Vijfheerenlanden

Gemeente en streek
Vijfheerenlanden
Vijfheerenlanden Alblasserwaard
UtrechtZuid-Holland

vijfheerenlanden_genieten_van_eeuwenoud_hollands_landschap.jpg

Dankzij Stichting Zuid-Hollands Landschap (www.zuidhollandslandschap.nl) valt er steeds meer te genieten van het eeuwenoude Hollandse landschap van de Vijfheerenlanden, omdat de organisatie regelmatig gebieden aankoopt en/of herstelt.

Dankzij Stichting Zuid-Hollands Landschap (www.zuidhollandslandschap.nl) valt er steeds meer te genieten van het eeuwenoude Hollandse landschap van de Vijfheerenlanden, omdat de organisatie regelmatig gebieden aankoopt en/of herstelt.

vijfheerenlanden_kaart_gemeente_oude_en_nieuwe_situatie_per_1-1-2019.jpg

Op deze kaart kun je goed zien hoe de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden, die in 2019 is ontstaan, is samengesteld uit de fusiepartners: de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik. (© provincie Utrecht)

Op deze kaart kun je goed zien hoe de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden, die in 2019 is ontstaan, is samengesteld uit de fusiepartners: de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik. (© provincie Utrecht)

vijfheerenlanden_met_asperen_heukelum_en_spijk_kaart_kopie.jpg

Overzichtskaart van de Vijfheerenlanden vóór 1986, met indeling in polders. In 1986 zijn Asperen, Heukelum en Spijk overgegaan naar de provincie Gelderland en de streek Betuwe. (© T. Brouwer)

Overzichtskaart van de Vijfheerenlanden vóór 1986, met indeling in polders. In 1986 zijn Asperen, Heukelum en Spijk overgegaan naar de provincie Gelderland en de streek Betuwe. (© T. Brouwer)

1-everdingen.jpg

Everdingen, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Everdingen, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

1-hoogeind.jpg

Hoogeind, buurtschap in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Hoogeind, buurtschap in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

1-leerbroek.jpg

Leerbroek, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Leerbroek, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

1-leerdam.jpg

Leerdam, stad in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Leerdam, stad in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

1-kedichem.jpg

Kedichem, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Kedichem, dorp in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

1-vianen.jpg

Vianen, stad in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

Vianen, stad in de gemeente Vijfheerenlanden (© Jan Dijkstra, Houten)

ameide_collage_2_kopie.jpg

Ameide is een dorp in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek Alblasserwaard, gemeente Vijfheerenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden.

Ameide is een dorp in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek Alblasserwaard, gemeente Vijfheerenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden.

meerkerk_collage_2_kopie.jpg

Meerkerk is een dorp in de provincie Utrecht, in grotendeels de streek Alblasserwaard. Het was een zelfstandige gem. t/m 1985. In 1986 over naar gem. Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden. (© Jan Dijkstra, Houten)

Meerkerk is een dorp in de provincie Utrecht, in grotendeels de streek Alblasserwaard. Het was een zelfstandige gem. t/m 1985. In 1986 over naar gem. Zederik, in 2019 over naar gem. Vijfheerenlanden. (© Jan Dijkstra, Houten)

Vijfheerenlanden

Terug naar boven

Status

- De Vijfheerenlanden is een streek in vanouds de provincie Zuid-Holland. In 2002 is de gemeente Vianen naar de provincie Utrecht overgegaan. Sindsdien lag de streek dus ook deels in de provincie Utrecht. Na de gemeentelijke herindeling van 2019 (zie hierna) is de streek vrijwel geheel in de provincie Utrecht komen te liggen, door verhuizing van het grondgebied van de gemeenten Leerdam en Zederik van de provincie Zuid-Holland naar de provincie Utrecht. Een (zeer) klein deel van de streek, namelijk het O deel van het dorpsgebied van Arkel, is na de gemeentelijke herindeling van 2019 niet overgegaan naar de provincie Utrecht (en derhalve in de provincie Zuid-Holland blijven liggen, al is ook dit dorpsgebied in 2019 gemeentelijk heringedeeld).

- De streek Vijfheerenlanden omvat het grondgebied van de in 2019 opgeheven gemeenten Vianen en Leerdam, een groot deel van het grondgebied van de in 2019 eveneens opgeheven gemeente Zederik (zijnde die gemeente minus de dorpen Ameide en Tienhoven, die in de Alblasserwaard liggen, en minus het grootste deel van het dorpsgebied van Meerkerk, waar hetzelfde voor geldt [een ZO deel van dat dorpsgebied ligt wél in de streek]), en het O deel van het dorpsgebied van Arkel (dat in 2019 in de nieuwe, Zuid-Hollandse gemeente Molenlanden is komen te liggen, na tot en met 2018 deel te hebben uitgemaakt van de per 2019 opgeheven en eveneens Zuid-Hollandse gemeente Giessenlanden; het W deel van het dorpsgebied, met daarin de dorpskern van Arkel, ligt eveneens in de Alblasserwaard).

- In 2019 is de gemeente Vijfheerenlanden ontstaan, uit samenvoeging van de gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik. Groot genoeg om de taken van de toekomst op niveau uit te voeren én tegelijkertijd compact genoeg om dichtbij inwoners en kernen te blijven staan. Vooruitlopend op de fusie in 2019 heeft per januari 2018 reeds een ambtelijke fusie plaatsgevonden om op die manier de organisatie tijdig op orde te hebben voor de bestuurlijke fusie.

- De gemeente Vijfheerenlanden omvat de steden Leerdam en Vianen, de dorpen Ameide, Everdingen, Hagestein, Hei- en Boeicop, Hoef en Haag, Kedichem, Leerbroek, Lexmond, Meerkerk, Nieuwland, Oosterwijk, Schoonrewoerd, Tienhoven aan de Lek en Zijderveld, de buurtschappen Achterdijk (grotendeels), Achthoven, Bazeldijk (deels), Bolgerijen, Broek, Diefdijk, Geer, Helsdingen, Hogewaard, Hoogeind, Klein Oosterwijk, Kortenhoeven, Kortgerecht, Lakerveld, Loosdorp, Middelkoop, Ossenwaard (deels), Overboeicop, Overheicop, Recht van ter Leede, Sluis, Tienhoven en Weverwijk. In totaal zijn dit 2 steden, 14 dorpen en 23 buurtschappen.

- In april 2017 hebben Provinciale Staten van de Provincie Utrecht het Herindelingsadvies vastgesteld. - De ministerraad heeft op 6-10-2017 ingestemd met de aanbieding van een herindelingsvoorstel aan de Raad van State. Zie ook het advies van de heer Geert Jansen. De provincie Zuid-Holland was niet blij met de overgang van de gemeenten Leerdam en Zederik naar de provincie Utrecht. Volgens haar is de kans groot dat de regio uit balans raakt als Zederik en Leerdam worden 'afgesneden'; de vrees bestaat dat er dan onvoldoende financieel draagvlak overblijft om voorzieningen en samenwerkingsverbanden in de lucht te houden. (bron en voor nadere informatie zie: Het Kontakt, 9-10-2017) De nieuwe gemeente streeft echter naar ‘grenzeloos samenwerken’ waar mogelijk. Oftewel: de nieuwe provinciegrens hóéft geen belemmering te zijn voor bestaande of nieuwe samenwerkingsverbanden. Daar waar ontvlechten wettelijk een eis is, ziet de Stuurgroep Vijfheerenlanden toe op een zorgvuldig proces.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Vijfheerenlanden. De laatste maanden van 2018 heeft de firma Pol hard gewerkt om de oude plaatsnaamborden van de oude gemeenten te vervangen door bijna 200 nieuwe portalen met daarop een foto, een plaatsnaambord en eventuele andere aanduiding, zoals maximumsnelheden. In december 2018 zijn alle borden vervangen. Onder de link kun je ook een filmpje bekijken over hoe het vervaardigen van de opschriften op de borden - in dit geval - in zijn werk gaat.

