Alblasserwaard

Streek
Alblasserwaard
UtrechtZuid-Holland

albasserwaard_kaart_voor_de_herindelingen_van_1986_kopie.jpg

De gemeenten in de Alblasserwaard vóór de herindelingen van 1986. Duidelijk te zien is dat zowel bij de gemeente Arkel als Meerkerk een O stukje grondgebied, O van het Merwedekanaal, in de Vijfheerenlanden ligt. (bron: boek 'De Alblasserwaard', 1992)

De gemeenten in de Alblasserwaard vóór de herindelingen van 1986. Duidelijk te zien is dat zowel bij de gemeente Arkel als Meerkerk een O stukje grondgebied, O van het Merwedekanaal, in de Vijfheerenlanden ligt. (bron: boek 'De Alblasserwaard', 1992)

alblasserwaard_kaart_overwaard_en_nederwaard_waterschap_kopie.jpg

Waterschap Rivierenland wil een robuust en klimaatbestendig watersysteem realiseren in de Alblasserwaard (die verdeeld is in de Nederwaard en de Overwaard). Voor nadere toelichting zie Links > Duurzaamheid/klimaat. (©  www.waterschaprivierenland.nl)

Waterschap Rivierenland wil een robuust en klimaatbestendig watersysteem realiseren in de Alblasserwaard (die verdeeld is in de Nederwaard en de Overwaard). Voor nadere toelichting zie Links > Duurzaamheid/klimaat. (© www.waterschaprivierenland.nl)

Alblasserwaard.JPG

Het landschap van de Alblasserwaard bij de buurtschap Minkeloos

Het landschap van de Alblasserwaard bij de buurtschap Minkeloos

Alblasserwaard (2).JPG

Dorpsgezicht van Hoornaar in de Alblasserwaard, met de kerk op een donk

Dorpsgezicht van Hoornaar in de Alblasserwaard, met de kerk op een donk

1-goudriaan.jpg

Goudriaan

Goudriaan

1-groot-ammers.jpg

Groot-Ammers

Groot-Ammers

1-tienhoven.jpg

Tienhoven

Tienhoven

bleskensgraaf.jpg

Bleskensgraaf

Bleskensgraaf

nieuwpoort.jpg

Nieuwpoort

Nieuwpoort

noordeloos.jpg

Noordeloos

Noordeloos

Alblasserwaard

Deze pagina wordt mede mogelijk gemaakt door:

Terug naar boven

Wonen

Mutters Makelaardij is dé specialist in de gemeenten West Betuwe, Vijfheerenlanden, Gorinchem, Culemborg en de Alblasserwaard. Al jarenlang bewijzen wij dat we het daadwerkelijk anders doen! U bent van harte welkom voor een oriënterend gesprek op onze kantoren in Leerdam, Vianen en Culemborg. Met ons motto: "Waarborg tot betrokkenheid" garanderen wij het hoge serviceniveau dat u van een makelaar mag verwachten. Wij beseffen dat het verkopen of aankopen van uw woning geen alledaagse zaak is, daarom nemen wij u bij de hand en begeleiden wij u in iedere stap van het proces.

Terug naar boven

Status

- De Alblasserwaard is een streek in grotendeels de provincie Zuid-Holland en, sinds 2019, voor een klein deel in de provincie Utrecht. In dat jaar is namelijk de gemeente Vijfheerenlanden ontstaan, die onder de provincie Utrecht is komen te vallen. Dat gold daarmee ook voor de Alblasserwaardse dorpen in die gemeente, zijnde Ameide, Meerkerk* en Tienhoven.
* Een klein deel van het grondgebied van dit dorp ligt in de Vijfheerenlanden. Op de pagina van Meerkerk wordt dat in tekst en beeld toegelicht.

- De streek omvat in het N en O de landelijke gemeente Molenlanden (in 2019 ontstaan uit de gemeenten Giessenlanden en Molenwaard), in het NO het in de vorige alinea vermelde kleine deel van de gemeente Vijfheerenlanden (in 2019 ontstaan uit o.a. de gemeente Zederik, waarvan de drie in de eerste alinea genoemde dorpen in de Albasserwaard liggen, waarvan Meerkerk grotendeels, zoals hierboven vermeld), en in het W en Z de verstedelijkte gemeenten (van W naar O) Alblasserdam, Papendrecht, Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en Gorinchem (grotendeels).

- Geografisch zijn deze streek en de Vijfheerenlanden twee aparte streken, maar omdat deze streken aan elkaar grenzen en veel verwantschap en samenwerkingsverbanden hebben, worden zij vaak samen genoemd als 'Alblasserwaard en Vijfheerenlanden'.

- Voorafgaand aan de in de eerste twee alinea's vermelde herindelingen, heeft de Commissie Bestuurlijke Vormgeving Alblasserwaard-Vijfheerenlanden (naar de voorzitter ook wel 'Commissie Schutte' genoemd) in een rapport van januari 2014 de diverse mogelijkheden verkend. Na evaluatie van dit rapport komt de commissie in februari 2014 tot de conclusie dat het volgende model het wenselijkst lijkt: 1) een gemeente Vijfheerenlanden waarin Leerdam, Zederik en Vianen en wellicht nog Lingewaal, 2) een gemeente in de Alblasserwaard waarin Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam en Giessenlanden en 3) een vooralsnog zelfstandige gemeente Molenwaard, die geadviseerd wordt zich te oriënteren of zij met west (Alblasserdam) of met oost wil samenwerken. Zie verder het rapport 'Waard om te besturen. Eindrapportage van de Commissie Bestuurlijke Vormgeving' (februari 2014).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen en naamsverklaring
"De naam Alblasserwaard is sinds het eind van de 14e eeuw in gebruik. De vroegst bekende vermelding komt voor in een charter van 1383 (Van Mieris, III, 401). Voordien werd het grootste deel van het gebied aangeduid als het Land tussen Lek en Merwede. Het gedeelte tussen de Giessen, de Zederik, de Linge en de Merwede stond aanvankelijk bekend onder de naam ‘Land van Arkel beneden de Zouwe’.

