Status

- Balkbrug is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 2000 gemeente Avereest.

- Onder het dorp Balkbrug vallen ook de buurtschappen Benedenvaart, De Pol, Den Kaat, Den Oosterhuis, Sponturfwijk en Strooiendorp (deels), en voor de postadressen ook het dorp Oud Avereest met de daaronder vallende buurtschappen.

Naam

In het Nedersaksisch
De Balk.

Oudere vermeldingen
1812 Balkbrug, 1899 ook Kruisinga's brug.

Naamsverklaring
Het Nieuwnederlandse balkbrug betekent 'eenvoudig type brug', in dit geval over de Dedemsvaart. Volgens anderen is de plaats genoemd naar een drempelbalk in de vaart die moest voorkomen dat schepen met te grote diepgang de brug konden passeren. De eigenaar van een aldaar gelegen herberg heette Kruisinga.(1)

Ligging

Balkbrug ligt W van Dedemsvaart en grenst in het N aan de rivier de Reest, die hier de grens vormt met de provincie Drenthe.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Balkbrug (in de Volkstelling van 1840 [2] heet de kern dan nog 'Avereest of Hoofdwijk') 245 huizen met 1.308 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp (inclusief de buurtschappen) ca. 1.500 huizen met ca. 3.800 inwoners.

Geschiedenis

Balkbrug is ontstaan aan het kanaal de Dedemsvaart. Het dankt zijn naam aan een balk die onder een brug in dit kanaal lag. Deze balk moest voorkomen dat schepen met te grote diepgang deze brug konden passeren. Het lag ook op de kruising van deze vaarweg met de weg van Ommen naar Meppel, waardoor hier een wat grotere nederzetting kon ontstaan. Ook werd de groei van het dorp bespoedigd door het oprichten van een bedelaarskolonie van de Maatschappij van Weldadigheid vanaf 1819 op de Ommerschans ten zuiden van het dorp.

Openbaar vervoer
In 1886 krijgt het dorp een stoomtramverbinding aan de lijn van de DSM van Dedemsvaart dorp naar Dedemsvaart SS, een station aan de lijn Zwolle - Meppel. In 1908 groeit het dorp uit tot een knooppunt van stoomtramlijnen als Spoorweg-Maatschappij Meppel - Balkbrug haar lijn opent. In 1939 wordt deze lijn weer gesloten. In 1947 sluit de eerstgenoemde lijn.

De Dedemsvaart en de N377
In de jaren zestig is het kanaal de Dedemsvaart, dat door Balkbrug liep, gedempt en is de N377 er overheen aangelegd.

Veldzicht
Bedelaarskolonie Ommerschans werd later rijksopvoedingsgesticht Veldzicht, wat de komst van ambtenaren met zich mee heeft gebracht. Tegenwoordig is Veldzicht een Forensisch Psychiatrisch Centrum, ook wel bekend als TBS-kliniek. Zie ook bij Ommerschans.

Dronkemanslaan
Een weggetje bij Veldzicht heet Dronkemanslaan (zie pag. 5 onder de link), omdat de inwoners van 'bedelaarskolonie' Ommerschans zich weleens stiekem gingen bedrinken in Balkbrug, en over het laantje ongezien probeerden terug te keren in Ommerschans.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Balkbrug, kun je terecht bij de in 1984 opgerichte Historische Vereniging Avereest (HVA), "die haar uiterste best doet om de geschiedenis van deze voormalige gemeente 'levend' te houden, door o.a. onderzoek, maar ook door het bewaren en tentoonstellen van allerlei historische voorwerpen en bescheiden. Tevens zet zij zich in voor het behoud van gebouwen, bruggen e.d., die ons aan het verleden herinneren. Het is voor onze generatie, maar zeker voor de generaties na ons van vitaal belang dat dit erfgoed in stand wordt gehouden. Een zegswijze is: 'Een volk zonder verleden is een volk zonder toekomst'. Sinds de oprichting geeft de vereniging elk kwartaal een tijdschrift uit, met diverse artikelen over het wel en wee in deze regio. De leden krijgen het toegestuurd. Sinds 2010 heeft dit verenigingsblad de naam "d'Avereester Kroniek". Via de link zijn enkele oudere jaargangen ook online te lezen. Op de site van de vereniging vind je veel informatie over de geschiedenis van zowel het dorp als van de voormalige gemeente Avereest.