- "De gemeenteraad heeft in een buitengewone besloten raadsvergadering op 9 oktober 2019 besloten om Sjors Fröhlich (1967) aan te bevelen als nieuwe burgemeester van de gemeente Vijfheerenlanden. De heer Fröhlich is nu hoofdredacteur van BNR Nieuwsradio. De uitkomst van de besloten raadsvergadering is tijdens de openbare raadsvergadering op dezelfde avond bekendgemaakt door dhr. Van Montfoort, voorzitter van de vertrouwenscommissie. De nieuwe burgemeester volgt de heer Jan Pieter Lokker op die sinds januari 2019 waarnemend burgemeester is. De raad ziet in de heer Fröhlich een communicatief, doortastend en verbindend burgemeester. Hij heeft zich laten zien als een betrokken, strategische en gepassioneerde bestuurder met het hart op de juiste plaats. Hij beschikt over een indrukwekkend netwerk en heeft zich als stressbestendig laten zien. Zijn specifieke ervaring op het gebied van media, communicatie en crisisbeheersing ziet de raad als zeer gewenste pré.

De vertrouwenscommissie heeft de afgelopen maanden de raadsvoordracht voorbereid op basis van de profielschets die de gemeenteraad op 16 mei 2019 heeft vastgesteld. De gemeenteraad herkent in de heer Fröhlich de belangrijke aspecten als innovatief en creatief, doorzettings- en inlevingsvermogen vanuit de profielschets. De gemeenteraad ziet hem als de enige echte Vijfheerenlander die het bestuur, organisatie en inwoners mee kan nemen naar een bruisende gemeente met veel ambitie. De aanbeveling van de gemeenteraad wordt aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en aan de commissaris van de Koning aangeboden. De benoeming is definitief na ondertekening van het Koninklijk Besluit." (bron: gemeente Vijfheerenlanden, 10-10-2019) - Bekijk hier het interview met dhr. Fröhlich n.a.v. zijn voordracht tot burgemeester in Pauw, 10-10-2019.

- Dit zijn de wethouders geworden voor de gemeente Vijfheerenlanden.

- Er is gekozen om de bestaande raadzaal in Meerkerk (van de voormalige gemeente Zederik) te benutten als raadzaal van de gemeente Vijfheerenlanden, en daar een werkkamer voor de burgemeester bij te realiseren. De vergaderruimte in Meerkerk werd veel geschikter bevonden dan de raadzaal in het monumentale stadhuis van Vianen. En de raadzaal van de voormalige gemeente Leerdam, in het Hofje van mevrouw Van Aerden, viel af omdat die voor de gemeente Leerdam al aan de krappe kant was dus al helemaal voor de nieuwe, grotere gemeente met grotere gemeenteraad (31 raadsleden).

Terug naar boven

Naam

Naamgeving en naamsverklaring
"Deze streeknaam is niet ouder dan de 15e eeuw, aangezien eerst in 1428 het gebied dat daartoe wordt gerekend onder het gezag van vijf heren komt te staan. De desbetreffende heerlijkheden: (Land van, red.) Arkel boven de Zouwe*, Vianen, Hagestein, Everdingen, en Ter Leede ("vermoedelijk gelegen net ten zuiden van het hedendaagse Leerdam"(1)) en Schoonrewoerd, verkeren voordien in wisselende bestuurlijke verhoudingen: door opdeling in kleinere eenheden of door verbindingen met andere heerlijkheden, is in de periode vóór 1425 meestal sprake van meer dan vijf bestuurlijke partijen. Zo bestaan bij de beroemd geworden overeenkomst van 11 april 1284, waarin belanghebbenden een regeling treffen over de waterkering en afwatering van de later zo te noemen Vijfheerenlanden, de partijen uit twee Utrechtse kapittels en een twaalftal lokale heren. Het jaar 1284 kan daarom worden gezien als het begin van het gebied als aanvankelijk waterstaatkundige, later ook als bestuurlijke eenheid."(2) Maar het is dus niet zo dat er in 1284 al sprake was van de 'vijf heren', zoals in sommige bronnen geschreven staat.

* Volgens het artikel onder de link omvatte het "Dijkscollegie, dat één der collegiën van de Vijf-Heeren-Landen uitmaakt" van het 'Land van Arkel boven de Zouwe' de polders Rietveld, Kedichem, Oosterwijk, Nieuwland, Leerbroek, Reijerskoop en Middelkoop. Het Dijkscollegie van het 'Land van Arkel beneden de Zouwe' had het bestuur "over de polders van den Banne van Gorinchem, genaamd Wolpheren en Lang-Scheiwijk, Arkel, Hoornaar, Schelluinen en Hoog-Blokland, bestaande uit twee polders, genaamd het Oude Land den Beemt, en heeft eene stem en een lid in ieder der collegiën van den Alblasserwaard en Overwaard". Gezien deze opsommingen betrof het 'Land van Arkel boven de Zouwe' dus een gebied O van de oorspronkelijk Zouwe geheten waterloop (later Zederikkanaal, tegenwoordig Merwedekanaal), en betrof het 'Land van Arkel beneden de Zouwe' een gebied W daarvan.

Terug naar boven

Ligging

De streek Vijfheerenlanden ligt Z van de stad Nieuwegein aan de overkant van de rivier de Lek, en grenst in het W aan de Alblasserwaard, in het O aan de Betuwe (aan de gemeenten Culemborg en West Betuwe (het gedeelte ervan dat tot en met 2018 gemeente Geldermalsen is geweest)) en in het Z ook aan de Betuwe (ook aan de gemeente West Betuwe, het gedeelte ervan dat tot en met 2018 gemeente Lingewaal is geweest; vanouds horen Asperen, Heukelum en Spijk ook nog bij de streek, maar sinds de herindelingen van 1986 zijn die naar de provincie Gelderland, gemeente Lingewaal (sinds 2019 dus gemeente West Betuwe) verhuisd en worden sindsdien - dus sinds 1986 - tot de Betuwe gerekend).

"Voor het beloop van de zuidelijke grens is het op de zuidelijke oever van de Linge gelegen gebied dat door Teixeira de Mattos als ‘de oneigenlijke Vijfheerenlanden’ genoemd wordt van belang. Dit gebied wordt ter hoogte van Spijk begrensd door de direct achter de Zuiderlingedijk gelegen Spijkse Kweldijk en zuidelijk van Heukelum en Asperen door de Nieuwe Zuiderlingedijk. Dit gebied heeft tot 1 januari 1986 binnen het reglementair territoir van de Vijfheerenlanden behoord en ging vervolgens over naar de provincie Gelderland."(3)

De grens tussen de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden (aan de W zijde ervan) wordt gevormd door de kanalen Oude Zederik (tussen Ameide/Sluis en Meerkerk), Merwedekanaal (voorheen Zederikkanaal, tussen Meerkerk en Arkel) en Zederikkanaal (een zuidelijkste en klein deel van het oorspronkelijke kanaal dat zo is blijven heten, direct O van de Arkelse dorpskern). De O grens van de streek is de kilometerslange Diefdijk.

De nieuwe gemeente omvat vrijwel de hele streek Vijfheerenlanden. Alleen het deels Vijfheerenlandse (voor het O buitengebied ervan gelegen in die streek) dorp Arkel valt onder een andere gemeente (t/m 2018 gemeente Giessenlanden, vanaf 2019 gemeente Molenlanden; het andere, W dorpsgebiedsdeel van Arkel, met daarin ook de dorpskern, ligt in de streek Alblasserwaard en eveneens in de gemeente Molenlanden). Daarnaast vallen enkele dorpen in het NW van de gemeente ook onder de streek Alblasserwaard. Dit betreft de dorpen Ameide en Tienhoven aan de Lek (t/m 2018: Tienhoven) en het grootste deel van het dorpsgebied van Meerkerk, namelijk het W en NW deel van dat gebied, met daarin onder andere het overgrote deel van de dorpskern ervan.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De gemeente Vijfheerenlanden is bij haar oprichting per 1-1-2019 als volgt samengesteld:
van de gemeente Leerdam: circa 8.400 huizen met circa 21.000 inwoners op een oppervlakte van circa 34 km2;
van de gemeente Vianen: circa 8.000 huizen met circa 20.000 inwoners op een oppervlakte van circa 42 km2 en
van de gemeente Zederik: circa 5.600 huizen met circa 14.000 inwoners op een oppervlakte van circa 77 km2.
In totaal dus circa 22.000 huizen met circa 55.000 inwoners op een oppervlakte van circa 153 km2.

