Westerbroek is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, gemeente Midden-Groningen. T/m 31-3-1949 gemeente Hoogezand. Per 1-4-1949 over naar gemeente Hoogezand-Sappemeer, in 2018 over naar gemeente Midden-Groningen.
- Westerbroek is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Veenkoloniën, gemeente Midden-Groningen. T/m 31-3-1949 gemeente Hoogezand. Per 1-4-1949 over naar gemeente Hoogezand-Sappemeer, in 2018 over naar gemeente Midden-Groningen.
- Onder het dorp Westerbroek valt ook een klein deel van de buurtschap Borgweg. In de praktijk valt onder het dorp ook een deel, ongeveer de helft, van de buurtschap Waterhuizen, welk deel formeel een aparte woonplaats is (met eigen postcode); het andere deel van deze buurtschap valt grotendeels rechtstreeks onder het dorp (een heel klein deel van deze buurtschap ligt dan nog in de gemeente Groningen).
Terug naar bovenIn het Gronings
Westerbrouk.
Oudere vermeldingen
1299 de Broc, 1323 de Broke, ca. 1660 Wester broek.
Naamsverklaring
Betekent broek 'moerassig, drassig land', met voorvoegsel Wester- ter onderscheiding van Noordbroek en Zuidbroek.(1)
Westerbroek ligt NW van Hoogezand, NO van Haren, ZO van Groningen en grenst in het N aan de A7 en in het Z aan de Rijksweg West (N860).
Terug naar bovenIn 1840 heeft Westerbroek 95 huizen met 536 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 350 huizen met ca. 900 inwoners.
Terug naar bovenOntstaan en ontwikkeling
Westerbroek wordt al in de 14e eeuw (in 1323 vermeld als ‘Broke’) bewoond. Ook dit dorp groeit door de vervening uit tot een langgerekt dorpje, net als vele andere dorpen in de voormalige gemeente Hoogezand-Sappemeer. In de 18e en 19e eeuw heeft het dorp 10 buitenplaatsen met hoven, tuinen, vijvers en grachten. Een van deze buitenplaatsen is Vaartwijk, die nog altijd te bewonderen is. Daarnaast vond men er wei- en bouwlanden, baggerveen, boerenhutten en bossen, wijken en plassen.
Scheepswerven
Vóór de onder Bezienswaardigheden genoemde scheepsreparatiewerf van Leeuwerke werden tot 1972 op die plek coasters gebouwd door de scheepswerf van J.G. Bröerken. Simon Marrink uit Hoogezand, die er vlakbij heeft gewoond, raakte in 1988 geïntrigeerd door de geschiedenis van deze scheepswerf en besloot er een boek over te gaan schrijven. De research was nogal tijdrovend, vandaar dat het boek 'J.G. Bröerken, Scheepswerf Westerbroek; coasterbouwers aan het Winschoterdiep' pas in 2017 is verschenen. In het boek wordt behalve de historie van de werf ook de levensloop van alle door de werf gebouwde schepen beschreven.
Sporen uit de oorlogen
Bij graafwerkzaamheden in september 2020 in een weiland bij Westerbroek zijn loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog ontdekt. Het weiland is deels uitgegraven vanwege de in het hoofdstuk Landschap etc. beschreven natuurwerkzaamheden (het aanleggen van slenken die het Zuidlaardermeergebied met het Roegwold gaan verbinden). Archeologen ontdekten de loopgraven, te herkennen aan de donkere sporen in het gele zand. De eerste loopgraven stammen uit de Eerste Wereldoorlog, maar dit zijn tankloopgraven uit de Tweede Wereldoorlog. Die werden in 1944 uitgegraven door omwonenden, alles met de schep. Ze werden gedwongen van 's ochtends 6 uur tot 's avonds 19 uur te werken. Weigerde men, dan werd men tewerkgesteld in Duitsland. De ontdekte loopgraven worden niet bewaard, dat wil zeggen in de delen waar is gegraven worden de slenken aangelegd, en in de delen waar niet is gegraven blijven de loopgraven onder de grond liggen.