Vanaf het begin van de huisvesting van de oudheidkamer in het leshuis bij de kalkovens in Dedemsvaart werd er nog steeds gesproken over "het kalkoventerrein". Na de uitbreiding van het museum (de oudheidkamer en het leshuis) met een turfschuur en een turfschip was deze naam eigenlijk niet meer passend. Het "terrein" was nu toch echt wel veranderd in een museum, zeker ook nadat er in overleg met Kunst en Cultuur Overijssel diverse aanpassingen/verbeteringen waren doorgevoerd. In 2003 is het kalkovencomplex daarom officieel omgedoopt tot Streekmuseum De Kalkovens (Oude Zuidwolderstraat 13). De Historische Vereniging Avereest, die in het streekmuseum is gehuisvest, heet je van harte welkom. Het museum bestaat uit drie kalkovens, een leshuis (waarin een oudheidkamer), een turfschuur, een turfschip en een scheepswerf. Ook de op het complex staande gashouder, waarin een minitheater is gerealiseerd, behoort tot het museum. Streekmuseum De Kalkovens, de historische parel van Dedemsvaart: je bezoek meer dan waard!"

Recente ontwikkelingen

- In het W van Balkbrug is het nieuwbouwwijkje Sluis V in ontwikkeling, met ruimte voor max. 85 woningen. De stedenbouwkundige opzet van het plan sluit aan bij de bestaande structuren in het dorp met lintbebouwing en diversiteit in architectuur. Daarnaast is er in het woningbouwplan veel aandacht voor parkeren en groen, met een wadi voor de opvang van overtollig water die ook als speelruimte kan worden gebruikt. De bestaande eiken in het verlengde van de Boslaan blijven staan. Er worden nieuwe bomen geplant zodat de oude laan ook weer de uitstraling krijgt van een laan. De wijk wordt ontsloten op de Zwolseweg en de Eerste Schansweg. Zie ook Bestemmingsplan Sluis V.

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft 19 rijksmonumenten (met dien verstande dat de rijksmonumenten van de buurtschappen rond Oud Avereest doorgaans onder het dorpje Oud Avereest worden gerekend, geografisch gezien terecht, hoewel dat dorpje en de buurtschappen voor de postadressen 'in' Balkbrug liggen omdat Oud Avereest formeel geen 'woonplaats' is).

- Balkbrug heeft 5 gemeentelijke monumenten, zijnde landgoed Den Hoogen Gaerde op Lutten Oever 6, boerderij Het Reestdal op Den Westerhuis 1, de Gereformeerde pastorie op Zwolseweg 26, de ontginningsboerderij op nr. 189 en Huize Voorzorg op nr. 217.

- De Gereformeerde (PKN) Brugkerk (Zwolseweg 104) dateert uit 1934. De voorganger op dezelfde plek dateerde uit 1896 en is gesloopt. De kerk valt onder de Protestantse Gemeente Oud Avereest - Balkbrug.

- Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt (GKV) De Lichtbron (Meppelerweg 43) dateert uit 1976 en is gevestigd in een voormalige school. De voorganger was een houten gebouw met klokkenstoel uit 1958 op Coevorderweg 2a. Tegenwoordig is het een horecagelegenheid. - Site GKV De Lichtbron.

- De Evangelie Gemeente op Hoogeveenseweg 4 is een zaakerkje zonder toren.

- Evangelie Gemeente De Werkelijkheid is Christus (Coevorderweg 6).

- De voormalige Hervormde (PKN) kerk het Trefpunt (Meppelerweg 32) dateert uit 1964. De moderne kerk zonder toren is in 2009 buiten gebruik gesteld. Tegenwoordig is het een wijkcentrum.

