Status

- Valom is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1978 deels gemeente Uithuizen, deels gemeente Uithuizermeeden. In 1979 in zijn geheel over naar gemeente Hefshuizen, in 1990 over naar gemeente Eemsmond, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

- De buurtschap Valom valt, ook voor de postadressen, deels onder het dorp Uithuizen, deels onder het dorp Uithuizermeeden.

- De buurtschap Valom ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

Naam

Uitspraak
Vaalom.

Oudere vermeldingen
1899 Valom.

Naamsverklaring
De naam heeft te maken met het Groningse valom, dat ´een gebouw dat zo maar kan instorten, een bouwval´ betekent. In 1877 zijn hier 3 in aanbouw zijnde huizen tijdens een stormvloed ´omgevallen´. Naar deze gebeurtenis kreeg de nederzetting haar naam. Te vergelijken met zogeheten imperatieve plaatsnamen als Kijkuit, Kopaf en Pasop.(1)

Niet te verwarren met:
het Friese dorp De Valom, dat tegenwoordig officieel De Falom heet.

Ligging

- De buurtschap Valom ligt N van de dorpen Uithuizen en Uithuizermeeden, als een kilometerslange lintbebouwing rond de Emmaweg in het W (vallend onder het dorp Uithuizen) en de Dwarsweg in het O (vallend onder het dorp Uithuizermeeden). Halverwege loopt de Eemsweg van en naar de genoemde dorpen, die hier de scheiding vormt tussen de beide dorpsgebieden. De buurtschap ligt rond de grens van de Uithuizerpolder in het Z en de Eemspolder in het N.

- Valom is een van de twee meest noordelijk gelegen buurtschappen van het Nederlandse vasteland (samen met het O van deze buurtschap gelegen kleinere buurtschapje Heuvelderij), en grenst in het N aan de Waddenzee (Uithuizerwad/Groningerwad). Het noordelijkste dorp van het vasteland is Oudeschip.

Statistische gegevens

De buurtschap Valom omvat ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Geschiedenis

Ontstaan en ontwikkeling
Ten noorden van Uithuizen ontstond in 1827, na de aanleg van de Noorderdijk, de Uithuizerpolder. Tijdens de stormvloed van 1877 brak de dijk door en beschadigde onder andere enkele in aanbouw zijnde woningen ten zuiden van de Noorderdijk zodanig dat zij 'omvielen'. De buurtschap werd hierna Valom genoemd en later is dat zelfs de officiële naam geworden. De gemeenschap die zich daar vestigde breidde zich gestaag uit en zo werden er, naast boerenbedrijven, ook een polderschool en enkele panden van 'neringdoenden' gebouwd.

Molen De Zwaluw
Een van die middenstanders was Hendrik Boddé, die er in 1886 een bakkerij begon, waarvoor hij molen De Zwaluw liet bouwen, een achtkante stellingmolen met de functie koren- en pelmolen. De molen heeft daarna diverse opvolgende eigenaren gekend. De laatste eigenaar was, sinds 1942, Jacob Start, die alle functies en beroepen van zijn voorganger overnam en daardoor niet alleen molenaar en bakker maar ook kruidenier, caféhouder, handelaar in veevoeders, veehouder en varkensmester was. Start is molenaar geweest tot 1950, in welk jaar hij de molen heeft laten slopen. Voor nadere informatie zie het artikel over de geschiedenis van koren- en pelmolen De Zwaluw in buurtschap Valom, door W.O. Bakker.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
Valom heeft 2 rijksmonumenten, 1 in het Uithuizer deel en 1 in het Uithuizermeedener deel:
- Het markante pand Westerstede (Emmaweg 5, vallend onder Uithuizen) uit 1882 is de voormalige molenaarswoning behorend bij de verdwenen molen De Zwaluw, zoals beschreven onder Geschiedenis.
- Kwelderlust is een grote boerderij van het Oldambster type op Dwarsweg 34 (vallend onder Uithuizermeeden).

Noordelijkste punt van Nederland qua vasteland
N van buurtschap Valom, ongeveer in het verlengde van de Eemspolderweg, ligt aan de Emmapolderdijk het noordelijkste punt van Nederland qua vasteland. De gemeente Eemsmond heeft dit de Noordkaap gedoopt, en is dit aan het ontwikkelen tot een toeristische attractie. Om dit punt te markeren, is hier eind 2002 het kunstwerk de Hemelpoort geplaatst. Het kunstwerk is gemaakt door René de Boer uit Usquert. Het beeld weegt ruim 550 kilo en is ruim 2,50 meter hoog. De poort heeft vier dimensies. Naast lengte, diepte en breedte is er ook een lijn naar boven. Mensen die tussen de vier pilaren staan, kunnen naar boven kijken. Naar de hemel. René de Boer heeft er bewust voor gekozen om het beeld van cortènstaal te maken. Dit materiaal is erg weersbestendig en de roestkleur lijkt op de kleur van de aarde, waardoor het beeld een woeste uitstraling krijgt. (bron: gemeente Eemsmond)