Terug naar boven

Geschiedenis

- De masterscriptie van historicus ir. Teun Bikker, getiteld 'Revolutie in de Vijfheerenlanden - Invloed van de patriotten op het lokale bestuur 1780-1795' (2008) is via de link ook online te lezen. "Teun Bikker (1941) is geboren in buurtschap Hoogeind bij Leerdam. In 1947 verhuist hij naar buurtschap Achthoven bij Lexmond. Hij volgt de lagere school in Ameide, de HBS in Gorinchem en de HTS te Utrecht. Na het vervullen van de militaire dienstplicht behaalt hij het ingenieursdiploma Elektrotechniek in Delft. In verschillende functies was hij werkzaam bij de overheid en in het bedrijfsleven, laatstelijk als directieadviseur bij ingenieursbureau Holland Railconsult, thans Movares Nederland, te Utrecht.

Na zijn pensionering studeert hij Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en behaalt hij de mastertitel MA. De historie van zijn geboortestreek had en heeft de speciale aandacht van de tegenwoordig in Culemborg woonachtige Teun Bikker. Dat heeft naast de genoemde scriptie tevens geleid tot de site 5herenlanden.nl, waar je vele interessante artikelen van zijn hand vindt over de geschiedenis van de Vijfheerenlanden. Naast zijn geschiedeniswerk houdt Teun zich ook bezig met druiventeelt en wijnmaken. Zijn wijngaard De Teunishof te Culemborg bestaat al ruim 20 jaar en is daar wereldberoemd." (bron: 5herenlanden.nl)

- Canon van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (= geschiedenis van deze streken in 30 onderwerpen).

- T/m 1972 is er sprake geweest van het Hoogheemraadschap van de Vijfheerenlanden. In 1973 is dat opgegaan in het Hoogheemraadschap Groot-Alblasserwaard, dat op zijn beurt in 1984 is opgegaan in het Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden, dat in 2005 is opgegaan in het huidige Waterschap Rivierenland.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "In 2022 krijgt de N484 in Vijfheerenlanden een grote opknapbeurt, waarbij ook aanvullende wegaanpassingen worden meegenomen. In mei 2020 gaven Gedeputeerde Staten van Utrecht het groene licht voor het plan, de aanpak en de financiering.De start van de uitvoering is afhankelijk van de tijd die de noodzakelijke onderzoeken en de wettelijke procedures in beslag nemen. Vooralsnog gaat de provincie ervan uit dat 2022 haalbaar kan zijn. Wegaanpassingen. Gelijktijdig met het groot asfaltonderhoud wordt ook een aantal wegaanpassingen uitgevoerd. Het gaat hierbij onder andere om: het verbreden van de hoofdrijbaan tussen Leerdam en Schoonrewoerd; het aanleggen van rotondes op de aansluitingen van Hoogeind en Overboeicop; het aanbrengen van bermverharding en het gedeeltelijk plaatsen van een houten geleiderail langs de hoofdrijbaan; het aanbrengen van snelheidsremmende maatregelen en het instellen van een spitsmaatregel op de parallelweg van de Schaikseweg; het landbouwverkeer op de gehele hoofdrijbaan van de N484 toe te staan.

Reacties uit de omgeving verwerkt. Op 12 februari 2020 was er een inloopavond voor de omgeving waar de provincie Utrecht een aantal mogelijke wegaanpassingen heeft gepresenteerd. In het plan dat het groene licht heeft gekregen, zijn veel reacties uit de omgeving verwerkt, waaronder het niet verbreden van de parallelweg tussen Leerdam en Schoonrewoerd. Vervolg. Op dit moment heeft de provincie op hoofdlijnen de volgende planning voor ogen: Medio 2020 - medio 2021: nadere onderzoeken op het gebied van archeologie, natuur, geluid, stikstof, etc. Medio 2020 - eind 2021: doorlopen diverse procedures. Voorjaar 2021 - eind 2021: Opstellen contract en aanbesteding. 2022: start uitvoering (onder voorbehoud van de voortgang van het doorlopen van de procedures). Herstelwerkzaamheden in 2020. Vooruitlopend op het groot onderhoud van de gehele N484 in 2022, heeft de provincie Utrecht nog in 2020 een stukje asfalt vervangen dat in slechte staat verkeerde. Het gaat om ongeveer 800 meter tussen het Shell-tankstation en de A2. Meer informatie. Meer informatie over het project N484 is te vinden in het dossier N484 op de website van de provincie Utrecht." (bron: Provincie Utrecht, juni 2020)

- Het coalitieakkoord van de gemeente Vijfheerenlanden is op 31 december 2018 gepresenteerd.

- In het document 'Foto anticipeerregio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden' is een eerste analyse gemaakt van de actuele ontwikkelingen in de regio op verschillende beleidsvelden. Deze ontwikkelingen zijn gerelateerd aan de verwachte demografische transitie: wordt er voldoende rekening mee gehouden, zijn de juiste kansen en bedreigingen in beeld en sluiten de in gang gezette ontwikkelingen aan bij de toekomstige bevolkingssamenstelling?

- Het plan voor de 12.000 hectare grote Ruilverkaveling Vijfheerenlanden is in 1980 aangenomen. Het project is in 2004 afgerond. Voor de agrarische bedrijven in het gebied (9.800 hectare veehouderij, 600 hectare fruitteelt) heeft de ruilverkaveling geleid tot verbetering van de ontsluiting, waterbeheersing en verkaveling. Deze voldeden geen van drieën meer aan de eisen voor de veehouderij. De fruitteelt had er ook problemen mee, het grootste knelpunt was daar de verkaveling. Er zijn nieuwe wegen aangelegd, terwijl een deel van de bestaande wegen is gereconstrueerd. Langs bestaande wegen zijn vrijliggende fietspaden gekomen voor in hoofdzaak 'maatschappelijk' verkeer. De waterbeheersing is verbeterd, het bemalingssysteem doelmatiger gemaakt. De boeren hebben hun grond zo veel mogelijk bij huis gekregen. Daartoe is een aantal boerderijen verplaatst.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het boek 'De Vijfheerenlanden met Asperen, Heukelum en Spijk' (Catharina van Groningen, uitgave van Rijksdienst voor de Monumentenzorg/SDU, 1989) beschrijft de monumentale panden in deze streek, en is via de link ook online te lezen.

Terug naar boven

Evenementen

- "Het Groot Vijfheerenlanden Jeugdorkest is een telkens opnieuw voor een optreden samengesteld orkest. Het orkest is een samenstelling van jeugdleden van de muziekverenigingen uit de gemeente. Het is een initiatief van de muziekverenigingen Excelsior Hagestein en Aurora Leerdam. Op 10 november 2018 heeft het eerste optreden plaatsgevonden. In het Spant te Ameide gaven we een spetterend concert. Groot mochten we het orkest zeker noemen met zo’n 120 jeugdige muzikanten! Als organisatie hebben we van jullie genoten en 1 ding is zeker. Dit smaakt naar meer! De datum is geprikt, dus we kunnen gaan aftellen naar het volgende VHL Jeugdorkest op 14 maart 2020! Locatie: Het Spant, Ameide. Aanvang 16.00 uur. Toegang 3 euro. Tot 16 jaar gratis."

- Op 14 en 15 juni 2019 was er de 1e editie van de Sportmarathon Vijfheerenlanden. Het is een initiatief van de anno 2019 23-jarige Leerdammer Thijs 't Lam. "Sinds 1 januari 2019 vormen de vroegere gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik één gemeente. Dit evenement is een mooie gelegenheid om de bewoners ook echt met elkaar te verbinden. Sport is een een prachtig middel om bruggen te bouwen en muren af te breken", stelt Thijs. Het is de bedoeling dat in totaal 20 teams van minimaal 20 personen in 24 uur tijd in competitieverband zoveel mogelijk lokale sportactiviteiten gaan beoefenen die de gemeente te bieden heeft. Natuurlijk gaat het om de prestatie, maar meedoen is nog belangrijker. "Tijdens het sporten ontmoet je andere mensen uit de gemeente. Maar sport draagt ook bij aan een goed leefklimaat, aan sociale integratie en aan maatschappelijke participatie. En bij sport denk je ook meteen aan respect" Als individueel teamlid hoef je niet 24 uur lang in actie te komen. Het aantal teamgenoten is zodanig groot dat je na deelname aan een bepaalde sport een aantal uren kunt rusten. De organisatie van de individuele onderdelen wordt overgelaten aan de lokale sportclubs. De teams mogen bestaan uit verenigingen, buurtschappen, bedrijven, scholen, vriendengroepen, familie. Elk team zamelt tevens geld in voor een zelfgekozen goed doel. Voor nadere informatie over dit evenement zie de reportage in Het Kontakt (3-4-2019).