- Molen De Star (De Omloop 16) dateert oorspronkelijk uit 1848. In 1882 is de molen door blikseminslag grotendeels afgebrand, en nog in hetzelfde jaar weer herbouwd. Het is een achtkante stellingkorenmolen, bovenachtkant en kap met riet gedekt op een gemetselde onderbouw. De molen heeft een vlucht van 23 meter. Mede hierdoor is de landschappelijke waarde zeer groot. In 1975 is hij ruim 500 meter verplaatst naar zijn huidige plek. In 2002 is ook het bij de molen behorende schuurtje naar de nieuwe locatie overgebracht. De molen is nog in functie, voor het malen van graan en maïs. Jarenlang was de in januari 2006 overleden Jan Hulleman de molenaar en stuwende kracht achter het in bedrijf houden van de molen. Tegenwoordig zijn H. Hoekman en B. de Ruiter de vrijwillige molenaars. De molen is in de jaren zeventig eigendom geworden van de gemeente Avereest en door de herindeling van 2001 eigendom geworden van de gemeente Hardenberg. Openingstijden Molen De Star: woensdag 14.00-16.00 uur, zaterdag 9.30-13.00 uur en daarnaast altijd wanneer je de molen ziet draaien. Artikel 'Verval, herstel, verplaatsing en restauratie van de achtkante stellingkorenmolen De Star te Balkbrug', door A.J. van der Haven (2012). .- Site Molen De Star.

- Gevelstenen in Balkbrug.

Evenementen en activiteiten

- Bruisend Balkbrug organiseert door het jaar heen verschiillende evenementen in het dorp.

- Indoor Klein Oever (paardensport) (week eind januari / begin februari).

- De naam van Toneelvereniging DITO betekent 'Door Inspanning Tot Ontspanning'. Deze naam is door Jannie Paasman en Roelie Muller bedacht toen ze in 1979 vanuit zangvereniging "Een In Geest En Streven" de toneelvereniging oprichtten. De eerste spelers kwamen allemaal van de zangvereniging. Na enkele jaren mochten er ook mensen meespelen die minder goed konden zingen :-) De eerste jaren werd er geoefend en opgetreden in het jeugdgebouw van de Gereformeerde kerk. Later op elk podium in de wijde omtrek. Jaarlijks brengen ze in februari en maart een nieuw stuk op de planken, in Balkbrug en de dorpen in de omgeving. Daarnaast spelen ze ook elke zomer een stuk in het mooie Openluchttheater.

- Motor- en Automobielclub M.A.C. van Dedem organiseert o.a. op 2e paasdag al sinds 1952 de jaarlijkse Grasbaanraces, met o.a. Europese toppers. De volgende klassen verschijnen aan de start: Internationale Specials, Specials Nationaal, Internationale Zijspannen, 250cc NK, 450cc NK. - Filmpje Grasbaanrace 2014. Verder organiseert zij door het jaar heen nog diverse andere evenementen en activiteiten zoals toertochten, een motorweekend en een oldtimerrit.

- Plaatselijk Belang organiseert de jaarlijkse dodenherdenking op 4 mei. De gezamenlijke lokale kerken houden om 19.00 uur een herdenkingsdienst in ’t Trefpunt. Aansluitend lopen de aanwezigen in stille tocht naar het monument in het gemeentepark in het centrum. Daar sluiten zij zich aan bij de andere belangstellenden. In de afgelopen jaren is de belangstelling voor de dodenherdenking flink toegenomen. Enkele honderden jongeren en ouderen staan gezamenlijk stil bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en alle andere oorlogen die er zijn geweest. Leden van de Scouting betrekken de wacht. Een leerling van CNS Balkbrug leest een gedicht voor. Een wethouder en een bestuurslid van Plaatselijk Belang leggen een krans bij het monument. Leden van de Scouting en twee leerlingen van elke basisschool leggen vervolgens bloemen, waarna de belangstellenden in defilé langs het monument kunnen gaan. Muziekvereniging Crescendo-Excelsior verleent muzikale medewerking. Na de plechtigheid bezoekt een delegatie van Plaatselijk Belang de oorlogsgraven op de begraafplaats in Oud-Avereest om er bloemen te leggen.