De samenstelling van de naam is helder: het belangrijkste, van de in het gebied voorkomende veenriviertjes, is de naamgever voor de waard, een begrip dat ook in de vorm -weerd of -wert bestaat. Waardnamen komen vooral in het gebied van de grote rivieren voor en zijn sinds de 12e eeuw uit de bronnen bekend (Moerman, 258). Het begrip waard staat voor ‘in of aan het water gelegen land’. Voor de meeste waarden is het omsloten zijn door water een geografisch kenmerk. Aanvankelijk ging deze karakteristiek niet helemaal op voor het gebied van de Alblasserwaard: eerst met het graven van de Oude Zederik tussen Meerkerk en Ameide, in 1370, is het gebied geheel door water omringd en ook pas kort nadien komt de waardnaam in zwang."(1)

Terug naar boven

Ligging

De streek Alblasserwaard ligt N en NO van de stad en het Eiland van Dordrecht, O van de streek IJsselmonde, Z van de Krimpenerwaard en de Lopikerwaard, W van de Vijfheerenlanden en de Betuwe en N van het Land van Heusden en Altena. "De begrenzing van de Alblasserwaard als historische eenheid wordt gevormd door de gegraven Oude Zederik in het noordoosten*, kloksgewijs gevolgd door de rivieren de Linge**, de Boven Merwede, de Beneden Merwede, de Noord en de Lek. De relatief geringe wijzigingen die in de omvang van het gebied in de loop van de tijd zijn opgetreden, kunnen worden toegeschreven aan de invloed van het rivierwater: processen van sedimentatie en erosie hebben aan de randen respectievelijk nieuw land gevormd en delen daarvan doen verdwijnen. Alleen aan de westzijde van de waard heeft zich een vrij omvangrijke wijziging voorgedaan: door de oostwaartse verplaatsing van de Noord, volgens overlevering in 1374, werd de polder Donkersloot afgescheiden van de waard. Vervolgens groeide deze polder ter hoogte van Ridderkerk aan het eiland IJsselmonde vast. (Teixeira IV (I), 102)."(2)
* = tussen Ameide en Meerkerk.
** Tussen de Oude Zederik en de Linge ligt eerst nog een deel van het Merwedekanaal, voorheen Zederikkanaal, tussen Meerkerk en Arkel. Vervolgens ligt van de N punt van de dorpskern van Arkel tot aan de Linge nog een stukje van het oorspronkelijke Zederikkanaal. Vervolgens wordt de grens gevormd door de Linge. De laatste ruim een kilometer N van de Boven Merwede loopt de grens W langs de Lingsesdijk (voorheen gespeld als Lingsedijk).

Terug naar boven

Geschiedenis

Archeologie
Bewoners van wat nu de Alblasserwaard heet, melkten 4.200 jaar voor Christus al koeien en lieten de oudste melkresten achter die ooit in Nederland zijn gevonden. Dat schrijven archeologen van de Rijksuniversiteit Groningen in de Journal of Archaeological Science. De koeienhouders maakten deel uit van de ‘Swifterbantcultuur’, die zich uitstrekte van de Schelde tot de Elbe en dus een groot deel van Nederland besloeg, en een stuk van Duitsland. Archeologen kenden hen vooral als als jager-verzamelaars, die veel zoetwatervis en wilde dieren als herten en bevers aten. Maar het vermoeden bestond dat ze daarnaast deels een boerenbestaan leidden. ‘Ons onderzoek maakt duidelijk dat deze mensen echt al een beetje als boeren leefden’, zegt Daan Raemaekers, een van de betrokken onderzoekers. ‘Het is een stuk aannemelijker geworden dat ze runderen hielden. En niet alleen een eenzaam huisrund, maar een echte kudde, die ze ook melkten.’ Met hun artikel schuiven de onderzoekers de geschiedenis van boeren in de Swifterbantcultuur een paar eeuwen naar voren; tot nu bestond er pas voor de periode na 4.000 v.Chr. bewijs dat deze mensen melkvee hielden. (bron en voor nadere informatie zie deVolkskrant, februari 2021)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze streek kun je terecht bij de volgende instanties en sites:

- De in 1981 opgerichte Historische Vereniging West-Alblasserwaard heeft als werkgebied de gemeenten Alblasserdam en Papendrecht en de voormalige gemeente Nieuw-Lekkerland. Elk kwartaal verspreidt het bestuur een mededelingenblad onder de leden. Hierin staan buiten het nieuws van het bestuur, artikelen die door leden zijn aangeleverd en redactionele artikelen over historische feiten en gebeurtenissen. Het Historisch Informatiecentrum van de vereniging is gevestigd op Cortgene 3 te Alblasserdam. Het centrum is iedere zaterdag van 9.00-12.00 uur geopend voor bezoekers. Er is een archief en een bibliotheek. Vrijwilligers kunnen je desgewenst ondersteuning bieden.

- Historische Vereniging Binnenwaard heeft als werkgebied de kernen van de voormalige gemeente Graafstroom (= de dorpen Bleskensgraaf, Brandwijk, Goudriaan, Gijbeland, Molenaarsgraaf, Ottoland, Oud-Alblas en Wijngaarden en de buurtschappen De Donk, Kooiwijk en Vuilendam).

- Museum De Koperen Knop in Hardinxveld-Giessendam is een historisch en cultureel centrum, een streekmuseum voor de Alblasserwaard. Het bevindt zich in en om een grote historische boerderij van bijna 400 jaar oud. De boerderij is gebouwd op een woonheuvel om het te beschermen tegen overstromingen. Het museum bestaat uit een hoofdgebouw, diverse bijgebouwen en een grote museumtuin.

- Canon van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (= geschiedenis van deze streken in 30 onderwerpen).

- Blogs over de geschiedenis van (de kernen van) de Alblasserwaard, door Anneke Bode.

- Historisch Overleg Alblasserwaard - Vijfheerenlanden, p/a Buitendams 51, 3371 BA Hardinxveld-Giessendam. Tel. 0184-615094 (D.J. de Jong, secretaris/penningmeester).