- Anno 2017 is in het dorp hard gewerkt aan de realisatie van nieuwbouw. Op de plek van de vroegere tennisclub zijn 12 duurzame woningen gerealiseerd. "Nadat de tennisclub verdween en de tennisbanen waren verpauperd, heeft de Dorpsvereniging de grond overgenomen. De plaatselijke projectontwikkelaar Jack Koster is daar vervolgens pro deo mee aan slag gegaan. Hij heeft nieuwe woningen ontwikkeld en gaat deze ook bouwen", aldus voorzitter Rudy Sinnema van Dorpsbelangen, in een interview met Groot Groningen d.d. 10-3-2017. "Hierbij geldt: Westerbroek eerst. Inwoners van dit dorp die naar de nieuwbouw willen verhuizen mochten zich als eerste inschrijven. Een aantal hebben dat ook gedaan, waarna ook mensen van buiten de kans krijgen zich in het dorp te vestigen."
De inwoners die een nieuw huis betrokken, hebben een bestaande woning achtergelaten, waardoor er dus echt 12 gezinnen in het dorp bij zijn gekomen. Een positief vooruitzicht, stelt Sinnema: "Meer woningen betekent meer gezinnen, dus meer kinderen. Deze kinderen kunnen hier straks gewoon naar school, waardoor deze ook groeit en de leefbaarheid toeneemt. Daarnaast stroomt het geld dat de verkoop van deze nieuwe woningen oplevert richting de Dorpsvereniging, die het vervolgens weer in het dorp gaat steken." Het dorp heeft hiermee het tij weten te keren; van een uitzichtloze situatie hebben de dorpsbewoners zich in een kansrijke positie gemanoeuvreerd. "Wij gooien hier de handdoek niet in de ring. Hier in het dorp staan we voor elkaar (klaar). Als ik morgen hulp nodig heb en ik post dat op Facebook, dan staan er zo een paar mensen klaar die bereid zijn de handen uit de mouwen te steken. Westerbroek is een blauwdruk voor hoe het moet."
Terug naar boven- Westerbroek heeft 6 rijksmonumenten, waarvan er 4 betrekking hebben op Huize Vaartwijk.
- Westerbroek heeft 2 gemeentelijke monumenten, zijnde Windmotor De Putter en Scheepswerf Leeuwerke.
- De Hervormde gemeente van Westerbroek bestaat sinds 1614. In die tijd zal er wellicht ook al een kerkgebouw hebben gestaan. In 1721 wordt in elk geval ook een kerk gebouwd, waarbij in 1785 een toren verrijst. In 1885 vliegt de kerk na een blikseminslag in brand. In 1889 wordt de kerk herbouwd. De nieuwe, huidige Hervormde (PKN) kerk (Oudeweg 75) is een zaalkerk met een houten toren en is gepleisterd. Nadat de torenspits op instorten staat, wordt de kerk begin jaren 1980 gerestaureerd. De torenklok is in 1832 gegoten door klokkengieter A.H. van Bergen uit Midwolda. In de kerk staan een preekstoel en twee 18e-eeuwse herenbanken. Het orgel is in 1904 gemaakt door de gebroeders Van Oeckelen en in 1977 gerestaureerd. Tegenover de kerk staat de pastorie. Het huidige gebouw dateert uit het begin van de 20e eeuw.
- Scheepswerf Leeuwerke (Madepolderweg 10) is in 2009 aangewezen als gemeentelijk monument. Een groot deel van de scheepswerf is bewaard gebleven. De smederij laat de ontwikkeling in de techniek van het bewerken van metalen onderdelen, kenmerkend voor de periode 1900-1970, goed zien. Verschillende soorten dakconstructies en spanten zijn uitzonderlijk. Op het terrein voor de loodsen aan de kant van het Winschoterdiep geven de torendraaikraan, de kraanbanen en de kielbalk aan dat hier scheepsbouw plaatsvond. De combinatie van de verschillende gebouwen, de kraan, de kraanbanen en de kielbalk heeft een hoge ensemblewaarde, nog versterkt door de ligging aan het Winschoterdiep.