- "Het in 2019 opgerichte Kerntheater Vijfheerenlanden wordt georganiseerd door Stichting Kerntheater in samenwerking met de gemeente en een aantal sponsors. Doel is om jaarlijks in ieder van de 3 vroegere gemeenten (Leerdam, Vianen en Zederik) een zelfde voorstelling neer te zetten. Een voorstelling die vertelt over onze gedeelde geschiedenis, onze verbinding. Wat gebeurt er in onze vroegere zustergemeenten? Theater, muziek, dans, sport, verenigingsleven? Wie wil met ons samen een nieuw terugkerend Kerntheater organiseren? De fakkel overnemen om dit - begonnen in Leerdam - in volgende jaren ook in hun kernen te doen? Zodat we daadwerkelijk als één gemeente er staan, met verbinding tussen het verenigingsleven, bewoners, onze gedeelde cultuur.

Voor wie is het? Nou... voor iedereen eigenlijk. We zoeken enthousiaste mensen die het leuk vinden om in de spelersgroep te komen. Maar ook decorbouwers, licht en geluid mensen, grimeurs, kostuumnaaisters, dichters, muziekmakers, zangers, dansers, mensen die catering willen doen, kortom... we zoeken JOU! Ben je nieuwsgierig? Of misschien al helemaal enthousiast? Dan horen we graag van je. Kerntheater Vijfheerenlanden is iets wat we samen willen doen. Met Leerdam, Vianen en Zederik. Samen ontdekken wat ons verbindt, in het verleden maar zeker ook nu. En dat gaan we doen door samen te spelen, te lachen en te leren van elkaar, Door creatieve input van iedereen die mee wil doen. Locaties zoeken, deelnemers zoeken, elkaars talenten ontdekken en ontwikkelen. Er is enorm veel te doen. En echt, iedereen is welkom. Want iedereen heeft een talent. Kom een keer kijken bij onze repetities, iedere dinsdag van 19.00-21.00 uur in stadspodium GO, Dr. C. Voogdplein 90 in Leerdam. Deelname aan het Kerntheater is gratis. Meer informatie is ook te verkrijgen via de website van het Kerntheater en/of email kerntheater@outlook.com, bellen kan ook: regisseur Monique Sentjens is te bereiken via tel. 06-23933127.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Wandelen
- Wandeling Leerdam-Vianen (23 km).

Fietsen
"Op 19 mei 2021 heropenden gedeputeerde Arne Schaddelee van de provincie Utrecht en wethouder Cees Taal van de gemeente het Fietsnetwerk Vijfheerenlanden, dat nu is aangesloten op het fietsknooppuntensysteem van de provincie Utrecht. De knooppunten van het fietsroutenetwerk zijn te herkennen aan de groen-witte borden met twee cijfers. De pijlen wijzen je naar het volgende knooppunt. Zo kun je gemakkelijk zelf je route uitstippelen of kant-en-klare fietsroutes volgen. In de provincie Utrecht is een fietsroutenetwerk van 1500 km.

Vernieuwing bewegwijzering. In 2019 is de gemeente Vijfheerenlanden ontstaan uit een fusie van de gemeenten Vianen, Zederik en Leerdam. De fietsstructuur was echter verouderd en werd door verschillende partijen beheerd. Na toetreding tot het Routebureau Utrecht is een aanpak opgesteld om de bewegwijzering te vernieuwen en uniform te markeren. In 2020 is het fietsnetwerk van bijna 150 km door het routebureau voorzien van een upgrade. De vernieuwing is gefinancierd door de provincie Utrecht.

Gedeputeerde Arne Schaddelee: “Mooi dat het fietsnetwerk is vernieuwd en de gemeente Vijfheerenlanden nu is aangesloten op het uniforme provinciale fietsroutenetwerk. Ook op fietsgebied geven we graag een warm welkom bij de provincie Utrecht. Dit versterkt ons recreatieve hoofdnetwerk en biedt inwoners en bezoekers volop mogelijkheden om dit prachtige gebied op de fiets te gaan ontdekken. Zo raken gemeente en provincie steeds beter verbonden.”

Nieuwe fietskaart. In samenwerking met de marketingorganisaties van Vianen en Leerdam is tevens een nieuwe fietskaart Vijfheerenlanden uitgebracht. De praktische recreatiekaart bevat diverse tips voor een bezoek aan de regio, mooie themaroutes en een uitgebreide kaart met alle fietsknooppunten. De kaart is gratis verkrijgbaar bij VVV-locaties en folderpunten bij toeristische ondernemers." (bron: Provincie Utrecht, mei 2021)

- De Fietsroute door de Vijfheerenlanden (45 km) van het Zuid-Hollands Landschap is in 2019 vernieuwd. De bijzonderheden die je onderweg tegenkomt, vind je beschreven onder de link. Enkele hoogtepunten daaruit: weilanden en bosjes; natuurgebied Over-Boeicop; Diefdijk; Schoonrewoerdse Wiel; weidevogels; kasteelterrein; natuurgebied Quakernaak; purperreiger; eendenkooi; uiterwaarden; nieuwe natuur. De fietsknooppunten zijn eenvoudig uit te printen (handig voor op 't stuur!) of te volgen via je mobiel. Onderweg zijn er diverse plekken om de benen te strekken of een drankje te nemen.

- Hier een (voorheen ANWB-)fietsroute Vijfheerenlanden die je naar keuze 24, 37 of 46 km lang kunt maken.

- En hier nog 3 fietsroutes door de Vijfheerenlanden.

Natuur
- "Met de komst van de gemeente Vijfheerenlanden naar de provincie Utrecht in januari 2019 is er 1.100 hectare beschermde natuur in de provinicie bij gekomen. Bij bescherming en beheer is een belangrijke rol weggelegd voor René Garskamp, boswachter van het Zuid-Hollands Landschap en het Utrechts Landschap en Thomas van Bart, toezichthouder van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht. Parels in de streek en gemeente zijn de beschermde Natura 2000-gebieden Zouweboezem, Uiterwaarden Lek en Lingegebied en Diefdijk-Zuid, samen bijna 600 hectare groot.

René Garskamp vertelt: “Als boswachter houd ik me vooral bezig met het beheer en behoud van de natuurgebieden. Dat doe ik niet alleen, dat lukt niet met zo’n groot gebied in beheer. Veel van het werk wordt verzet door zo’n 25 vrijwilligers en aannemers uit de Vijfheerenlanden. Ik stuur hen aan, regel onder meer contracten met pachters, het onderhoud van sloten en het maaiwerk. Bovenal ben ik gastheer voor de mensen die onze gebieden bezoeken. Dat zijn vooral natuurliefhebbers, die komen genieten van de dieren en prachtige landschappen die we hier hebben. Denk aan de uiterwaarden met de ganzen in de winter of de weidevogels in de Huibert en de Zouweboezem in het voorjaar. Natuurlijk moet ik ook wel eens optreden tegen bezoekers die hun hond uitlaten in een rustgebied voor dieren. Maar de meeste bezoekers zijn juist erg betrokken bij de natuur. Ik krijg ook veel vragen van bezoekers. Bijvoorbeeld waarom we bomen kappen in de Zouweboezem. Dat doen we om de openheid in het gebied terug te krijgen, waardoor meer soorten weidevogels zich hier nestelen. We doen nooit zomaar iets, overal is over nagedacht."

Thomas van Bart vervolgt: “De provincie Utrecht heeft de RUD opdracht gegeven om toe te zien op de regels van de Wet Natuurbescherming en als dat nodig is te handhaven. Sinds 2019 doen we dat dus ook in de Vijfheerenlanden. Zo beschermen we de bijzondere planten en dieren in bijvoorbeeld de uiterwaarden en de Zouweboezem. Een groot deel van mijn werk is het geven van advies. Aan gemeenten en provincie, maar ook aan inwoners en bedrijven die hun woning of bedrijf willen isoleren of renoveren. Dan kijken we samen hoe ze de werkzaamheden zo kunnen uitvoeren dat vleermuizen of gierzwaluwen niet worden verstoord. Door alternatieve nestplaatsen te regelen bijvoorbeeld. We zijn dus zowel actief in stedelijk als in landelijk gebied. In het voorjaar zijn we vaak druk met meldingen dat broedende vogels worden verstoord door werkzaamheden of evenementen. We zoeken elke melding uit en handhaven als het nodig is." (bron: Provincie Utrecht, 8-6-2019)

- Actualiteiten met betrekking tot de natuur in de Vijfheerenlanden op de Facebookpagina van Zuid-Hollands Landschap.