- Op 1 februari 2018 is het boek 'Watersnood 1953; ramp en realiteit' verschenen. Op die datum was het 65 jaar geleden dat de watersnoodramp van 1 februari 1953 vooral het zuidwesten van Nederland teisterde. Vele doden, gewonden en enorme schade waren het gevolg. De ramp is bij degenen die het hebben meegemaakt in het geheugen gegrift. Ook de dorpen in de Alblasserwaard ontkwamen niet aan het wassende water. Het boek gaat over de dijkdoorbaak van 1 februari 1953 in deze streek, en de gevolgen voor de dorpen Oud-Alblas, Wijngaarden, Bleskensgraaf, Molenaarsgraaf, Brandwijk en Ottoland. Het boek besteedt tevens aandacht aan de actuele en toekomstige situatie; door klimaatverandering stijgt de zeewaterspiegel en valt er meer regen. Welke maatregelen nemen we nu in de Alblasserwaard en zijn die voldoende om toekomstige dreigingen het hoofd te bieden? Aan de hand van uniek fotomateriaal neemt het boek je mee met de route van het water op 1 februari 1953 in deze streek en de dagen erna, en geeft het een doorkijkje naar de toekomst. Het boek kost slechts 10 euro en is verkrijgbaar via de pagina onder de link.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Eind 2012 heeft de Provincie Zuid-Holland het Gebiedsprofiel Alblasserwaard en Vijfheerenlanden vastgesteld. Het gebiedsprofiel verbeeldt en beschrijft de ruimtelijke kwaliteiten en ambities voor het (landelijke) gebied. Hierdoor wordt duidelijk waar rekening mee moet worden gehouden bij nieuwe ruimtelijke ingrepen. Op die manier proberen overheden vooraf meer duidelijkheid te geven over de voorwaarden voor nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe ontwikkelingen dienen met deze kwaliteiten rekening te houden. Volgens het gebiedsprofiel heeft dit gebied 3 'gezichten':
De Alblasserwaard, met een regelmatige structuur van stukken polders die omgeven zijn door lage kades, watergangen en bebouwingslinten.
De Vijfheerenlanden, met meer grillig gevormde stukken polders die omgeven zijn door lage kades en bebouwingslinten waar ook grienden en boomgaarden een rol spelen.
De 'stedenband' langs de Merwede, die door de scheepswerven en andere industrie een stoer en dynamisch karakter heeft gekregen.

- In het document 'Foto anticipeerregio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden' is een eerste analyse gemaakt van de actuele ontwikkelingen in de regio op verschillende beleidsvelden. Deze ontwikkelingen zijn gerelateerd aan de verwachte demografische transitie: wordt er voldoende rekening mee gehouden, zijn de juiste kansen en bedreigingen in beeld en sluiten de in gang gezette ontwikkelingen aan bij de toekomstige bevolkingssamenstelling?

Terug naar boven

Agrarisch

- Zuivelfabriek De Graafstroom, Zuivelcoöperatie DeltaMilk, Waterschap Rivierenland, Wageningen Research, Rabobank en de provincie Zuid-Holland spannen zich samen in voor een goed inkomen voor de melkveehouderij en duurzame waterhuishouding in de Alblasserwaard. Dit spraken zij in februari 2019 af met de ondertekening van een convenant dat loopt tot en met 2021. De partners gaan aan de slag met peilgestuurde onderwaterdrainage, versterking van de biodiversiteit en de ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen, waaronder het vermarkten van CO2-credits. Op deze wijze werken de partijen aan een maatwerkaanpak voor de bodemdaling in Het Groene Hart. De opgedane kennis delen de partijen met de rest van het Groene Hart. Meerdere partijen, waaronder het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ondertekenden deze ambitie.

De partijen werken samen volgens het concept van de Groene Cirkel. Groene Cirkels zijn netwerken waarin de 5 0’s (onderneming, omgeving, onderzoek, onderwijs en overheid) zijn vertegenwoordigd. In een open en gelijkwaardige samenwerking slaan partijen de handen ineen om complexe maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. De natuur wordt nadrukkelijk gezien als partner; als basis voor een gezonde toekomst. De boeren, de zuivelfabriek, het waterschap, de wetenschap, de financier en de overheid slaan in dit project voor het eerst de handen ineen. De partijen kunnen hierdoor gemakkelijker nieuwe verdienmodellen ontwikkelen. Boeren worden bijvoorbeeld met CO2-credits gecompenseerd voor de lagere inkomsten door een hogere grondwaterstand. Zo heeft de droge zomer van 2018 gezorgd voor extreem lage grondwaterstanden en daarmee voor veel veenverbranding in onder meer de Alblasserwaard. Peilgestuurde onderwaterdrainage kan hiervoor een van de oplossingen zijn. Ad van Rees, melkveehouder Deltamilk: “We gaan de bodem voorzien van drains en een pompsysteem. In een droge periode kunnen wij het grondwater opzetten, zodat het veen minder afbreekt. In een natte periode kunnen wij het grondwater naar beneden afvlakken. Ook kunnen wij het grondwater per perceel beïnvloeden. Zo kunnen wij de bodemdaling en de CO2-uitstoot beperken en de weidegang van de koe en de toename van weidevogels stimuleren.” In het najaar van 2018 zijn al de eerste proefvelden peilgestuurde onderwaterdrainage in het gebied aangelegd.