- De Putter is een maalvaardige Amerikaanse windmotor van het merk Record. De molen, die een windrad van 21 bladen met een diameter van 6 m heeft, is oorspronkelijk in 1918 gebouwd door de firma Bakker uit IJlst voor de bemaling van een polder bij het Friese Koudum. In 2004 is hij overgebracht naar zijn huidige locatie nabij het Foxholstermeer. Daar bemaalde hij natuurgebied de Westerbroekstermadepolder, dat evenals de molen eigendom is van Het Groninger Landschap. Molen De Putter wordt niet meer gebruikt voor het wegpompen van water, maar werkt nu als vispassage. Vanuit het Foxholstermeer worden vissen via een stroming aangetrokken naar een grote bak. Eens in de twee uur wordt de inhoud van deze bak in de polder geloosd. In het ondiepe en snel opwarmende water van de polders leggen de vissen hun eitjes. Zo te zien op de kaarten is de molen alleen te bereiken door middel van een wandelpad vanaf Energieweg 2 (welk pand formeel nog nét in het uiterste W van het dorpsgebied van Foxhol ligt. De molen ligt nog nét in het dorpsgebied van Westerbroek. Z van de molen is dorpsgebied van Kropswolde), en dan is het nog een flink eind lopen naar het ZW.
De Amerikaanse windmotor is een windmolen die werd gebruikt bij het beheersen van het waterpeil. Met behulp van de windmotor werd water van een lager niveau naar een hoger niveau gezet, of andersom. Dit type molen is in Nederland in de eerste helft van de 20e eeuw veel gebruikt voor de bemaling van de kleinere polders. De Amerikaanse windmotor was slechts gedurende een kleine periode in zwang. Met de komst van het elektrische gemaal waren ze niet langer nodig. En deze molens hadden ook nadelen: hoewel ze zo waren ontworpen dat ze bij hoge windsnelheden automatisch uit de wind werden gedraaid, ging dat nogal eens fout waardoor de molen kapot ging. Door dit alles is de Amerikaanse windmotor tegenwoordig vooral nog een bezienswaardigheid.
Terug naar boven- De Facebookpagina van Vereniging van Volksvermaken Westerbroek houdt je op de hoogte van de evenementen en activiteiten in het dorp.
- Paasvuur op 1e paasdag.
- Kermis (april).
- Sinterklaas.
Terug naar boven- Het 200 ha grote Natuurgebied Westerbroek is een van de laatste laagveenmoerassen in Groningen. Het natuurgebied bestaat uit broekbos, moeras, petgaten met open water en ruige graslanden. Het ligt in het stroomdal van de Hunze en biedt de omwonenden de mogelijkheid om even een 'dorpsommetje' te maken door een afwisselend natuurgebied. Er is een mooie wandelroute (4 km) uitgezet. Langs het elzenbroekbos ligt de Hesselinklaan met fraaie oude eiken. Het gebied is een belangrijke schakel in een natte natuurverbinding tussen het Zuidlaardermeergebied en natuurgebieden bij Slochteren. In de zomer komen hier ca. 28 soorten libellen voor, waaronder de bedreigde gevlekte witsnuitlibel. Natuurmonumenten heeft samen met anderen gewerkt aan herstel van de natuur in dit gebied. Oude petgaten en de waterhuishouding in het gebied zijn hersteld, houtwallen zijn opnieuw ingeplant. Een aantal jaren geleden zijn in het gebied verschillende plassen aangelegd. Daardoor zijn er oeverstroken met riet, lisdodde en zeggesoorten ontstaan, omringd door natte en vochtige graslanden.
- In 2010 is de route van de nieuwe robuuste ecologische verbindingszone Meerstad - Westerbroek bepaald. De route loopt van het Zuidlaardermeer, door het natuurgebied Westerbroek, bij Borgmeren onder de A7 door, naar het natuurgebied van Midden-Groningen, 't Roegwold geheten. Vergeleken met andere trajecten heeft deze voorkeursroute een aantal voordelen: de route is minder gevoelig voor verstoring; er zijn minder passages onder wegen nodig; de route maakt maximaal gebruik van bestaande natuurgebieden; de doorgang onder de A 7 is makkelijker te maken; de route legt zo weinig mogelijk beslag op landbouwgrond in het dorp; het biedt kansen om de verkaveling van landbouwbedrijven in Meerstad te verbeteren; het tracé is het goedkoopst.