Bodem en grasland
- Bodem en grasland in de Vijfheerenlanden (ir. Th. A. de Boer, 71 pag., 1960).

Waterbeheer
Met het Peilbesluit en Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime Vijfheerenlanden (2013) verplicht het waterschap zich om binnen redelijke grenzen alles te doen wat nodig is om de vastgestelde peilen te handhaven. Tijdelijke afwijkingen als gevolg van extreme weersomstandigheden of calamiteiten worden daarbij als onvermijdelijk beschouwd. Het rapport geeft ook een beschrijving van de fysieke eigenschappen van het gebied, zoals topografie, bodem en watersysteem.

Natuur- en Vogelwacht
- Natuur- en Vogelwacht De Vijfheerenlanden is een vereniging van vrijwilligers met als doel de belangstelling voor de natuur in de ruimste zin van het woord in deze regio te bevorderen. Zij doet dit onder andere door: het organiseren van excursies en tentoonstellingen; het houden van lezingen en voorlichtingsavonden; het publiceren in de pers; het stichten van weidevogelreservaten; het stichten van natuurreservaten; het bestuderen en begeleiden van bestemmingsplannen; het plaatsen en onderhouden van nestkasten; het voederen van vogels in de winter; het uitoefenen van controles op de naleving van de vogel- en natuurbeschermingswet; het signaleren van aantastingen van natuur en milieu in het algemeen en het voeren van acties hiertegen; het steunen en propaganderen van verenigingen die natuur- en milieubehoud beogen; het bevorderen van aanplant en onderhoud van knotwilgen en hoogstamfruitbomen; het organiseren van activiteiten voor de jeugd en projecten voor de leerlingen van de basisscholen en het geven van cursussen. En, last but not least, beheren ze ook nog Natuurcentrum De Schaapskooi in buurtschap Overboeicop bij Schoonrewoerd.

Wildbeheereenheid
"Ons dichtbevolkte land heeft verrassend genoeg een zeer goede en gevarieerde wildstand. Dit is een gevolg van verstandig wild- en natuurbeheer. De jagers dragen hier al generaties lang een steentje aan bij door het verzorgen van de natuur in hun jachtveld gedurende het gehele jaar. Individuele jagers zijn georganiseerd in wildbeheereenheden (WBE's) zodat hun kennis en ervaring op lokaal niveau gebundeld is. Een wildbeheereenheid (WBE) is een lokaal samenwerkingsverband van jagers, grondbezitters en andere geïnteresseerden. Een WBE is een vereniging, gericht op duurzaam beheer van populaties van in het wild levende dieren, bestrijding van schadeveroorzakende dieren en jacht. In Nederland zijn ongeveer 300 WBE's die in totaal bijna 2,5 miljoen hectare beheren. Dit betekent dat ongeveer 90% van het Nederlandse landoppervlak onder het beheer van een WBE valt.

WBE Vijfheerenlanden telt ruim 120 leden die zich enthousiast inzetten voor actief faunabeheer. De agrarische sector bestaat voornamelijk uit melkveebedrijven. Ook is er, op de daartoe geschikte gronden, een behoorlijk areaal fruitteelt. Op kleinere schaal wordt akkerbouw uitgeoefend. Vroeger was de griendcultuur ook een belangrijke bron van inkomsten voor de bewoners van deze streek. Deze cultuur is echter grotendeels ter ziele, maar gelukkig is een groot aantal van de grienden bewaard gebleven en nu in het bezit van provinciale landschappen en particulieren (veelal jagers). De grienden zijn van groot belang als rust- en schuilplaats voor de complete fauna. Binnen de WBE liggen ook een aantal natuurgebieden zoals de Zouweboezem, polder Achthoven en polder Scharperswijk in Lexmond, Bolgerijen en Autena in Vianen, langs de Diefdijk tussen Everdingen en Leerdam en niet te vergeten de Linge oevers tussen Arkel en Beesd. Belangrijke eigenaren van deze gebieden zijn: Het Zuid Hollands Landschap, Het Utrechts Landschap en Staatsbosbeheer."

Agrarisch natuur- en landschapsbeheer
Het in 2015 opgerichte Collectief Alblasserwaard / Vijfheerenlanden richt zich op agrarisch natuur- en landschapsbeheer in de ruimste zin van het woord. Het betreft met name weidevogelbeheer, botanisch beheer, landschapsbeheer, waterbeheer en eventueel gebiedsontwikkeling. Het collectief is een samenwerkingsverband van de al langer bestaande organisaties Den Hâneker en Benschop Rentmeesters. "Boeren in deze streek hebben begin 2019 hun honderdste 'plasdras' gerealiseerd. Ze zetten hiermee met behulp van plasdraspompen een laagje water op hun weilanden. Dit is bijzonder in trek bij de weidevogels. Die vinden er volop voedsel. Anno 2019 ligt nergens zoveel plasdras op boerenland als in deze streek.

Ze streven ernaar dat er de komende jaren op alle goede weidevogelplekken minimaal één plasdras komt te liggen. De weidevogels hebben het moeilijk. Daarom steken de boeren elk jaar hun handen uit de mouwen om ze te helpen. Dit doen ze met ondersteuning van de provincies Utrecht en Zuid-Holland, en in overleg met diverse gebiedspartijen, zoals de natuur- en vogelwachten en Staatsbosbeheer. Onmisbaar hierbij is de hulp van enkele tientallen vrijwilligers. Zij zoeken veel nesten op voor de boeren, zodat die ze kunnen beschermen.

De honderden boeren in de streek, verenigd in Collectief Alblasserwaard / Vijfheerenlanden, nemen allerlei beheermaatregelen om de weidevogels te helpen. Ze zorgen niet alleen voor vochtige weilanden, maar ontwikkelen ook kruidenrijk grasland en maaien later. Met als doel de weidevogels vooruit te helpen. Ze zien volop kansen om die maatregelen in hun bedrijfsvoering in te passen. In 2019 start een onderzoek naar de overleving van kievitjongen op plasdraslocaties, onder meer in deze streek. Bij dit onderzoek werken WENR, Sovon en Altenburg & Wymenga samen. Uit eerder onderzoek, elders in het land, bleek al dat kieviten graag rond locaties met greppelplasdras verblijven." (bron: het hiervoor genoemde Collectief)

Kruidenrijk grasland
"In de Nederlandse landbouw is de belangstelling voor kruidenrijk grasland enorm gegroeid. Het kruidenrijker maken van graslanden biedt kansen voor biodiversiteit. Onderzoekers Judith Westerink, Jan Hassink, Conny Bufe en Wim Ozinga spraken met boeren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden over de kansen en risico’s die zij zien en over wat zij nodig hebben om hun grasland kruidenrijker te maken. In deze regio's wordt in het kader van de Groene Cirkel Kaas en Bodemdaling met steun van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onderzoek gedaan naar kruidenrijke graslanden op veen. Dat moet leiden tot meer inzicht in hoe kruidenrijkdom op veen kan worden bereikt. Veengronden lijken de lastigste bodems voor het omvormen van soortenarme naar kruidenrijke graslanden. Graslandvernieuwing is niet gewenst omdat daarmee vertering van het veen (en dus bodemdaling) wordt versneld, en proeven met doorzaaien van kruidenrijke zaadmengsels in bestaand grasland zijn nog weinig succesvol. Gezaaide soorten hebben namelijk moeite om zich te handhaven als er niet ook minder wordt bemest. Verschraling door het maaien en afvoeren van het gras is een zaak van lange adem. Bovendien kan in het veenweidegebied vanwege het weidevogelbeheer dikwijls minder vaak worden gemaaid dan voor verschraling nodig is: in het weidevogelseizoen kan namelijk niet worden gemaaid. Als het eenmaal kruidenrijk geworden is, maken weidevogels er wel graag gebruik van.