- "Naar Oldtimer Festival Balkbrug (weekend in juni, in 2020 voor de 9e keer) willen we niet alleen de mannen trekken door wier aderen blauwe diesel loopt. Het is een familieweekend. Een groot terrein waar veel moois trots uitgestald staat, waar demonstraties plaatsvinden, kramen staan en voor iedereen iets te beleven valt. Een dag waar je het hele dorp weer eens tegenkomt. Waar je kunt genieten van wat lekkers in de zon, waar kinderen kunnen spelen en waar je herinneringen aan al die oude auto’s en tractoren kunt ophalen. Het aanbod is gevarieerd. auto’s, bromfietsen, tractoren, vrachtauto’s, stationair motoren, ze zijn er allemaal in groten getale."

- "Balkbrugs Truckfestijn (weekend in juli, in 2020 voor de 9e keer) is een jaarlijks evenement waar 200 vrachtwagens - dat is ook het maximale aantal - met hun truckers op afkomen, om samen met hun collega’s een gezellig weekend te hebben. De vrachtwagens staan in een grote cirkel op een terrein met in het midden een grote feesttent waarin 's middags en 's avonds bekende bands en artiesten optreden. Het Balkbrugs Truckfestijn bied veel gezelligheid voor jong en ouder. Zo is er voor de kinderen een groot springkussenveld, kan men kijken bij de minitruckers, kunnen er rondritten worden gemaakt in een truck of in een brandweerwagen. Er kan een gratis proef rijles worden gedaan in een vrachtwagen. Voor chauffeurs is er een LZW beschikbaar waarin ze een rit kunnen maken. En dan is er op zondag de 'mooiste truck' verkiezing waar elke trucker naar uitkijkt om deze te mogen winnen. Dit wordt door de bezoekers bepaald. Op zondagmiddag om 15.00 uur is de uittocht van de truckers die weer naar huis gaan. Deze rit gaat door het centrum van Balkbrug, wat altijd een vrolijke en luidruchtige beleving is. Met veel toeters en bellen en alles wat maar licht geeft of geluid maakt vertrekken de chauffeurs met hun trucks richting huis na een supergezellig weekend Balkbrugs Truckfestijn."

- Trekkerslep (op een zaterdag in augustus).

- Off The Road rit (motorsport) (op een zaterdag half november). - Videoreportage van de Off The Road rit 2016.

Natuur en recreatie

- Het idee om een openluchttheater in Balkbrug te stichten is ontstaan door een groep vrijwilligers en toneelspelers die voor het 750-jarig bestaan van de gemeente Avereest in 1986 een openluchtspel hebben opgevoerd. In 1990 is Openluchttheater Avereest gerealiseerd, achter de sporvelden aan de Hoogeveenseweg 38. Vrijwilligers hebben het complex aangelegd, met uitzondering van het graafwerk (er moest 3 tot 4 meter veen worden afgegraven). Het openluchttheater heeft ruim 300 zitplaatsen en wordt voor veel uiteenlopende doeleinden gebruikt, zoals toneelvoorstellingen, zang, muziek, cabaret, kerkdiensten, concerten en gezellige avonden van scholen.

- "Het Heuveltjesbosbad in Balkbrug is mooi gelegen in het Reestdal. Door de gunstige ligging tussen de bomen, is het bij een beetje zon al goed vertoeven op het zwembad. Het Heuveltjesbosbad is in 2013 en 2015 uitgeroepen tot het “Mooiste openluchtbad van Nederland”. Het Heuveltjesbosbad heeft drie baden: een diepbad met springkuil, een ondiep bad en een peuterbad. Alle baden zijn verwarmd. Op het zwembad is een grote speeltuin aanwezig. De smaakmakers van de speeltuin zijn de airtrampoline, het beachvolleybalveld en de pannakooi. Het bad heeft twee duikplanken, een lange glijbaan, een brede familieglijbaan en een peuterbad met veel verschillende speeltoestellen. In de kiosk van het zwembad is snoep, ijs en drinken te koop. Je mag je eigen eten en drinken meenemen naar het zwembad. Het is verboden om alcohol of alcoholgerelateerde dranken naar het zwembad mee te nemen. Het Heuveltjesbosbad heeft gratis parkeerplek voor auto’s en fietsen. Voor beide zijn er ook laadpalen. Er zijn invalidenparkeerplaatsen vlakbij de ingang, een rolstoelvriendelijk pad, een trap om het water makkelijk te betreden en een tillift."