De robuuste ecologische verbindingszone Meerstad - Westerbroek verbindt twee grote belangrijke natuurgebieden in de provincie Groningen met elkaar: het Natura 2000-natuurgebied rondom het Zuidlaardermeer en het natuurgebied van Midden-Groningen. Door het gebied lopen de snelweg A7, de spoorlijn Groningen- Nieuweschans en het vaarwater Winschoterdiep. Deze zijn voor dieren passeerbaar gemaakt. De zone is met name voor de otter aangelegd. Verder profiteren ook kleinere dieren, zoals noordse woelmuis, ringslang, kikker, wezel en hermelijn van de verbinding. Na de aanleg van de faunapassage onder de provinciale weg is in de omgeving al een otter gezien. De keuze voor otter brengt met zich mee dat de waterloop voldoende diep en breed moet zijn, zodat ook in de winter vis beschikbaar blijft voor de otter.
De verbinding bestaat uit stroken natuur met natte graslanden, watergangen en bosjes. Door het creëren van een verbinding worden de natuurgebieden robuuster en gevarieerder zodat dieren en planten zich in een groter leefgebied kunnen verplaatsen. Behalve een betere verbinding voor dieren, besteedt het plan ook aandacht aan een betere verbinding tussen Zuidlaardermeer en Midden-Groningen en Meerstad voor recreanten. Daarnaast is de ecologische verbindingszone wat betreft waterhuishouding zodanig ingericht dat het omringende landbouwgebied er geen negatieve gevolgen van ondervindt. Door landbouwpercelen anders te ordenen verbetert ook de kavelstructuur.
De provincie heeft in 2017 een faunapassage aangelegd onder de provinciale weg langs het Winschoterdiep, zodat otters zich kunnen verplaatsen tussen het Zuidlaardermeergebied en natuurgebied Westerbroek. In 2018 is de faunapassage onder de Hoofdweg bij Scharmer aangelegd. De faunapassages onder de Borgweg en de Oudeweg zijn in 2019 gerealiseerd. Onder deze wegen zijn duikers aangelegd met een looprichel waarlangs dieren de duiker kunnen passeren. Ook is aandacht besteed aan de omgeving van de duiker, om te voorkomen dat dieren over de weg heen gaan met het risico dat ze worden doodgereden.
"In Westerbroek wordt anno 2020 een nieuw stuk natuur aangelegd. Het gebied is 80 hectare groot en verbindt 't Roegwold met de natuur van het Zuidlaardermeergebied. Dieren, zoals otters en ringslangen, kunnen zich straks via faunapassages tussen beide natuurgebieden verplaatsen. Inmiddels zijn er vier van deze faunapassages aangelegd. Grond opnieuw gebruikt. Tussen natuurgebied Westerbroek en ’t Roegwold wordt een slenk aangelegd. Dit is een watergeul met aan beide kanten natuurvriendelijke oevers, waar verschillende dieren zich kunnen vestigen en verplaatsen. Om de watergeul te kunnen aanleggen wordt tot en met het voorjaar van 2021 zo’n 200.000m3 grond afgegraven en verplaatst. De afgegraven grond wordt elders in het gebied opnieuw gebruikt, bijvoorbeeld voor wallen, het ophogen van stukken grond of om sloten te dempen. Bij de Borgmeren en bij het wandelpad door het natuurgebied komen uitkijkheuvels, zodat bezoekers een mooi uitzicht hebben over het gebied. In juni 2020 is met de werkzaamheden gestart. Er wordt in fasen gewerkt in verschillende deelgebieden. De totale werkzaamheden moeten in maart 2021 klaar zijn." (bron: Provincie Groningen, juni 2020)
"In juni 2020 startte de uitvoering van het grondwerk. Daarbij wordt een doorgaande waterverbinding (slenk) aangelegd. De verbinding wordt geschikt gemaakt voor otters. Hier zijn ook de afmetingen van de slenk en vooral de diepte ervan op afgestemd. Bij de uitwerking van het plan is gekeken naar de wijze waarop de verbindingszone in het landschap komt te liggen. Er is gekeken naar verkavelingspatronen en naar de ontstaansgeschiedenis van het gebied. Het was in de 19e eeuw een verveningsgebied. Het veen werd uitgegraven in petgaten, waarbij de turf op zogeheten zetwallen op de kant werd gezet om te drogen. De vorm en ligging van de slenk is een eigentijdse interpretatie van dit historische petgaten- en zetwallenpatroon. Daarom bestaat de slenk uit een reeks van aan elkaar gekoppelde waterlopen met brede, flauwe oevers en moerasstroken. De relatief strakke vorm van de slenk zal in de loop der tijd door natuurlijke processen geleidelijk veranderen. De natuur wordt vormgever van een door de mens gemaakt landschap.