De ontwatering in de Alblasserwaard zorgt naast extra bodemdaling voor een verminderde biodiversiteit en een hogere uitstoot van CO2. Door onder meer te investeren in kruidenrijk grasland wordt de biodiversiteit versterkt. De melk van dit kruidenrijk grasland wordt in zuivelfabriek De Graafstroom verwerkt tot hoogwaardige kaas. Raymond Noordermeer, directeur De Graafstroom: “Met deze aanpak willen wij de Grand Cru kaas van De Graafstroom maken. En hiermee een goede prijs voor zuivel krijgen en een duurzaam inkomen voor de boeren realiseren. Samen hebben wij een goed verhaal naar de consument: een duurzame kaas; lokaal geproduceerd in de achtertuin van de Randstad met een zo laag mogelijke CO2-footprint.“ Gedeputeerde Han Weber: “We zijn op zoek naar innovatieve en duurzame oplossingen in de hele keten, van de teelt via verwerking tot en met distributie. Dat stopt dus niet bij de poorten van een bedrijf. Heel veel partijen werken mee, met enorm veel inzet en inspiratie. Deze pioniers wijzen de weg naar een duurzame toekomst met heerlijke én eerlijke Zuid-Hollandse producten.” (bron: Provincie Zuid-Holland)

- "In de Nederlandse landbouw is de belangstelling voor kruidenrijk grasland enorm gegroeid. Het kruidenrijker maken van graslanden biedt kansen voor biodiversiteit. Onderzoekers Judith Westerink, Jan Hassink, Conny Bufe en Wim Ozinga spraken met boeren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden over de kansen en risico’s die zij zien en over wat zij nodig hebben om hun grasland kruidenrijker te maken. In deze regio's wordt in het kader van de Groene Cirkel Kaas en Bodemdaling met steun van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onderzoek gedaan naar kruidenrijke graslanden op veen. Dat moet leiden tot meer inzicht in hoe kruidenrijkdom op veen kan worden bereikt. Veengronden lijken de lastigste bodems voor het omvormen van soortenarme naar kruidenrijke graslanden. Graslandvernieuwing is niet gewenst omdat daarmee vertering van het veen (en dus bodemdaling) wordt versneld, en proeven met doorzaaien van kruidenrijke zaadmengsels in bestaand grasland zijn nog weinig succesvol. Gezaaide soorten hebben namelijk moeite om zich te handhaven als er niet ook minder wordt bemest. Verschraling door het maaien en afvoeren van het gras is een zaak van lange adem. Bovendien kan in het veenweidegebied vanwege het weidevogelbeheer dikwijls minder vaak worden gemaaid dan voor verschraling nodig is: in het weidevogelseizoen kan namelijk niet worden gemaaid. Als het eenmaal kruidenrijk geworden is, maken weidevogels er wel graag gebruik van.

Voor meer kruidenrijke graslanden is het nodig dat boeren kruidenrijk grasland zien als een wenselijke en mogelijke optie voor hun bedrijf. De onderzoekers organiseerden in oktober 2020 een workshop met twintig boeren in de Albasserwaard en Vijfheerenlanden om meer inzicht te krijgen in kansen en risico’s die boeren zien. De groep was divers: van gangbaar tot biologisch-dynamisch, van verbreed tot gespecialiseerd, van veel ervaring met kruidenrijk grasland tot geen plannen voor kruidenrijk grasland. Daardoor hebben de onderzoekers zicht gekregen op een breed scala aan kansen en risico’s die boeren zien, en op thema’s waarop de meningen uiteenlopen." (bron en voor nadere informatie zie Wageningen Environmental Research en Wageningen Plant Research, december 2020)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het boek 'De Alblasserwaard' (Catharina L. van Groningen, 722 pag., Waanders Uitgevers/Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1992) is een deel in de reeks 'De Geïllustreerde Beschrijving der Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst', en is via de link ook online te lezen. - Via deze link is het boek online te bestellen.

- Op de site van de Stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (SIMAV) vind je beschrijvingen van alle molens in deze streek, waarvan de stichting er circa 35 beheert.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- De Arno Wallaard Memorial (wielrennen en toertocht, eind april) startte in 2007. Daarvoor heette het ‘Omloop Alblasserwaard’. Het evenement is vernoemd naar de in 2006 overleden renner Arno Wallaard (Skil-Shimano), Nederlands kampioen bij de beloften. "De Arno Wallaard Memorial (AWM) is een echte polderkoers. Dijken, weilanden, sloten, rivieren en pittoreske dorpjes vormen het decor van de wedstrijd. De vlakke polders met hun imposante dijken geven de koers een prachtige huisvesting, maar zij kunnen ook barre weerstand geven in de vorm van wind en regen, vrijwel even grote tegenstanders voor de renners als heuvels en bergen. Gezien de winnaars is onze polderwedstrijd een onderscheidende koers, die de bokken van de schapen scheidt... De AWM voelt zich verbonden met de waarden van het Groene Hart. Elk jaar worden bomen geplant om alle uitstoot van de koers goed te maken. Da’s ook polderkoers!"

"De familie Wallaard heeft in november 2018 aangegeven nog zeker 10 jaar als sponsor en organisator garant te staan voor de Arno Wallaard Memorial (AWM). De ouders van Arno Wallaard, aan wiens nagedachtenis de wedstrijd jaarlijks wordt georganiseerd, stellen hiermee de toekomst van deze 1.2 UCI-wedstrijd in de Europe Tour voor langere tijd veilig. Arno Wallaard overleed in 2006 op 26-jarige leeftijd plotseling aan een (aangeboren) hartstilstand. Voor het organiserend comité van, zoals zij stellen ‘De mooiste polderkoers van Nederland’, is dit een ongekende luxe. Veel organisatoren van wielerwedstrijden hebben immers de grootste moeite om hun wedstrijd in leven te houden. De AWM-organisatie krijgt op deze manier de mogelijkheid om hun koers verder te ontwikkelen en hiermee een blijvend kweekterrein te bieden voor talenten in windkoersen. Schrijver en sympathisant van de AWM Joost-Jan Kool omschreef de Alblasserwaardse polder als volgt: ‘Als het klopt wat Jan Jansen ooit beweerde, namelijk dat fietsen tegen de wind om dezelfde fysieke kwaliteiten vraagt als het beklimmen van een berg, dan is de uitgestrekte Alblasserwaard een polder van de buitencategorie.’ Welnu, de organisatie van de AWM kan dit decor nog zeker 10 jaar gebruiken om de wielersport te bedienen van een uitdagende polderkoers!"