Kinderboerderij
"Bij Kinderboerderij Teun’s Hoeve in Balkbrug tref je een (kinder)boerderij die zowel leuk als leerzaam is voor alle leeftijden. Daarom zetten wij het woord ‘kinder’ in kinderboerderij ook liever tussen aanhalingstekens. Onze kinderboerderij is groot en divers, waarbij er op elke hoek wel wat te zien en te leren valt. Van zeldzame huisdieren tot een natuurspeeltuin, onze kinderboerderij heeft het allemaal! Educatieve kinderboerderij. Onze kinderboerderij is anders dan elke andere boerderij. Het is ruim opgezet met veel groen en slingerpaadjes. Hierdoor kun je echt op ontdekking gaan. Wanneer je de paden bewandeld kom je verschillende landbouwdieren en gezelschapsdieren tegen. Niet alleen kun je de dieren aanschouwen, je kunt er ook over leren. Bij elk dier hangt een kaart met informatie en leer je alles wat er maar te leren valt over het desbetreffende dier. Voor elk dier hebben wij hun leefomgeving aangepast zodat zij het beste leven kunnen leiden.

Onze kinderboerderij is ingericht om het zowel voor mens als dier leuk te maken. De kinderboerderij is uitermate geschikt voor een schoolreisje of kinderfeestje. De kinderen kijken hun ogen uit en leren tegelijkertijd alles over hun favoriete dier. Ook kunnen zij op ontdekking gaan in de zintuigentuin en de natuurspeeltuin. Een ervaring om nooit te vergeten! Begeleiding. Om ervoor te zorgen dat iedereen de best mogelijk tijd beleeft op onze kinderboerderij, hebben wij gecertificeerde aai-therapeuten in dienst. De aai-therapeuten staan klaar om mensen te begeleiden om de dieren te aaien en eventuele angsten te overwinnen. Op laagdrempelige wijze zorgen zij ervoor dat jij in contact komt met de dieren." De kinderboerderij is onderdeel van Zorgboerderij Teun's Hoeve, waarvoor zie het hoofdstuk Links > Zorg.

- Sier(kruiden)tuinen De Kruidenhoeve.

- ZorgKringloop Balkbrug.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Balkbrug, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Nieuws: - Nieuwssite Infobrug, met o.a. activiteitenagenda. - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Balkbrug en omgeving (met die omgeving doelt men met name op het dorp Oud Avereest en de onder de beide dorpen vallende buurtschappen).

- MFC: - Multi Functioneel Centrum (MFC) 't Trefpunt is gevestigd in het voormalige verenigingsgebouw van de Hervormde Gemeente Oud Avereest - Balkbrug, dat voor kerkelijke doeleinden overbodig werd door de fusie van Hervormde en Gereformeerde kerk.

- Sport: - Voetbalvereniging SC Balkbrug is opgericht in 1927 en is inmiddels de oudste club van de regio. De vereniging heeft 3 seniorenelftallen. De jeugdafdeling wordt in samenwerking met de zaterdagafdeling (v.v. Avereest) geregeld. De club speelt haar thuiswedstrijden op sportpark De Balk en komt uit in de 4e klasse E district Noord.

- Zorg: - "Zorgboerderij Teun's Hoeve in Balkbrug biedt de ruimte voor mensen die een hulp-, zorg-, leer-, of begeleidingsvraag hebben en/of arbeidstraining nodig hebben. Onze activiteiten en werkzaamheden bestaan uit dierverzorging, groen- en erf onderhoud, meehelpen in de theetuin, ontvangen van groepen en het werken in het atelier. Ook is dit een zeer geschikte plek voor de ouderen in onze samenleving. De zorgboerderij geeft mensen die affiniteit hebben met het boeren- buitenleven datgene wat ze thuis vaak missen. Wij proberen de sociale contacten en belevingswereld te vergroten. Wanneer je denkt: dit is iets voor mij, dan volgt er een kennismakingsgesprek en een rondleiding. Daarna mag je een dag meelopen, zodat we van beide kanten kunnen bekijken of het klikt met het team en welke begeleiding je nodig hebt. Bij ons geldt voor iedereen als rode draad door het verhaal: - groei van zelfvertrouwen; - overwinnen van angsten; - gewaardeerd voelen; - sociale vaardigheden aanleren en onderhouden; - samen werken; - eigenwaarde; - persoonlijke leerdoelen behalen op sociaal-emotioneel gebied; - de belevingswereld vergroten. Maar het allerbelangrijkste is, dat onze hulpvragers zichzelf kunnen en mogen zijn."