Er moet veel grond ontgraven worden. Deze wordt deels verwerkt in de grondwal langs de A7 en in een verhoging in het landschap die verwijst naar een borg die hier ooit heeft gestaan. Plaatselijk wordt een wandelroute aangepast, een wandelroute toegevoegd en is er een uitkijkpunt gepland aan de noordzijde van de A7 en een uitkijkpunt bij het natuurgebied Westerbroek. Prolander is verantwoordelijk voor het project- en procesmanagement van de voorbereiding en de uitvoering van het bestek. Daarnaast levert Prolander specialistische inbreng op het gebied van onder andere ruimtelijk ontwerp, ecologie, hydrologie en grondverwerving." (bron: Prolander)
- In de door Het Groninger Landschap beheerder Westerbroekstermadepolder staat vogelkijkhut de Kiekhorn. Vanuit de Kiekhorn heb je een mooi zicht op de watervogels, steltlopers en weidevogels die zich hier ophouden. De polder is ’s winters erg geliefd bij eendensoorten, zoals de pijlstaart, wintertaling en de slobeend. Ook de grote zilverreiger en de blauwe kiekendief zijn hier te spotten. En heb je geluk, dan kun je ’s zomers de gele kwikstaart zien.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Westerbroek, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Videoreportage met 'keuterboer' Berend van Bergen uit Westerbroek, en zijn vrouw en dochter, door videomagazine Grandioos Groningen, september 2019. Ze hebben 40-45 koeien en daarnaast nog een aantal paarden.
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Maakbaar Westerbroek zet zich in om de leefbaarheid in het dorp te behouden en waar mogelijk te vergroten en heeft een paraplufunctie voor de verenigingen in het dorp.
- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Aalmanshuus (= allemanshuis) is in 1971 door de inwoners zelf gebouwd en biedt onderdak aan een hecht sociaal-cultureel verenigingsleven. In mei 2019 is het vernieuwde Aalmanshuus feestelijk heropend. De openingshandeling werd verricht door wethouder mw. A. Woortman, die onder meer de Dorpshuizen als aandachtsgbied heeft. De sleutel werd overhandigd door dhr. Chris Weening. Hij heeft in 1970 de naam van het dorpshuis bedacht en mocht toen het dorpshuis openen. Bijna 50 jaar later mocht hij dit nogmaals doen.
- Onderwijs en kinderopvang: - Jan Ligthartschool. Anno 2014 had de gemeente aanvankelijk plannen voor een nieuw multfunctioneel centrum voor Westerbroek, waarin de school en het dorpshuis zouden worden geïntegreerd. Eind 2014 zijn die plannen opgeschort; de gemeente wilde de school sluiten wegens 'te weinig leerlingen', waardoor de kosten per leerling te hoog waren geworden. Uiteraard was men daar in het dorp 'not amused' over: "Een klap voor de leefbaarheid in Westerbroek. Je ziet het in meer kleinere dorpen. Er sluiten wat winkeltjes, er worden wat verenigingen opgedoekt, de school verdwijnt en het dorp vergrijst. Met alle gevolgen vandien. Wil je als dorp een kans blijven houden op een gezonde doorstroming en nieuwe gezinnen aantrekken, dan is de aanwezigheid van een school essentieel", aldus voorzitter Rudy Sinnema van de Dorpsvereniging in een interview met Groot Groningen, 10-3-2017.