- Op een zaterdag in mei (in 2020 voor de 18e keer) is er de jaarlijkse Truckerstocht, een indrukwekkend evenement dat als doel heeft circa 100 verstandelijk beperkten een geweldige dag uit te bezorgen. De organisatie is in handen van Lions Club Alblasserwaard Souburgh. Er doen meer dan 80 oltimer en recente trucks aan mee. Met hun eregasten aan boord maken zij een rondrit van 65 kilometer door de streek. Na afloop van de rit reikt de Lionsclub ook nog een cheque uit aan een jaarlijks wisselend goed doel in de regio. In 2019 was dat Stichting De Cirkel, voor ondersteuning van het door haar nieuw te bouwen hospice in Papendrecht.

- Na voorgaande edities onder een andere titel, organiseert Stichting Stap & Trap vanaf 2019 samen met Den Hâneker eind mei het fiets- en wandelevenement de Vierdaagse Alblasserwaard. Geschikt voor zowel de sportieve als de recreatieve fietser en wandelaar van alle leeftijden. Plezier, sportieve prestaties of gewoon het opdoen van wat extra vitamine D. Alle sportniveaus zijn welkom. Nieuw in 2019: family proof route op donderdag voor de 30km fietsroute en 10km wandelroute (inclusief puzzeltocht); sport edition: dagelijks 80km fietstocht voor de gevorderde fietser/wielrenner o.b.v. GPS; een deel van het inschrijfgeld komt ten goede aan de Hartstichting; Streekparade op zaterdag in Hoornaar bij de tent. Start en finish van de Vierdaagse zijn in de grote tent die midden in Hoornaar staat.

Elke dag is er na de fiets- of wandeltocht gezellig entertainment en tijd voor het uitwisselen van ervaringen. Op vrijdagavond wordt traditiegetrouw een feestavond gehouden met Nederlandstalige muziek en liveoptredens, aangeboden door Stichting Vrije Recreatie. Op zaterdag is er de Streekparade, waar je de natuur en cultuur van de streek beleeft en kunt kennismaken met streekproducten. In de Alblasserwaard zijn ontzettend veel ondernemers die lekkere producten maken zoals: (biologisch) vlees, boerenkaas, boerenijs, visproducten tot zelfs bier en wijn. Zij presenteren zich graag aan je op de Streekparade! Ook voor kinderen zijn er die dag leuke activiteiten. De Streekparade is gratis toegankelijk. En ook niet-deelnemers aan de Vierdaagse zijn van harte welkom!

- Op een zaterdag eind september organiseren de Rotary Clubs Alblasserwaard en Kinderdijk de jaarlijkse Fietsmolentocht (in 2019 voor de 7e keer). Je kunt kiezen uit 3 verschillende routes van 30 km, die allemaal een ander deel van de streek doorkruisen, of een tocht van 70 km, waarbij je de hele streek doorkruist. Een ideale manier om in een dag deze prachtige streek te ontdekken! Zoals de naam van de tocht al suggereert, ga je onderweg heel veel mooie molens zien, maar ook heel veel mooie monumentale boerderijen en kronkelende riviertjes. De opbrengst gaat jaarlijks naar een ander goed doel.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natuur- en Vogelwacht De Alblasserwaard (met Streeknatuurcentrum te Papendrecht).

- Streeknatuurcentrum Alblasserwaard in Papendrecht geeft voorlichting en educatie over landschap, milieu en natuur in de streek door middel van excursies, dialezingen en tentoonstellingen. In de aangrenzende educatieve tuin zijn kleine leefgemeenschappen nagebouwd en wordt uitgelegd hoe op kleine schaal natuur kan worden gemaakt in de eigen woonomgeving.

- Natuurgebieden van Staatsbosbeheer in de Alblasserwaard.

- Den Hâneker is een vereniging van boeren en burgers voor natuur- en landschapsbeheer die zich inzet om de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zodanig te beheren en te ontwikkelen dat het gebied zijn aantrekkelijkheid behoudt, nu en in de toekomst. Den Hâneker wil bereiken dat we samen kunnen wonen, werken en recreëren, met respect voor elkaars (duurzame) belangen. Dit gebied toont een Hollands landschap van weiden, waterlopen en de bijhorende flora en fauna. Den Hâneker wil hier samen zorg voor dragen en bedrijven, burgers en organisaties met elkaar verbinden.

- Video's van vogels in de Alblasserwaard.

- Site met ca. 2.500 prachtige foto's van planten en dieren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

- "Het Prachtlint - voorheen Blauwzaam Lint genaamd - is een bijzonder fenomeen. Het is een lint dat de komende jaren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zal ontstaan doordat lokale initiatiefnemers natuurlijke parels creëren. De parels zijn bijvoorbeeld kleine percelen die bij- en vlindervriendelijk worden ingericht, waardevolle landschapselementen, duurzame initiatieven en andere karakteristieke elementen uit de streek. Een parel kan ook tijdelijk aangelegde natuur op ongebruikte gronden op bedrijventerreinen zijn. De parels worden verbonden door het snoer. Dat bestaat vooral uit bestaande natuurlijke linten, zoals kades en bermen die ecologisch worden beheerd. Uiteindelijk zorgen we er zo samen voor dat er een vlinder- en bijenlint ontstaat dat loopt van Alblasserdam tot Leerdam (en zoveel mogelijk andere plaatsen).

Het achterliggende doel van het Prachtlint is dat mensen zelf kunnen bijdragen aan het realiseren en beheren van natuur in de eigen leefomgeving. Met het Prachtlint streven we een aantal doelen na: we willen de streek mooier en kleurrijker maken voor bewoners en recreanten; we willen de biodiversiteit versterken, zodat het hier ook in de toekomst goed toeven is; we willen de contacten versterken tussen alle betrokkenen bij de streek (burgers, bedrijven, scholen, overheid, instellingen); we willen laten zien dat we de handen uit de mouwen durven te steken en trots zijn op onze streek. Hoe gaat het in zijn werk? We hebben gemerkt dat mensen graag zelf bij de natuur betrokken willen zijn, maar vaak niet weten waar te beginnen. Daarom willen we dat het Prachtlint ontstaat ‘van onderaf’: vanuit een lokaal initiatief van bijvoorbeeld een bewoner of een organisatie. Om hen op weg te helpen, heeft onze website een handig stappenplan met veel aanvullende informatie. Zo wordt het veel gemakkelijker om de streek kleurrijker te maken en samen de handen uit de mouwen te steken."

