natuurlijk de kabbelende meanderende Gulp in het Gulpdal: bij elkaar alle ingrediënten voor een schitterende Zuid-Limburgse heuvellandschapwandeling, die zelfs in het toeristische hoogseizoen rustig is. Dat rustige heeft ook een nadeeltje: op de horeca van het dorp na kom je tijdens deze prachtige wandeling niets tegen. Het spreekt voor zich dat je in dit gebied van hoge, stevige wandelschoenen met een robuuste, harde profielzool veel plezier zult hebben. De vriendelijke Limburgse koeien die je af en toe vergezellen houden niet van honden, want van hun uitwerpselen kunnen zij ziek worden. De viervoeter niet meenemen dus.

- 'Kruistocht' door het Gulpdal: Euverem - Slenaken v.v. (rondwandeling, ca. 13 km). De wandeling voert eerst over verharde wegen door de buurtschappen Euverem en Pesaken. Dan gaat het door weien langs de Gulp. Via een (soms modderig) pad wordt de oost-helling beklommen. Na een afdaling naar de Gulp volg je die naar het dorp. De west-helling wordt via een verharde weg beklommen en over de heuvelrug ga ja naar het noorden. Via een zandweg wordt de buurtschap Beutenaken bereikt. De rest van de route gaat over de verharde weg. Onderweg kom je ca. 25 kruisen, kapellen en beelden tegen.

- Rondom Vaals, Epen en Slenaken kun je als wielrenner veel mooie klimmetjes vinden. Én ook zeer mooie afdalingen, misschien wel de mooiste afdalingen van Nederland. Je voelt je soms bijna heel eventjes in de Alpen. Ondanks dat dit een zeer toeristisch gebied is kun je hier toch heerlijk rustig fietsen en genieten van de omgeving. Alle wegen zijn goed geasfalteerd en zijn vaak ook wat breder. Ook niet onbelangrijk is het feit dat je hier langs de wegen genoeg terrasjes kunt vinden.

- Vanuit Slenaken kun je het hele jaar door een wandelvierdaagse lopen. Nadere informatie bij café ’t Brugske, Dorpsstraat 2. Tel. 043-4573209.

- In 2012 heeft een deel van Slenaken na een wolkbreuk boven België blank gestaan. O.a. voor een aantal horecabedrijven en door het water meegesleurde auto's heeft dat forse schade opgeleverd. Om wateroverlast in de toekomst te voorkomen, pleitte Staatsbosbeheer voor een aanpak waarbij het water stroomopwaarts wordt opgevangen via kleine ingrepen in het landschap. Waterschap Roer en Overmaas pleitte echter voor de aanleg van een 'groene dam', waarbij rekening wordt gehouden met de bijzondere natuur en met een goede inpassing in het unieke Heuvelland-landschap.

"Als op lange termijn door maatregelen in het stroomgebied van de Gulp blijkt dat de situatie veilig genoeg is, kan de dam worden verlaagd of verwijderd. Zo houden we maximaal rekening met natuur en landschap. Vanwege de waterveiligheid willen we nu vaart maken. De gedupeerden wachten al vanaf 2012 op een oplossing. Van belang is ook dat deze dam ook wateroverlast voorkomt in Beutenaken en Gulpen en daarmee voor veel ondernemers en inwoners bijdraagt aan waterveiligheid", aldus waterschapsvoorzitter Jan Schrijen anno maart 2016. Studies van onafhankelijke adviesbureaus - inclusief onderzoeken naar alternatieven - stellen dat deze 'groene dam' de enige oplossing zou zijn voor effectieve bescherming van Slenaken en omgeving tegen wateroverlast op korte termijn.

Toch vinden inwoners van Slenaken en omgeving en de Natuur- en Milieufederatie Limburg (NMF) het geen goed plan en stappen eind juni 2016 naar de Raad van State in een poging het plan - in deze vorm - tegen te houden, omdat het volgens hen leidt tot onherstelbare schade aan de natuur. Bovendien zijn er volgens hen wel degelijk andere methoden mogelijk om overstromingen in dit gebied te voorkomen: "Bijvoorbeeld door het aanbrengen van heggen, graften en bosjes op de hellingen en het omzetten van akkers in grasland. Hierdoor wordt het water op de hellingen langer vastgehouden. Ook kun je maatregelen nemen om de afvoer van water via de Gulp te vertragen, bijvoorbeeld door tijdelijke waterbergingen te creëren middels verlaging van het maaiveld of het aanbrengen van palenrijen in de beek. Deze maatregelen zouden in het hele beekdal - dus ook in het Belgische deel - genomen moeten worden", aldus aldus Bart Cobben, beleidsmedewerker van NMF Limburg.