Oorlogsmonument
Een vliegtuig van de Engelse RAF is in de nacht van 2 op 3 augustus 1940, na Hamburg gebombardeerd te hebben, op de terugweg op 100 zeemijl van thuisbasis Marham met motorpech neergestort. Een van de omgekomen piloten is op 20 augustus aangespoeld op de dijk bij Uithuizen, N van buurtschap Valom. Marjo Stevelmans en Corrie Smits hebben de lotgevallen van de bemanning onderzocht, en hebben de nabestaanden daarvan op de hoogte gesteld. RAF Marham zendt daarop een plaquette voor de gehele bemanning, waarmee in 2015 een monument wordt opgericht op de Waddendijk bij de Noordkaap, naast kunstwerk de Hemelpoort.

Landschap, natuur en recreatie

Bollenvelden
Natuurlijk kent iedereen 'de Bollenstreek' als zijnde de streek rond Lisse die jaarlijks honderdduizenden zo niet miljoenen toeristen trekt vanwege de kleurrijke bollenvelden. Maar inmiddels zijn vele bollentelers naar andere locaties in het land verhuisd waar nog wel ruimte is voor uitbreiding van hun areaal, waardoor er nu vele Bollenstreken en -streekjes - want natuurlijk zijn er ook veel kleineschalige locaties - in ons land zijn. Zo zijn rond half april (bij langdurig koud weer iets later) ook bij buurtschap Valom fraaie bollenvelden (tulpen) te zien. De bollenvelden zijn er om bloembollen te kweken, niet de bloem zelf! Dat betekent dat ze de bloemen helemaal laten uitkomen. En dat is een prachtig gezicht. Maar, de tulpenvelden worden ook al vrij snel weer gekopt als de bloemen bloeien. Dat komt omdat de bloem teveel voeding opneemt, en juist de bol moet groeien en vermeerderen.

Daarom is het tulpenseizoen helaas van korte duur, maar daardoor wel extra bijzonder. De tulpen beginnen al in maart te groeien. Maar tulpenvelden bloeien pas vanaf midden april. De ideale tulpentijd is van eind april tot begin mei. Let op: al vanaf half mei beginnen kwekers met het koppen van de tulpen, dus wacht zeker niet tot half mei, want dan heb je een grotere kans dat ze al gekopt zijn. De laatste jaren hebben veel telers de tulpen eerder gekopt dan normaal. Dit doen ze om bezoek aan de bollenvelden te ontmoedigen (omdat helaas niet alle bezoekers zich aan de gedragsregels houden).* Ga dus in de tweede helft van april op pad om de bollenvelden in bloei te zien.

* Natuurlijk willen we allemaal dat ook toekomstige generaties nog tulpenvelden bezoeken. Daarom is het verstandig om rekening te houden met een aantal dingen tijdens een bezoek aan de bollenvelden: - Maak prachtige foto’s met de bloemen, maar loop niet zomaar een bloemenveld in (zonder toestemming). Door simpelweg door het veld te lopen, kun je de tulpen beschadigen en bollen infecteren. Dit heeft hele nadelige gevolgen voor de bollenkweker! - Respecteer een afgesloten veld. Ga dan op zoek naar een andere plek. - Pluk geen tulpen, daarvoor kun je veelal terecht bij speciale pluktuinen. Tulpenveld-locaties in Groningen zijn er naast Valom verder nog bij Spijk (met name bij de buurtschappen Dekkershuizen en Polen), langs de Eemspolderweg in Uithuizermeeden, bij Zeerijp, bij Zijldijk**, in de Reiderwolderpolder, bij Garsthuizen, en bij Oosternieland. (bron: blog over de mooiste tulpenvelden van Nederland)

** "Net buiten Zijldijk vind je aan de Honderdsterweg een prachtig tulpenveld. Je vindt hier tulpen in alle kleuren. Geel, rood, maar ook licht- en donkerroze. Het tulpenveld is te voet en met de fiets makkelijk begaanbaar, met de auto is het wat lastiger. Omdat de straat vrij smal is en keren niet heel gemakkelijk is. Ik zou je willen aanraden in het dorp bij het dorpshuis te parkeren en het laatste stukje te lopen. Kun je op de terugweg ook nog een kopje koffie of wat lekkers halen. Net iets noordelijker, aan het begin van het dorp, vind je ook nog een volledig wit tulpenveld." (bron: Daphne de Vries, artikel over tulpenvelden in Groningen) - Nog een blog met tips voor tulpenveldlocaties in Groningen.

Links

- Algemeen: - Reportage van journalist Ronald van den Boogaard over Valom, met o.a. het noordelijkste huis van Nederland (qua vasteland).

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)