- Het in 2015 opgerichte Collectief Alblasserwaard / Vijfheerenlanden richt zich op agrarisch natuur- en landschapsbeheer in de ruimste zin van het woord. Het betreft met name weidevogelbeheer, botanisch beheer, landschapsbeheer, waterbeheer en eventueel gebiedsontwikkeling. Het collectief is een samenwerkingsverband van de al langer bestaande organisaties Den Hâneker en Benschop Rentmeesters. "Boeren in deze streek hebben begin 2019 hun honderdste 'plasdras' gerealiseerd. Ze zetten hiermee met behulp van plasdraspompen een laagje water op hun weilanden. Dit is bijzonder in trek bij de weidevogels. Die vinden er volop voedsel. Anno 2019 ligt nergens zoveel plasdras op boerenland als in deze streek.

Ze streven ernaar dat er de komende jaren op alle goede weidevogelplekken minimaal één plasdras komt te liggen. De weidevogels hebben het moeilijk. Daarom steken de boeren elk jaar hun handen uit de mouwen om ze te helpen. Dit doen ze met ondersteuning van de provincies Utrecht en Zuid-Holland, en in overleg met diverse gebiedspartijen, zoals de natuur- en vogelwachten en Staatsbosbeheer. Onmisbaar hierbij is de hulp van enkele tientallen vrijwilligers. Zij zoeken veel nesten op voor de boeren, zodat die ze kunnen beschermen.

De honderden boeren in de streek, verenigd in Collectief Alblasserwaard / Vijfheerenlanden, nemen allerlei beheermaatregelen om de weidevogels te helpen. Ze zorgen niet alleen voor vochtige weilanden, maar ontwikkelen ook kruidenrijk grasland en maaien later. Met als doel de weidevogels vooruit te helpen. Ze zien volop kansen om die maatregelen in hun bedrijfsvoering in te passen. In 2019 start een onderzoek naar de overleving van kievitjongen op plasdraslocaties, onder meer in deze streek. Bij dit onderzoek werken WENR, Sovon en Altenburg & Wymenga samen. Uit eerder onderzoek, elders in het land, bleek al dat kieviten graag rond locaties met greppelplasdras verblijven." (bron: het hiervoor genoemde Collectief)

- "De flora en fauna in agrarisch gebied staan flink onder druk. Hoe werken we aan herstel? In de pilot Prachtsloten zoeken diverse organisaties en overheden samen met de boeren naar optimaal ecologisch beheer van de poldersloot. De vele sloten en oevers in het veenweidegebied bieden volop kansen om de biodiversiteit te vergroten. Het project Prachtsloten vindt plaats in de Alblasserwaard / Vijfheerenlanden en is een gezamenlijk initiatief van het gelijknamige Collectief en Stichting Blauwzaam. Dat het project plaatsvindt in deze regio is niet voor niets. De regio kent namelijk een van de hoogste, zo niet de hoogste slootdichtheid van Nederland. In samenwerking met de provincie Zuid-Holland, Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN), de gemeenten in de regio en drinkwatermaatschappij OASEN wordt in deze pilot door onder meer boeren het beheer van tien sloten geoptimaliseerd. Met als hoofddoel de biodiversiteit in het agrarisch gebied te verhogen.

De duizenden kilometers poldersloot en -slootkanten vormen een belangrijk leefgebied voor een grote diversiteit aan flora en fauna en zijn door het fijnmazige netwerk belangrijk in de verspreiding en versterking van de biodiversiteit voor de hele regio. Daarnaast sturen deze sloten de waterkwaliteit aan van grotere wateren en boezems, ook in de natuurgebieden. De potentie voor het verhogen van de biodiversiteit in deze smalle poldersloten en oevers is groot, maar daarvoor is het wel noodzakelijk het beheer te extensiveren en meer rekening te houden met aanwezige natuurwaarden. Bij de keuze van de sloten in deze pilot is rekening gehouden met bijzondere kenmerken van het gebied. Zo is er speciale aandacht gegeven aan kwelsloten. Ook verschil in gebruiksintensiteit van de sloten speelt een rol bij de keuze. Daarom zijn er ook sloten meegenomen in het overgangsgebied tussen agrarisch en niet-agrarisch gebied." (bron en voor nadere informatie zie Provincie Zuid-Holland, september 2020)

- Combinatie Dijkverbetering Molenwaard (CDVM) voert in opdracht van Waterschap Rivierenland de komende jaren een intensief dijkversterkingstraject uit tussen Kinderdijk en Gelkenes/Schoonhovenseveer. Deze primaire waterkering beschermt de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden tegen overstromingen. Op het 17 kilometer lange dijktraject vormt de binnenwaartse macrostabiliteit het hoofdprobleem. Een aanzienlijk deel van de waterkering voldoet niet aan het vereiste veiligheidsniveau. Onder de maatgevende belastingsituatie is de kans groot dat het maaiveld aan de binnenzijde van de dijk opdrijft waardoor het binnentalud kan bezwijken. De dijkverbetering vindt plaats in een complexe omgeving. Er is veel bebouwing en bedrijvigheid. Zie verder het artikel Dijkversterking Kinderdijk-Schoonhovenseveer in Civiele Techniek 2014/7.