Na protesten uit het dorp besloot de wethouder ze een kans te geven om met een onderbouwd toekomstplan voor de school te komen. Met de Vereniging Zelfstandige Dorpsscholen (VZD) is een plan gemaakt om de school voor het dorp te behouden. Een goed, vernieuwend en onderscheidend plan, aldus Sinnema. Met o.a. meer aandacht in het onderwijs voor natuur en ICT. "De school moet een aanzuigende werking krijgen op de omliggende dorpen. Ouders moeten denken: ‘Mijn kind moet naar Westerbroek voor het basisonderwijs’. Er zijn kansen, wij zien die ook.” Het is de bedoeling dat het dorp min of meer de school overneemt, onder de vlag van de genoemde VZD, waar vermoedelijk 7 kleine dorpsscholen onder komen te vallen. Hoe dat zit kun je lezen onder de link. - In juni 2017 heeft de minister besloten dat de Jan Ligthartschool dankzij het onderbouwde toekomstplan als experiment vooralsnog open kan blijven. D.w.z. vanaf 2019 heeft de school nog 3 jaar om te een toename van het leerlingenaantal te realiseren en een duidelijke verbinding met het dorp te realiseren, wat inhoudt dat dorpelingen zich inspannen voor de school en de school op diverse gebieden een toegevoegde waarde heeft voor het dorp. - De Westerbroekse Schoolvereniging organiseert verbindende activiteiten tussen dorp en school.
"Op de Jan Ligthartschool in Westerbroek maken we sinds kort gebruik van de denkwijze van PBS (Positive Behavior Support). PBS is gericht op het creëren van een omgeving die het leren bevordert en gedragsproblemen voorkomt. Adequaat gedrag wordt systematisch positief bekrachtigd. Hiermee wordt een veilig en positief schoolklimaat gecreëerd, waarin elke leerling optimaal kan profiteren van het geboden onderwijs. Dit betekent dat we onze verwachtingen naar leerlingen uitspreken. We vertellen ze niet wat ze niet moeten doen maar wat wél. Als voorbeeld: 'Wij lopen in de gang' in plaats van 'Niet rennen'. Daarnaast geven we aandacht aan positief gedrag; dit kan met behulp van een complimentje, een sticker o.i.d. Alle collega's benaderen de leerlingen op dezelfde manier. Door deze manier van werken wordt er rust en duidelijkheid gecreëerd en weet iedereen waar hij/zij aan toe is."
- Nicole Vroom heeft in maart 2018, na 13 maanden gastouderschap, een eigen kindcentrum (met kinderdagverblijf, peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang) geopend: De Apenrots. Het kindcentrum is gevestigd in de Jan Ligthartschool in Westerbroek. Kindcentrum De Apenrots biedt plek aan kinderen van 0 t/m 12 jaar. Het kindcentrum is van maandag t/m vrijdag van 07.00-18.00 uur geopend. Nicole Vroom wordt in de dagelijkse begeleiding ondersteund door vrijwilligster Gea Bos, die 20 jaar ervaring heeft als peuterleidster.
- Muziek: - Folk- en Shantykoor Westerstörm in Westerbroek is opgericht in 1991 en zingt naast shanties en zeemansliederen tegenwoordig ook veel wereldmuziek. Met name de prachtige Ierse folksongs nemen thans een prominente plaats in in het uitgebreide repertoire van het koor. Ook waagt het koor zich regelmatig aan het zingen in andere talen (Frans, Spaans, Russisch). Ook zingt het koor met heel veel plezier een aantal liederen van de helaas veel te vroeg overleden Groninger zanger Ede Staal. Een optreden van Westerstörm betekent een avond genieten van prachtige muziek. - Het in 2005 opgerichte vrouwenkoor Brokekoor heeft ca. 40 leden. Wij hebben vernomen dat ze nog wel bestaan en iedere dinsdagavond repeteren in de kerk. Maar hun site lijkt anno 2019 opgeheven te zijn. Of wellicht is hij in onderhoud? - In de kersttijd werken beide koren samen in het ad hoc koor het Broke Christmas Carols Koor, waarbij de leden Christmas Carols zingen, gekleed in kleding in Dickens stijl.
- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Westerbroek is opgericht in 1921.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Westerbroek.
Reactie toevoegen