Voor meer kruidenrijke graslanden is het nodig dat boeren kruidenrijk grasland zien als een wenselijke en mogelijke optie voor hun bedrijf. De onderzoekers organiseerden in oktober 2020 een workshop met twintig boeren in de Albasserwaard en Vijfheerenlanden om meer inzicht te krijgen in kansen en risico’s die boeren zien. De groep was divers: van gangbaar tot biologisch-dynamisch, van verbreed tot gespecialiseerd, van veel ervaring met kruidenrijk grasland tot geen plannen voor kruidenrijk grasland. Daardoor hebben de onderzoekers zicht gekregen op een breed scala aan kansen en risico’s die boeren zien, en op thema’s waarop de meningen uiteenlopen." (bron en voor nadere informatie zie Wageningen Environmental Research en Wageningen Plant Research, december 2020)

Flora en fauna
- Site met circa 2.500 prachtige foto's van planten en dieren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

Prachtlint
"Het Prachtlint - voorheen Blauwzaam Lint genaamd - is een bijzonder fenomeen. Het is een lint dat de komende jaren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zal ontstaan doordat lokale initiatiefnemers natuurlijke parels creëren. De parels zijn bijvoorbeeld kleine percelen die bij- en vlindervriendelijk worden ingericht, waardevolle landschapselementen, duurzame initiatieven en andere karakteristieke elementen uit de streek. Een parel kan ook tijdelijk aangelegde natuur op ongebruikte gronden op bedrijventerreinen zijn. De parels worden verbonden door het snoer. Dat bestaat vooral uit bestaande natuurlijke linten, zoals kades en bermen die ecologisch worden beheerd. Uiteindelijk zorgen we er zo samen voor dat er een vlinder- en bijenlint ontstaat dat loopt van Alblasserdam tot Leerdam (en zoveel mogelijk andere plaatsen).

Het achterliggende doel van het Prachtlint is dat mensen zelf kunnen bijdragen aan het realiseren en beheren van natuur in de eigen leefomgeving. Met het Prachtlint streven we een aantal doelen na: we willen de streek mooier en kleurrijker maken voor bewoners en recreanten; we willen de biodiversiteit versterken, zodat het hier ook in de toekomst goed toeven is; we willen de contacten versterken tussen alle betrokkenen bij de streek (burgers, bedrijven, scholen, overheid, instellingen); we willen laten zien dat we de handen uit de mouwen durven te steken en trots zijn op onze streek. Hoe gaat het in zijn werk? We hebben gemerkt dat mensen graag zelf bij de natuur betrokken willen zijn, maar vaak niet weten waar te beginnen. Daarom willen we dat het Prachtlint ontstaat ‘van onderaf’: vanuit een lokaal initiatief van bijvoorbeeld een bewoner of een organisatie. Om hen op weg te helpen, heeft onze website een handig stappenplan met veel aanvullende informatie. Zo wordt het veel gemakkelijker om de streek kleurrijker te maken en samen de handen uit de mouwen te steken."

Biodiversiteit
"Bioloog Sietze van Dijk voert al sinds 2008 het veldwerk in het landelijk gebied van de provincie Utrecht uit. Ieder jaar rond half mei begint hij. Dat is de periode dat veel beestjes actief worden. Elk jaar inventariseert hij 1/10e deel van het buitengebied. In 2020 is de gemeente Vijfheerenlanden aan de beurt, sinds 2019 onderdeel van de provincie Utrecht. “In de omgeving van Leerbroek en Leerdam loop ik langs de sloten; elke 50 meter noteer ik wat ik tegenkom. Ik kijk naar de verspreiding van een groot aantal dier- en plantsoorten in het buitengebied van de provincie Utrecht. Dat gaat over grote oppervlakken, vooral agrarisch gebied. Ik moet echt de weilanden in om een goed totaalbeeld te krijgen van hoe het ervoor staat met de biodiversiteit.” - Onder deze link vind je een video waarin Sietze e.e.a. toelicht en demonstreert.

Brommende rugstreeppadden. Dit jaar kwam Sietze veel verschillende soorten waterjuffers en libellen tegen. “Maar wat mij vooral verrast, is de beschermde rugstreeppad; die kom ik op verschillende plekken tegen. Zoals in nieuwe poelen en sloten. Dat is bijzonder; normaal kom ik die weinig tegen”, licht hij toe. “Het zijn prachtige beestjes, je hoort ze vooral ’s avonds brommen. Ook zie ik de kleine watersalamander, heikikkers en verschillende waterjuffers.” De provincie inventariseert sinds 1975 de natuur omdat zij wil weten hoe de natuurwaarden in het buitengebied zich ontwikkelen. Met de inventarisatie van de flora en fauna eens per tien jaar, ontstaat een beeld van die ontwikkelingen. De provincie heeft betrouwbare actuele natuurinformatie nodig voor haar beleid. Of het nu gaat om het maken van de omgevingsvisie, het natuurbeheerplan, inrichtingsplannen, het beoordelen van bestemmingsplannen of het verlenen van vergunningen of ontheffingen, telkens maakt de provincie een afweging over de vele belangen in het landelijk gebied.

Doeleinden. De gegevens gebruikt de provincie voor diverse doeleinden. Voor haar natuur- en landbouwbeleid, om vragen over ruimtelijke ordening en natuurwetgeving te kunnen beantwoorden en voor een rapportage natuur waarin de stand van de biodiversiteit naar voren te brengen. Uit de laatste rapportage, uit 2017, bleek dat het niet goed gaat met de biodiversiteit in het landelijk gebied. De provincie blijft veldonderzoek doen om de trend van het aantal soorten te kunnen volgen. In kaart. Met de informatie verkregen bij de inventarisatie, kan de provincie de belangen van de natuur betrouwbaarder meewegen. Met de inventarisatie brengt de provincie in kaart welke beschermde, bedreigde en voor de natuurkwaliteit indicatieve planten en dieren er in het gebied voorkomen. Gekeken wordt naar soorten planten, zoogdieren, reptielen, amfibieën, vissen, dagvlinders, libellen, sprinkhanen, krekels en bosmieren. De meeste aandacht gaat uit naar sloten en slootkanten, wegbermen, poelen, houtwallen en kleine bosjes." (bron: Provincie Utrecht, juli 2020)

Prachtsloten
"De flora en fauna in agrarisch gebied staan flink onder druk. Hoe werken we aan herstel? In de pilot Prachtsloten zoeken diverse organisaties en overheden samen met de boeren naar optimaal ecologisch beheer van de poldersloot. De vele sloten en oevers in het veenweidegebied bieden volop kansen om de biodiversiteit te vergroten. Het project Prachtsloten vindt plaats in de Alblasserwaard / Vijfheerenlanden en is een gezamenlijk initiatief van het gelijknamige Collectief en Stichting Blauwzaam. Dat het project plaatsvindt in deze regio is niet voor niets. De regio kent namelijk een van de hoogste, zo niet de hoogste slootdichtheid van Nederland. In samenwerking met de provincie Zuid-Holland, Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN), de gemeenten in de regio en drinkwatermaatschappij OASEN wordt in deze pilot door onder meer boeren het beheer van tien sloten geoptimaliseerd. Met als hoofddoel de biodiversiteit in het agrarisch gebied te verhogen.

De duizenden kilometers poldersloot en -slootkanten vormen een belangrijk leefgebied voor een grote diversiteit aan flora en fauna en zijn door het fijnmazige netwerk belangrijk in de verspreiding en versterking van de biodiversiteit voor de hele regio. Daarnaast sturen deze sloten de waterkwaliteit aan van grotere wateren en boezems, ook in de natuurgebieden. De potentie voor het verhogen van de biodiversiteit in deze smalle poldersloten en oevers is groot, maar daarvoor is het wel noodzakelijk het beheer te extensiveren en meer rekening te houden met aanwezige natuurwaarden. Bij de keuze van de sloten in deze pilot is rekening gehouden met bijzondere kenmerken van het gebied. Zo is er speciale aandacht gegeven aan kwelsloten. Ook verschil in gebruiksintensiteit van de sloten speelt een rol bij de keuze. Daarom zijn er ook sloten meegenomen in het overgangsgebied tussen agrarisch en niet-agrarisch gebied." (bron en voor nadere informatie zie Provincie Zuid-Holland, september 2020)

Koopzondag
Het fenomeen 'koopzondag' dreigde een splijtzwam te worden in de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden: in de 'oude gemeenten' was het in sommige kernen wel mogelijk om op zondag te winkelen, in andere niet of alleen op een bepaald aantal dagen per jaar. Moest er nu wel of niet één beleid op dit gebied komen voor de hele gemeente? Zij besloot het in een enquete aan de inwoners voor te leggen, en mits een bepaalde opkomstdrempel per kern zou worden gehaald, zou de meerderheid per kern mogen bepalen of de winkels in hun kern ja of nee op zondag open mogen. Overigens had de gemeenteraad hierin het laatste woord. In juni 2019 heeft zij besloten een en ander uit te voeren conform de uitslagen van de enquete. Wat dus betekent dat in de ene kern de winkels op zondag open mogen zijn, en in een andere kern niet. Overigens is het geen verplichting: de gemeente heeft altijd benadrukt dat winkels zelf bepalen of zij ja of nee op zondag geopend willen zijn, als het in hun kern als zodanig is toegestaan. Zo zijn er bijvoorbeeld winkeliers die er om principiële redenen op tegen zijn, en eenmanszaken die doordeweeks al genoeg uren maken en voor wie het kostentechnisch niet uit kan om er op zondag extra personeel voor in te huren.