- Zorgboerderij Wijngoed de Reestlandhoeve, bekend om zijn Reestlander wijnen, biedt als zorghoeve een bijzonder concept van dagbesteding en ambulante begeleiding. Volwassenen van jong tot oud en met verschillende zorgvragen vinden op de Reestlandhoeve een gezellige, veilige en warme plek, maar ook uitdaging om grenzen te verkennen en te verleggen, om vaardigheden uit te breiden. (Werk-) plezier is essentieel. De werkzaamheden hebben een maatschappelijk nut, ter vergroting van de eigenwaarde en een zo ‘gewoon’ mogelijk leven voor iedereen. Het past in de gewenste ‘vermaatschappelijking’ van zorg: mensen met een beperking weer onderdeel maken van de samenleving.

- Thomashuis Balkbrug is gevestigd in de vroegere kerk van de buurtschap Ommerschans, en wordt daarom aldaar beschreven.

- Veiligheid: - "Woon je in Dedemsvaart of Balkbrug? Meld je dan aan voor de BuurtWhatsApp. Een BuurtWhatsApp is een WhatsAppgroep die zich richt op het signaleren van verdachte situaties in een bepaalde wijk, buurt, dorp of stad. Het is een burgerinitiatief en dient als moderne vorm van buurtwacht. Het doel van een BuurtWhatsApp is het zorgen voor meer ogen en oren voor de politie en andere toezichthouders. Wettelijke toezichthouders kunnen nu eenmaal niet op iedere hoek of straat staan. Door een BuurtWhatsApp kunnen burgers zelf een groot gebied in de gaten houden. Met het melden van verdachte situaties in een BuurtWhatsApp, worden buurtbewoners snel gewaarschuwd en kunnen zij de verdachte in de gaten houden. Ondertussen kan de politie worden ingelicht en tot eventuele actie overgaan. AvereestAlert is in samenerking met de politie tot stand gekomen. Ook staan wij met een WhatsApp groep in verbinding met omliggende dorpen via VechtdalAlert om zo bij regio overschrijdende zaken meldingen naar elkaar door te sturen. Samen maken we onze dorpen een stuk veiliger!"

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "De Balkbrugse Ondernemers Vereniging (BOV) behartigt de belangen van alle ondernemers uit Balkbrug. Dit doen we door intensieve contacten met de gemeente Hardenberg en met Plaatselijk Belang te onderhouden. Verder bieden we u als ondernemer onder andere een platform om met andere ondernemers uit het dorp in gesprek te komen en de mogelijkheden tot samenwerking te onderzoeken. Samen staan wij sterk! Uw stem is belangrijk binnen de BOV en wij horen graag uw mening over de gang van zaken (qua ondernemen) in het dorp. Het bundelen van onze krachten heeft in de afgelopen jaren geleid tot de realisatie van bedrijventerrein Katingerveld, waar de eerste bedrijven hun plek inmiddels gevonden hebben. Dit bedrijventerrein biedt nieuwe perspectieven voor ondernemers en bij gesprekken over de totstandkoming van dit terrein heeft de BOV een krachtig geluid laten horen.

Maar dat kan nog veel krachtiger. Wij zijn er van overtuigd dat meer leden de BOV ook meer daadkracht geeft! Wie kan lid worden van de BOV? De BOV is een vereniging van en voor de ondernemers van ons dorp. Dat betekent dat iedere ondernemer die gevestigd is in het dorp en buurdorp Oud-Avereest lid kan worden. Daarbij kennen we geen onderscheid tussen kleine of grote ondernemingen, detailhandel, midden- en kleinbedrijf of industriële ondernemingen. Samen willen we Balkbrug als ondernemend dorp op de kaart zetten."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Alphabetisch register van alle bewoonde oorden des rijks (gebaseerd op de Volkstelling 1840, red.),
  Doorman, De erven
  , p.448, (1850)