- "Grote delen van de Lekdijk tussen Streefkerk, Ameide (Sluis) en Fort Everdingen, langs de noordkant van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden, voldoen niet aan de nieuwe veiligheidsnormen die sinds 2017 gelden. Daarom gaan we de dijk versterken. Dit doen we stap voor stap. Van het totale dijktraject voldoet 34 km niet aan de huidige veiligheidsnormen. Hiervan gaan we vanaf 2024 ca. 11 km versterken, middels een project genaamd SAFE (naar de eerste letters van de hierboven genoemde plaats- en objectnamen). Zie de roodgekleurde dijkvakken op de detailkaarten. Dit zijn de meest kwetsbare delen van het dijktraject. Door het versterken hiervan kunnen we de veiligheid aanzienlijk verbeteren. De oranje delen zijn nog in onderzoek. Hier bevinden zich speciale constructies die nog wat extra tijd vergen. Hier vind je de faalmechanismen per dijkvak. De dijkvakken die niet gekleurd zijn, worden nu niet verder onderzocht en vallen buiten dit dijkversterkingsproject. De overige kilometers moeten uiterlijk in 2050 versterkt zijn. Bij deze toekomstige versterking gaan we gebruikmaken van de dan beschikbare informatie op het gebied van klimaatscenario's en rekensystematiek. Deze kennisontwikkelingen staan niet stil. Door hierop te anticiperen, geeft dit ons in de toekomst meer zekerheid en het vergroot de kans op de meest efficiënte inzet van maatregelen." (bron en voor nadere informatie zie Waterschap Rivierenland)

Terug naar boven

Beeld

- Beeldbank Alblasserwaard bevat meer dan 2.000 foto’s uit deze streek. De beeldbank bevat gevarieerde stockfoto’s van dorpsgezichten, buurtschappen, polderlandschappen, natuurgebieden, historische gebouwen, rijksmonumenten en andere gezichtsbepalende gebouwen in de regio.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over de Alblasserwaard (en deels ook Vijfheerenlanden) (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Bestuurlijk: - De Gemeenschappelijke Regeling Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is een samenwerkingsverband van de gemeenten Gorinchem, Molenlanden en Vijfheerenlanden.

- Media/nieuws: - Merwe RTV is de streekomroep voor de Alblasserwaard. - Nieuws van weekblad Het Kontakt uit deze streek. - Historische, interessante weetjes, foto's en nieuws uit de Alblasserwaard op Twitter, door Anneke Bode.

- Belangenorganisatie: - "Het Gebiedsplatform is een platform voor een grote verscheidenheid aan organisaties in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, die een bijdrage willen leveren aan het behouden en versterken van het verzorgde agrarische cultuurlandschap. Het overlegplatform geeft gevraagde en ongevraagde adviezen over de ontwikkelingen in het landelijk gebied aan de Provincies, Waterschap Rivierenland, gemeenten, maatschappelijke en private partijen in de regio. In het Gebiedsplatform zijn 22 organisaties op het gebied van Landbouw, Landschap, Natuur, Recreatie, Cultuurhistorie etc. vertegenwoordigd. Met elkaar zetten we ons in voor een vitale regio waarin het goed wonen, werken en recreëren is. Deze organisaties komen twee keer per jaar, in april en in november, bij elkaar op de plenaire vergadering van het Gebiedsplatform. Tijdens deze vergaderingen staat het onderlinge contact centraal. Iedere vergadering begint met een “rondje langs de velden” waarbij alle organisaties de gelegenheid hebben te delen wat hen bezig houdt en waar zij zich in de komende periode voor willen inzetten. Door informatie en ambities te delen, wordt de samenwerking bevorderd."

- Streektaal: - De in 1989 opgerichte Stichting Streektaal Alblasserwaard & Vijfheerenlanden heeft als doel deze streektaal in al zijn facetten vast te leggen en op allerlei manieren te proberen dit aspect van de regionale culturele bagage in stand te houden en te bevorderen. In eerste instantie door het uitgeven van boeken. Daarnaast door de bestaande woordenschat vast te leggen en eventueel te digitaliseren. Verder houden ze voordrachtbijeenkomsten waar streekgenoten de gelegenheid krijgen hun inbreng te geven. Ook op jaarmarkten laten ze regelmatig hun gezicht zien.

Een wijd verspreid misverstand is overigens dat een dialect of streektaal een slordige verbastering van het Standaardnederlands zou zijn. Het is bijna andersom. Het Standaardnederlands is namelijk pas in de 16e eeuw door taalkundigen geconstrueerd, omdat er toen behoefte was aan een eenheidstaal voor regeringsdocumenten en de Bijbelvertaling. Dialecten zijn dus de oorspronkelijke en authentieke taalvormen van ons land. Streektaal is dus veel meer dan ‘plat praote’. Het is een rijk cultuurhistorisch taalfenomeen. Onze streektaal heeft een eigen woordenschat, eigen spreekwoorden, een eigen grammatica en eigen typische zinsbouw.

- Sport: - IJssportvereniging Alblasserwaard richt zich op hardrijden, shorttrack, jeugdschaatsen en recreatieschaatsen. - Nieuws over voetbalevenementen in de regio.

- Rennersclub Jan van Arckel is sinds 1954 een vereniging voor de wielersport in de Alblasserwaard en naaste omgeving.

- Welzijn: - Humanitas is er voor mensen die het even niet in hun eentje redden. Hun vrijwilligers geven jaarlijks vele deelnemers het zelfvertrouwen terug dat ze nodig hebben om op eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen. Het in 2013 opgerichte Humanitas afd. Gorinchem e.o. biedt de volgende diensten: Home Start/Kind Veilig Thuis/Internationaal Vrouwen Contact/Thuisadministratie/Steun bij Rouw en Verlies/Jongeren Maatjes. Op hun site kun je lezen wat dit allemaal inhoudt. Hun werkgebied beslaat een groot deel van de streken Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. - Interview met voorzitter Wim Killian.

- Duurzaamheid/klimaat: - "Door piekbuien en hogere waterstanden in de rivieren krijgen we meer water te verwerken. Daarnaast is er in de Alblasserwaard sprake van bodemdaling en zijn veel boezemkades niet hoog en stevig genoeg. Bij hevige regenval moeten extra noodgemalen bijgeplaatst worden om wateroverlast te voorkomen. Dit alles heeft er voor gezorgd dat het waterschap op zoek is gegaan naar structurele oplossingen. Het waterschap heeft een visie voor 2050 opgesteld om ook in de toekomst een robuust en klimaatbestendig watersysteem te hebben. Deze visie betekent een wijziging in de indeling van het huidige watersysteem van de Overwaard en de Nederwaard. Na zes eeuwen zal namelijk het water niet alleen via Kinderdijk worden afgevoerd, maar ook via een of twee nieuw te bouwen boezemgemalen. Op die manier is het waterpeil op de boezems beter te beheersen en hoeven minder kades verbeterd te worden. Op de polderpeilen hebben de maatregelen geen effect.