Dijkversterking
"Grote delen van de Lekdijk tussen Streefkerk, Ameide (Sluis) en Fort Everdingen, langs de noordkant van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden, voldoen niet aan de nieuwe veiligheidsnormen die sinds 2017 gelden. Daarom gaan we de dijk versterken. Dit doen we stap voor stap. Van het totale dijktraject voldoet 34 km niet aan de huidige veiligheidsnormen. Hiervan gaan we vanaf 2024 ca. 11 km versterken, middels een project genaamd SAFE (naar de eerste letters van de hierboven genoemde plaats- en objectnamen). Zie de roodgekleurde dijkvakken op de detailkaarten. Dit zijn de meest kwetsbare delen van het dijktraject. Door het versterken hiervan kunnen we de veiligheid aanzienlijk verbeteren. De oranje delen zijn nog in onderzoek. Hier bevinden zich speciale constructies die nog wat extra tijd vergen. Hier vind je de faalmechanismen per dijkvak. De dijkvakken die niet gekleurd zijn, worden nu niet verder onderzocht en vallen buiten dit dijkversterkingsproject. De overige kilometers moeten uiterlijk in 2050 versterkt zijn. Bij deze toekomstige versterking gaan we gebruikmaken van de dan beschikbare informatie op het gebied van klimaatscenario's en rekensystematiek. Deze kennisontwikkelingen staan niet stil. Door hierop te anticiperen, geeft dit ons in de toekomst meer zekerheid en het vergroot de kans op de meest efficiënte inzet van maatregelen." (bron en voor nadere informatie zie Waterschap Rivierenland)

Terug naar boven

Beeld

- De verschillende historische verenigingen in de gemeente hebben in samenwerking met de gemeente een gezamenlijke Beeldbank Vijfheerenlanden opgezet. In september 2019 is deze operationeel geworden. In deze Beeldbank zijn op termijn alle historische afbeeldingen te vinden die de verenigingen in hun bezit hebben. De Beeldbank van de Historische Vereniging Leerdam en van de gemeente zijn er al te vinden. Ook de Historische Vereniging Ameide en Tienhoven, de Stichting Vrienden van Historisch Meerkerk en de Vereniging Historisch Lexmond en Hei- en Boeicop hebben de afgelopen jaren samen met de gemeente gewerkt aan het op een passende manier archiveren, beheren en presenteren van hun materiaal. Vrijwilligers hebben anno september 2019 al ca. 2.000 beelden in de Beeldbank geplaatst. Naar schatting zullen hier in de toekomst nog zeker 40.000 afbeeldingen aan worden toegevoegd.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Vijfheerenlanden. - Nieuws van de gemeente op Facebook. - Nieuws van de gemeente op Twitter.

- Media / nieuws: - 'Praatjes en plaatjes' over heden en verleden van de Vijfheerenlanden op Twitter.

- Nieuws uit (de kernen van) de gemeente Vijfheerenlanden op de site van huis-aan-huiskrant Het Kontakt.

- Een nieuwe gemeente, een nieuw magazine: Kontakt Mediapartners lanceerde in mei 2019 VIJF, een glossy over de Vijfheerenlanden. VIJF bundelt het beste uit deze gemeente in één blad. De redactie interviewt bijzondere inwoners, schrijft over de historie van het gebied, over het verenigingsleven en over de natuur. "Leerdam, Vianen en Zederik horen sinds 2019 bij elkaar, maar de inwoners komen niet vaak bij elkaar over de vloer. Heel wat Leerdammers zijn nog nooit op de historische Voorstraat in Vianen geweest of weten niet hoe mooi de Zouweboezem in Zederik is. Veel Vianezen en inwoners van Zederik zijn op hun beurt nog nooit in de Leerdamse glasblazerij of het Hofje van Mevrouw van Aerden geweest. Onbekend maakt onbemind, en daar willen wij met VIJF verandering in brengen", zegt bladmanager Marijke Verhoef. VIJF verschijnt twee keer per jaar huis-aan-huis binnen het grondgebied van de gemeente en is via deze link ook online te lezen (ook oudere nummers). (bron: Het Kontakt)

- "SRC is de streekomroep van de gemeenten Buren, Culemborg, Vijfheerenlanden en West Betuwe. We zijn er 24 uur per dag op radio, televisie en internet. SRC FM brengt een uitgebalanceerd muziek-format met Goodfeeling- en 50% Nederlandstalige muziek, en lokaal getinte items als het regionieuws, agendaberichten, bioscoopagenda's en uitgaanstips. SRC TV is het tekst-tv-kanaal van SRC, te ontvangen via het kabelnet van Ziggo. SRC TV is een cyclus van pagina's met tekstberichten en foto's. Kijkers hebben hierdoor de mogelijkheid om zich op ieder moment van de dag te laten informeren met informatie uit de regio."

- Belangenorganisatie: - "Het Gebiedsplatform is een platform voor een grote verscheidenheid aan organisaties in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, die een bijdrage willen leveren aan het behouden en versterken van het verzorgde agrarische cultuurlandschap. Het overlegplatform geeft gevraagde en ongevraagde adviezen over de ontwikkelingen in het landelijk gebied aan de Provincies, Waterschap Rivierenland, gemeenten, maatschappelijke en private partijen in de regio. In het Gebiedsplatform zijn 22 organisaties op het gebied van Landbouw, Landschap, Natuur, Recreatie, Cultuurhistorie etc. vertegenwoordigd. Met elkaar zetten we ons in voor een vitale regio waarin het goed wonen, werken en recreëren is. Deze organisaties komen twee keer per jaar, in april en in november, bij elkaar op de plenaire vergadering van het Gebiedsplatform. Tijdens deze vergaderingen staat het onderlinge contact centraal. Iedere vergadering begint met een “rondje langs de velden” waarbij alle organisaties de gelegenheid hebben te delen wat hen bezig houdt en waar zij zich in de komende periode voor willen inzetten. Door informatie en ambities te delen, wordt de samenwerking bevorderd."

- Taal: Het Vijfheerenlands is een dialect dat behoort tot de dialectgroep Utrechts-Alblasserwaards. De in 1989 opgerichte Stichting Streektaal Alblasserwaard & Vijfheerenlanden heeft als doel deze streektaal in al zijn facetten vast te leggen en op allerlei manieren te proberen dit aspect van de regionale culturele bagage in stand te houden en te bevorderen. In eerste instantie door het uitgeven van boeken. Daarnaast door de bestaande woordenschat vast te leggen en eventueel te digitaliseren. Verder houden ze voordrachtbijeenkomsten waar streekgenoten de gelegenheid krijgen hun inbreng te geven. Ook op jaarmarkten laten ze geregeld hun gezicht zien.

Een wijdverspreid misverstand is overigens dat een dialect of streektaal een slordige verbastering van het Standaardnederlands zou zijn. Het is bijna andersom. Het Standaardnederlands is namelijk pas in de 16e eeuw door taalkundigen geconstrueerd omdat er toen behoefte was aan een eenheidstaal voor regeringsdocumenten en de Bijbelvertaling. Dialecten zijn dus de oorspronkelijke en authentieke taalvormen van ons land. Streektaal is dus veel meer dan ‘plat praote’. Het is een rijk cultuurhistorisch taalfenomeen. Het Vijfheerenlands heeft een eigen woordenschat, eigen spreekwoorden, een eigen grammatica en eigen typische zinsbouw.