Kennelijk zijn deze pleidooien voor een win-win voor wateroverlastbeheersing én gelijktijdige verbetering van natuur en landschap rond Slenaken, Beutenaken en Gulpen toch succesvol geweest, want in februari 2018 krijgt ARK Natuurontwikkeling 2,16 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor haar project 'Grenzenloos Gulpdal, veilig door natuur', dat zowel in het Belgische Wallonië en Vlaanderen als in Nederlands Limburg zal worden uitgevoerd. "Samen met Natagora, Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, Staatsbosbeheer en Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen gaat ARK Natuurontwikkeling werken aan natuurlijke oplossingen voor de wateroverlast in de kernen in het Gulpdal.

Water vasthouden is het toverwoord. Achter dammen van bevers bijvoorbeeld, door herstel van terrassen met dichte hagen op steile hellingen, en door de Gulp zelf meer ruimte te geven. Hierdoor kan er meer water worden geborgen, en ontstaat er bovendien ruimte voor bijzondere soorten als zalm en beekforel en voor de zeldzame vogelsoorten zwarte ooievaar en grauwe klauwier. Door gespreid over het hele stroomgebied, op heel veel plekken, kleinere porties water te bergen neemt het overstromingsrisico af én worden landschap en natuur mooier. De natuurlijke waterberging in het Gulpdal zal straks een voorbeeld zijn voor andere beekdalen in binnen- en buitenland. De vele bezoekers van het Gulpdal zullen zien dat het riviertje en de omringende heuvels mooier worden." Aldus ARK Natuurontwikkeling.

Vervolg: in oktober 2018 hebben bestuurders van de Provincie Limburg, Waterschap Limburg, gemeente Gulpen-Wittem en Staatsbosbeheer een handtekening gezet onder een overeenkomst om gezamenlijk maatregelen te treffen tegen extreme wateroverlast in Slenaken en het overige Gulpdal. De maatregelen bestaan onder meer uit het aanleggen van beplanting en bos in hellingen, het afleiden van water, waterberging in natuur, het verlagen van het maaiveld, herstellen van beekloopjes en het realiseren van een dam. De maatregelen worden zo ingepast dat het natuurlijke karakter van het Gulpdal behouden blijft.

Dit maatregelenpakket is mede het resultaat van intensief overleg met de inwoners en ondernemers van Slenaken, die hebben moeten ondervinden wat de impact is van een overstroming in hun directe leefomgeving. Provincie, gemeente, waterschap, Staatsbosbeheer en ARK Natuurontwikkeling hebben de afgelopen jaren nauw met elkaar samengewerkt om deze duurzame investering in waterveiligheid mogelijk te maken. Met het nu vastgestelde maatregelenpakket wordt een stevige impuls gegeven aan het gezamenlijke internationale Plan van Aanpak van alle waterbeheerders en overheden langs de Gulp. Aan Nederlandse zijde zal de kans op wateroverlast in de toekomst hierdoor nu flink verkleinen. De samenwerking met Vlaamse en Waalse partijen richt zich op het verder gaan beperken van flashfloods en het verbeteren van de waterkwaliteit van de Gulp. Waterschap en Staatsbosbeheer werken daarnaast samen in het beheer van water en natuur via een gezamenlijk beheer- en onderhoudsplan voor de Gulp en de oevers. (bron: Waterschap Limburg, 25-10-2018)