Om een dergelijk robuust en klimaatbestendig watersysteem in de Alblasserwaard te kunnen realiseren, is in oktober 2018 een verkenningsfase gestart. De watersysteemmaatregelen die we onderzoeken zijn: een nieuw boezemgemaal nabij Groot-Ammers; een eventueel nieuw boezemgemaal nabij Hardinxveld; een afsluitmiddel in het Achterwaterschap; een opening in de Middelkade in Kinderdijk nabij de huidige sluis; een verlaging van het boezempeil van het Achterwaterschap met 15 cm; een afsluitmiddel in de Graafstroom en een verplaatsing van Poldergemaal Laag Blokland (van de Graafstroom naar de Ottolandse Vliet). Voor elke watersysteemmaatregel werken we verschillende kansrijke alternatieven of varianten uit. Van iedere maatregel onderzoeken we meekoppelkansen en mogelijke effecten op de omgeving en ramen we de kosten. Vervolgens kiest het bestuur van het waterschap het alternatief waar de voorkeur naar uitgaat op basis van effecten op onder andere milieu, omgeving, draagvlak en kosten. De verkenning duurt tot eind 2019. Daarna start de planuitwerking (2020/2021), waarin we het voorkeursalternatief van elke watersysteemmaatregel verder uitwerken in een projectplan Waterwet. Aansluitend start de uitvoering van de maatregelen. Het waterschap wil alle watersysteemmaatregelen zo snel mogelijk, doch uiterlijk in 2025 in gebruik hebben genomen." (bron: Waterschap Rivierenland, 18-10-2018)

- Duurzaamheid: - "Energiecoöperatie De Knotwilg is een snelgroeiende beweging van mensen die zelf lokaal energie willen opwekken en gebruiken in ons werkgebied Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Wij nemen het heft in eigen handen. We dragen met lokale energieprojecten bij aan een toekomstbestendige regio en wereld. Energie die je nodig hebt, kun je - voor een deel - zelf opwekken. Bijvoorbeeld met zonnepanelen, zonneboilers of door een aandeel te nemen in een windmolen. Iedereen kan zelf stappen maken. Als we de handen ineenslaan, is er nog veel meer mogelijk. Samen kom je verder! We werken samen met inwoners, ondernemers, natuurbeschermers, gemeenten en energieleveranciers. Zo krijgen we lokale initiatieven van de grond. We investeren in groene energie, opgewekt in onze eigen regio met zon, wind en water. Oneindige lokale bronnen. Daarmee sparen we het milieu en voorkomen we dat de aarde uitgeput raakt. Samen bepalen we hoe we het geld dat we overhouden investeren in onze leefomgeving. Zo zorgen we met elkaar voor elkaar. Bovendien stimuleren we de lokale economie en maken we de buurt groener. Goed idee? Doe mee!"

- Veiligheid: - Politie Alblasserwaard/Vijfheerenlanden.

- Bedrijfsleven/ondernemen: - Als ondernemer kies je het liefst voor vertrouwde en betrouwbare leveranciers, aanbevolen door een connectie. Daarin schuilt de kracht van het actieve netwerkplatform BusinessClub Alblasserwaard. Want alle leden openen natuurlijk hun eigen netwerk voor elkaar, en bevelen ook hun medeleden binnen en buiten die netwerken aan. Doelstelling is dat elk lid meer omzet realiseert dankzij het platform. En dankzij een groot aantal actieve leden heeft elk lid ineens tientallen 'onbetaalde accountmanagers' voor zich op pad. De leden kunnen elk medelid moeiteloos aanbevelen omdat zij elkaar en elkaars kwaliteiten dankzij de tweewekelijkse ontbijtbijeenkomsten door en door kennen.

- Openbaar vervoer: - In de Alblasserwaard rijden twee buurtbussen: lijn 701 Gorinchem-Sliedrecht v.v. en lijn 702 Groot-Ammers-Papendrecht v.v.

- Genealogie: - De website Genealogie Alblasserwaard van de gelijknamige Werkgroep Genealogie is 100 procent onafhankelijk en op geen enkele wijze gelieerd aan derden. Historische verenigingen en genealogische onderzoekers worden van harte uitgenodigd om aanvullingen aan te leveren en een link naar deze website op hun eigen website te plaatsen. Het doel is om zoveel mogelijk inwoners uit deze streek en hun geschiedenis in het bestand op te nemen. Op deze wijze ontstaat voor het nageslacht een uniek naslagwerk. Dagelijks werken tientallen vrijwilligers aan deze website. Hierdoor is inmiddels een forse database ontstaan.

Rond 2000 is de basis voor deze website gelegd. De burgerlijke standen van Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en de gehele BInnenwaard zijn door een groep vrijwilligers overgenomen. Wekelijks waren ze te vinden op de verschillende gemeentehuizen en archieven. Vanaf het begin is getracht de personen zoveel mogelijk te koppelen als gezinnen. Later zijn personen uit bestanden die door uitruil met enkele historische verenigingen in de Alblasserwaard zijn verkregen handmatig ingevoerd. Al snel konden ze terugvallen op de bronnen Wiewaswie.nl en Zoekakten nl. De afgelopen jaren is het bestand uitgegroeid tot wat het nu is. Mede dankzij de vele vrijwiligers die informatie aanleveren. De beheerders/eigenaren streven op geen enkele wijze een commercieel doel na. Gebruik van de site is gratis en zonder verplichtingen en dat zal zo blijven. In de toekomst wordt het beheer en eigendom van deze database aan een nog nader te bepalen vereniging of stichting overgedragen.

Reactie toevoegen