- Welzijn: - Humanitas is er voor mensen die het even niet in hun eentje redden. Hun vrijwilligers geven jaarlijks vele deelnemers het zelfvertrouwen terug dat ze nodig hebben om op eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen. Het in 2013 opgerichte Humanitas afd. Gorinchem en omgeving biedt de volgende diensten: Home Start, Kind Veilig Thuis, Internationaal Vrouwen Contact, Thuisadministratie, Steun bij Rouw en Verlies en Jongeren Maatjes. Op hun site kun je lezen wat dit allemaal inhoudt. Hun werkgebied beslaat een groot deel van de streken Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. - Interview met voorzitter Wim Killian.

- "Maatje Vijfheerenlanden houdt zich bezig met het helpen van mensen met geldzorgen. Onverwachte tegenvallers, werkloosheid, langdurige ziekte of een scheiding: het kan iedereen overkomen en tot forse en langdurige geldproblemen leiden. Onze Maatjes ondersteunen je bij het oplossen hiervan. Zij doen dit vanuit de overtuiging dat iedereen ertoe doet. Samen vind je altijd oplossingen. De hulp van de Maatjes is gratis, maar niet vrijblijvend. Onze Maatjes staan gezinnen bij die hulp zoeken bij het op orde krijgen van hun financiële huishouding. Dit doen zij door: - het ordenen van de administratie; - budgetbegeleiding; - saneren van de achterstanden; - verwijzen naar andere organisaties zoals maatschappelijk werk of gemeentelijke schuldsanering. Elk Maatje heeft natuurlijk zijn eigen expertise, maar wat alle Maatjes gemeen hebben is kennis om de financiën op orde te brengen."

- Duurzaamheid: - "Energiecoöperatie De Knotwilg is een snelgroeiende beweging van mensen die zelf lokaal energie willen opwekken en gebruiken in ons werkgebied Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Wij nemen het heft in eigen handen. We dragen met lokale energieprojecten bij aan een toekomstbestendige regio en wereld. Energie die je nodig hebt, kun je - voor een deel - zelf opwekken. Bijvoorbeeld met zonnepanelen, zonneboilers of door een aandeel te nemen in een windmolen. Iedereen kan zelf stappen maken. Als we de handen ineenslaan, is er nog veel meer mogelijk. Samen kom je verder! We werken samen met inwoners, ondernemers, natuurbeschermers, gemeenten en energieleveranciers. Zo krijgen we lokale initiatieven van de grond. We investeren in groene energie, opgewekt in onze eigen regio met zon, wind en water. Oneindige lokale bronnen. Daarmee sparen we het milieu en voorkomen we dat de aarde uitgeput raakt. Samen bepalen we hoe we het geld dat we overhouden investeren in onze leefomgeving. Zo zorgen we met elkaar voor elkaar. Bovendien stimuleren we de lokale economie en maken we de buurt groener. Goed idee? Doe mee!"

- "Wij bouwen aan een duurzame gemeente, want Vijfheerenlanden heeft een groen karakter en dit willen we blijvend versterken. Dit kunnen we niet alleen. Hier hebben we onze inwoners bij nodig. We kunnen zien dat het klimaat verandert. Samen kunnen we ervoor zorgen dat deze negatieve verandering wordt gekeerd. Wat kun je zelf doen? Als inwoner kun je op verschillende manieren bijdrage aan een duurzame gemeente. Bijvoorbeeld door je huis te verduurzamen. Hierna staan verschillende mogelijkheden die je daarbij kunnen helpen. De Duurzaamheidslening is een lening waarmee particuliere woningeigenaren tegen aantrekkelijke voorwaarden energiebesparende maatregelen kunnen nemen voor hun woning. Met de Duurzaamheidslening willen we particuliere woningbezitters aanmoedigen om een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomstbestendige energiehuishouding. Dit kunnen zij doen door duurzaamheidsmaatregelen te nemen in hun woning.

Bij ‘Het Nieuwe Wonen’, een samenwerkingsverband van de gemeenten Gorinchem, Molenlanden en Vijfheerenlanden, krijgen inwoners uitleg over de mogelijkheden om energiezuiniger en comfortabeler te wonen. De inwoners kunnen een wooncoach inschakelen. De wooncoach komt langs en informeert de inwoners gratis en vrijblijvend over isolatie van dak, vloer of muren. Maar ook het verwarmen en ventileren van kamers en de werking van huishoudelijke apparaten. Zo kunnen inwoners bijvoorbeeld een warmtescan laten doen. Hiermee kunnen ze eenvoudig zien waar de warmte uit huis weglekt en waar het beste kan worden geïsoleerd. Bijvoorbeeld met dubbel glas, vloer- of dakisolatie of met eenvoudige maatregelen zoals radiatorfolie of tochtstrips. Daarnaast geven de wooncoaches ook informatie over subsidie en/of leenmogelijkheden. Jouw Huis Slimmer is een onafhankelijk energieplatform van 15 gemeenten in de regio Utrecht. Woningeigenaren kunnen bij Jouw Huis Slimmer terecht met vragen over energiebesparing. Daarnaast biedt het platform lokale energie initiatieven, adviseurs en bedrijven een podium om hun diensten aan te bieden.

Het Regionaal Energieloket is een samenwerking tussen gemeenten, lokale organisaties en het bedrijfsleven. Zij zijn er om inwoners te helpen met het verduurzamen van hun woning. Het Regionaal Energieloket is een onafhankelijk platform dat woningeigenaren helpt bij het verduurzamen van woningen. Dat gaat van oriëntatie en advies tot het uitvoeren van de klus. Woningeigenaren kunnen via het Regionaal Energieloket extra garantie krijgen op de verbouwing. Ook kunnen ze direct zien van welke subsidies ze gebruik kunnen maken. Vraag gratis advies over het isoleren van uw huis bij Het Nieuwe Wonen, Jouw Huis Slimmer of het Regionaal Energieloket.

Duurzaamheidstips. Naast duurzaam wonen zijn er nog veel meer mogelijkheden om bij te dragen aan een duurzame wereld. Vaak hebben kleine aanpassingen in het dagelijks leven al veel invloed op een schoner milieu en een betere leefomgeving. Milieucentraal geeft verschillende tips over hoe je duurzamer kunt leven. Bijvoorbeeld over: - Energie besparen; - Milieubewust eten; - Minder afval; - Bewust winkelen; - Milieubewust reizen. Daarnaast organiseert het Instituut Voor Natuureducatie en duurzaamheid (IVN) veel activiteiten, cursussen en projecten om mensen de natuur te laten beleven. Op hun website vind je bijvoorbeeld informatie over hoe je kunt zorgen voor meer natuur in de buurt. Bijvoorbeeld door de aanleg van een Tiny Forest of door het inrichten van een groene tuin. Ook deelt de gemeente Vijfheerenlanden iedere week een duurzaamheidstip via social media (Facebook en Twitter) en op de gemeentepagina. Wat is jouw duurzaamheidstip? Laat het ons weten via ons algemene e-mail adres. We zien het als onze verantwoordelijkheid om de gemeente goed achter te laten voor de kinderen en kleinkinderen. Dit is waar we ons op focussen: Vijfheerenlanden is een duurzame gemeente; Energietransitie in iedere kern; Klimaatadaptatie als onderdeel van ons beleid; Een toekomstbestendige agrarische sector; Afvalscheiding; Eerlijke handel en duurzaam inkopen."

- Veiligheid: - Politie Vijfheerenlanden.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - Vijfheerenlanden Ondernemen Samen (VOS) is een vereniging voor en door ondernemers uit allerlei branches, met als doel om door middel van netwerkbijeenkomsten van elkaar en van externe deskundigen te leren en wellicht partners te vinden om mee te sparren of om mee samen te werken.

- De maandelijkse Open Coffee Vijfheerenlanden (laatste vrijdag van de maand) is een informele bijeenkomst waar alle mensen in de regio die iets met ondernemen hebben elkaar kunnen ontmoeten, ideeën kunnen bespreken en kunnen brainstormen, kennis delen en samenwerken en meetings kunnen houden. Ontspannen netwerken dus, onder het genot van een kopje koffie, telkens op een andere inspirerende locatie in de regio.

- Oudste inwoner: - De in Leerdam woonachtige Johanna van Sprang-van Brenk heeft op 9 maart 2019 haar 107e verjaardag gevierd, en was daarmee op dat moment de oudste inwoner van Leerdam, van de gemeente Vijfheerenlanden én van de provincie Utrecht.

Reactie toevoegen