Er is in de afgelopen jaren al afgestemd met de Belgische partners en anno 2019 doen zich nieuwe kansen voor in de grensoverschrijdende samenwerking. Op Belgisch grondgebied zijn maatregelen genomen om water vast te houden en zijn nog meer maatregelen gepland, waarvan de samenwerkingspartners gezamenlijk de effecten gaan onderzoeken. Bestuurders hebben in maart 2019 opdracht gegeven het spoor van samenwerking met België verder te verkennen en te betrekken in de planvorming. Daarnaast is in een bestuurdersoverleg in maart 2019 een tweetal presentaties besproken: een met de voorlopige ontwerpen van het maatregelenpakket voor de aanpak van wateroverlast in het Nederlandse Gulpdal en een over de landschappelijke inpassing hiervan. De voorlopige maatregelen worden verder uitgewerkt. De resultaten hiervan worden met alle belangstellenden van het stroomgebied gedeeld. De vier partners organiseren op 2 juli 2019 een avond waarin naar verwachting het uitgewerkte maatregelenpakket kan worden gepresenteerd. (bron: Waterschap Limburg, april 2019)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Slenaken, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Slenaken (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Slenaken.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - In 2014 zijn een aantal informatiebijeenkomsten gehouden in het dorp met een inventarisatie van de wensen en problemen van de inwoners. Op basis hiervan is in 2015 het Dorpsontwikkelingsplan (DOP) Slenaken tot stand gekomen (waarvoor zie het hoofdstuk Recente ontwikkelingen). In het DOP is vastgelegd hoe de uitvoering van 'zelfsturing' de komende jaren kan worden aangepakt. Met zelfsturing wordt de werkwijze bedoeld waarmee de inwoners van de gemeente zelf actief werken aan de verbetering van de kwaliteit van hun leefomgeving. De gemeente draagt bij aan de uitvoering van de plannen en maakt bewust ruimte voor initiatieven van bewoners. Zelfsturing richt zich dus op de versterking van de leefbaarheid en de eigen identiteit van de kernen van de gemeente, in dit geval de gemeente Gulpen-Wittem.

Naar aanleiding hiervan is het Kernoverleg Zelfsturing Slenaken opgericht. Wat is er tot nu toe bereikt? De herinrichting van de Anker Plaats, de parkeerplaats naast bakkerij Vermeeren, is een van de voornaamste successen van de afgelopen periode. Samen met de gemeente zijn de inwoners erin geslaagd een mooi dorpsplein te realiseren met voldoende groen, een gezellige zithoek en genoeg ruimte voor de jaarlijkse kermis of andere evenementen. Na overleg met de gemeente is het verbindingspaadje tussen de Kerkdelstraat en de Schilbergweg aangelegd middels een eenvoudige verharding van funderingsmateriaal. Langs deze trap zijn, evenals langs de trappen bij de fanfarezaal, door vrijwilligers nieuwe trapleuningen geplaatst. Ook is inmiddels een hulp(klussen)dienst operationeel waar mensen, die daartoe om welke reden dan ook niet zelf in staat zijn, terecht kunnen voor het uitvoeren van noodzakelijke kleine klussen.

In samenwerking met het IKL, de buurtvereniging en de gemeente is de omgeving van het kapelletje in buurtschap Heijenrath aangepast, waarbij zelfs een oude waterput weer tevoorschijn kwam (voor nadere informatie hierover zie de pagina van Heijenrath). Het ligt in de bedoeling om de omgeving van het kapelletje in buurtschap Schilberg op soortgelijke wijze aan te pakken, eveneens in samenwerking met het IKL, de inwoners en de gemeente.

Na het gereed komen van de 5 nieuwbouwwoningen aan de Anderdelstraat en de nieuwe ontsluitingsweg voor deze woningen worden zowel de Kerkdelstraat als de Anderdelstraat ingrijpend gereconstrueerd. Verder zijn er plannen voor reconstructie en verfraaiing van het kerkplein in Slenaken. Tot slot zijn door de gemeente financiële middelen beschikbaar gesteld voor het aanpassen van de groenvoorziening, o.a. rondom de Sint Josephkapel te Schilberg en, vooruitlopend op de kernverfraaiing in bredere zin, voor het aanbrengen van een twintigtal bloemornamenten aan lichtmasten rondom het kerkplein.

- Verenigingen algemeen: - Het kleine dorp Slenaken heeft een rijk verenigingsleven, met ca. 30 verenigingen, stichtingen e.d. Helaas is de gezamenlijke verenigingensite die er was, opgedoekt.

- Jongeren: - Jonkheid Schlennich ’92 heeft ca. 40 leden en is een niet weg te denken vereniging in de gemeenschap van Slenaken. De jonkheid is een vereniging van, voor én door de jeugd van het dorp. De jonkheid draagt zorg voor het versieren van het dorp tijdens de jaarlijkse processie, maakt het dorpsblad en de jaarlijkse kalender, organiseert de kermis, kerstmarkt, kienen en diverse andere activiteiten.

- Muziek: - Fanfare Berg en Dal is opgericht in 1895. Het initiatief voor de oprichting komt van de toenmalige burgemeester Van Melsen. De primaire aanleiding is de wens om de processies met een eigen muziekkorps muzikaal op te luisteren. Tot die tijd is dit gedaan door harmonieën uit omliggende dorpen, onder andere Sint Maartens-Voeren. De fanfare begint met 12 leden. Om aan het benodigde instrumentarium te komen, wordt een verloting gehouden onder de dorpsbewoners. De instrumenten worden gekocht bij de firma Korn in Maastricht. De eerste leden van de fanfare worden door de burgemeester zelf opgeleid. In 1953 is als onderdeel van de fanfare de Mergellandkapel opgericht.

"Wij zijn een niet zo grote, maar gezellige fanfare (met jeugdorkest) in een prachtig dorpje in het Limburgse Heuvelland. Momenteel bestaat het orkest uit zo’n 40 leden en zijn er nog een 10-tal leerlingen in opleiding. In de 125 jaar die Berg en Dal momenteel bestaat heeft de vereniging een vaste plaats veroverd in het Slenakense dorpsleven en ver daarbuiten. Onder leiding van dirigent Marcel Jungen is de fanfare zeer actief. Hoe actief? Dat kunt U het beste zelf ontdekken door rond te neuzen op onze site of kom ons bewonderen tijdens een van de optredens. U bent van harte welkom!

De fanfare heeft, vanwege de kleinschaligheid van deze gemeenschap en de beschikbaarheid van een eigen fanfarezaal, altijd een belangrijke functie vervuld in Slenaken. In de loop der tijd hebben diverse mensen ‘de kar getrokken’, waarvan er enkele zijn die een groot deel van hun lust en leven hierin hebben geïnvesteerd. In totaliteit heeft fanfare Berg en Dal vanaf de oprichting 15 keer deelgenomen aan een Bondsconcours. Dit heeft geleid tot de volgende resultaten: 7 keer een 1e prijs, 2 keer een 1e prijs met lof der jury en 5 keer 1e prijs met promotie. Aangevuld met twee keer het Nederlands Kampioenschap (afdeling Uitmuntendheid en Ere-afdeling). Inmiddels musiceert Fanfare Berg en Dal in de 1e afdeling, de voormalige Superieure afdeling."

- Sport: - SNC'14 is een voetbalclub die (zoals de naam al suggereert) in 2014 is opgericht. De club komt voort uit een fusie van SP Slenaken '63 en VV Noorbeek. Momenteel heeft SNC'14 3 seniorenteams en (in samenwerking met BMR) 18 jeugdteams.

- Schietvereniging Slenaken.

- Bekende inwoner: - In 2001 wordt de voorheen in Noord- en Midden-Limburg werkzaam geweest zijnde Will Geraedts (1949) burgemeester van de gemeente Gulpen-Wittem. En die werkomgeving bevalt hem bijzonder goed: "Je moet het zo zien: je vertrekt uit een vlak gebied met natuur en veel bio-industrie en je komt terecht in een heuvelachtige streek boordevol historie en natuurschoon. Het klinkt misschien wat overdreven, maar hier, op deze plek ligt de scheidslijn tussen Noord- en Zuid-Europa", aldus de in de Dorpsstraat in Slenaken woonachtige Geraedts. In 2007 gaat hij met vervroegd pensioen en waant zich sindsdien permanen op vakantie in Zuid-Frankrijk: "Vooral ‘s zomers hebben mijn vrouw en ik wel eens het idee dat we niet in Nederland zijn, maar in pakweg Carcassone. Dat gevoel wordt nog eens versterkt als je slechts een paar honderd meter naar het zuiden loopt. Want voor je het in de gaten hebt sta je in België en is de voertaal Frans."

En... na het al die jaren voor zich te hebben gehouden, durft hij zich nu wel hardop uit te spreken: "Slenaken is de mooiste locatie van Zuid-Limburg. Als ik het als burgemeester gezegd zou hebben, zou het me kwalijk zijn genomen, maar nu ik gepensioneerd ben, kan ik vrijuit praten. Mochten de mensen toch nog twijfelen, stuur ze dan maar rustig deze kant op. Ik vertel hun alles wat ze willen weten. Ik wil best ambassadeur zijn. Dit dorp verdient het!" (bron en voor nadere informatie zie het interview met dhr. Geraedts op de lokale dorpssite)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Slenaken en - idem Kerk.

Reactie toevoegen